1. Arkadyjskie życie na wsi

1. Arkadyjskie życie na wsi

a. 1. Cele lekcji

i. a) Wiadomości Uczeń:

• rozumie wykorzystanie motywu arkadyjskiego w analizowanym fragmencie tekstu,

• rozumie pojęcie sielanki.

ii. b) Umiejętności Uczeń:

• potrafi dopasować opisy do poszczególnych zwrotek,

• potrafi znaleźć elementy sielankowe w utworze,

• potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,

• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,

• potrafi wypowiadać się na temat zalet współczesnego życia na wsi.

b. 2. Metoda i forma pracy

Praca w grupach, ćwiczenia praktyczne, praca z tekstem

c. 3. Środki dydaktyczne

Notatki o mitycznej krainie Arkadii dla każdego ucznia (załącznik 1)

Opisy nawiązujące tematycznie do poszczególnych zwrotek utworu (załącznik 2)

J. Kochanowski, Pieśń świętojańska o Sobótce, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach.

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy III gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.

Słownik języka polskiego

d. 4. Przebieg lekcji

i. a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.

2. Uczniowie zapoznają się z terminem Arkadia, nauczyciel prosi o odczytanie wiadomości dotyczących tego terminu z kartek, które wcześniej przygotował i rozdał każdemu uczniowi (załącznik 1).

ii. b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. W każdej grupie zostają wybrani liderzy, sprawozdawcy

i sekretarze. Uczniowie wraz z nauczycielem przypominają zasady pracy w grupie. Uczniowie dostają opisy 15 zwrotek z tekstu, ich zadaniem jest ułożenie rozsypanych opisów w sposób, który odpowiada kolejności obrazów przedstawionych w analizowanym fragmencie Pieśni świętojańskiej o sobótce. Uczniowie dobierają z rozsypanych fragmentów opisy pasujące do zwrotki. Następnie przyklejają je na arkuszu szarego papieru, zachowując kolejność. Ćwiczenie jest zakończone prezentacją poszczególnych wyników swojej pracy na forum klasy (załącznik 2).

2. Uczniowie rozmawiają na temat przedstawionej w utworze wizji wsi. Powinno paść stwierdzenie, że wieś została w utworze wyidealizowana, wręcz odrealniona, panuje w niej jedynie radość, śpiew, nie mówi się nic o ciężkiej pracy, obraz jest pełen wdzięku, urody, piękna i harmonii. Mamy więc tu do czynienia z motywem arkadii.

3. Następnie nauczyciel informuje uczniów, że mówimy czasem, że ktoś ma sielskie życie. Prosi uczniów, aby powiedzieli, co znaczy dla nich to wyrażenie. Pyta, czy w analizowanym utworze możemy odnaleźć również takie elementy sielskiego życia. Następnie zostaje odczytana ze

Słownika języka polskiego informacja o sielance i zapisana do zeszytu w formie notatki. Sielanka – gatunek poezji utrzymanej w pogodnym tonie, ukazującej życie rolników, pasterzy na tle natury.

Wykształciła się w starożytnej Grecji w twórczości Teokryta, w Rzymie rozwinął ją Wergiliusz.

Mimo różnorodnych form i sposobu ujęcia tematu, charakterystyczne dla tego gatunku jest

posługiwanie się kostiumem pasterskim, wykorzystanie konwencji pieśni i zabawy lub lirycznego wyznania, pochwała życia na łonie natury, niechęć do miasta i cywilizacji. Na określenie tego rodzaju utworów stosuje się często zamienne określenia: ekloga, idylla, bukolika.

iii. c) Faza podsumowująca

Uczniowie rozmawiają na temat zalet współczesnej wsi, dlaczego coraz częściej ludzie z miasta przenoszą się na łono natury wiejskiej.

e. 5. Bibliografia

1. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, SFS, Kielce 2000.

2. Kochanowski J., Pieśń Swiętojańska o Sobótce, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach.

Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy I gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.

3. Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, RYTM, Warszawa 2003.

4. Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 2002.

f. 6. Załączniki

i. a) Karta pracy ucznia – Notatka o mitycznej krainie Arkadia Załącznik 1.

Arkadia – W starożytnej Grecji lesista kraina w środkowej części Peloponezu. Otoczona górami, o łagodnym, przyjaznym klimacie, zamieszkała przez lud trudniący się pasterstwem i uprawą żyznej, wydającej bogate plony ziemi. Taki wizerunek Arkadii przedstawił Wergiliusz w Bukolikach – jako krainy prostoty, szczęśliwości, spokoju, ładu i harmonii. Stała się ona symbolem idealnego świata. Mit Arkadii był wyrazem tęsknoty za rzeczywistością szczęśliwą, wolną od konfliktów, zagrożeń, za światem opartym na porządku naturalnym. Powtarzającymi się elementami motywu arkadyjskiego są:

sielskie krajobrazy, sceny pasterskie, pieśni miłosne, szemrzące strumyki, mosty westchnień. Te cechy upodobali sobie twórcy parków z przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy to powstały sentymentalne ogrody na warszawskich Powązkach, w Puławach, w Arkadii pod Łowiczem.

ii. b) Opis poszczególnych zwrotek do wycięcia Załącznik 2.

Zwrotka 1. Jest pełna ciszy, spokoju, ale i radości, wprost nie można wyliczyć zalet życia wiejskiego.

Zwrotka 2. Ludzie są uczciwi, pobożni, czują się tam bezpiecznie.

Zwrotka 3. Gardzą tymi, którzy utrzymują się z pracy na dworach magnackich lub szukają przygód w świecie.

Zwrotka 4. Ludzie, którzy zarabiają tylko dla zysku, są osobami małowartościowymi.

Zwrotka 5. Chłopi, dzięki pracy swych rąk, bez trudu zapewnią utrzymanie rodziny.

Zwrotka 6. Cieszą się ze swych sadów, uli, zwierząt, szanują przyrodę, naturę.

Zwrotka 7. Praca nie wypełnia całego dnia, zawsze jest czas na zabawę, jak ognisko i śpiewy.

Zwrotka 8. Ludzie na wsi potrafią wspaniale wykorzystywać czas wolny, tańczą i bawią się.

Zwrotka 9. Wieczory są również wypełniane efektywnie, można wówczas zastawić sidła na dziką zwierzynę.

Zwrotka 10. Wolny czas od pracy można poświęcić także na łowienie ryb przy wtórze śpiewu ptaków.

Zwrotka 11. Rolnicy odprężają się przy pracy, grając sobie na instrumentach.

Zwrotka 12. Gospodynie domowe, dzięki zapobiegliwości swych mężów, nie muszą korzystać ze sklepów, kolacje robią dzięki darom natury.

Zwrotka 13. W rodzinie chłopskiej panuje harmonia i równomierne rozłożenie obowiązków, wszyscy sobie nawzajem pomagają.

Zwrotka 14. Dzięki hojności przyrody i życiu w rytmie natury, potomkowie uczą się już od małego skromności i cnoty, czyli najważniejszych wartości na wsi.

Zwrotka 15. Dla autora opowiadanie o wspaniałym życiu na wsi nie mogłoby się

zakończyć na jednym dniu, ponieważ nie da się wyliczyć uroków wsi w tak krótkim czasie.

iii. c) Zadanie domowe Napiszę pracę na temat Arkadia to dla miejsce…

g. 7. Czas trwania lekcji

45 minut

h. 8. Uwagi do scenariusza

Do lekcji jest przygotowana prezentacja w Power Point, stanowiąca uzupełnienie i utrwalenie wiadomości z lekcji.