CZYNNIKI WYBORU WIN I PREFERENCJEPOLSKICH KONSUMENTÓW

(1)

CZYNNIKI WYBORU WIN I PREFERENCJE POLSKICH KONSUMENTÓW

Ewa Czarniecka-Skubina*, Agnieszka Szczepańska**, Małgorzata Leśniewska**, Sylwia Murawska**

*Zakład Technologii Gastronomicznej, **Koło Naukowe Żywności i Żywienia Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Wstęp

Polscy konsumenci coraz częściej cenią smak i jakość wina, potrafią spre- cyzować swoje preferencje i oczekiwania dotyczące tego napoju, a także są coraz bardziej wyedukowani i świadomi oferty rynkowej. Obecnie wino zajmuje ważną pozycję na rynku, jest elementem nowego stylu życia i sposobu myślenia [KINDER-

SLEY 2005].

Pomimo występujących na świecie różnic w preferencjach spożywania alkoholi pojawiają się wspólne tendencje w zakresie wyboru rodzaju win, które wyni- kają z faktu wzajemnego przenikania się kultur, globalizacji i liberalizacji handlu [MAJCHRZAK-LEPCZYK 2008]. Obserwuje się stopniowe odchodzenie konsumentów od wysokoprocentowych alkoholi na rzecz niskoprocentowych. Widoczne jest też zainteresowanie kulturą spożywania win. Sprzyja temu wzrost zamożności społe- czeństwa i wzrost dostępności wina na polskim rynku oraz powszechny pogląd, iż konsumpcja wina może przynieść wiele korzyści dla organizmu.

Stwierdzono pozytywny wpływ wina na trawienie, układ krążenia, ośrodko- wy i obwodowy układ nerwowy oraz układ immunologiczny [GÂWLIK i BÎALIK 1998; C^ZECH i in. 2009]. Korzystne właściwości zdrowotne przypisuje się obec- ności w winie substancji biologicznie aktywnych, a szczególnie związków poli- fenolowych, które należą do naturalnych antyoksydantów [MÂĆKIW 2003]. Wino czerwone charakteryzuje się większą zawartością tych związków niż wino białe [MÂLIK i C^ZECH 2005], również wina wytrawne pochodzące z Włoch, Francji i Hi- szpanii zawierają więcej związków fenolowych niż wina z innych krajów [C^ZECH i in. 2009; CZECH i MALIK 2012]. W czerwonym winie występują polifenole (kwer- cetyna, mirecetyna, katechina, epigallokatechina, proantycyjany: tanina), hamu- jące rozwój miażdżycy i zapobiegające zakrzepicy krwi u ludzi [RENAULD i DE

L^ORGERIL 1992] oraz resweratrol, który wpływa na obniżenie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia i odgrywa ważną rolę w prewencji chorób nowotworych i ich terapii [KOPEĆ i in. 2011]. Już niewielka ilość czerwonego wina może zmniej- szyć zawartość wskaźników stanu zapalnego, agregację płytek krwi i tworzenie zakrzepów. SZAJDEK i BOROWSKA [2004] podają, że aktywność przeciwutleniająca

(2)

win czerwonych jest około 6-krotnie większa niż win różowych i około 17-krotnie większa niż win białych.

Preferencje konsumentów zmieniają się w czasie, a proces podejmowania przez nich decyzji rynkowych jest determinowany różnymi czynnikami. Celem podjętych badań była analiza czynników warunkujących konsumpcję wina oraz określenie konsumenckich preferencji.

Materiał i metody

Badania ankietowe przeprowadzono w 2011 roku wśród 500 przypadkowych dorosłych osób deklarujących spożywanie wina z różnych regionów świata. Bada- nia były poprzedzone sondażem wśród 30 klientów specjalistycznego sklepu z winami w Warszawie. Charakterystykę badanej populacji przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1; Table 1 Charakterystyka badanej populacji

Characteristic of the evaluated population

Cecha populacji Features of population

Grupa Group

Respondenci biorący udział Respondents take part w sondażu

in sounding

w badaniach in survey liczba

number (n)

liczba number

(n)

procent percentage

(%)

Ogółem; Total – 30 500 100

Płeć; Gender

kobieta; women 14 357 71,4

mężczyzna; men 16 137 27,4

brak odpowiedzi; no answer – 6 1,2

Wiek; Age

18–20 lat; 18–20 years 0 64 12,8

21–30 lat; 21–30 years 21 308 61,6

31–40 lat; 31–40 years 3 54 10,8

41–50 lat; 41–50 years 6 44 8,8

51–60 lat; 51–60 years 0 18 3,6

powyżej 61 lat; over 61 years 0 7 1,4

brak odpowiedzi; no answer 0 5 1,0

Wykształcenie Education

zawodowe; vocational school 0 3 0,6

średnie; secondary school 18 242 48,4

wyższe; higher 12 197 39,4

Sytuacja materialna Financial situation

bardzo dobra; very good 28 72 14,4

dobra; good 2 238 47,6

przeciętna; average 0 129 25,8

zła; bad 0 5 1,0

(3)

Do przeprowadzenia badań zastosowano kwestionariusz ankietowy składają- cy się z dwóch części. Pierwsza zawierała 14 pytań dotyczących preferencji konsu- mentów, częstotliwości spożywania win, czynników decydujących o zakupie win i miejsc ich zakupu oraz okoliczności, podczas których spożywane jest wino, wiedzy na temat wina i zasad jego serwowania. Druga część kwestionariusza zawierała 4 pytania socjodemograficzne. Pytania w ankiecie miały charakter zamknięty, nie- które były wielokrotnego wyboru.

Większość ankietowanych stanowiły kobiety (71,4%) w wieku 21–30 lat (61,6%), posiadające wykształcenie średnie lub wyższe (87,8%) i sytuację mate- rialną dobrą lub przeciętną (73,4%).

Do określenia częstotliwości kupowania napojów alkoholowych spośród:

piwa, wina i wysokoprocentowych alkoholi (wódka, whisky itp.) wykorzystano skalę, w której 1 – oznaczało bardzo często, 2 – często, 3 – rzadko, 0 – wcale (tab. 2).

Analizę statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzono testem Chi² z wy- korzystaniem pakietu statystycznego „Statistica” PL dla Windows v.6.0. Występo- wanie różnic statystycznie istotnych badano przy poziomie istotności p < 0,05.

Wyniki i dyskusja

Napoje alkoholowe najczęściej kupowane przez respondentów

Analiza postępowania konsumenta na rynku napojów alkoholowych objęła badanie częstotliwości zakupów i spożycia. Stwierdzono, że najczęściej kupowa- no piwo (1,62) i wino (1,89), a następnie napoje alkoholowe wysokoprocentowe (2,30) – tabela 2.

Tabela 2; Table 2 Najczęściej kupowane napoje alkoholowe przez respondentów

The most often alcoholic beverages purchased by respondents Napój alkoholowy

Alcoholic beverages

Wartość średnia*; Mean value Odchylenie standardowe

Standard deviation

Mediana Min–max

Piwo; Beer 1,62 ±0,83 1 0–3

Wino; Wine 1,89 ±0,80 2 0–3

Wysokoprocentowe napoje alkoholowe

High percentage alcoholic beverages

2,30 ±0,84 3 0–3

* 1 – bardzo często, 2 – często, 3 – rzadko, 0 – wcale.

1 – very often, 2 – often, 3 – seldom, 0 – not at all.

Zakup napojów alkoholowych uzależniony był od płci i wieku badanych. Ko- biety statystycznie istotnie częściej wybierały wino (p < 0,05), natomiast mężczyź- ni – wysokoprocentowe napoje alkoholowe (p < 0,05). Osoby w wieku do 20 lat częściej wybierały piwo (p < 0,05), a osoby w wieku 41–60 lat – wino (p < 0,05) – tabela 3.

(4)

Tabela 3; Table 3 Wpływ czynników socjodemograficznych na wybór napojów alkoholowych

Effect of sociodemographic factors on the selection of alcoholic beverages

Wyszczególnienie Specification

Wartość współczynnika p The value of the coefficient p Płeć

Gender

Wiek Age

Wykształcenie Education

Sytuacja materialna Financial status

Piwo; Beer NS 0,00067 NS NS

Wino; Wine 0,0000001 0,00003 NS NS

Wysokoprocentowe napoje alkoholowe High percentage alcoholic beverages

0,000017 NS NS NS

NS – zależność nieistotna statystycznie; not statistically significant dependence.

Należy podkreślić, że w ostatnich latach zmieniła się struktura spożycia na- pojów alkoholowych w Polsce. Od 1990 do 2010 roku zmalało spożycie wódek, likierów i innych napojów alkoholowych (w przeliczeniu na 100%) z 3,8 do 3,2 litra na osobę rocznie, natomiast trzykrotnie wzrosło spożycie piwa otrzymanego ze słodu o objętościowej mocy alkoholu 0,5% i więcej – z 30,5 l w 1990 roku do 90,5 l w 2010 roku. Z kolei spożycie wina – z początkowego wzrostu z 7,4 litra w 1990 roku do 12 litrów w 2000 roku – zaczęło zmniejszać się i w latach 2009–2010 osią- gnęło 7 litrów na osobę rocznie [Rynek wewnętrzny w 2009 roku 2010].

Częstotliwość spożywania wina przez respondentów

Respondenci zazwyczaj piją wino kilka razy w miesiącu (31,8%) bądź okazjonalnie (21,2%) lub raz w miesiącu (20,2%) – rysunek 1.

15 20,2

31,8 10

21,2 1,4

0,4

0 5 10 15 20 25 30 35

raz w tygodniu; once a week raz w miesiącu; once a month kilka razy w miesiącu; several times per month kilka razy w roku; several times a year okazjonalnie; ocasionally inne; others bez odpowiedzi; without answers

Odpowiedzi respondentów; respondents' answers (%) Częstotliwość spożywania wina

Frequency of wine consumption

Rys. 1. Częstotliwość spożywania wina przez respondentów (n = 500) Fig. 1. Frequency of consumption wine by respondents (n = 500)

(5)

Miejsca zakupu wina przez respondentów

Respondenci zarówno będący klientami sklepu specjalistycznego z winami, jak i przypadkowi wino zazwyczaj kupowali w supermarketach (58%), hipermarketach (29,2%) oraz małych sklepach osiedlowych (29,2%). Część osób kupowała wino w dyskontach (22%) i sklepach specjalistycznych (21,2%) – tabela 4.

Tabela 4; Table 4 Miejsca zakupu wina przez respondentów

Places of purchase wine by respondents

Miejsca zakupu wina Place of purchase wine

Klienci sklepu z winami Customers of wine shop

Respondenci Respondents liczba

number (n)

procent percentage

(%)

liczba number

(n)

procent percentage

(%) Sklep specjalistyczny

(lub winnice, winiarnie)

Specialty shop (or vineyard, wineries)

8 26,66 106 21,20

Małe sklepy osiedlowe

Small local shops 4 13,33 145 29,20

Supermarkety; Supermarkets 18 60,00 290 58,00

Hipermarkety; Hypermarkets 13 43,33 146 29,20

Dyskonty; Discounts 4 13,33 110 22,00

Sklep internetowy; Online stores 0 0 12 2,40

Kiermasze z żywnością tradycyjną

Traditional food fairs 0 0 26 5,20

Inne; Others 0 0 11 2,20

Ogółem; Total* 30 100 500 100

* Suma ocen przekracza 100%, gdyż zaznaczano więcej niż 1 odpowiedź.

Total ratings exceeds 100% because then marked more than one answer.

Wybór miejsca zakupu wina był uzależniony od czynników demograficznych badanych konsumentów. W sklepach specjalistycznych istotnie częściej kupowa- ły osoby w wieku 41–50 lat, z wykształceniem wyższym i o bardzo dobrej sytuacji materialnej. W supermarketach istotnie częściej wina kupowały kobiety o dobrej sytuacji materialnej, a w małych sklepach osiedlowych i dyskontach – osoby o przeciętnej lub dobrej sytuacji materialnej.

Według MAJCHRZAK-LEPCZYK [2008] polscy konsumenci kupują wina w tra- dycyjnej formie sprzedaży (84%). Osoby o dobrej sytuacji materialnej korzystają również z zakupów wina podczas degustacji w restauracjach i sklepach specjalistycznych (11%). Natomiast w sklepach internetowych wina kupuje jedynie 1%

badanych, głównie kobiety, osoby w wieku do 34. roku życia, posiadające wyższe wykształcenie. Ta forma sprzedaży wina nie jest w Polsce popularna. Również ni- niejsze badania wykazały niewielki odsetek konsumentów korzystających z tej formy sprzedaży (2,4%).

(6)

Według agencji badawczej Nielsen [Rynki alkoholowe 2010] dużą rolę dla roz- woju rynku wina w Polsce odgrywa miejsce sprzedaży. W latach 2008–2010 głów- nym miejscem sprzedaży wina były supermarkety (o powierzchni 2500 m²), tam wartościowo stwierdzono najwyższą sprzedaż wina (40% rynku). Drugim w kolej- ności miejscem były hipermarkety (o powierzchni > 2500 m²), które generowały sprzedaż 21,7% rynku. Trzecim, dość ważnym miejscem były średnie sklepy spo- żywcze (udział wartościowy 15,2% rynku). Mniej istotne pod względem sprzedaży były natomiast sklepy winno-cukiernicze (8,3%), duże sklepy spożywcze (7,5%) i małe sklepy spożywcze (6,8%).

Cena zakupu wina przez respondentów

Respondenci obu badanych grup najczęściej kupowali wino w cenie 21–30 zł (42,4%) lub 31–40 zł (21,6%) – tabela 5.

Tabela 5; Table 5 Cena win najczęściej kupowanych przez respondentów

Price of wine most often purchased by respondents

Cena zakupu wina Purchase price of wine

number (n)

procent percentage

(%)

liczba number

(n)

procent percentage

(%)

Do 10 zł; Up to 10 zł 0 0 15 3,00

11–20 zł 1 3,33 87 17,40

21–30 zł 20 66.67 212 42,40

31–40 zł 4 13,33 108 21,60

41–50 zł 1 3,33 46 9,20

51–70 zł 0 0 15 3,00

71–90 zł 3 10,00 8 1,60

Powyżej 90 zł; Over 90 zl 1 3,33 5 1,00

Brak odpowiedzi; No answer 0 0 4 0,80

Ogółem; Total 30 100 500 100

M^AJCHRZAK-L^EPCZYK [2008], badając 755 polskich konsumentów, też stwier- dziła, że najwięcej osób kupuje wina z przedziału 21–30 zł (37%), 16–20 zł (27%), 30 zł (24%). Według tej autorki na zakup wina konsumenci przeznaczają średnio 25,33 zł. Zauważyła ponadto zależność, że im wyższe wykształcenie konsumen- tów, tym większą kwotę przeznaczają oni na zakup wina. Inne badania wskazują, że najbardziej popularne wśród polskich konsumentów są ceny wina pomiędzy 8 i 10 zł [Hurt & Detal 2011].

Okoliczności, przy których konsumenci spożywają wino

Respondenci zwykle spożywali wino przy okazji spotkań towarzyskich (80,6%

odpowiedzi), uroczystości rodzinnych (66%) i podczas świąt (47%) – tabela 6.

(7)

Tabela 6; Table 6 Okoliczności spożywania wina przez respondentów

Occasions of consumption wine by respondents

Okoliczności spożywania wina Occasions of consumption wine

number (n)

procent percentage

(%)

liczba number

(n)

procent percentage

(%) Uroczystość rodzinna

Family celebration 20 66,66 330 66,00

Do posiłku; For meal 12 40,00 193 38,60

Prezent; Gift 7 23,33 171 34,20

Spotkania towarzyskie; Party 18 60,00 403 80,60

Podczas świąt; During holidays 13 43,33 235 47,00

Bez okazji; Without occasion 0 0 168 33,60

Podczas degustacji wina

During a wine tasting 0 0 65 13,00

Ogółem; Total* 30 100 500 100

Powody zakupu wina przez respondentów

Większość respondentów kupowało wino, gdyż po prostu je lubi (81,2% odpowiedzi) – rysunek 2. Wśród osób, które wskazały odpowiedź: inne powody zakupu wina (10,4%), deklarowano wykorzystywanie wina jako składnika potraw.

lubię wino;

I like wine 81,2

większość moich znajomych pije wina;

most of my friends drink wine 9,8

przyzwyczajenie;

habits 6,8 tradycje rodzinne;

family traditions 12,4 interesuję się enoturystyką;

interest in enotourism 1,8

promocja;

promotion 5,8

inne;

others 10,4

Odpowiedzi respondentów; respondents' answers (%)

Suma ocen przekracza 100%, gdyż zaznaczano więcej niż 1 odpowiedź.

Rys. 2. Powody kupowania wina przez respondentów (n = 500) Fig. 2. Reasons purchasing wine by the respondents (n = 500)

(8)

Do zakupu wina zachęcają również respondentów różne formy promocji: ob- niżki cen (59,2% odpowiedzi), możliwość zakupu większej pojemności za tę samą cenę (46,4%), degustacje i prezentacje produktów przeprowadzane w sklepach specjalistycznych (30,2%) i w mniejszym stopniu dołączenie dodatkowych gadżetów (19,6%) oraz możliwość wygrania nagrody (5,6%). Podobnie odpowiadali respondenci będący klientami sklepu specjalistycznego z winami (wyniki nieprezentowa- ne w formie tabel i rysunków).

MAJCHRZAK-LEPCZYK [2008] wskazuje, że konsumenci wina często podkre- ślają jako powody zakupu wina jego walory zdrowotne.

Czynniki determinujące zakup wina przez respondentów

Osoby badane dokonujące zakupu wina w sklepie specjalistycznym wskazy- wały, że kierują się głównie atrakcyjną ceną, a następnie wyglądem opakowania, regionami winiarskimi i jakością produktu. Przypadkowi respondenci wskazywali na walory smakowe wina (73,6%), jakość (54,8%) i cenę (50%) – tabela 7.

Tabela 7; Table 7 Czynniki ważne dla respondentów podczas zakupu wina

Factors important for respondents during purchasing wine

Determinanty zakupu Determinants of purchase

number (n)

procent percentage

(%)

liczba number

(n)

procent percentage

(%) Atrakcyjność cenowa (promocja)

Attractive price (promotion) 20 66,67 250 50,00

Jakość; Quality 8 26,67 274 54,80

Marka; Brand 3 10,00 132 26,40

Miejsce sprzedaży; Place of purchase 1 3,33 40 8,00

Reklama; Advertising 4 13,33 15 3,00

Walory smakowe; Palatability 5 16,67 368 73,60

Regiony winiarskie; Wine regions 9 30,00 97 19,40

Prezentacja i degustacja w sklepie

Presentation and tasting in the shop 2 6,67 31 6,20

Dochód rodziny; Family income 0 0 24 4,80

Informacje na opakowaniu produktu

Information on product packaging 2 6,67 87 17,40

Wygląd opakowania

Design of the packaging 10 33,33 121 24,20

Przyzwyczajenia i nawyki; Habits 2 6,67 130 26,00

Wpływ rodziny i znajomych

Family and friends influence 1 3,33 70 14,00

Ogółem; Total* 30 100 500 100

(9)

Czynniki determinujące zakup wina były uzależnione od czynników demograficznych. Istotnie statystycznie częściej na atrakcyjność cenową i promocje, jako ważny element przy wyborze wina, wskazywały osoby w wieku 21–30 lat (p = 0,00001), o wykształceniu średnim (p = 0,02011). Miejsce sprzedaży wina było istotnym czynnikiem dla mężczyzn (p = 0,01053), natomiast walory smakowe dla kobiet (p = 0,00154). Na przyzwyczajenia wskazywały istotnie częściej osoby z wykształceniem średnim (p = 0,00444) i o bardzo dobrej sytuacji materialnej (p = 0,00335), a na regiony winiarskie osoby z wykształceniem wyższym (p = 0,00041). Wygląd opakowania miał istotne znaczenie dla osób w wieku 18–20 i 21–30 lat (p = 0,01296). Natomiast dochody rodziny istotnie częściej brały pod uwagę osoby o przeciętnej sytuacji materialnej (p = 0,00014).

M^AJCHRZAK-L^EPCZYK [2008], badając 755 polskich konsumentów, stwierdzi- ła, że podczas zakupu wina zwracają oni przede wszystkim uwagę na jakość (62%

osób), miejsce sprzedaży (34%), dostępność wina (31%), przyzwyczajenia (29%) oraz cenę (23%). Takie czynniki, jak: marka (12%), walory smakowe (10%), opakowanie (6%) i reklama (5,3%), były według tej autorki mniej istotne.

L^OCKSHIN i in. [2006] podkreślają, że dla australijskich konsumentów podczas zakupu wina najważniejsze są: marka i wyróżnienia oraz nagrody produktu, a mniej ważne region winiarski i cena. W innych badaniach L^OCKSHIN i in. [2009] jako waż- ne czynniki wyboru wina wymieniali markę, nagrody i cenę, natomiast elementy opakowania: kolor i styl etykiety uważali za najmniej istotne. Według tych autorów cena wina pełni ważną rolę przy wyborze, gdy kupuje się je z okazji kontaktów biznesowych lub celebrowania ważnych rocznic [LOCKSHIN i in. 2006]. Natomiast niska cena jest ważna w sytuacjach relaksu w domu, podczas nieformalnych im- prez towarzyskich, grillowania. Podkreślają oni, że takie elementy, jak: cena, pro- ducent, marka, winnica, region, wyróżnienia i rekomendacje, często wskazują na jakość wina.

Z kolei MTIMET i ALBISU [2006], przeprowadzając badania wśród hiszpań- skich konsumentów, wskazywali na pochodzenie i rocznik, jako cechy najważniej- sze podczas wyboru wina. Należy podkreślić jednak, że Hiszpania to kraj o boga- tych tradycjach winiarskich, stąd dla klientów w tym kraju mogą być ważne inne czynniki. B^ARREIRO-H^URLÉ i in. [2008], oprócz ważności rocznika wina, podkre- ślają dodatkowo informacje zdrowotne, natomiast w dalszej kolejności – region, pochodzenie i ekologiczne metody produkcji.

O^RTH i K^RŠKA [2002] wśród czynników determinujących zakup wina wymie- niają: rodzaj winogron, kraj i region pochodzenia, rocznik i typ wina. Mniej ważne, według tych autorów, są: zamknięcie butelki, kolor, nagrody i wyróżnienia, produ- cent i metoda produkcji. Za najmniej istotne wskazywali: opakowanie, cenę i spo- sób przechowywania.

M^UELLER i S^ZOLNOKI [2010] różnicują czynniki wpływające na wybór wina w zależności od grupy konsumentów. Według nich młodzi ludzie, niedoświadcze- ni w konsumpcji wina, nie mają jeszcze zbudowanych mocnych preferencji, ale po prostu lubią wino i dla nich ważny jest przede wszystkim jego smak, podobnie jak w niniejszych badaniach, w których brały udział głównie młode osoby. Według tych autorów konsumenci w starszym wieku, posiadający doświadczenie z winem, mają ukształtowane gusta i w celu jego wyboru potrzebują więcej informacji. Dla nich opakowanie i marka to bardzo ważne czynniki selekcji. Na ważność informacji na etykiecie podczas zakupu wina wskazują również MUELLER i in. [2010].

(10)

Preferencje badanych respondentów dotyczące wina

Respondenci preferowali przede wszystkim wino czerwone (66,2%) oraz wino półsłodkie (49,4%) – rysunek 3. Preferencje respondentów dotyczące wina uzależnione były od czynników demograficznych. Wina białe istotnie częściej preferowali mężczyźni (p = 0,00904), wina wytrawne – osoby w wieku 41–60 lat (p = 0,00015), o wykształceniu wyższym (p = 0,03255), wina słodkie i półsłodkie – osoby w wieku 18–20 lat, ze średnim wykształceniem i przeciętnej sytuacji materialnej (p < 0,05), natomiast wina musujące – osoby o bardzo dobrej sytuacji materialnej (p = 0,01205).

66,2 39,4

18,2

36,4 25,2

49,4 26,2

0 10 20 30 40 50 60 70

czerwone; red białe; white wytrawne; dry półwytrawne; semi dry słodkie; sweet półsłodkie; semi sweet musujące; sparkling

Odpowiedzi respondentów; respondents' answers (%) Wino; wine

Rys. 3. Wina preferowane przez respondentów (n = 500) Fig. 3. Wine preferred by respondents (n = 500)

Uzyskane wyniki odpowiadają tendencjom na polskim rynku. W 2010 roku najlepiej sprzedającymi się winami w Polsce były wina owocowe, generowały one w 2010 roku 66% wolumenu wina, przy 18-procentowych udziałach wartościo- wych. Wina stołowe stanowiły w 2010 roku wartościowo 61% rynku wina, wina de- serowe i vermouth – 23%, natomiast wina musujące – 15% [Hurt & Detal 2011].

Stosowanie zasad serwowania wina przez respondentów

Umiejętność właściwego podawania wina jest bardzo ważna. Aby wino roz- winęło i ukazało swoje walory smakowe i aromatyczne niezbędna jest znajomość podstawowych zasad dotyczących jego podawania. Serwowanie wina wymaga wielu rytuałów, począwszy od odpowiedniej temperatury, poprzez dobór kielisz- ków, odpowiednie otwieranie butelki, kolejność serwowania różnych win w czasie posiłku, aż do właściwego doboru wina do potraw [CZARNIECKA-SKUBINA 2008].

Zapytano więc respondentów, czy stosują te zasady podczas spożywania wina.

Wyniki przedstawiono w tabeli 8. Jak wynika z uzyskanych danych, zasady serwowania nie są znane wszystkim badanym. Największa grupa respondentów wie, że powinna schładzać wino białe i musujące (54,8%), jak również dobiera odpowiednie kieliszki do rodzaju wina (49,0%). Najmniej znane są takie rytuały, jak: pró- bowanie odrobiny wina po otwarciu przed zaserwowaniem pozostałym osobom,

(11)

wiązanie serwetki na butelce do czerwonego i różowego wina. Niewielka grupa osób posiada też odpowiednie akcesoria do otwierania i serwowania wina, np. spe- cjalny korkociąg czy cooler do schładzania butelek.

Wiedza na temat wina

Badani wiedzę na temat wina (rys. 4) czerpali głównie od swoich znajomych (56,8%) bądź z Internetu (45,6%). Rzadziej korzystali z doradztwa sprzedawców wina (38,8% badanych) i czasopism (23,4%). Wymieniano również książki (18,6%) i telewizję (11,8%).

0 10 20 30 40 50 60

internet TV czasopisma; journals znajomi; friends książki; books sprzedawcy wina; wine sellers inne; others

odpowiedzi respondentów respondents' answers (%) Źródła wiedzy o winach Sources of knowledge about wines

Rys. 4. Źródła wiedzy respondentów o winach (n = 500)

Fig 4. Sources of knowledge of respondents about wines (n = 500)

Tabela 8; Table 8 Stosowanie zasad serwowania wina przez respondentów

Rules of serving wine application by the respondents

Zasady podawania wina The rules of serving wine

Respondenci; Respondents liczba

number (n)

procent percentage

(%) Chłodzenie wina białego i musującego

Cooling white and saparkling wine 274 54,80

Napowietrzanie wina czerwonego; Air inflow of red wine 154 30,80 Dobór win do potraw; The selection of wines to the dishes 189 37,80 Dobór kieliszków do rodzaju wina

The selection of the type of wine glasses 245 49,00

Stosowanie rytuałów związanych z winem i posiadanie sprzętu do otwierania wina

The use of wine rituals and have equipment for opening wine

82 16,40

Ogółem; Total* 500 100

(12)

Sposób zdobywania wiedzy o winie uzależniony był od wieku badanych. Oso- by w wieku 18–30 lat istotnie częściej korzystały w tym celu z Internetu, natomiast osoby w wieku 31–50 lat – z książek i z wiedzy sprzedawców wina. Respondenci deklarowali, że gdyby była możliwość, chętnie poszerzyliby swoją wiedzę na temat wina (77,4% odpowiedzi).

Wnioski

1. Respondenci spożywali wino zazwyczaj kilka razy w miesiącu (31,8%) bądź okazjonalnie (21,2%). Wśród win najczęściej wybierali czerwone i półsłod- kie, w cenie 21–40 zł (64% badanych). Konsumenci najczęściej piją wina przy okazji takich okoliczności, jak: spotkania towarzyskie, uroczystości rodzinne, święta, ale również i bez okazji. Kupują je głównie dlatego, że je lubią.

2. W hierarchii czynników decydujących o zakupie win najważniejsze okazały się: walory smakowe, jakość oraz cena. W dalszej kolejności wskazywano na przyzwyczajenia i nawyki oraz wygląd opakowania, regiony winiarskie, mar- kę i informacje na opakowaniu. Respondenci najczęściej kupowali wina w supermarketach i hipermarketach.

3. Około 80% badanych chciałoby też rozszerzyć swoją wiedzę na temat wina.

Na razie nieznaczna grupa badanych zna zasady serwowania wina i je stosuje.

Dotychczasowa wiedza na temat wina ogranicza się do chłodzenia wina białe- go i musującego, część osób wie, że powinno się napowietrzyć wino czerwone i stosować różne kieliszki w zależności od rodzaju wina.

Literatura

BARREIRO-HURLÉ J., COLOMBO S., CANTOS-VILLAR E. 2008. Is there a market for functional wines? Consumer preferences and willingness to pay for resveratrol-en- riched red wine. Food Quality and Preference 19 (4): 360–371.

CZARNIECKA-SKUBINA E. 2008. Obsługa konsumenta w gastronomii i cateringu.

Wydaw. SGGW, Warszawa.

CZECH A., MALIK A. 2012. Content of Bioactive compounds in semi-dry red wine.

Journal of Elementology 2: 191–200.

CZECH A., MALIK A., PITUCHA I., WOŹNICA A. 2009. Porównanie zawartości związ- ków bioaktywnych w winach czerwonych pochodzących z różnych krajów europej- skich. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 4 (65): 142–148.

GAWLIK M., BIALIK J. 1998. Wartości zdrowotne substancji zawartych w winach.

Bromat. Chem. Toksykol. 4: 419–424.

HURT & DETAL 2011, 60, luty.

KINDERSLEY D. 2005. Wina świata. Wydawnictwo Hachette Livre Polska Sp. z o.o., Warszawa.

KOPEĆ A., PIĄTKOWSKA E., LESZCZYŃSKA T., BIEŻANOWSKA-KOPEĆ R. 2011. Pro- zdrowotne właściwości resweratrolu. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 5 (78):

5–15.

(13)

LOCKSHIN L., JARVIS W., d’HAUTEVILLE F., PERROUTY J.-P. 2006. Using simula- tions from discrete choice experiments to measure consumer sensitivity to brand, region, price, and awards in wine choice. Food Quality and Preference 17 (3–4):

166–178.

LOCKSHIN L., MUELLER S., LOUVIERE J., FRANCIS L., OSIDACZ P. 2009. Develop- ment of a new method to measure how consumers choose wine. The Australian and New Zealand Wine Industry Journal 24 (2): 35–40.

MAĆKIW E. 2003. Wybrane składniki wina a ich znaczenie prozdrowotne. Żyw.

Człow. Met. 3/4: 1088–1096.

MAJCHRZAK-LEPCZYK J. 2008. Zachowania nabywcze konsumentów wina w Polsce w świetle badań. Świat Marketingu. Czasopismo internetowe, czerwiec.

MALIK A., CZECH A. 2005. Związki bioaktywne w wybranych winach czerwonych.

Żyw. Człow. Met. Supl. 1, cz. II: 1076–1081.

MTIMET N., ALBISU L.M. 2006. Spanish wine consumer behavior. A choice experi- ment approach. Agribusiness 22 (3): 343–362.

MUELLER S., SZOLNOKI G. 2010. The relative influence of packaging, labeling, branding and sensory attributes on liking and purchase intent: consumers differ in their responsiveness. Food Quality and Preference 21: 774–783.

MUELLER S., LOCKSHIN L., SALTMAN Y., BLANFORD J. 2010. Message on a bottle:

The relative influence of wine back label information on wine choice. Food Quality and Preference 21: 22–32.

ORTH U.R., KRŠKA P. 2002. Quality signals in wine marketing: the role of exhibition awards. International Food and Agribusiness Management Review 4: 385–397.

RENAULD S., DE LORGERIL M. 1992. Wine, alcohol, platelets and French Paradox for coronary heart disease. Lancet 339: 1523–1526.

Rynek wewnętrzny w 2009 roku, 2010. GUS, Warszawa.

Rynki alkoholowe, listopad-grudzień 2010. Nielsen, badanie panelu handlu deta- licznego lipiec sierpień 2008/2009/2010.

SZAJDEK A., BOROWSKA J. 2004. Właściwości przeciwutleniające żywności pocho- dzenia roślinnego. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 4 (41): 5–28.

Słowa kluczowe: konsument, preferencje, wina, czynniki wyboru Streszczenie

Celem pracy było poznanie preferencji polskich konsumentów na rynku wina.

Przeprowadzono badania ankietowe wśród 500 osób spożywających wina, poprze- dzony sondażem wśród 30 klientów specjalistycznego sklepu z winami. Na podsta- wie wyników badań stwierdzono, że respondenci spożywali wino kilka razy w mie- siącu. Najczęściej kupowali wina w supermarketach i hipermarketach. Wśród win zwykle wybierali czerwone i półsłodkie, w cenie 21–40 zł. Przy zakupie wina zwra-

(14)

cali głównie uwagę na walory smakowe, jakość i cenę, a w dalszej kolejności na przyzwyczajenia i nawyki, wygląd opakowania, regiony winiarskie, markę i informacje na opakowaniu. Wina najczęściej pili przy okazji takich okoliczności, jak: spotkania towarzyskie, uroczystości rodzinne, święta, ale również i bez okazji.

Około 80% badanych chciałoby też rozszerzyć swoją wiedzę na temat wina. Tylko nieznaczna grupa badanych zna zasady serwowania wina i je stosuje.

FACTORS OF WINE SELECTION AND PREFERENCES OF POLISH CONSUMER

Ewa Czarniecka-Skubina*, Agnieszka Szczepańska**, Małgorzata Leśniewska**, Sylwia Murawska**

*Department of Catering Technology, **Food and Nutrition Science Club Warsaw University of Life Sciences – SGGW

Key words: consumer, preferences, wine, selection factors Summary

The aim of this study was to know the preferences of Polish consumers in the wine market. The study was conducted among 500 persons who consumed wine, preceded by a survey among 30 customers of specialist wine shop. Based on the re- sults it was found that respondents consumed the wine several times a month. The respondents most often bought wine in supermarkets and hypermarkets. Among the wines they usually chose red and semi-sweet, at a price level of 21–40 zl. Purchas- ing the wine consumers mostly pay attention to: taste, quality and price, and the next: habits, appearance of packaging, wine regions, brand and labeling. They usually drank wine on the occasion such as: parties, family celebrations, holidays, but also without occasion. Approximately 80% of respondents would like also to ex- tend their knowledge of the wine. Only small group of respondents is familiar with the rules of serving wine and used them.

Dr inż. Ewa Czarniecka-Skubina Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Zakład Technologii Gastronomicznej ul. Nowoursynowska 159c

02-787 Warszawa

e-mail: ewa_czarniecka_skubina@sggw.pl