WPŁYW WEJŚCIA BANKÓW ZAGRANICZNYCH NA RYNEK KRAJOWY PRZEGLĄD BADAŃ

(1)

Nr 4/2017

Agnieszka Kwiatkowska¹

WPŁYW WEJŚCIA BANKÓW ZAGRANICZNYCH NA RYNEK KRAJOWY – PRZEGLĄD BADAŃ

Streszczenie

W artykule omówiono wybrane badania dotyczące wpływu wejścia banków za- granicznych na rynek krajowy. W literaturze przedmiotu pojawiają się poglądy wskazujące zarówno na pozytywne jak i negatywne aspekty udziału zagranicznego dla rynku bankowego. Ponadto większość dotychczasowych badań w tym zakresie koncentruje się w głównej mierze na wpływie zagranicznych banków na rentow- ność i poziom kosztów banków krajowych (wpływ na marŜę odsetkową netto, pro- duktywność aktywów, koszty ogólne, przychody pozaodsetkowe i straty kredytowe).

Wskazuje się równieŜ na znaczenie podmiotów zagranicznych w poprawie funkcjo- nowania sektora bankowego, zwiększeniu konkurencji na rynku czy teŜ ogranicze- niu liczy lokalnych kryzysów bankowych.

Celem niniejszej pracy jest przegląd wybranych badań z zakresu wpływu na krajowy rynek bankowy rosnącego udziału banków zagranicznych.

Słowa kluczowe: liberalizacja finansowa, bankowość, banki zagraniczne.

WSTĘP

Współczesny świat kształtowany jest przez globalizację, oznaczającą zjawisko gospodarcze i konsekwencje wynikające z rewolucji informacyjnej i technologicz- nej. Głównymi zjawiskami z nią powiązanymi są niewątpliwie liberalizacja handlu i finansów, swobodny przepływ towarów, usług i siły roboczej jak równieŜ global- na sieć produkcyjna. W ramach globalizacji moŜna mówić równieŜ o globalizacji finansowej określanej, jako najbardziej wyróŜniające się zjawisko generowane przez globalizację. WiąŜe się ono z liberalizacją finansową, która ma na celu zmniejszenie barier w zakresie mobilności kapitału, poprzez odpowiednią politykę gospodarczą i umowy międzynarodowe odnoszące się do międzynarodowych inwestycji i transferu kapitału. Ponadto cechą charakterystyczną globalizacji finansowej są ogromne napływy kapitału na rynki wschodzące. Do końca lat osiemdzie- siątych średni roczny napływ kapitału do krajów rozwijających się wynosił mniej niŜ 50 mld $. Natomiast juŜ 1996 r. średnia ta wyniosła ponad 300 mld $, co ozna-

1 mgr, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Rado- miu, Wydział Nauk Ekonomicznych i Prawnych, Katedra Finansów i Ubezpieczeń, e-mail: a.kwiatkowska@uthrad.pl

(2)

cza sześciokrotny wzrost w porównaniu do średniej z lat osiemdziesiątych (Lim, 2004, s. 1-2).

W konsekwencji ekspansja handlu międzynarodowego i zwiększenie bezpo- średnich inwestycji zagranicznych (BIZ) jak równieŜ na skutek globalizacji ryn- ków kapitałowych i liberalizacji krajowych rynków finansowych od lat sześćdzie- siątych XX wieku rozwija się bankowość międzynarodowa. Przy czym obejmuje ona transgraniczną działalność banków i działalność banków poza krajem ich pochodzenia (tj. banków zagranicznych). Ten drugi aspekt nabiera we współczesnym świecie coraz większego znaczenia. W niektórych krajach udział kapitału zagranicznego w kapitale zakładowym banków jest znaczny (Uoboupin, 2004, s. 25).

Celem niniejszej pracy jest przegląd wybranych badań z zakresu wpływu na krajowy rynek bankowy rosnącego udziału banków zagranicznych. W tym celu wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa

1. POWODY ROZWIJANIA PRZEZ BANKI DZIAŁALNOŚCI POZA KRAJEM MACIERZYSTYM

Istotną kwestią jest pytanie, dlaczego w ogóle banki decydują się na działal- ność poza granicami kraju. Badania Bartha i in. (2001, s. 31-95) wskazują, Ŝe udział banków zagranicznych na krajowych rynkach bankowych nie pozostaje w związku ze stopniem rozwoju (zarówno w przypadku krajów rozwijających się jak i wysoko rozwiniętych spotykane są przypadki z marginalnym bądź bardzo duŜym udziałem banków zagranicznych). Natomiast czynnikami przyciągającymi BIZ w sektorze bankowym są (Barth i in., 2001, s. 31-95):

– jasno ustalone i przestrzegane reguły prawa;

– relatywnie słabo rozwinięty sektor finansowy, co stwarza korzystne warun- ki do ekspansji rynkowej;

– atrakcyjność kraju dla BIZ w innych sektorach działalności, co wskazuje iŜ banki zagraniczne podąŜają za swoimi krajowymi klientami;

– stopień zintegrowania kraju pochodzenia z krajem goszczącym;

– niskie podatki, wysokie dochody per capita i wysokie oczekiwane stopy wzrostu gospodarczego w kraju goszczącym;

– wyŜsze przeciętne koszty w bankach krajowych, niŜsze marŜe odsetkowe, mniejsze rezerwy obowiązkowe i wyŜsze cash flow, wskazujące na nie- efektywne stosowanie kapitału;

– charakter regulacji systemu bankowego - ostrzejsza regulacja i większe ba- riery dostępu do rynku dla nowych graczy skutkują ograniczoną konkuren- cją i chronią krajowe nie-efektywne banki, operujące przy wyŜszych mar- Ŝach i wyŜszych kosztach ogólnych.

Dotychczasowe badania empiryczne wskazują w większości przypadków na fakt, iŜ zagraniczną ekspansją są zainteresowane w głównej mierze duŜe banki.

Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele. Przede wszystkim klientami takich ban- ków są m.in. przedsiębiorstwa ponadnarodowe prowadzące działalność w wielu państwach, a przez to potrzebujące finansowana w wielu krajach. Ponadto szukają

(3)

one moŜliwości zdywersyfikowania swojej działalności a korzyści skali w pew- nych sferach biznesu bankowego (zarządzania portfelem, bankowość inwestycyj- na) ujawniają się dopiero w duŜych organizacjach (Kulawik, 2007, s. 31). Ponadto banki mogą osiągnąć korzyści skali m.in. w zakresie rozwoju produktów, obsługi transakcji, funkcji administracyjnych i kontroli jak równieŜ zarządzania ryzykiem.

Działanie te są zazwyczaj połączone dla całej organizacji lub regionów i scentrali- zowane poza krajem przyjmującym. Innym źródłem korzyści skali dla banków moŜe być dobrze znana ogólnoświatowa marka, która moŜe stanowić istotne na- rzędzie nawiązywania i utrzymywania relacji z klientami (BIS 2004, s. 8).

Obecność banku na zagranicznym rynku bankowym wiąŜe się jednak z ryzykiem określanym, jako wariancja stopy zwrotu z aktywów lub kapitału własnego.

JednakŜe jej obliczenie nie jest łatwe, dlatego teŜ stosuje się miary zastępcze obej- mujące (Wezel, 2004, s. 13-17):

– ryzyko krajowe/polityczne;

– prawdopodobieństwo kryzysów bankowych;

– zmienność kursu wymiany.

Pierwsze z nich odnosi się do stopnia stabilności makroekonomicznej danego rynku. Często rynki wschodzące (często będące rynkiem docelowym BIZ w sektorze bankowym) charakteryzują się wyŜszym prawdopodobieństwem nieoczekiwa- nych spadków koniunktury w porównaniu z wysoko rozwiniętymi gospodarkami.

MoŜe mieć to m.in. związek z niestabilnością polityczną czy niedostatkami insty- tucjonalnymi (np. w krajowym systemie bankowym). Oprócz ryzyka krajowego znaczenie mogą mieć równieŜ inne ryzyka związane chociaŜby ze specyfiką ich działalności jak prawdopodobieństwo kryzysów bankowych. Wskazuje się, Ŝe równieŜ zmienność kursu wymiany a nie tylko jej przewartościowanie ma znaczenie dla bankowych inwestycji zagranicznych. Najogólniej naleŜy stwierdzić, Ŝe wysoka zmienność kursów walutowych prowadzi do tego, iŜ prognozowane oczekiwane stopy zwrotów są obarczone wyŜszym ryzykiem a to z kolei przedkłada się na wyŜsze stopy zwrotów dla inwestorów z tytułu rekompensaty za przyjęcie wyŜ- szego ryzyka.

2. ARGUMENTY „ZA” I „PRZECIW” UDZIAŁOWI ZAGRANICZNEMU NA RYNKU KRAJOWYM

R.I. McKinnon (1973) i E. Shaw (1973) badali wpływ wejścia zagranicznych banków pod kątem liberalizacji otoczenia finansowego. Stwierdzili, iŜ zniesienie barier i otwarcie rynku bankowego pozwala bankom międzynarodowym zaspokoić istniejący popyt na usługi bankowe, którego banki nie były w stanie pokryć.

Z kolei Bonin i in. (1998), Dages i in. (2000, s. 18-19), Doukas i in. (1998, s. 1-18) oraz Levine (1996, s. 225) wskazują na następujące korzyści wynikające z wejścia banku zagranicznego na mniej rozwinięte rynki:

– rozwój nowych usług finansowych i innowacji finansowych;

– moŜliwości uzyskania korzyści skali i zakresu;

– poprawa warunków konkurencji;

(4)

– rozwój rynku finansowego;

– rozwój infrastruktury systemu finansowego (większa przejrzystość i wdra- Ŝanie dobrych praktyk bankowych, rozwój regulacji finansowych, przeka- zywanie informacji zarządczych);

– wzmocniona współpraca na rynku docelowym;

– lepszy klimat inwestycyjny i wzrost BIZ w sektorze niefinansowym.

Reasumując obecność banków zagranicznych prowadzi do wzrostu finansowania, wprowadzenia najnowocześniejszych technologii i szkoleń dla krajowych instytucji finansowych. Udział zagraniczny poprawia jakość, ceny i dywersyfikację usług finansowych, zarówno bezpośrednio, jako źródło takich ulepszonych usług, jak i pośrednio poprzez konkurowanie z krajowymi instytucjami finansowymi.

Obecność banków zagranicznych stymuluje rozwój infrastruktury systemu finansowego, w tym księgowości, przejrzystości i regulacji finansowych oraz poprawia lub wzmacnia agentów finansowych, takich jak agencje ratingowe, audytorzy i biura kredytowe. Banki zagraniczne mogą równieŜ być pomocne przy stabilizo- waniu krajowego systemu bankowego w czasach kryzysu gospodarczego. Jeśli instytucja finansową jest dobrze zdywersyfikowaną grupą, która jedynie nieznacznie ucierpiała z powodu trudności na hoście, o wiele łatwiej jest pozyskać kapitał lub płynne środki na międzynarodowych rynkach finansowych. Ponadto nawet jeśli finansowanie z zewnątrz zostanie wyczerpane z powodu zwiększonej niepewności w kraju goszczącym, zagraniczny bank lub spółki zaleŜne mogą nadal mieć dostęp do wsparcia finansowego ze strony ich banku macierzystego, a takŜe rynku mię- dzynarodowego. Inwestycje zagraniczne i obecność instytucji finansowych umoŜ- liwiają zwiększenie kwoty finansowania projektów krajowych, odgrywają równieŜ kluczową rolę w łańcuchu dostaw finansowania BIZ i przedsięwzięć biznesowych na rynkach wschodzących. Zagraniczne banki mają ogromny kapitał oraz szybszy i tańszy dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych (Lim, 2004, s. 12).

Z kolei Anderson i Chantal (1998, s. 65) wskazują argumenty przeciwko wej- ściu banków zagranicznych na krajowy rynek bankowy:

– obawa przed zagraniczną kontrolą (kontrola nad alokacją kredytu oznacza znaczną siłę gospodarczą w kaŜdej gospodarce);

– bankowość jest przemysłem dopiero zaczynającym się rozwijać i specjalnym (banki podlegają róŜnym specjalnym zabezpieczeniom ze względu na ich kluczową rolę w gospodarce);

– zagraniczne banki mogą mieć róŜne cele (banki zagraniczne mogą być zainteresowane jedynie promowaniem eksportu z kraju pochodzenia lub wspie- raniem projektów podejmowanych przez firmy z kraju pochodzenia);

– róŜnice regulacyjne (organy nadzoru kraju przyjmującego tracą kontrolę regulacyjną, a jeśli kraj macierzysty ma słaby nadzór bankowy, moŜe to prowadzić do bankructwa w kraju przyjmującym).

Dages (2000, s. 19) wskazuje, iŜ zagraniczne instytucje finansowe faktycznie obniŜają stabilność łącznego krajowego kredytu bankowego, zapewniając dodat- kowe moŜliwości ucieczki kapitału lub wycofując się szybciej z lokalnych rynków w obliczu kryzysu w kraju przyjmującym lub kraju pochodzenia. Z kolei Hawkins

(5)

i Mihaljek (2001, s. 26) twierdzą, iŜ jako Ŝe zagraniczne instytucje finansowe są często postrzegane, jako wyspecjalizowane w obsłudze duŜych klientów korpora- cyjnych, moŜe to w rezultacie pozbawić banki krajowe klientów o lepszej zdolno- ści kredytowej. A to z kolei zwiększyłoby ogólny poziom ryzyka portfeli banków krajowych, a rynki kredytowe mogłyby zostać podzielone na segmenty. Lim (2004, s. 13) zwraca uwagę na fakt, iŜ rząd nie moŜe oczekiwać koordynacji polityki i współpracy z instytucjami finansowymi będącymi własnością kapitału zagranicznego. Oznacza to, iŜ podczas restrukturyzacji lub zawirowań gospodarczych banki z udziałem kapitału zagranicznego mogą nie poradzić sobie z rządową polityką gospodarczą i udzielać jakiegokolwiek wsparcia finansowego.

Wskazuje się, iŜ mogą równieŜ powstać koszty otwarcia rynków finansowych na konkurencję zagraniczną. Na przykład Stiglitz (1993, s. 19-51) omawia poten- cjalne koszty dla banków krajowych, lokalnych przedsiębiorców i rządu wynikają- ce z wejścia do banku zagranicznego. Krajowe banki mogą ponosić koszty, ponie- waŜ muszą konkurować z duŜymi międzynarodowymi bankami o lepszej reputacji;

lokalni przedsiębiorcy mogą mieć mniejszy dostęp do usług finansowych, ponie- waŜ banki zagraniczne zasadniczo koncentrują się na przedsiębiorstwach wielona- rodowych; a rządy mogą stracić kontrolę nad gospodarką, poniewaŜ banki zagraniczne są mniej wraŜliwe na ich Ŝyczenia.

3. WYBRANE BADANIA NA TEMAT WEJŚCIA BANKÓW ZAGRANICZNYCH NA KRAJOWY RYNEK

W konsekwencji wspomnianych procesów globalizacji rynków kapitałowych i liberalizacji krajowych rynków finansowych następował wzrost zaangaŜowania banków zagranicznych na krajowych rynkach bankowych. W związku z tym pro- blematyka wpływu tych zagranicznych jednostek na krajowe rynki stała się przedmiotem szerokich badań ekonomistów na całym świecie. W tabeli 1 przedstawiono wybrane z pośród nich.

Tab. 1. Przegląd wybranych badań na temat wpływu wejścia banków zagranicznych na rynek krajowy

Autor Rok Próba badawcza Wnioski

Demirgüç-Kunt A., Levine R., Min H.-C.

1998 40 krajów w latach 1988- 1995

Wejście banków zagranicznych było na ogół związane z mniejszą liczbą lokalnych kryzysów bankowych.

Gruben W.C., Koo J., Moore R.R.

1999 Argentyna i Meksyk, gru- dzień 1994-czerwiec 1995, Kanada lata 1984-1986

Denizer C. 2000 Turcja w latach 1980-1997 MarŜe netto stóp procento- wych, zwroty z aktywów i koszty ogólne banków krajowych zmniejszają się po wejściu banku zagranicznego.

(6)

Barajas A., Salazar N., Steiner R.

2000 Kolumbia w latach 1985- 1998

• Wejście banku zagranicznego na ogół zwiększa konku- rencję w krajowym systemie bankowym.

• Powoduje pogorszenie jako- ści zadeklarowanej poŜyczki wśród banków krajowych.

• Rosną koszty administra- cyjne banków krajowych.

• Generalnie wejście zagraniczne wydaje się wiązać ze wzrostem kosztów krajowego systemu bankowego.

Dages B.G., Goldberg L., Kinney D.

2000 Meksyk i Argentyna w latach 1994-1998

• Banki zagraniczne zazwyczaj mają silniejszy i mniej zmienny wzrost kredytów niŜ ich krajowe odpowiedniki.

• RóŜnorodność własności przyczynia się do większej stabilności kredytowej w okresach zawirowań i słabości systemu finansowego.

Weller 2000 Polska w okresie styczeń 1993 – grudzień 1994

Większy udział banków wie- lonarodowych wchodzących na rynek spowodował niŜszą podaŜ kredytów wśród pol- skich banków we wczesnych fazach transformacji.

Claessens S., Demirguc-Kunt A., Huizinga H.

2001 80 krajów w latach 1988- 1995

• Banki zagraniczne mają zazwyczaj wyŜsze zyski niŜ banki krajowe w krajach roz- wijających się, podczas gdy w krajach rozwiniętych banki zagraniczne są mniej docho- dowe niŜ banki krajowe.

• Większa obecność banków zagranicznych wiąŜe się z niŜszą rentownością, kosztami i marŜami banków krajowych.

• Wejście zagraniczne poprawia funkcjonowanie krajowych rynków bankowych poprzez zwiększoną konku- rencję na rynku i poprawę efektywności banków krajowych.

(7)

Zajc P. 2002 Banki krajowe w Czechach, Estonii, na Węgrzech, w Polsce, Słowacji i Słowe- nii w latach 1995-2000

Wejście banku zagranicznego wiąŜe się z niŜszymi przychodami pozaodsetkowymi, ale zwiększa koszty ogólne.

Crystal J.S., Dages B.G., Goldberg L.S.

2002 Wybrane kraje ameryki łacińskiej (Argentyna, Brazylia, Chile, Kolumbia, Meksyk, Peru i Wenezu- ela) w latach 1995-2000

• Lokalne banki nabyte przez zagranicznych akcjonariuszy wypadły tylko nieznacznie lepiej niŜ te, które pozostały w kraju.

• Banki zagraniczne charakte- ryzowały się bardziej solidnym wzrostem kredytów, bardziej agresywną reakcją na jakość aktywów i większą zdolnością do absorbowania strat.

Lensink R. and Hermes N.

2003 982 banków w 48 krajach w latach 1990-1996

Na niŜszych poziomach rozwoju gospodarczego wejście ban- ków zagranicznych wiąŜe się z wyŜszymi kosztami i marŜami dla banków krajowych. Na wyŜszych poziomach rozwoju gospodarczego wejście banków zagranicznych ma mniejszy wpływ na rentowność banków krajowych.

Lensink R. and Hermes N.

2004 3967 obserwacji 80 krajów w latach 1990-1996

Wpływ udziału zagranicznego w bankach krajowych jest powiązany z poziomem gospodarki wyraŜonym PKB na 1 mieszkańca. W krajach mniej rozwiniętych większy udział w bankowości zwiększa wzrost kosztów i marŜ krajowych banków; w krajach rozwiniętych nie pojawiła się wyraźna korelacja.

Uiboupin J. 2004 Dziesięć krajów przecho- dzących transformację (Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Słowacja i Słowenia) w latach 1995-2001

• Wejście banku zagranicznego zmniejsza rentowność banków, straty kredytowe, przychody pozaodsetkowe i przychody z tytułu odsetek.

W krótkim okresie wejście zagraniczne moŜe równieŜ zwiększyć koszty ogólne ban- ków. Wejście zagraniczne zwiększa konkurencję na rynku krajowym.

(8)

• Wpływ wjazdu zagranicznego na zachowania banków krajowych zaleŜy równieŜ od rozwoju sektora bankowego w danym kraju i wielkości banku. Bardziej zaawansowany rynek bankowy nie podlega tak znacznemu wzrostowi, jak robi to mniej zaawansowany.

• Wpływ zagranicznego wej- ścia na większe krajowe banki nie jest tak wielki.

Uiboupin J. 2005 Dziesięć krajów przecho- dzących transformację (Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Słowacja i Słowenia) w latach 1995-2001

• Wejście banku zagranicznego wiąŜe się z niŜszymi przychodami przed opodatkowaniem, przychodami pozaodsetkowymi, średnią stopą oprocentowa- nia poŜyczek i rezerwami na straty kredytowe.

• Wejście banku zagranicznego zwiększa konkurencję na rynku.

• Na bardziej rozwiniętych rynkach bankowych wejście banków zagranicznych jest w mniejszym stopniu związane ze spadkiem dochodów i strat kredytowych niŜ na słabiej rozwiniętych rynkach bankowych.

• Banki o większym udziale w rynku reagują w mniejszym stopniu na wejście banku zagranicznego pod względem dochodów pozaodsetkowych i rezerw na straty kredytowe.

Jeon B., Olivero M., Wu J.

2011 Kraje Azji i Ameryki łacińskiej w latach 1997- 2008

Wejście banków zagranicznych zwiększyło konkurencję bankową. Jest to bardziej widoczne, gdy na rynek wchodzi silniejszy i mniej ryzykowny bank zagraniczny.

Ukaegbu B., Oino I.

2014 Kenia w latach 2001-2009 • Większe zagraniczne banki w Kenii obniŜają rentowność i ogólne wydatki banków krajowych.

(9)

• Wejście banków zagranicznych zwiększa efektywność banków krajowych w miarę nasilania się konkurencji.

• Wejście banków zagranicznych wywiera presję na banki krajowe, aby zwiększyły swój kapitał Tier I.

• Banki zagraniczne popra- wiają funkcjonowanie sektora bankowego.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie literatury przedmiotu

Przedstawione badania róŜnią się od siebie, co do metodyki, próby badawczej czy okresu objętego badaniem. Jednymi z najbardziej znanych badań w tym zakresie są niewątpliwie badania Claessens i in. (2001) dotyczące krajów rozwijających się i rozwiniętych. Wiele późniejszych badań dotyczących wpływu wejścia banków zagranicznych na rynek krajowy wykorzystywało te badania z pewnymi zmianami.

Na podstawie powyŜszej tabeli moŜna zauwaŜyć, iŜ większość dotychczasowych badań koncentruje się w głównej mierze na wpływie zagranicznych banków na rentowność i poziom kosztów banków krajowych (wpływ na marŜę odsetkową netto, produktywność aktywów, koszty ogólne, przychody pozaodsetkowe i straty kredytowe). Wskazuje się równieŜ na znaczenie podmiotów zagranicznych w poprawie funkcjonowania sektora bankowego, zwiększeniu konkurencji na rynku czy teŜ ograniczeniu liczby lokalnych kryzysów bankowych.

Przy czym w praktyce jak wskazuje BIS (Bank for International Settlements) (2005, s. 1) proces ten przebiegał róŜnie w poszczególnych gospodarkach. W przypadku Chile spowodował spadek wskaźnika kosztów do dochodów. Natomiast w Republice Czeskiej banki zagraniczne były znacznie silniejsze od krajowych konkurentów, co przełoŜyło się na poprawę zarządzania ryzykiem. Z kolei w Pol- sce banki zagraniczne doprowadziły do zróŜnicowania systemu finansowego pod względem jego uczestników i produktów oraz przyczyniły się do pogłębienia ryn- ków finansowych. Ponadto zwiększyły efektywność kosztową, zmniejszyły prze- paść między bankami polskimi i zachodnioeuropejskimi.

BIS (2005, s. 1-2) zwraca równieŜ uwagę na istotną rolę polityki poszczegól- nych krajów, które miały istotny wpływ na konsekwencje wejścia banków zagranicznych związane z konkurencją. Za przykład moŜe tu posłuŜyć, chociaŜ Austra- lia, która w latach osiemdziesiątych preferowała banki skłonne zaoferować szeroką gamę produktów. JednakŜe taka polityka na skutek ekspozycji na ryzyko nieko- rzystnej selekcji doprowadziło do duŜych strat w bankach zagranicznych. W konsekwencji na początku lat dziewięćdziesiątych została ona zmieniona. Kryteria wejścia banków zagranicznych wówczas skupiały się na tym czy dany bank wpro- wadzi coś unikalnego do australijskiego systemu finansowego.

(10)

PODSUMOWANIE

Reasumując naleŜy zauwaŜyć, iŜ kwestia wpływu wejścia banków zagranicznych na rynki krajowe była przedmiotem szerokich badań ekonomistów na całym świecie. Jak zaprezentowana w tab. 1 badania te róŜnią się od siebie, co do metodyki, próby badawczej czy okresu objętego badaniem, wszystkie jednak wskazują, iŜ obecność banków zagranicznych wpływa na rynek, a tym samym na gospodarkę.

Wpływ ten przejawia się m.in. poprawą funkcjonowania sektora bankowego, zwiększeniem konkurencyjności czy ograniczeniem liczby lokalnych kryzysów bankowych. Równocześnie badania te wskazują na róŜne oddziaływanie wejścia banków zagranicznych na rynki rozwinięte i rozwijające się.

Badania w tym zakresie są szczególne istotne ze względu na fakt, iŜ udział banków zagranicznych na krajowych rynkach stale wzrasta. A wielkie globalne banki prowadzą swoją działalność nie tylko w kilku krajach, lecz równieŜ na róŜ- nych kontynentach, a ich znaczenie i rola stale wzrastają. Co sprawia, Ŝe zaprezen- towane zagadnienie pozostaje wciąŜ aktualne i nadal stanowi przedmiot zaintere- sowania ekonomistów na świecie.

BIBLIOGRAFIA

1. Anderson R.W., Chantal K. 1998. Transition banking : financial development of Central and Eastern Europe, New York : Oxford University Press.

2. Barajas A., Salazar N., Steiner R. 2000. Foreign Investment in Colombia’s Financial Sector, [w:] Claessens S., Jansen M. (red.), The Internationalization of Financial Services: Issues and Lessons for Developing Countries, Kluwer Academic Press, Dordrecht and Boston.

3. Barth J., Caprio G., Levine R. 2001. Banking Systems around the Globe. Do Regulation and Ownership Affect Pe-formance and Stability, [w:] Mishkin F.

(red.), Prudential Regulation and Supervision; Why is it Important and What Are the Issues?, NBER, Cambridge, Mass: 31-95.

4. BIS 2004. Foreign direct investment in the financial sector of emerging market economies, Report submitted by a Working Group established by the Committee on the Global Financial System, March.

5. BIS 2005. Foreign direct investment in the financial sector - experiences in Asia, central and eastern Europe and Latin America, Summary of follow-up workshops to the CGFS report, “Foreign direct investment in the financial sector of emerging economies”, June.

6. Bonin J., Miszei K., Szekely I., Wachtel P. 1998. Banking in Transition Economies: Developing Market Oriented Banking Sectors in Eastern Europe, Edward Elgar, Brookfield, Vermont;

7. Claessens S., Demirguc-Kunt A., Huizinga H. 2001. How Does Foreign Entry Affect Domestic Banking Markets?, Journal of Banking and Finance, 25 (5):

891-911.

(11)

8. Dages B.G., Goldberg L., Kinney D. 2000. Foreign and Domestic Bank Participation in Emerging Markets: Lessons from Mexico and Argentina, Federal Reserve Bank of New York Economic Policy Review, 6 (3): 17-35.

9. Demirgüç-Kunt A., Levine R., Min, H.-C. 1998. Opening to Foreign Banks’

Issues of Stability, Efficiency, and Growth, [w:] Meltzer A. (red.), The Implications of Globalization of World Financial Markets, Bank of Korea:

83-105.

10. Denizer C. 2000. Foreign Bank Entry in Turkey’s Banking Sector, 1980-1997, [w:] Claessens S., Jansen M. (red.), The Internationalization of Financial Services: Issues and Lessons for Developing Countries, Kluwer Academic Press, Dordrecht and Boston.

11. Doukas J., Murinde V., Wihlborg C. 1998. Main Issues in Financial Sector Reform and Privatisation in Transition Economies, Financial Sector Reform and Privatisation in Transition Economies, Elsevier Science B.V., Amsterdam:

1-18.

12. Gruben W., Koo J., Moore R. 1999. When Does Financial Liberalization Make Banks Risky? An Empirical Examination of Argentina, Canada and Mexico, Federal Reserve Bank of Dallas, Center for Latin American Economics Working Paper, No. 0399.

13. Hawkins J., Mihaljek D. 2001. The Banking Industry in the Emerging Market Economies, BIS Paper No. 4., http://www.bis.org/publ/bppdf/bispap04a.pdf, [dostęp 16.04.2018].

14. Hermes N., Lensink R. 2003. Foreign bank presence, domestic bank performance and financial development, Paper for SUERF colloquium.

15. Jennifer S., Crystal B., Gerard D., Linda S. 2002. Has foreign bank entry led to sounder banks in Latin America? Current Issues in Economics and Finance, Federal Reserve Bank of New York, 8 (1).

16. Jeon B., Olivero M., Wu J. 2011. Do foreign banks increase competition?

Evidence from emerging Asian and Latin American banking markets, Journal of Banking and Finance, 35: 856-875.

17. Kulawik J. 2007. Globalizacja finansowa a funkcjonowanie i rozwój banków, Ekonomiczne i Społeczne Uwarunkowania Rozwoju Polskiej Gospodarki śywnościowej po Wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, nr 62.

18. Lensink R., Hermes N. 2004. The Short-term Effects of Foreign Bank Entry on Domestic Bank Behaviour: Does Economic Development Matter?, Journal of Banking and Finance, 28 (3): 553-568.

19. Levine R. 1996. Foreign banks, financial development, and economic growth, [w:] Barfield C.E. (red.), International Financial Markets. Washington, D.C., AEI Press.

(12)

20. Lim S. 2004. Foreign Capital Entry in the Domestic Bnking Merket in Korea:

Bitter Medicine or Poison, Paper presented at the annual meeting of the American Political Science Association, Hilton Chicago and the Palmer House Hilton, Chicago,

http://citation.allacademic.com/meta/p_mla_apa_research_citation/0/6/1/7/8/pa ges61786/p61786-1.php [dostęp 16.04.2018]

21. McKinnon R.I. 1973. Money and Capital in Economic Development, Washington DC, The Brookings Institution;

22. Moon Ch. 2000. In Shadow of Broken Cheers: South Korea’s Globalization Strategy, [w:] Prakash A. and Hart J. (red.), Responding to Globalization. New York: Routledge.

23. Moon Ch., Lim S. 2002. Weaving through Paradoxes: Democratization, Globalization and Environment Politics in South Korea, [w:] Hveem H. and Nordhaug K. [red.] Public Policy in the Age of Globalization, New York:

Palgrave.

24. Shaw E. 1973. Financial Deepening in Economic Development, New York, Oxford University Press.

25. Stehr N., Ericson R.V. 2000. The Ungovernability of Modern societies, [w:]

Ericson R. and Stehr N. [red.] Governing Modern Societies. Toronto:

University of Toronto Press.

26. Stiglitz J.E. 1993. The Role of the State in Financial Markets, Proceedings of the World Bank Annual Conference on Development Economics, 19-52.

27. Uiboupin J. 2004. Implications of foreign bank entry on central and east european banking market, Kroon & Economy No 1: 25-31.

28. Uiboupin J. 2005. Short-Term Effects of Foreign Bank Entry on Bank Perfor- mance in Selected CEE Countries, Working Papers of Eesti Pank No 4.

29. Ukaegbu B., Oino J. 2014. The impact of foreign bank entry on domestic banking in a developing country the Kenyan perspective, Banks and Bank Systems, 9(1): 28-35

30. Weller C. E. 2000. Financial Liberalization, Multinational Banks and Credit Supply: The Case of Poland, International Review of Applied Economics, 14(2): 193-211.

31. Wezel T. 2004. Foreign Bank Entry into Emerging Economies: An Empirical Assessment of the Determinants and Risks Predicated on German FDI Data, Discussion Paper Series 1: Studies of the Economic Research Centre No 01.

32. Zajc P. 2002. The effect of foreign bank entry on domestic banks in Central and Eastern Europe, Paper for SUERF colloquium.

THE IMPACT OF FOREIGN BANK ENTRY ON DOMESTIC MARKET - OVERVIEW OF RESEARCH

Abstract

Paper discussed the selected research on the impact of the entry of foreign banks on the domestic market. In the literature on the subject, there are views

(13)

indicating both positive and negative aspects of foreign participation for the banking market. Moreover, most of the research to date in this respect focuses mainly on the impact of foreign banks on the profitability and level of domestic banks' costs (impact on the net interest margin, asset productivity, overhead costs, and non-interest income and credit losses). It also indicates the importance of foreign entities in improving the functioning of the banking sector, increasing competition on the market or limiting the number of local banking crises.

The aim of this work is to review selected research on the impact of the growing share of foreign banks on the domestic banking market.

Keywords: financial liberalization, banking, foreign banks.