Higiena
w gabinecie
medycyny estetycznej
Wybierając się do lekarza,
kosmetyczki czy stomatologa, klienci często zastanawiają się czy gabinety spełniają wszelkie wymagania
formalno-prawne, gdyż chcą być pewni, że będą bezpieczni i nic im się nie stanie zarówno w trakcie
zabiegów upiększających, jak i po ich wykonaniu. Nikt przecież nie chce znaleźć się w gabinecie „grozy”,
pośród niekompetentnych osób oraz brudnego otoczenia.
Powyższe akty regulują w sposób jednoznaczny zasady prowadzenia oraz wymogi sanitarne dla działalności leczniczej.
Nie każdy może otworzyć gabinet medycyny estetycznej i nie w dowolnym miejscu.
Istnieją konkretne przepisy formalno-prawne, które trzeba spełnić, aby móc legalnie prowadzić biznes.
Wymagania w przypadku gabinetu medycyny estetycznej są szczególnie ważne, ponie- waż świadczy się w nim usługi o charakterze zabiegowym, a bardzo duża ilość zabie- gów związana jest z naruszeniem ciągłości tkanek. Wymagania i przepisy mają przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo pracownikom i klientom gabinetu.
Należy dostosować miejsce tak, by podczas przeprowadzania zabiegów nie dochodzi- ło do ryzyka powikłań. Główny dokument, na którym swoją działalność opierają wła- ściciele salonów urody to Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r.
w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej. Ów dokument wielokrotnie wspomina o postępowaniu z narzędziami powodującymi naruszanie ciągłości tkanek.
Szczegółowe wymagania higieniczne, jakie musi spełniać każdy gabinet odszukamy we wspomnianym na początku rozporządzeniu.
Wszystkie wymogi zostały przedstawione w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie szczegółowych wyma-
gań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą.
„
„
Higiena pracowników Mycie rąk
#1
Należy pamiętać o bardzo niebezpiecznych zagrożeniach do których należą czynniki biologiczne tj. bakterie, wirusy, grzyby chorobotwórcze. Są to realne sytuacje mające miejsce w wielu gabinetach, ze strony zarówno personelu jak i klientów. W gabinecie kosmetycznym istnieje zagrożenie zakażeniem takimi drobnoustrojami jak: wirus zapale- nia wątroby typu B i C, wirus HIV, HPV, wirusami przenoszonymi drogą kropelkową np.
przeziębienia.
Są również bakterie: gronkowiec złocisty, gronkowce hemolizujące, paciorkowce, a nawet prątki gruźlicy. Zakażenia trudne do wyleczenia wywołują również grzyby: droż- dżaki, ale także grzyby wywołujące choroby skóry owłosionej i nieowłosionej z rodziny Pityrosporum.
Pierwszym z elementów, które są kluczowe dla utrzymania higieny w ga- binecie kosmetycznym, jest nic innego jak higiena samych pracowników.
To w końcu oni będą przeprowadzać zabieg, czyli mieć z nami kontakt bezpośredni, podczas którego przecież z łatwością można zostać zainfe- kowanym. Podstawowe wytyczne dotyczące pracowników zakładają, że powinni oni regularnie: czyścić ręce, dezynfekować je oraz nosić podczas zabiegów rękawiczki.
Ręce powinny być myte zgodnie z instruk- cjami dostępnymi w gabinetach. Pojedyncze mycie musi trwać co najmniej 30 sekund z użyciem ciepłej wody i odpowiednio do- branego mydła. Żadna część dłoni nie może zostać pominięta, stąd specjaliści zaznaczają, żeby nie zapominać o obszarach typu kciuki i okolice paznokci. Ręce powinno się myć przed rozpoczęciem pracy, przed i po roz- poczęciem interakcji z pojedynczym pacjen- tem, przed i po zabiegu, po wyjściu z toalety dwukrotnie, po przerwie oraz przed dezyn- fekcją rąk, którą omówimy następną.
Dezynfekcja rąk
#2
Dezynfekcja rąk to drugi najważniejszy element profilaktyki antyseptycz- nej. W gabinecie kosmetycznym, który oferuje zabiegi estetyczne, jest to niezwykle ważna rzecz. Dezynfekcja nastąpić musi dopiero po umyciu rąk mydłem, tak aby były one bez żadnych zabrudzeń. Dokonuje się jej po to, aby całkowicie usunąć z naszych dłoni drobnoustroje, które są potencjalnym zagrożeniem dla pacjenta. Dobrze wykonana dezynfekcja usuwa większość czynników zakaźnych. Preparaty do tego przeznaczo- ne są zazwyczaj na bazie alkoholu. Powinny one być używane bez wody oraz konieczności wycierania rąk ręcznikiem, lub osuszania ich. Dłonie po użyciu na nich specyfiku dezynfekującego takiego jak np. Skinsept PUR, powinny być gotowe do działania po ok. 30 sekundach.
Dłonie poddawane dezynfekcji powinny być wcześniej umyte, ale to nie jest jedyna rzecz, o którą musimy zadbać podczas antyseptyki. Ręce muszą być wolne od jakichkolwiek skaleczeń, bez żadnej biżuterii i ozdób, paznokcie powinny być krótkie i niepomalowane a przedramiona odkry- te. Bez spełnienia tych warunków, ryzykujemy że dezynfekcja nie będzie skuteczna, ponieważ powyższe czynniki sprzyjają rozwojowi drobno- ustrojów.
Podczas dezynfekcji również używamy instrukcji do wykonywania odpo- wiednich ruchów. Oznacza to znów, że musimy zadbać o wszystkie stro- ny dłoni, każdy palec osobno i okolice, na które rzadko zwracamy uwagę.
dokładne umycie rąk i osuszenia ich,
naniesienie preparatu dezynfekującego na dłonie (Skinsept, Skinman Soft Perfect),
uważne wtarcie specyfiku w skórę (powinno to trwać ok. 30 sekund),
poczekanie aż użyty płyn zostanie wchłonięty przez skórę (nie wycieramy pod żadnym pozorem)
Ręce powinno się dezynfekować przed i po każdym zabiegu, przed naruszeniem ciągłości skóry (przecinanie, nakłuwanie, wycinanie naskórka), przed i po założeniu rękawiczek, przed i po kontakcie z narzędziami pracy. Prawidłowa dezynfekcja wykonywana jest wg następujących kroków.
Noszenie rękawiczek medycznych
#3
Co prawda noszenie rękawiczek nie jest wymagane podczas wykonywa- nia wszystkich zabiegów, ale jest bardzo ważne dla zasad higieny pracy w gabinecie kosmetycznym. Przede wszystkim, że osłaniają nie tylko pacjenta, ale również osobę wykonującą zabieg. Rękawiczek powinno się używać przede wszystkim podczas zabiegów naruszających ciągłość skó- ry. Rekomendowane jest również, by używać rękawiczek gdy pacjent lub kosmetyczka/ lekarz posiadają pewne objawy schorzeń na skórze albo rany. Nawet zwykłe przesuszenie skóry jest powodem do tego, by zabez- pieczyć się odpowiednimi rękawiczkami.
Nie wszystkie rękawiczki na bazie lateksu nadają się do przeprowadza- nia w nich zabiegów kosmetycznych. Te, które są do tego przeznaczone muszą posiadać odpowiednie atesty., które potwierdzają nieprzepuszczal- ność drobnoustrojów. Takie rękawiczki posiadają parametr AQL 1.5 lub AQL 1.0, albo certyfikat zgodności z normą EN-455.
Dodatkowo warto przygotować się na możliwość pojawienia się pacjenta z uczuleniem na białka lateksowe. Osób takich, jak wykazują badania, jest na świecie aż do 5%. Wtedy najlepszym zakupem są rękawice nitrylowe, nie wywołujące reakcji alergicznych.
Pamiętajmy, że wszystkie urządzenia nie naruszające ciągłości tkanek należy myć i de- zynfekować, z kolei urządzenia które naruszają ciągłość tkanek powinniśmy dezynfeko- wać, myć i sterylizować.
Jeśli gabinet nie ma wystarczających środków na zakup własnego urządzenia, można zlecić sterylizację zewnętrznej firmie lub w miarę możliwości stosować urządzenia i koń- cówki jednorazowe. Autoklaw jest najlepszą i najpewniejszą metodą sterylizacji.
Najważniejszym kryterium przy wyborze sprzętu jest ilość i rodzaj narzędzi, jakie zamie- rzamy sterylizować. Niedopuszczalne jest np. sterylizowanie wsadów typu A w autokla- wie klasy N. Najczęściej na rynku pojawiają się urządzenia o pojemności komory od 5 do 25 litrów, sklasyfikowane jako N, S, lub B.
Pisząc o higienie w gabinecie warto na dłużej zatrzymać się przy problemie dezynfekcji i sterylizacji narzędzi.
Poszczególne klasy, informują o tym, jaki rodzaj narzędzi może być sterylizowany w danym autoklawie, dlatego obsługa takiej maszyny nie jest trudna. Każde narzędzie po sterylizacji powinno być zamykane w szczelnych opakowaniach i podpisywane odpo- wiednią datą ważności, a opakowania powinny być otwierane przy kliencie.
Kolejną rzeczą, o której należy pamiętać jest stosowaniu maseczek i rękawiczek jed- norazowych oraz odpowiednie postępowanie z odpadami medycznymi, które więk- szość gabinetów wytwarza. Warto podpisywać umowy z wyspecjalizowanymi ośrodka- mi, szczególnie gdy mamy do czynienia z materiałem biologicznym. W placówkach tych utylizacja jest najbardziej skuteczna.
Czynniki sterylizacyjne wywołują w komórkach zmiany polegające na koagulacji, denatu- racji i utlenieniu substancji białkowych. Są to zmiany nieodwracalne i przyczyniają się do zniszczenia komórki.
Prawidłowo wysterylizowany materiał jest jałowy. Natomiast dezynfekowanie narzędzi bezpośrednio po zabiegu zapobiega niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się drobno- ustrojów chorobotwórczych.
Dezynfekcja czy sterylizacja?
Podstawową różnicą między tymi pojęciami jest to, że:
w wyniku dezynfekcji zniszczone zostają wegetatywne formy drobnoustrojów chorobotwórczych, bakterii, prątków, grzybów i wirusów
podczas procesu sterylizacji niszczone są wszystkie mikroorganizmy znajdujące się w lub na danym
przedmiocie, również formy przetrwalnikowe bakterii.
Dodatkowo o czym trzeba pamiętać to to, iż raz do roku jesteśmy zobowiązani składać raport dotyczący utylizacji takich odpadów co najczęściej jest zlecane firmie zewnętrznej z którą współpracujemy tym zakresie.
W tym celu umieszcza się instrumenty w roztworach dezynfekujących.
Dezynfekcję lub sterylizację możemy wykonać środkami fizycznymi lub chemicznymi.
Do fizycznych zaliczamy: wysoką temperaturę (steryliza- tor kulkowy), gorące powietrze i nasyconą parę wodną w autoklawie.
Do niszczenia drobnoustrojów metodą chemiczną używa się takich preparatów jak tlenek etylenu, aldehydy, alko- hole i związki fenoli. Preparaty te wlewamy do specjalnych wanienek do dezynfekcji. Przed tym procesem jednak należy narzędzia dokładnie umyć odpowiednimi środkami myjącymi (kilkakrotne mycie poprawia efektywność sterylizacji).
wyżarzanie stosowane jest w przypadku drobnych przedmiotów, np. używanych do wykonywania posiewów mikrobiologicznych i polega na działaniu płomienia palnika na metalową część tego wyrobu w celu usunięcia drobnoustrojów.
spalanie może być używane do całkowitego zniszczenia skażonego materiału, np. odpadów szpitalnych. Jednak ze względów sani- tarnych i ekologicznych zastosowanie znajdują alternatywne dla spalania metody unieszkodliwiania odpadów medycznych.
W wyniku sterylizacji otrzymywany jest materiał teoretycznie wolny od zdolnych do życia drobno- ustrojów. W praktyce materiał taki definiowany jest jako ten, dla którego prawdopodobieństwo niesterylności wynosi 1:1000000.
Pierwsze zasady sterylizacji zostały odkryte przez Ludwika Pasteura (stąd nazwa procesu), natomiast od roku 1890 nastąpił przełom w walce z zaka- żeniami. Zaczęto wówczas wykonywać pierwsze sterylizacje za pomocą pary wodnej i gotowania.
Wyżarzanie lub spalanie Do współczesnych metod sterylizacji zaliczamy:
#1
Przeprowadza się ją w sterylizatorach z wymuszonym obiegiem powietrza lub bez wymuszonego obiegu, stosując temp. 160-180°C i utrzymywać ją przez okres od kilkunastu minut do dwóch godzin. Warunki tego rodza- ju sterylizacji zależą głównie od wyjaławianego materiału i jego wytrzy- małości termicznej. Nie można tutaj wyjaławiać gumy, wyrobów włókien- niczych, płynów czy materiałów opatrunkowych.
Materiał poddawany sterylizacji powinien być suchy, czysty i zabezpie- czony przed powtórnym skażeniem za pomocą odpowiedniej folii.
Metoda ta jest dość długotrwała i nie ekonomiczna. Charakteryzuje się powolną dyfuzją i penetracją ciepła oraz znacznymi różnicami temperatur między poszczególnymi punktami wewnątrz komory. W wielu krajach me- toda ta została wycofana z użycia przy wyjaławianiu narzędzi, w Polsce wciąż stosuje się ją do sterylizacji szkła laboratoryjnego.
Wyjaławianie parą wodną prowadzi się w autoklawach wyposażonych w przyrządy do pomiaru temperatury i ciśnienia oraz elementy zabezpiecza- jące w postaci zaworów.
Ta metoda może być stosowana do sterylizacji bielizny, materiałów opa- trunkowych, narzędzi, materiałów gumowych, wody czy roztworów sub- stancji nie rozkładających się w temperaturze sterylizacji. W przypadku sterylizacji w hermetycznie zamkniętych pojemnikach wytwarza się nad- ciśnienie, którego wielkość zależy od stopnia wypełnienia. Należy więc pamiętać, by był on wypełniony w nie więcej niż 85%, gdyż może nastą- pić rozerwanie pojemnika, gdy roztwór zajmuje ponad 90% pojemności.
Należy również strzec się przed wyjmowaniem zawartości autoklawu tuż po jego otwarciu, kiedy jeszcze temperatury płynu i komory urządzenia nie są wyrównane.
Jest to metoda niezawodna, tania, szybka i bezpieczna dla ludzi i środowiska.
Sterylizacja suchym, gorącym powietrzem
Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem
#2
#3
Polega na fizycznym usuwaniu drobnoustrojów z gazu lub roztworu poprzez zatrzymanie ich na jałowym sączku nitrocelulozowym. Sączki to cienkie błony o grubości 7-140 μm w kształcie krążków lub arkuszy.
W przypadku zastosowania sączków o średnicy porów 0,22 μm możliwe jest usunięcie z roztworu grzybów, pierwotniaków, bakterii wraz z prze- trwalnikami oraz wirusów, natomiast o średnicy 0,45 μm – jedynie części bakterii oraz zanieczyszczeń mechanicznych.
Ten rodzaj sterylizacji stosowany jest, gdy roztworu nie można wyjałowić termicznie, np. w przypadku roztworów zawierających substancje biolo- giczne tj. witaminy czy enzymy a także w jałowej recepturze aptecznej.
Promieniowanie UV – polega na naświetlaniu materiału promieniowa- niem o długości fal 210-328 nm (najbardziej aktywne jest to o długości fali 254nm) emitowanym przez lampy rtęciowe. Zmienia ono strukturę kwasów nukleinowych, dlatego działa głównie na formy wegetatywne.
Jest szkodliwe dla ludzi, stosuje się go do jałowienia powietrza i po- wierzchni, gdyż absorbowane jest jedynie przez szkło i tworzywa sztucz- ne.Promieniowanie jonizujące – jego źródłem mogą być izotopy emitujące promieniowanie gamma, zazwyczaj stosowany się izotop kobaltu 60Co.
Metodę stosuje się do sterylizacji materiałów termolabilnych – wyrobów medycznych jednorazowego użytku, produktów leczniczych, kosmetyków oraz materiałów transplantacyjnych.
Tlenek etylenu – czynnik silnie bakteriobójczy (działa też na przetrwal- niki) i wirusobójczy, mający zdolność przenikania i wnikania w głąb two- rzywa. Działanie swoje wykazuje już przy stężeniu 400-1000 mg, przy wilgotności względnej 30-60% i temp. 50-60°C. Do sterylizacji używany jest czysty tlenek etylenu lub jego mieszanina z dwutlenkiem węgla (1:9), a sam proces prowadzi się w komorze gazoszczelnej. Tlenkiem etylenu wyjaławiane są materiały i sprzęt medyczny z tworzyw sztucznych, które mogłyby odkształcać się pod wpływem temperatury, np. cewniki. Do przeprowadzenia procesu niezbędne jest specjalne pomieszczenie z odpowiednim systemem wentylacji.
Sączenie
Sterylizacja promieniami
Sterylizacja gazami
#4
#5
#6
Formaldehyd – wykazuje działanie jedynie powierzchniowo, dlatego należy go doprowadzić do stanu gazowego, by mógł dotrzeć do skom- plikowanych powierzchni czy wąskich świateł. Odbywa się to poprzez wielokrotną zmianę ciśnienia podczas samego procesu sterylizacji. Naj- pierw wytwarzana jest próżnia wstępna w sposób pulsacyjny, a następnie komora jest „przepłukiwana” wielokrotnymi pulsami pary: dostarczany jest formaldehyd, komora utrzymywana jest w warunkach próżniowych – gaz penetruje załadunek. Następują kilkukrotne pulsacje pary i formaldehydu.
Zmiany ciśnienia zapewniają penetrację gazu w głąb sprzętu. Pod koniec etapu formaldehyd jest wypłukiwany parą wodną i suszony jałowym powietrzem. Proces przebiega w warunkach podciśnienia a czynnikami sterylizującymi są formaldehyd i para wodna o niskiej temperaturze.
Aldehyd glutarowy – stosowany do niszczenia bakterii, wirusów i grzy- bów. Najczęściej stosowany jest roztwór 2% o pH 7,5-8,5 z dodatkiem 0,3% wodorowęglanu sodu w czasie 3h. Używany jest do wyjaławiania narzędzi chirurgicznych wysokiego stopnia i endoskopów o szerokim spectrum działania.
Kwas nadoctowy – w stężeniu 0,1-0,5% jest silnie utleniający, toksyczny i reaktywny. Sam proces sterylizacji jest krótki, tani i bezpieczny, ogra- niczenia wynikają jedynie z wielkości i geometrii przedmiotu, który musi być cały zanurzony w roztworze.
Do najważniejszych produktów zapewniających higienę i bezpieczeństwo pracy w gabinetach medycyny estetycznej należą: preparaty do dezynfek- cji skóry np. Skinsept Pur, środki do higieny małych i dużych powierzchni:
Incidin Liquid Spray 650ml czy Laudamonium. Bardzo ważnym środkiem jest Sekudrill, stosowany do higieny narzędzi.
Sterylizacja roztworami środków chemicznych
Dezynfekcja skóry oraz powierzchni
#7
#8
W Polsce dopuszcza się stosowanie dowolnych, dopuszczonych do obrotu przez Państwowy Zakład
Higieny preparatów dezynfekcyjnych, które dzielą się na:
Środki do dezynfekcji powierzchni (brodziki do moczenia stóp, miseczki, podłogi, ściany, zlewy, blaty itd.). Są to zazwyczaj preparaty gotowanego użytku w sprayu. Dostępne są również chusteczki dezynfekcyjne alko- holowe lub bezalkoholowe. Wykorzystywane są zwykle do dezynfekcji powierzchni sprzętu. Małe powierzchnie, a szczególnie tzw. powierzchnie trudno dostępne najlepiej jest dezynfekować alkoholowym preparatem w aerozolu – zapewnia doskonałą penetrację i odparowuje bez śladu. Przy stosowaniu preparatów alkoholowych należy zwrócić jednak uwagę na dwa fakty: alkohole nie posiadają właściwości myjących i w związku z tym mogą być stosowane tylko na czyste, uprzednio umyte powierzch- nie; niektóre tworzywa sztuczne (np. akryl, pleksi) są wrażliwe na działa- nie alkoholi i mogą pod ich wpływem ulec zniszczeniu.
Środki do dezynfekcji rąk i skóry ( mydła odkażające, toniki, roztwory alkoholowe itp.). W tym celu przede wszystkim stosuje się alkoholowe środki dezynfekcyjne. Uwaga – takie preparaty – zgodnie z obecnym prawodawstwem powinny być zarejestrowane jako produkty lecznicze, procesem dezynfekcji skóry nie można nazwać czynności związanych z wykorzystaniem np. alkoholowych kosmetyków.
Środki do dezynfekcji narzędzi (instrumentów) przez zanurzenie.
Są to zwykle skoncentrowane preparaty, które rozcieńcza się z wodą.
Bezpośrednio po użyciu narzędzia zanurza się całkowicie w roztworze.
Dezynfekcję przeprowadza się w atestowanych, specjalnie do tego prze- znaczonych, zamykanych (przykrywanych) wannach dezynfekcyjnych.
Po upływie określonego czasu wyjmuje się narzędzia z roztworu i płu- cze pod bieżącą wodą, a następnie osusza. Taka dezynfekcja narzędzi (w wannach dezynfekcyjnych) nazywana jest dezynfekcją ręczną. Natomiast można dezynfekować narzędzia przy użyciu tych środków w tzw. myjce (wannie) ultradźwiękowej. Ultradźwięki docierają do trudnodostępnych miejsc, wytwarzając w cieczy myjącej fale ciśnieniowe, które odrywają zanieczyszczenia od podłoża. Mycie za pomocą ultradźwięków zapewnia szybkie i skuteczne czyszczenie takich urządzeń jak głowice diamentowe do mikrodermabrazji, skomplikowane narzędzia kosmetyczne. Po zakoń- czeniu zabiegu, narzędzia należy włożyć do środka dezynfekcyjnego, za- mknąć szczelnie, wpisać datę i dezynfekować w określonym przez produ- centa czasie. Warunkiem skutecznej dezynfekcji jest całkowite zanurzenie przedmiotów w roztworze.
Dla większości z nas te zagrożenia są abstrakcyjne, ale niestety dotyczą one każdego korzystającego z usług kosmetycznych oraz osób wykonujących zabiegi. Zbagatelizo- wanie procedur bezpieczeństwa i higieny pracy, może stworzyć realne zagrożenie ży- cia osób, które nam zaufały. Oprócz utraty klienta i środków finansowych może się to skończyć ostatecznie tzn utratą możliwości dalszego wykonywania zabiegów a nawet zawodu. Zawód kosmetyczki czy kosmetologa powinien budzić zaufanie i poczucie bezpieczeństwa.
W dzisiejszych czasach gabinet kosmetyczny, kosmetologiczny czy medycyny estetycz- nej wyobrażamy sobie jako czystą przestrzeń, w której dominować powinno wyczucie estetyki i piękna. Ale przede wszystkim powinno to być miejsce sterylnie czyste, w którym nie powinniśmy się bać o nasze zdrowie. Bezpiecznie powinni się czuć nie tylko klienci, pacjenci ale i personel danej placówki.
Zapraszamy na szkolenia organizowane przez Dermatic Aesthetic Academy, gdzie oprócz teoretycznych i praktycznych aspektów przeprowadzania zabiegów medycyny estetycznej, zdobędą Państwo również szczegółową wiedzę na temat aspektów prawnych oraz higieny w gabinecie i podczas zabiegów.
http://szkolenia-zabiegi-estetyczne.pl szkolenia@dermatic.pl +48 690 020 021
Masz pytania? Zadzwoń lub napisz!
