Dyrektywa 2005/29/WE : geneza, cele, zasada pełnej harmonizacji

Dyrektywa 2005/29/WE – geneza, cele, zasada pełnej harmonizacji

1. Ochrona przedsiębiorców przed nieuczciwymi praktykami handlowymi

Koncepcja ochrony rynku przed nieuczciwymi działaniami jest datowana na po- łowę XIX w.; burzliwy rozwój przemysłu wyzwolił bowiem walkę konkurencyjną często prowadzoną nieuczciwymi metodami. Początkowo działaniom tym próbo- wano przeciwdziałać, sięgając do postanowień zawartych w kodeksach cywilnych (Francja, Włochy). W Niemczech natomiast sądy nie uznały przepisów zawartych w kodeksie cywilnym (BGB) za podstawę zwalczania nieuczciwej konkurencji, dopuszczającą ochronę tylko w zakresie unormowanym w ustawach szczegól- nych, na przykład w ustawie z 1873 r. o ochronie rynku. W Wielkiej Brytanii źródłem ochrony były zasady wynikające z common law (prawa zwyczajowego) i equity (zasady słuszności), przy czym nie wywiedziono z nich żadnych ogólnych reguł odpowiadających kontynentalnym klauzulom generalnym (co zresztą ce- chuje do dziś brytyjski system prawny).

Ze względu na to, że krajowa ochrona rynku oparta na wskazanych rozwią- zaniach ustawowych była bardzo zróżnicowana, podjęto prace zmierzające do wyznaczenia międzynarodowych zasad uczciwej walki rynkowej i do ujedno- licenia standardów ocennych w przypadku ich naruszenia. Za właściwe miej- sce unormowania tych kwestii uznano uchwaloną w 1883 r. konwencję paryską o ochronie własności przemysłowej (chociaż problematyka związana z regułami konkurencji rynkowej odbiegała od głównego jego przedmiotu, jakim były pra- wa własności przemysłowej). Otóż w 1900 r. na konferencji rewizyjnej w Brukseli zamieszczono w tej konwencji postanowienia chroniące przed nieuczciwą kon- kurencją. Dodano mianowicie art. 10bis, kilkakrotnie następnie nowelizowany (w 1911 r. – w Waszyngtonie, w 1925 r. – w Hadze, w 1934 r. – w Londynie oraz w 1958 r. – w Lizbonie).

Zgodnie z art. 10bis konwencji paryskiej państwa będące członkami ustano- wionego przez ten akt Związku Ochrony Własności Intelektualnej są zobowiąza- ne zapewnić osobom fi zycznym i prawnym państw będących członkami Związku

skuteczną ochronę przeciw nieuczciwej konkurencji (ust. 1). Aktem nieuczci- wej konkurencji jest każdy akt konkurencji sprzeczny z uczciwymi zwyczajami w dziedzinie przemysłu lub handlu (ust. 2). Zgodnie z art. 10bis ust. 3 konwencji paryskiej w szczególności powinny być zabronione:

1) wszelkie działania mogące w jakikolwiek sposób spowodować pomyłkę co do przedsiębiorstwa, produktów albo działalności przemysłowej lub hand- lowej konkurenta;

2) fałszywe dane w wykonywaniu handlu (bardziej zrozumiałe byłoby użycie wyrażenia „fałszywe informacje dotyczące działalności handlowej”), mo- gące narazić na utratę opinii przedsiębiorstwo, produkty bądź działalność przemysłową lub handlową konkurenta;

3) oznaczenie lub dane, których używanie w handlu może wprowadzić od- biorców w błąd co do rodzaju, sposobu wytwarzania, cech, nadawania się do użycia lub ilości towarów (ust. 3).

Omawiany artykuł zawiera w ust. 2 klauzulę generalną („uczciwe zwyczaje w dziedzinie przemysłu i handlu”) oraz przykładowe wyliczenie czynów niedo- zwolonych. Należy zauważyć, że skoro większość czynów wymienionych w art.

10bis ust. 3 konwencji paryskiej opiera się na przesłance wprowadzenia w błąd lub wywołania konfuzji w inny sposób, są to więc podstawowe sposoby naruszenia

„uczciwych zwyczajów”.

Z brzmienia art. 10bis ust. 2 konwencji paryskiej można by wnosić, że oma- wiany przepis uzależnia odpowiednią ochronę od istnienia między przedsiębior- cami stosunku konkurencji. Treść art. 3 wskazuje jednak, że czynami zakazanymi mogą być zarówno zachowania konkurentów (pkt 1 i 2), jak i działania mające miejsce poza stosunkiem konkurencji (pkt 3).

Katalog czynów nieuczciwej konkurencji określony w konwencji paryskiej uzupełniły postanowienia porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej, stanowiącego załącznik do konwencji ustanawiającej Światową Organizację Handlu (WTO), określanego jako porozumienie TRIPS¹.

Istotny jest zwłaszcza art. 2 ust. 1 porozumienia TRIPS, który zobowiązuje kra- je należące do Światowej Organizacji Handlu do przestrzegania art. 1–12 oraz art.

19 konwencji paryskiej. Zgodnie ze wskazanym przepisem porozumienie TRIPS przejmuje postanowienia materialne konwencji paryskiej i rozszerza ich stosowa- nie również w stosunku do państw niebędących jej sygnatariuszami.

Do kwestii związanych z ochroną konkurencji porozumienie TRIPS nawiązuje zarówno w kontekście zwalczania nieuczciwej konkurencji, jak i prawa antymo- nopolowego. W zakresie zwalczania nieuczciwej konkurencji istotne znaczenie mają unormowania tego aktu dotyczące:

1 Zob. bliżej J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie w Światowej Organizacji Handlu (WTO), Kraków 1996.

1) znaków towarowych – art. 17;

2) oznaczeń geografi cznego pochodzenia towarów – art. 22–24;

3) ochrony informacji poufnych – art. 39.

W Unii Europejskiej stan prawny przedstawia się następująco:

Zgodnie z art. 3 ust. 3 TUE Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospo- darczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konku- rencyjności. Jednocześnie w świetle protokołu w sprawie rynku wewnętrznego i konkurencji (stanowiącego integralną część TUE) „rynek wewnętrzny”, o któ- rym mowa w cytowanym art. 3 ust. 3 TUE, obejmuje system zapewniający konku- rencję. Właściwe kształtowanie i funkcjonowanie wspólnego, konkurencyjnego rynku było przez wiele lat priorytetowym celem Wspólnoty. Skoncentrowano się jednak na unormowaniach z zakresu prawa antymonopolowego, pomijając za- sadniczo ochronę przed czynami nieuczciwej konkurencji. Zauważyć jednak na- leży, że Trybunał częściowo odniósł się do tego zagadnienia od strony negatywnej, wskazując, w jakich przypadkach przepisy krajowe, które z założenia miały prze- ciwdziałać nieuczciwej konkurencji i chronić konsumenta, w istocie prowadziły do protekcjonizmu, naruszając zasadę swobodnego przepływu towarów².

W latach 60. ubiegłego wieku została sporządzona analiza porównawcza pra- wa przeciwdziałającego nieuczciwej konkurencji ówczesnych państw Wspólnot Europejskich³. Następnie miała miejsce dyskusja, w następstwie której Komisja nie zdecydowała się na podjęcie prac mających na celu unormowanie w skali wspólnotowej w szerszym zakresie zagadnień zwalczania nieuczciwej konkuren- cji w stosunkach business-to-business (B2B)⁴. Uregulowane zostały jedynie zagad- nienia reklamy. Mianowicie w 1984 r. weszła w życie dyrektywa Rady nr 84/450/

/EWG dotycząca reklamy wprowadzającej w błąd, ujednolicająca przepisy państw członkowskich we wskazanym zakresie. Została ona znowelizowana między innymi przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 97/55/WE z 6 października 1997 r. zmieniającą dyrektywę nr 84/450/EWG w celu włączenia do niej reklamy porównawczej (Dz.Urz. WE z 1997 r. L 290/18). Ponadto weszły

2 W szczególności chodzi tutaj o sprawy: 8/74 Procureur du Roi v. Dassonville, 16/83 Prantl, 120/78 Rewe-Zentral AG v. Bundesmonopolverwaltung für Branntwein (E. Nowińska, M. du Vall, Usta- wa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2010, s. 20–21). Trybunał uważa jednakże, że na gruncie traktatu nie ma podstaw do harmonizacji prawa o zwalczaniu nieuczci- wej konkurencji; por. A. Michalak, Przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 20 oraz literatura tam wskazana.

3 E. Ulmer, Das Recht des unlauteren Wettbewerbs in den Mitgliedenstaaten der Europäischen Wir- tschaft sgemeinschaft , Munich 1965.

4 Do zagadnienia tego powrócono w ostatnich latach. Mianowicie w dyrektywie będącej przed- miotem niniejszego opracowania zapowiedziano, że Komisja powinna uważnie zbadać potrzebę dzia- łań wspólnotowych w odniesieniu do zachowań nieuczciwej konkurencji dotyczących relacji przedsię- biorców i zaproponować ewentualne przyjęcie stosowania aktu prawnego (pkt 8 dyrektywy).

w życie dyrektywy regulujące w szczególności zagadnienie reklamy produktów sensytywnych⁵.

Zauważyć należy, że przepisy przeciwdziałające nieuczciwej reklamie, nieza- leżnie od ich formalnego adresata, chronią zarówno uczciwych przedsiębiorców, jak i konsumentów⁶. Ich kwalifi kacja zależy w istocie od tego, czy legitymację pro- cesową prawo krajowe przyznaje przedsiębiorcy, czy także konsumentowi (indy- widualnemu lub w określony sposób reprezentowanemu, np. przez organizację konsumencką).

2. Ochrona konsumentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi

Do niedawna rynek wewnętrzny funkcjonował w rzeczywistości tylko w odnie- sieniu do transakcji pomiędzy przedsiębiorcami, nie obejmując właściwie trans- akcji konsumenckich (business-to-consumer – B2C); przeszło 75% konsumentów dokonuje zakupów jedynie w swoim własnym kraju⁷. Powodem tego jest brak zaufania do obcych przedsiębiorców i generalnie obawa przed transgranicznymi transakcjami⁸.

Dostrzeżenie przez Komisję zagadnienia ochrony konsumentów znalazło w szczególności wyraz w przedstawionym w 1975 r. Programie ochrony kon- sumenta i polityki informacyjnej⁹. Wspólnotowe prawo konsumenckie zaczęło

5 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/33/WE z 26 maja 2003 r. w sprawie zbliże- nia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do reklamy i sponsorowania wyrobów tytoniowych (Dz.Urz. WE L 152/16). W końcu przepisy do- tyczące reklamy zostały zamieszczone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/83/WE z 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz.Urz. WE z 2001 r. L 311/67). Dodać należy, że pewne rozwiązania z zakresu reklamy znajdują się także w dyrektywie Rady nr 89/552/EWG z 3 października 1989 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw człon- kowskich dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej (Dz.Urz. WE z 1989 r.

L 298/23), znowelizowanej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 97/36/WE z 30 czerwca 1997 r. (Dz.Urz. WE z 1997 r. L 202/60).

6 W doktrynie twierdzi się, że ze względu na nierozdzielność zachowań rynkowych przedsię- biorców, idea normatywnego rozdzielenia ochrony na B2B i B2C skazana jest na niepowodzenie; tak M. Namysłowska, Nowa ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, MoP 2007, nr 23, s. 1288.

7 Podkreśla to J. Maliszewska-Nienartowicz, Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych – pierwszy etap wspólnotowego prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji?, PPH 2007, nr 1, s. 17.

8 S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation of Unfair Commercial Practices under EC Directive 2005/29, Oxford 2007, s. 12.

9 Dz.Urz. WE z 1975 r. C 92, s. 1 oraz G. Howells, H.-W. Micklitz, T. Wilhelmsson, European Fair Trading Law Th e Unfair Commercial Practices Directive, Hampshire 2006, s. 14. Co do podejmowanych w latach 70. kroków zmierzających do ochrony konsumenta, por. Development of consumer protection law in the European Union (http://www.laweuropa.com/English/index.php?d=tuketici&mod=Ab_

torować sobie drogę do obecnej pozycji jeszcze później, bo dopiero w latach 80. XX w.¹⁰

W ogłoszonej w 2001 r. Zielonej księdze o ochronie konsumenta w Unii Eu- ropejskiej¹¹ Komisja wskazała na zasadnicze różnice unormowania tej ochrony w krajach członkowskich, stanowiące przeszkody w zakresie swobodnego przepły- wu towarów i wolności świadczenia usług¹² i zapowiedziała opracowanie dyrekty- wy ramowej, obejmującej całość praktyk handlowych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami. W roku 2002 wydany został komunikat Komisji zatytułowany Działania uzupełniające do Zielonej Księgi w sprawie komunikacji handlowej na ryn- ku wewnętrznym¹³, a w czerwcu 2003 r. Komisja przedstawiła projekt dyrektywy¹⁴.

W dniu 11 maja 2005 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę nr 2005/29/WE dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniają- cą dyrektywę Rady nr 84/450/EWG, dyrektywy nr 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/

/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie nr 200/2004 Parla- mentu Europejskiego i Rady (Dz.Urz. UE L 149/22) (zwaną dalej „dyrektywą”) – która jest przedmiotem poniższej analizy.

3. Cele, podstawowe zasady i metoda regulacji dyrektywy nr 2005/29/WE

3.1. Uwagi wstępne

Dyrektywa przenosi punkt ciężkości regulacji nieuczciwych praktyk rynkowych z ochrony interesów przedsiębiorcy na ochronę ekonomicznych interesów kon-

Tuketicinin_1_2), s. 1. W opracowaniu tym zestawione zostały dyrektywy chroniące bezpośrednio i pośrednio konsumenta.

10 Por. E. Łętowska, Antynomie ochrony konsumenta w prawie wspólnotowym, ZNUJ. PWiOWI 2004, z. 88, s. 413–414.

11 COM (2001) 531 fi nal, Bruksela 2.10.2001. Zauważyć należy, że oprócz tego dokumentu Ko- misja opublikowała również projekt rozporządzenia (E. Łętowska, Antynomie ochrony..., s. 428, przyp.

33). Ze względu na to, że państwa członkowskie popierały pierwszy z tych projektów – Komisja wy- cofała propozycję unormowania sprzedaży promocyjnej (co jednak nastąpiło dopiero we wrześniu 2005 r., tzn. już po wydaniu dyrektywy 2005/29/WE); por. H.-W. Micklitz, Full Harmonisation of Un- fair Commercial Practices Under Directive 2005/29, IIC 2009, vol. 40, nr 4, s. 371.

12 Por. S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation..., s. 12–13.

13 Communication from the Commission. Follow-up Communication to the Green Paper on EU Consumer Protection, COM (2002) 289 fi nal (http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/safe_shop/

fair_bus_pract/green_pap_comm/communication_en.pdf).

14 Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council concerning unfair business-to-Consumer Commercial Practices in the Internal Market and amending directives 84/450/

/EEC, 97/7/EC and 98/27/EC (the Unfair Commercial Practices Directive), COM (2003) 356 fi nal (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2003:0356:FIN:EN:PDF).

sumenta¹⁵. Jest ona instrumentem, który powinien przyczyniać się do zmiany tej niekorzystnej – z punktu wiedzenia tworzenia jednolitego rynku europejskiego – sytuacji.

Dyrektywa ta wprowadziła nowe zasady w dziedzinie ochrony konsumenta, wyrażające generalną politykę wspólnotową w tym zakresie. Powoduje to, że sta- nowi ona zasadniczą podstawę legislacyjnego acquis¹⁶. Zwalcza bowiem wszelkie nieuczciwe działania przedsiębiorców wobec konsumentów¹⁷, co odróżnia ją od istniejących wcześniej, wycinkowych regulacji. Środkiem do tego celu jest zakaz stosowania wszelkich praktyk „nieuczciwych”, które zdefi niowano poprzez ode- słanie do klauzuli generalnej „staranności zawodowej”¹⁸. Nowym elementem techniki legislacyjnej jest zatem oparcie ochrony na szeroko rozumianej i niedo- określonej „nieuczciwości”. Generalny zakaz nieuczciwych praktyk handlowych powoduje, że bardzo trudne stało się jego obejście przez przedsiębiorcę¹⁹. Za- stosowanie klauzuli generalnej łączy się oczywiście zawsze z pewną niejasnością dotyczącą jej zakresu. Wynikający stąd stan niepewności prawnej normodawca unijny starał się zminimalizować poprzez uzupełnienie dyrektywy załącznikiem, zawierającym wykaz praktyk bezwzględnie zakazanych²⁰.

Dodać należy, że w doktrynie zastosowano metodę ochrony konsumenta po- przez system ograniczeń i zakazów skierowanych pod adresem przedsiębiorców.

Jak zauważono w doktrynie, w ten sposób następuje odejście od dotychczaso- wej ochrony konsumenta przez informację i przyjęcie metody „ochrony przez zakaz”²¹.

15 Tak R. Stefanicki, Dyrektywa 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych i jej imple- mentacja do krajowego systemu, PUG 2009, nr 1, s. 10–17.

16 S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation..., s. 5.

17 Por. J. Maliszewska-Nienartowicz, Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych..., s. 21.

Por. M. Finger, S. Schmieder, Th e New Law Against Unfair Competition: An Assessment, GJL 2005, vol. 6, nr 1, s. 203. E. Łętowska podkreśla, że w prawie europejskim widoczna jest tendencja do rozstrzygania konfl iktu pomiędzy zasadą pewności obrotu a poszanowaniem pierwiastka etycznego w prawie na korzyść tego drugiego (E. Łętowska, Prawo europejskie inspiracją dla dogmatyki prawa cywilnego, SP 2001, z. 3–4, s. 209). Uważam, że dowodem trafności tego spostrzeżenia jest właśnie oparcie ochrony konsumenta w dyrektywie 2005/29/WE na obowiązku prawnym poszanowania uczciwości praktyk stosowanych wobec niego.

18 Por. art. 5 ust. 1 oraz art. 2 lit. h. Co do sposobu implementacji klauzuli generalnej do prawa polskiego por. M. Strzelecki, Klauzula generalna nieuczciwej praktyki rynkowej, PPH 2008, nr 11, s. 39 i n. Por. też D. du Cane, Nieuczciwa konkurencja a dobre obyczaje oraz class action po polsku, PPH 2009, nr 3, s. 53 i n.

19 S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation..., s. 14 i 15.

20 W doktrynie twierdzi się, że lista praktyk zakazanych stanowi najbardziej istotną część dok- tryny; tak H.-W. Micklitz, Full Harmonisation..., s. 373. Z drugiej strony jednak krytykuje się „czarną listę”, podkreślając, że ze względu na małą precyzyjność sformułowań w niej użytych nie spełni ona oczekiwanej roli harmonizacyjnej; tak M. Namysłowska, Zwalczanie nieuczciwych praktyk handlo- wych..., cz. II, s. 39.

21 Tak E. Łętowska, Antynomie ochrony..., s. 428.

3.2. Cele dyrektywy

Przyczyny wydania dyrektywy i jej cele wyjaśnione zostały w preambule²². W pkt 3 wskazano, że:

przepisy prawne Państw Członkowskich w zakresie nieuczciwych praktyk handlowych wykazują istotne różnice, które mogą powodować znaczne zakłócenia konkurencji oraz tworzyć przeszkody dla sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego. W dziedzinie reklamy dyrektywa Rady 84/450/EWG z dnia 10 września 1984 r. dotycząca reklamy wpro- wadzającej w błąd i reklamy porównawczej (3) ustanawia minimalne kryteria harmoniza- cji przepisów prawnych w zakresie reklamy wprowadzającej w błąd, ale nie stoi na prze- szkodzie utrzymaniu lub przyjęciu przez Państwa Członkowskie środków zapewniających szerszą ochronę konsumentów. W rezultacie przepisy Państw Członkowskich w zakresie reklamy wprowadzającej w błąd znacznie się od siebie różnią.

Kontynuując tę myśl, w pkt 4 podkreślono, że: „bariery te pozbawiają również konsumentów pewności co do ich praw i sprawiają, że tracą oni zaufanie do ryn- ku wewnętrznego”.

Punkt 5 zawiera swoistą konkluzję, a mianowicie, że eliminacja przeszkód w transgranicznym swobodnym przepływie towarów i usług może zostać wyeli- minowana jedynie „poprzez ustanowienie na poziomie Wspólnoty jednolitych zasad zapewniających wysoki poziom ochrony konsumentów oraz poprzez wy- jaśnienie na poziomie Wspólnoty pewnych pojęć prawnych w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz dla spełnienia wymogu pewności prawa”.

W art. 1 dyrektywy wskazano, że celem jej wydania było: „przyczynienie się [w ten sposób] do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego i osiąg- nięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów poprzez zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odno- szących się do nieuczciwych praktyk handlowych szkodzących interesom gospo- darczym konsumentów”. W pkt 23 doprecyzowane zostało pojęcie „przyczynienie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego” poprzez wskazanie, że polega ono na „wyeliminowaniu barier w postaci przepisów prawa krajowego”.

Zauważyć jednocześnie należy, że przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom handlowym dokonywane w interesie konsumentów chroni pośrednio również interesy ekonomiczne przedsiębiorców działających zgodnie z prawem (pkt 6).

Oczywiście, interesy konsumentów i uczciwych przedsiębiorców nie zawsze są zbieżne. Występują bowiem praktyki rynkowe, które nie szkodzą konsumentom, ale „jedynie” przedsiębiorcom będącym konkurentami lub klientami (pkt 8).

22 Por. T. Białek, M. Zajączkowska-Weremczuk, Nieuczciwe praktyki rynkowe, PUG 2008, nr 3, s. 17.

3.3. Zasada de minimis

Opierając się na statuowanej w art. 5 TFUE (d. art. 5 TWE) zasadzie proporcjo- nalności, dyrektywa respektuje regułę de minimis, ograniczając zakres swojego zastosowania jedynie do takich praktyk, których konsekwencje są odczuwalne²³. Znalazło to wyraz w defi nicji nieuczciwej praktyki handlowej, gdyż jej konsty- tutywną przesłanką jest zniekształcanie w sposób istotny zachowania gospodar- czego przeciętnego konsumenta. Legalna defi nicja „istotności” została wskazana w art. 2 lit. e dyrektywy. „Istotne zniekształcenie zachowania gospodarczego konsumentów” oznacza mianowicie „wykorzystanie praktyki handlowej w celu znacznego ograniczenia zdolności konsumenta do podjęcia świadomej decyzji i skłonienia go tym samym do podjęcia decyzji dotyczącej transakcji, której ina- czej by nie podjął”.

3.4. Zasada pełnej implementacji

Dyrektywy konsumenckie oparte były na zasadzie minimalnej implementacji, oznaczającej, że kraje członkowskie mogły przewidzieć dalej idącą ochronę kon- sumenta²⁴. Dyrektywa 2005/29/WE jest natomiast unijnym aktem prawnym peł- nej (maksymalnej) harmonizacji²⁵, oznaczającym, że państwa członkowskie nie mogą wprowadzić przepisów ani bardziej, ani mniej korzystnych dla konsu- menta²⁶. W konsekwencji kraje członkowskie nie mogą wprowadzić surowszych reguł aniżeli wynikających z dyrektywy, nawet gdyby powodem tego miało być osiągnięcie wyższego poziomu ochrony konsumenta²⁷. Dyrektywa wyznacza za-

23 W nowej ustawie niemieckiej zasadę de minimis wyrażono następująco: nieuczciwy czyn wtedy wchodzi w zakres ustawy, jeżeli ma „większy niż nieznaczny” wpływ na konkurencję – J.P. Heidenreich, Th e New German Act Unfair Competition (http://www.iuscomp.org/gla/literature/heidenreich.htm).

24 We wskazanej Zielonej księdze Komisja wskazała, że ta metoda harmonizacji doprowadziła do fragmentarycznych rozwiązań i iluzji ochrony; cyt. za: A. Kunkiel-Kryńska, Implementacja dyrektyw opartych na zasadzie harmonizacji pełnej na przykładzie dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlo- wych, MoP 2007, nr 18, s. 990.

25 Por. S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation..., s. 7. Określa się tę metodę harmonizacji także jako zupełną, totalną lub całościową; por. A. Kunkiel-Kryńska, Implementacja dyrektyw..., s. 989. Uży- wa się również terminu „kompleksowa”; A. Michalak, Przeciwdziałanie..., s. 26.

26 Por. Guidance on the implementation/application of directive 2005/29/EC on unfair commer- cial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 15 (http://ec.europa.eu/consumers/rights/docs/Guidan- ce_UCP_Directive_en.pdf) oraz M. Namysłowska, Zwalczanie nieuczciwych praktyk handlowych na podstawie dyrektywy 2005/29/WE (I), PPH 2007, nr 2, s. 35.

27 Total Belgium – połączone sprawy C-261/07 i C-299/07 VTB-VAB NV v. Total Belgium NV i Galatea BVBA v. Sanoma Magazines Belgium NV (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.

do?uri=CELEX:62007J0261:EN:HTML) oraz Guidance on the implementation/application of direc- tive 2005/29/EC on unfair commercial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 17 (http://ec.europa.

eu/consumers/rights/docs/Guidance_UCP_Directive_en.pdf). W literaturze zwrócono jednak uwagę na to, że skoro Komisja ogłosiła pierwotnie dwa dokumenty (zob. przyp. 11), to w istocie kraje człon- kowskie mogły nie wiedzieć, jaki jest zakres przedmiotowy pełnej harmonizacji wynikającej z dy-

tem wspólnotowe standardy ochrony konsumenta²⁸. Ten sposób harmonizacji jest obecnie promowany przez Komisję jako zasadniczy czynnik przyczyniający się do integracji rynków europejskich²⁹.

3.4.1. Problem dopuszczalności wydawania dyrektyw pełnej harmonizacji w sprawach ochrony konsumentów

Zauważyć należy, że wymóg pełnej harmonizacji w zakresie skutków zbliża analizowaną dyrektywę do rozporządzenia³⁰. Ze względu jednak na przedmiot regulacji, nie było możliwe wydanie takiego aktu prawa wspólnotowego; w dzie- dzinie ochrony konsumenta możliwe jest bowiem jedynie „zbliżanie” przepi- sów ustawowych³¹, a kompetencje w zakresie stanowienia prawa są dzielone pomiędzy Unią a państwami członkowskimi. Rodzi się na tym tle pytanie, czy w sprawach z zakresu ochrony konsumentów może zostać wydana dyrektywa pełnej harmonizacji? Otóż w doktrynie w tym kontekście twierdzi się, że wie- le zależy tutaj od podstawy wydania dyrektywy; oparcie jej na art. 114 TFUE (d. art. 95 TWE) umożliwiać ma głęboką ingerencję w krajowe systemy praw- ne, jako że sfera (bezpośrednio dotycząca wspólnego rynku) należy do wyłącz- nej kompetencji normodawcy wspólnotowego. Natomiast jeżeli poszukuje się uzasadnienia dla statuowania wysokich standardów ochrony konsumenta – na które wskazuje wprost art. 1 dyrektywy – to art. 114 może okazać się podsta- wą niewystarczającą³². Byłby taką podstawą art. 169 TFUE (d. art. 153 TWE), ale w oparciu o ten przepis mogą być w zasadzie uchwalane dyrektywy konsu- menckie oparte na minimalnych wspólnotowych standardach zgodnie z zasadą subsydiarności. Konkluzją jest uznanie, że skoro podstawą dyrektywy jest art.

114 TFUE, to dozwolony jest zawarty w niej wymóg pełnej harmonizacji, przy czym podkreśla się, że dokonany wybór podstawy dyrektywy stanowi przykład trudnego, ale użytecznego kompromisu.

rektywy 2005/29/WE. Mówiąc konkretnie – mogły sądzić, że dyrektywa 2005/29/WE nie obejmuje sprzedaży promocyjnej; tak H.-W. Micklitz, Full Harmonisation..., s. 372.

28 S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation..., s. 7.

29 Por. S. Weatherill, U. Bernitz, Th e Regulation..., s. 7, a także Program polityki konsumenckiej na lata 2002–2006, Dz.Urz. UE z 2002 r. C 137, s. 2.

30 Por. A. Kunkiel-Kryńska, Implementacja dyrektyw..., s. 989.

31 Por. R. Stefanicki, Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Warszawa 2009, s. 17–18. Podkreślić należy, że autor ten niewątpliwie najszerzej w Polsce zajmuje się problematyką przeciwdziałania nieuczciwym praktykom rynkowym (por. R. Stefanicki, Praktyki hand- lowe „nieuczciwe w każdych okolicznościach” w prawie europejskim, PiP 2007, z. 11, s. 46 i n.; R. Ste- fanicki, Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych – nowy instrument ochrony konsumenta,

„Radca Prawny” 2007, nr 4). Wskazany komentarz stanowi aktualne podsumowanie i uzupełnienie jego dotychczasowego dorobku.

32 Por. R. Stefanicki, Ustawa o przeciwdziałaniu..., s. 17.

Podzielając pogląd o dopuszczalności zastosowanej metody pełnej harmoni- zacji, mam nieco inne zdanie co do występowania problemów prawnych z tym związanych.

Zacząć należy od stwierdzenia, że TFUE – tak samo zresztą jak TWE – rozróż- nia trojakiego rodzaju kompetencje Unii: wyłączną, dzieloną oraz wspierająco- -uzupełniającą. Zakres każdej z nich jest ściśle określony. Przypadki kompetencji wyłącznej określa wyczerpująco art. 3 TFUE; w odniesieniu do zagadnienia funk- cjonowania rynku wewnętrznego obejmuje on jedynie jego wycinek, a mianowi- cie ustanawianie reguł konkurencji (lit. b tego artykułu). W art. 6 z kolei określo- no – również w sposób taksatywny – dziedziny, w których Unia ma kompetencję do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub uzu- pełnianie działań państw członkowskich. Przykładowo, wchodzi w ten zakres edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport (lit. e tego artykułu). W końcu, zgodnie z art. 4 TFUE, kompetencje Unii przewidziane w traktatach, a nieobjęte zakresem określonym we wskazanych art. 3 i 6 TFUE, należą do kompetencji dzielonych między Unią a państwami członkowskimi. Wśród nich, w art. 4 ust. 2 lit. f, wymieniona została ochrona konsumentów. Stosownie do art. 5 ust. 3 TUE, w przypadku kompetencji dzielonych Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwo członkowskie i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiąg- nięcie na poziomie Unii (zasada pomocniczości). Jednocześnie, zgodnie z art.

5 ust. 4 TUE, zakres i forma działania Unii nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatów (zasada proporcjonalności).

Dla zakresu kompetencji Unii w dziedzinie ochrony konsumentów zasadni- cze znaczenie ma art. 169 TFUE (d. art. 153 ust. 1 oraz ust. 3–5) – jedyny przepis tytułu XV TFUE „Ochrona konsumentów”. Deklarując w art. 169 ust. 1 dążenie do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, wskazuje następ- nie (w ust. 2) środki, dzięki którym cel ten powinien zostać osiągnięty. Są to, po pierwsze, środki przyjmowane na podstawie ust. 2 lit. b tego artykułu, które wspierają, uzupełniają i nadzorują politykę prowadzoną przez państwa człon- kowskie. Wedle art. 169 ust. 4 TFUE – nie mogą one stanowić przeszkody dla państwa członkowskiego w utrzymaniu lub ustanowieniu bardziej rygorystycz- nych środków ochrony. Skoro przepis ten wprost dopuszcza ustanawianie przez państwa członkowskie wyższego poziomu ochrony konsumenta, tym samym nie może on stanowić podstawy wydania dyrektywy pełnej harmonizacji. Inaczej jest natomiast w przypadku środków, o których mowa w art. 169 ust. 2 lit. a TFUE (d. art. 153 ust. 3 lit. a TWE). Przepis ten odsyła mianowicie do środków przyj- mowanych na podstawie art. 114 TFUE (d. art. 95 TWE) w ramach urzeczywist- niania rynku wewnętrznego. Otóż art. 114 ust. 1 TFUE właśnie urzeczywistnia cele określone w art. 26 TFUE (d. art. 14 TWE), polegające na ustanowieniu lub zapewnieniu funkcjonowania rynku wewnętrznego. Środkami wiodącymi do

tego celu jest zbliżanie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyj- nych. W art. 114 ust. 3 Komisja została zobowiązana do przyjmowania – między innymi w zakresie ochrony konsumenta – wysokiego poziomu ochrony (ust. 3).

W tym kontekście należy rozważyć, czy dozwolona jest przyjęta w dyrektywie metoda regulacji, zakładająca pełną harmonizację?

Otóż z jednej strony można ją kwestionować, wskazując, iż ochrona konsu- menta należy do kompetencji dzielonych, a jednocześnie z przedstawionego art.

114 TFUE (d. art. 95 TWE) wynika, iż Unia może przyjmować środki prowadzące (jedynie) do zbliżenia przepisów krajowych. Ustanowienie zatem ścisłych stan- dardów zdaje się wykraczać poza kompetencje Unii. Z drugiej wszakże strony od- wołać się należy do cytowanego art. 169 TFUE, który odróżnia dwa rodzaje środ- ków zmierzających do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, wymienione w ust. 2 lit. a i b. Jedynie w odniesieniu do środka polegającego na wspieraniu, uzupełnianiu i nadzorowaniu zapewniono, że państwa członkowskie mogą stosować wyższe standardy ochrony. Biorąc pod uwagę okoliczność, że brak podobnego przepisu w przypadku środków stosowanych na mocy art. 114 TFUE, dochodzimy do wniosku, że mogą one określać standardy ochrony konsumenta w sposób ścisły.

W konkluzji stwierdzić należy, że skoro dyrektywę wydano na podstawie art. 114 TFUE (d. art. 95 TWE) w zw. z art. 169 ust. 2 lit. a (d. art. 153 ust. 3 lit. a TWE), to jej treści nie dotyczą ograniczenia zawarte w cytowanym przepi- sie pod lit. b (w zw. z art. 169 ust. 4 TFUE). Innymi słowy, w dyrektywie dozwo- lone było ustalenie ścisłych standardów ochrony konsumenta. Dodać zresztą należy, że wiele przepisów dyrektyw wspólnotowych, opartych na zasadzie har- monizacji minimalnej, ma charakter ścisły, tzn. państwa członkowskie nie mogą danego zagadnienia inaczej uregulować aniżeli wprost przenieść unormowania zawarte w dyrektywie do krajowego ustawodawstwa³³. Wobec tego sama zasa- da „maksymalnej harmonizacji”, dotycząca poszczególnych przepisów, nie może być kwestionowana; jest ona zresztą akceptowana również przez Trybu- nał Sprawiedliwości. W odniesieniu do dyrektywy pogląd taki wprost wyraził TSUE w wyroku Total Belgium, uznając, iż jej przepisy stoją na przeszkodzie zakazywania w krajach członkowskich składania przez sprzedawcę jakichkol- wiek ofert wiązanych (gdyż takiego ograniczenia nie przewidują)³⁴. Moim zda- niem tak samo należy ocenić przypadek, gdy nie tylko poszczególne przepisy, ale wręcz wszystkie normy dyrektywy mają być implementowane w taki właśnie

33 Por. np. wyrok TS z 6 lipca 2010 r., w którym TS uznał, że art. 9 dyrektywy 98/44/WE Parla- mentu Europejskiego i Rady z 6 lipca 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wynalazków biotechnolo- gicznych (Dz.U. L 213) dokonuje pełnej harmonizacji w odniesieniu do ochrony, którą przyznaje, tak iż zakazuje on, by przepisy krajowe przyznawały bezwzględną ochronę opatentowanemu produktowi jako takiemu, niezależnie od tego, czy spełnia on swoją funkcję w materiale, w którego skład wchodzi.

34 Total Belgium – połączone sprawy C-261/07 i C-299/07 VTB-VAB NV v. Total Belgium NV i Galatea BVBA v. Sanoma Magazines Belgium NV (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.

do?uri=CELEX:62007J0261:EN:HTML).

(pełny) sposób. Wątpliwości mogłaby dopiero budzić sytuacja, gdyby wymóg pełnej harmonizacji miał dotyczyć całej dziedziny ochrony konsumentów, tzn.

gdyby nie pozostało już pole do własnej aktywności państw członkowskich.

Wtedy mianowicie można by postawić zarzut, iż Unia – posiadając na tym polu kompetencje dzielone – w istocie realizuje je tak, jakby były one kompeten- cjami wyłącznymi. Takie zaś rozszerzenie kompetencji Unii byłoby sprzeczne z art. 114 ust. 1 TFUE (d. art. 95 TWE), gdzie jest mowa jedynie o „zbliżeniu”

(a nie unifi kacji) ustawodawstw. Zauważyć przy tym należy, że nie chodzi tylko o to, że przepis art. 114 TFUE posługuje się wyrażeniem „zbliżenie przepisów ustawowych”, ale również o to, że jest on zawarty w tak właśnie zatytułowanym rozdziale trzecim TFUE („Zbliżenie ustawodawstw”), a zatem za zajętym tutaj stanowiskiem przemawia również wykładnia systemowa. Widząc teoretyczną możliwość powstania takiego problemu, uważam jednocześnie, że nie wystę- puje on w przypadku dyrektywy. Uważam zatem, że nie występuje w kolizji z zasadą „zbliżenia ustawodawstw” przypadek przyjęcia dyrektywy pełnej harmonizacji, jeżeli poza zakresem dyrektywy istnieje jeszcze szeroki obszar nieuregulowany tym aktem prawa wspólnotowego, w którym kraje członkow- skie mogą przyjąć wyższe standardy ochrony konsumenta.

3.4.2. Zasady pełnej implementacji przyjęte w dyrektywie

Jak zaznaczono wyżej, konsekwencją przyjęcia dyrektywy pełnej harmoniza- cji jest konieczność obniżenia poziomu ochrony konsumenta w tych krajach, w których był on wyższy. Chodzi bowiem o to, aby:

zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy mogli polegać na jednolitych ramach regula- cyjnych, opartych na jasno zdefi niowanych pojęciach prawnych, regulujących wszystkie aspekty nieuczciwych praktyk handlowych w całej UE. Efektem tych działań będzie wyeli- minowanie barier wynikających z rozdrobnienia przepisów w zakresie nieuczciwych prak- tyk handlowych szkodzących interesom gospodarczym konsumentów oraz umożliwienie powstania wewnętrznego rynku na tym obszarze (punkt 12).

Występujące przeszkody w transgranicznym swobodnym przepływie usług i to- warów powinny zatem zostać wyeliminowane. Można tego dokonać jedynie po- przez ustanowienie na poziomie Wspólnoty jednolitych zasad zapewniających wysoki poziom ochrony konsumentów oraz poprzez wyjaśnienie na poziomie Wspólnoty pewnych pojęć prawnych w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz dla spełnienia wymo- gu pewności prawa (pkt 5). W szczególności w pkt 13 wprost wskazano, że pań- stwa członkowskie nie mogą odmiennie ujmować klauzul generalnych³⁵.

35 Dlatego też polska ustawa nie implementowała dyrektywy prawidłowo, posługując się klauzulą

„dobrych obyczajów”; por. E. Nowińska, M. du Vall, Czyny nieuczciwej konkurencji godzące w interesy konsumentów – dochodzenie roszczeń, Materiały konferencji XXVII Seminarium Rzeczników Patento- wych Szkół Wyższych, Cedzyna, 15–19 września 2008 r.

Zauważyć wszakże należy, że normodawca europejski nie jest zbyt ścisły, po- nieważ w pkt 13 wymienia obok „zasad” także „klauzule generalne” – domaga- jąc się zastąpienia rozbieżnych klauzul, funkcjonujących w systemach prawnych państw członkowskich, klauzulą zawartą w dyrektywie. W punkcie tym wskaza- no, że państwa członkowskie nie mogą odmiennie ujmować tych klauzul³⁶.

W art. 4 (będącym „klauzulą rynku wewnętrznego”)³⁷ wskazano że: „Państwa Członkowskie nie mogą ograniczać swobody świadczenia usług ani swobodnego przepływu towarów z przyczyn związanych z dziedziną zbliżoną niniejszą dyrek- tywą”. Zauważyć należy, że w projekcie przepis ten był poprzedzony passusem, iż obowiązkiem przedsiębiorców jest działanie zgodne z przepisami krajowymi implementującymi dyrektywę. Skreślenie tego fragmentu wynikało z przyjęcia za- sady maksymalnej harmonizacji³⁸.

W dyrektywie wskazane zostały trzy przypadki ograniczenia zasady pełnej harmonizacji.

Po pierwsze, dotyczy to usług fi nansowych oraz nieruchomości – w odniesie- niu do których państwa członkowskie mogą nakładać wymogi o charakterze bar- dziej restryktywnym lub nakazowym niż wymogi nałożone na mocy analizowanej dyrektywy (art. 3 ust. 9).

Po drugie, przez okres sześciu lat od dnia 12 czerwca 2007 r. państwa człon- kowskie mogą stosować przepisy krajowe o charakterze bardziej restryktywnym lub nakazowym służące wykonaniu dyrektyw zawierających klauzule minimalnej harmonizacji. Jednakże środki te muszą być niezbędne dla zapewnienia odpo- wiedniej ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi i muszą być proporcjonalne do tego celu (art. 3 ust. 5).

Po trzecie, regulacje sektorowe stanowią lex specialis. Wedle art. 3 ust. 4 w przypadku kolizji pomiędzy przepisami dyrektywy a innymi przepisami praw- nymi Wspólnoty regulującymi szczególne aspekty nieuczciwych praktyk handlo- wych, te ostatnie mają pierwszeństwo i stosuje się je do owych szczególnych aspek- tów³⁹. Zauważyć jednak należy, że również w odniesieniu do zagadnień będących przedmiotem regulacji sektorowych dyrektywa ma zastosowanie do kwestii tam nieunormowanych. Przykładowo, w odniesieniu do lotniczych taryf przewozo- wych przepisy dyrektywy znajdują zastosowanie, jeżeli stosowana reklama może wprowadzić w błąd przeciętnego konsumenta⁴⁰.

36 Dlatego też polska ustawa nie implementowała dyrektywy prawidłowo, posługując się klauzulą

„dobrych obyczajów”; por. E. Nowińska, M. du Vall, Czyny nieuczciwej konkurencji...

37 Por. G. Howells, H.-W. Micklitz, T. Wilhelmsson, European Fair Trading Law..., s. 21.

38 G. Howells, H.-W. Micklitz, T. Wilhelmsson, European Fair Trading Law..., s. 21.

39 Por. Guidance on the implementation/application of directive 2005/29/EC on unfair commer- cial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 17–18 (http://ec.europa.eu/consumers/rights/docs/Gui- dance_UCP_Directive_en.pdf) oraz R. Stefanicki, Dyrektywa 2005/29/WE..., s. 12.

40 Guidance on the implementation/application of directive 2005/29/EC on unfair commercial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 18–19 (http://ec.europa.eu/consumers/rights/docs/Guidan- ce_UCP_Directive_en.pdf).

Podkreślić należy, że nie występuje stosunek lex specialis w odniesieniu do unormowań wspólnotowych mających również szeroki horyzontalny za- kres zastosowania, jak to ma miejsce w odniesieniu do dyrektywy nr 2006/123/

/EC z 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz.Urz. UE z 2006 r. L 376). Dotyczy to kwestii wymogów informacyjnych – uregulowanych w obu tych dyrektywach. Stosowanie obu dyrektyw oznacza, że oprócz wymogów określonych w art. 7 ust. 4 dyrektywy, należy spełnić również te, które wynikają z art. 22 dyrektywy usługowej⁴¹.

Dyrektywa jest krytykowana z powodu posługiwania się zwrotami niedookre- ślonymi⁴², co utrudnia praktyczną realizację zasady harmonizacji pełnej. Wskazać w tym kontekście należy, że proces implementacji dyrektyw nie polega jedynie na ich formalnej transpozycji do prawa krajowego, ale obejmuje również etap stoso- wania przepisów krajowych (implementowanych) przez organy stosujące prawo (co w istocie oznacza ograniczenie swobody interpretacji prawa przez sądy)⁴³.

Od strony techniki legislacyjnej implementacja dyrektywy może nastąpić w oddzielnym akcie prawnym lub uzupełniać (bądź zmieniać) unormowanie z zakresu nieuczciwej konkurencji⁴⁴. Przykładem pierwszej uchwały jest sposób zawarty przez ustawodawcę polskiego⁴⁵, natomiast drugiej – niemieckiego⁴⁶.

Postanowienia dyrektyw, które są wystarczająco jasne, precyzyjne i bezwa- runkowe, a które nie zostały właściwie przetransponowane do prawa krajowego, wywołują skutek „pionowy”, ubezskuteczniając określone unormowania krajowe w stosunkach pomiędzy podmiotami prawa a państwem. Nie mogą one jednak wywoływać bezpośredniego efektu „poziomego” (np. konsument nie może oprzeć

41 Guidance on the implementation/application of directive 2005/29/EC on unfair commercial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 9 (http://ec.europa.eu/consumers/rights/docs/Guidance_

UCP_Directive_en.pdf).

42 Tak R. Stefanicki, Dyrektywa 2005/29/WE..., s. 12; w szczególności chodzi o posłużenie się klau- zulą generalną identyfi kującą „nieuczciwość” praktyki.

43 Por. A. Kunkiel-Kryńska, Implementacja dyrektyw..., s. 990.

44 Wykaz przyjętych w krajach członkowskich aktów prawnych implementujących dyrektywę 2005/29/WE: http://ec.europa.eu/consumers/rights/index_en.htm.

45 Ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, Dz.U.

Nr 171, poz. 1206.

46 Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb vom 3. Juli 2004, BGBl. I 2004 32/1414; por. E. No- wińska, M. du Vall, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji..., s. 25–26 oraz H. Schroeder, Unfair Competition, w: M. Wendler, B. Tremml, B. Buecker, Key aspects of German business law: a practical manual, Berlin 2008, s. 139–146. W doktrynie polskiej twierdzi się, że nasz ustawodawca powinien podążyć tropem niemieckiego. Cele prawa nieuczciwej konkurencji – zarówno w aspekcie stosunków między przedsiębiorcami, jak i między przedsiębiorcami a konsumentami – są bowiem takie same.

Por. J. Szwaja, A. Tischner, Implementacja dyrektywy 2005/29/WE o zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych do prawa polskiego, MoP 2007, nr 20, s. 1120; J. Szwaja, A. Tischner, Dokąd zmierza prawo zwalczania nieuczciwej konkurencji, ZNUJ. PIPWI 2007, z. 100, s. 504–505 oraz 513; P. Podrecki, Dy- rektywa o nieuczciwych praktykach handlowych i jej implementacja do prawa polskiego, ZNUJ. PIPWI 2007, z. 100, s. 384–385.

swojego roszczenia na wadliwie implementowanym postanowieniu dyrektywy)⁴⁷. W przypadku konfl iktu pomiędzy przepisem prawa krajowego a postanowieniem dyrektywy sądy krajowe są zobowiązane do interpretacji prawa krajowego w spo- sób uwzględniający w maksymalnym stopniu cele dyrektywy⁴⁸.

47 Guidance on the implementation/application of directive 2005/29/EC on unfair commercial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 16–17 (http://ec.europa.eu/consumers/rights/docs/Guidan- ce_UCP_Directive_en.pdf).

48 Por. Total Belgium – połączone sprawy C-261/07 i C-299/07 VTB-VAB NV v. Total Belgium NV i Galatea BVBA v. Sanoma Magazines Belgium NV (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.

do?uri=CELEX:62007J0261:EN:HTML) oraz Guidance on the implementation/application of directi- ve 2005/29/EC on unfair commercial practices, SEC (2009) 1666, 3.12.2009, s. 17 (http://ec.europa.eu/

consumers/rights/docs/Guidance_UCP_Directive_en.pdf).