Wdrożenie zarządzania jakością w programach kształcenia oraz zarządzanie jakością na wydziale i w uczelni. Marek Frankowicz.

Wdrożenie zarządzania jakością w programach kształcenia oraz  zarządzanie jakością na wydziale i w uczelni 

Marek Frankowicz

Ekspert Boloński

SEMINARIUM BOLOŃSKIE „BUDOWANIE KULTURY JAKOŚCI NIEZBĘDNYM  WARUNKIEM EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU 

ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA”

SEMINARIUM BOLOŃSKIE „BUDOWANIE KULTURY JAKOŚCI NIEZBĘDNYM  WARUNKIEM EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU 

ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA”Ą Ą

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 7 czerwca 2013 r.

Ą Ą

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, 7 czerwca 2013 r.

Cztery podstawowe pytania

(EUA Institutional Evaluation Programme) (EUA Institutional Evaluation Programme)

• What are you trying to do?

– co próbujesz robić?

• How are you trying to do it?

– jak to chcesz robić?

• How do you know it works? y

– skąd wiesz, że to działa?

• How do you change in order to improve? y g p

– co zmieniasz, aby było lepiej?

Porządkowanie pojęć: 

Jakość jako Jakość jako… 

Doskonałość – w tym podejściu szczególny nacisk jest położony na działania  projakościowe powiązane z podnoszeniem kwalifikacji kadry dydaktycznej, projakościowe powiązane z podnoszeniem kwalifikacji kadry dydaktycznej,  doskonaleniem metod nauczania, środków dydaktycznych i oceny, 

unowocześnianiem programów,  rozwojem zasobów wspierających kształcenie. 

Spełnianie przypisanych funkcji (fitness for purpose) – w tym podejściu szczególny Spełnianie przypisanych funkcji (fitness for purpose)  w tym podejściu szczególny 

nacisk jest położony na działania projakościowe powiązane z zaspokojeniem  potrzeb zewnętrznych interesariuszy 

Korzystny stosunek efektów do nakładów (value for money) w tym podejściu Korzystny stosunek efektów do nakładów  (value for money) w tym podejściu 

szczególny nacisk jest położony jest na działania projakościowe powiązane z  racjonalnym gospodarowaniem nakładami materialnymi (zwłaszcza w 

przypadku uczelni publicznych) przypadku uczelni publicznych)

Transformacja – w tym podejściu szczególny nacisk jest położony na działania  projakościowe powiązane z zarządzaniem zmianami przyczyniającymi się do  ciągłej poprawy jakości

ciągłej poprawy jakości. 

Wyjątkowość – w tym podejściu szczególny nacisk jest położony na działania 

projakościowe powiązanie z realizacją celów strategicznych uczelni, wiążących  się często z dążeniem do budowania jej szczególnej wyróżniającej pozycji np się często z dążeniem do budowania jej szczególnej, wyróżniającej pozycji np. 

jako jednej z najlepszych uczelni w regionie, kraju, Europie.

ENQA “European Standards and Guidelines” /ESG/

1. Polityka oraz procedury zapewnienia jakości 1. Polityka oraz procedury zapewnienia jakości

2. Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd  programów oraz ich efektów

p g

3. Ocenianie studentów

4. Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej p j y y y j

5. Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla studentów 6. Systemy informacyjne y y yj

7. Publikowanie informacji

W skrócie:

Jakość procesu  kształcenia – Jakość kadry – Jakość 

informacji

Standardy i wskazówki ENQA (1)

1.Polityka oraz procedury zapewnienia jakości: Instytucje powinny posiadać politykę  oraz związane z nią procedury w zakresie jakości oraz standardy oferowanych przez  siebie programów i ich efektów. Powinny także przyjąć na siebie wyraźne zobowiązanie  do rozwoju kultury, która uznaje znaczenie jakości oraz jej zapewnienia w ich 

funkcjonowaniu W tym celu instytucje powinny opracować i wprowadzić w życie funkcjonowaniu. W tym celu, instytucje powinny opracować i wprowadzić w życie  strategię na rzecz ciągłej poprawy jakości. Strategia, polityka oraz procedury powinny  posiadać formalny status i być powszechnie dostępne. Powinny równie przewidywać  określone funkcje dla studentów oraz innych zainteresowanych stron.

2.Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów oraz  ich efektów: 

Instytucje powinny dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, 

okresowego przeglądu oraz monitorowania swoich programów oraz ich efektów.

3.Ocenianie studentów: Studenci powinni być oceniani według opublikowanych oraz  konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisów i procedur.

4.Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej: Instytucje powinny posiadać metody 

t j ż k d d j i dl t d tó d j d i d i i

gwarantujące, że kadra prowadząca zajęcia dla studentów dysponuje odpowiednimi    kwalifikacjami i kompetencjami. Powyższe metody powinny być dostępne dla osób  prowadzących zewnętrzne przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w raportach.

Standardy i wskazówki ENQA (2)

5. Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla studentów: Instytucje winny 

zagwarantować, by zasoby wspomagające naukę studentów były wystarczające i  odpowiednie dla każdego 

z oferowanych programów.

6. Systemy informacyjne: Instytucje powinny gromadzić, analizować i wykorzystywać  stosowne informacje dotyczące skutecznego zarządzania oferowanymi programami  studiów oraz innymi działaniami.

7. Publikowanie informacji: Instytucje powinny w regularnych odstępach czasu  publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje – zarówno w ujęciu  ilościowym, jak i jakościowym – na temat oferowanych przez siebie programów y j j y y p p g oraz ich efektów”. 

„Siedem grzechów głównych”  w kontekście Standardów i  k ó k ENQA

wskazówek ENQA 

1. Uczelnia nie ma polityki oraz procedur zapewnienia jakości

2 k h i ó d fik ji i li ji ó

2. Brak mechanizmów modyfikacji i optymalizacji programów  studiów

3. Subiektywne ocenianie studentów, brak wyraźnych reguł y , y y g 4. Brak mechanizmów motywacyjnych dla kadry dydaktycznej 5. Nieadekwatne zasoby do nauki, brak wystarczających 

ś dkó i dl t d tó

środków wsparcia dla studentów 6. Niesprawne systemy informacyjne

7 Brak przejrzystej informacji o studiach

7. Brak przejrzystej informacji o studiach

Porządkowanie pojęć Porządkowanie pojęć

• Kontrola jakości (quality control)

• Zapewnianie jakości (quality assurance)

• Doskonalenie jakości (quality enhancement) 

Ich suma to zarządzanie jakością 

(quality management)

Systemy zarządzania jakością Systemy zarządzania jakością 

• Jak budować kulturę jakości?

• „Niech zakwitnie sto kwiatów, „ ,

niech współzawodniczy sto szkół”

• „Samorozpakowujący się system zarządzania 

j k ś i ” t ż ij j i

jakością” – system żywy, rozwijający się

(Self‐extracting Quality Management ‐ SEx‐QM)

Uczelniany/Wewnętrzny System Zapewniania Jakości

System Zapewniania  y p System Zapewniania Wysoce  Efektywnej Jakości Kształcenia

y p y

E fektywnej Jakości Kształcenia

Pytania: y

• Jaki system?

Przykłady: Lund, Göteborg y y g

• Jakie funkcje?

– Wymagania zewnętrzne (PKA etc ) Wymagania zewnętrzne (PKA etc.) – Wymagania wewnętrzne

• Jaka struktura?

• Jaka struktura?

– W Polsce: poziom uczelni i poziom kierunku studiów M żli ść t kt ś d i h ( d i ł i t t t ) – Możliwość struktur pośrednich (wydziały, instytuty…)

UWAGA:  Jest dobrą praktyką, gdy wewnętrzny system 

i i j k ś i k ł i j d d

zapewniania jakości kształcenia jest dopasowany do 

aktualnych potrzeb uczelni. Stąd lepiej „uwzględniać” różne  zewnętrzne wzorce a nie kierować się” zewnętrznymi

zewnętrzne wzorce, a nie „kierować się  zewnętrznymi 

wzorcami

Przepisy prawne

• Prawo o Szkolnictwie Wyższym

• Rozporządzenia MNiSW Rozporządzenia MNiSW

• Uchwały i decyzje PKA

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie warunków  prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia z dnia 5 prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia  z dnia 5 

§9. 1. Jednostka organizacyjna uczelni może prowadzić studia pierwszego stopnia lub  studia drugiego stopnia jeżeli spełnia następujące warunki:

studia drugiego stopnia, jeżeli spełnia następujące warunki:

…….

2) wskazała związek kierunku studiów ze strategią rozwoju, w tym misją uczelni, 

…….

9) wdrożyła wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający  działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku  studiów.

studiów.

2. Jednostka organizacyjna uczelni, która rozpoczyna kształcenie na nowym kierunku  studiów, powinna

………

2) wdrażać wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, uwzględniający  działania na rzecz doskonalenia programu kształcenia na prowadzonym kierunku  studiów, od dnia rozpoczęcia kształcenia na danym kierunku studiów.

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie warunków  prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia  z dnia 5 

października 2011 r.

§11. Wewnętrzny system zapewnienia jakości, odnoszący się do wszystkich  etapów i aspektów procesu dydaktycznego, uwzględnia w szczególności 

tki f fik i f któ k t ł i ól h

wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia na poszczególnych  kierunkach studiów, osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, 

umiejętności i kompetencji społecznych oraz oceny dokonywane przez 

studentów, o których mowa w art. 132 us. 3 ustawy, oraz wnioski z 

monitorowania kariery zawodowej absolwentów uczelni.

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa  Wyższego w sprawie oceny programowej 

i instytucjonalnej  z dnia 29 września 2011 r.

§1. Rozporządzenie określa warunki

1) oceny programowej na określonym kierunku  studiów, poziomie i profilu kształcenia,  

2) oceny instytucjonalnej w podstawowej jednostce  organizacyjnej uczelni, zwanej dalej „jednostką”

‐ dokonywanej przez Polską Komisję Akredytacyjną.

§2. Ocena programowa obejmuje ocenę 

1) spełniania warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku poziomie i 1) spełniania warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku, poziomie i  profilu kształcenia określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt. 

1, 2 i 5 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. , w tym ocenę

a) związku kierunku studiów e strategią rozwoju uczelni w tym jej misją a) związku kierunku studiów e strategią rozwoju uczelni, w tym jej misją

b) opracowanych przez jednostkę zakładanych efektów kształcenia w odniesieniu do  efektów kształcenia opisanych w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa  Wyższego

Wyższego

c) programu studiów, w tym realizacji zakładanych efektów, kształcenia oraz  sposobów weryfikacji osiągniętych efektów kształcenia

d) sposobu przypisania punktów ECTS do poszczególnych modułów kształcenia – zajęć ) p p yp p p g y ję lub grupy zajęć – w programie studiów

e) spełniania wymagań dotyczących minimum kadrowego i kwalifikacji nauczycieli  akademickich prowadzących zajęcia dydaktyczne na kierunku studiów

f) infrastruktury dydaktycznej, w tym dostępu do literatury zalecanej w ramach  kształcenia na kierunku studiów

§2. Ocena programowa obejmuje ocenę (c.d.)

2) warunków prowadzenia kształcenia na odległość, jeżeli program kształcenia  przewiduje prowadzenie zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na  odległość;

)

3) funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia ‐ w 

zakresie analizy efektów kształcenia i jego działania na rzecz  doskonalenia programu  kształcenia;

4) D t i f któ k t ł i d t b k t

4) Dostosowania efektów kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym:

a) wykorzystanie wyników monitorowania karier zawodowych absolwentów, b) wykorzystania opinii pracodawców przy tworzeniu programów 

kształcenia kształcenia,

c) organizacji praktyk oraz wyników analizy zakładanych i uzyskanych  efektów z realizacji tych praktyk;

5) zarządzania procesem dydaktycznym w zakresie kierunku studiów w tym zmian 5) zarządzania procesem dydaktycznym w zakresie kierunku studiów, w tym zmian  dokonywanych w programie kształcenia wynikających z jego doskonalenia

§6. Polska Komisja Akredytacyjna dokonuje oceny instytucjonalnej działalności  jednostki, jeżeli jednostka ta prowadzi studia doktoranckie lub spełnia łącznie  następujące warunki:

1) w ciągu 5 lat poprzedzających ocenę instytucjonalną jednostka ta w zakresie oceny  programowej nie uzyskała oceny negatywnej, a w przypadku oceny warunkowej ‐ uzasadnienia jej wydania nie stanowiły zastrzeżenia dotyczące konstrukcji i 

funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia;

………

§8. Ocena instytucjonalna obejmuje ocenę:

1) związku strategii rozwoju jednostki ze strategią rozwoju uczelni

2) funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia w tym 2) funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia, w tym  jego konstrukcji i oddziaływania na doskonalenie jakości kształcenia

3) jakości kształcenia na studiach podyplomowych prowadzonych w jednostce

4) jakości procesu kształcenia na studiach doktoranckich prowadzonych w jednostce 4) jakości procesu kształcenia na studiach doktoranckich prowadzonych w jednostce 5) współpracy z otoczeniem społeczno‐gospodarczym

§8. Dokonując oceny programowej i instytucjonalnej, Polska Komisja Akredytacyjna  uwzględnia:

uwzględnia:

1) stopień umiędzynarodowienia studiów, w tym współpracę międzynarodową w  zakresie kształcenia, wymianę studentów i nauczycieli akademickich, a także proporcje  liczby studentów z zagranicy do ogólnej liczby studentów oraz prowadzenie zajęć w liczby studentów z zagranicy do ogólnej liczby studentów oraz prowadzenie zajęć w  językach obcych;

2) współpracę międzynarodową w zakresie badań naukowych, jeżeli jednostka 

prowadzi w ramach kierunku studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie lub 

p g g p , j g

prowadzi studia doktoranckie

3) wyniki poprzednich ocen programowych dokonanych przez Polska Komisję 

Akredytacyjną , akredytacje i certyfikaty uzyskane w wyniku oceny przeprowadzonej  przez międzynarodowe i krajowe komisje branżowe dokonujące ocen w wybranych  obszarach kształcenia oraz przez agencje akredytacyjne zarejestrowane w 

Europejskim Rejestrze Agencji Akredytacyjnych (EQAR) lub agencje, z którymi Polska  Komisja Akredytacyjna zawarła umowy o uznawalności ocen akredytacyjnych.

§9. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 października 2011

Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej

2. Jednostka stosuje skuteczny wewnętrzny system

2.  Jednostka stosuje skuteczny wewnętrzny system  zapewniania jakości kształcenia

‐ Struktura podejmowania decyzji w zarządzaniu jakością jest  p j y j ą j ą j przejrzysta i zapewnia udział pracowników, studentów, 

doktorantów, słuchaczy oraz interesariuszy zewnętrznych

• Wewnętrzne procedury zapewniania jakości przeciwdziałają  powstawaniu zjawisk patologicznych i zapewniają ocenę 

wszystkich czynników wpływających na jakość kształcenia a w  szczególności umożliwiają:

szczególności umożliwiają:

Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej  cd.

‐ ocenę realizacji efektów kształcenia (!)

‐ udział pracodawców p w określaniu i ocenie efektów

‐ monitorowanie losów absolwentów

‐ monitorowanie i okresowe przeglądy programów

‐ ocenę zasad oceniania studentów, doktorantów..  oraz  weryfikację efektów kształcenia

j k ś i k d

‐ ocenę jakości kadry

‐ ocenę poziomu naukowego jednostki

ocenę zasobów materialnych w tym infrastrukturę

‐ ocenę zasobów materialnych, w tym infrastrukturę  dydaktyczną i środki wsparcia dla studentów

‐ funkcjonowanie systemu informacyjnego funkcjonowanie systemu informacyjnego

‐ publiczny dostęp do aktualnych i obiektywnie     

przedstawionych informacji o programach studiów, 

zakładanych efektach, organizacji studiów

Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej cd

2.3) Jednostka dokonuje systematycznej oceny efektywności WSZJ, a  jej wyniki wykorzystuje do doskonalenia polityki jakości i budowy  jej wyniki wykorzystuje do doskonalenia polityki jakości i budowy  kultury jakości

3.Jednostka stosuje spójny opis celów i efektów kształcenia na studiach  j p j y p doktoranckich i podyplomowych oraz  wiarygodny system 

weryfikujący ich osiągnięcie

4. Jednostka posiada wystarczające zasoby kadrowe, materialne i  finansowe

d k d i b d i k

5. Jednostka prowadzi badania naukowe

6. Jednostka uczestniczy w wymianie studentów

7. Jednostka  zapewnia studentom wsparcie naukowe, dydaktyczne i  materialne

8 W j d t f k j j t t h i ó

8. W jednostce funkcjonuje system wewnętrznych przepisów 

normujących proces zapewniania jakości

Kohelet

Jaki pożytek ma ze sztuki

Kohelet

Jaki pożytek ma ze sztuki 

zaklinania ten kto pozwolił się zaklinania ten, kto pozwolił się  ukąsić wężowi, zanim zaczął go  ukąsić wę owi, anim ac ął go

zaklinać?

Na co należy zwrócić uwagę Na co należy zwrócić uwagę

• P o przeanalizowaniu krajowej legislacji, wymogów PKA etc. 

zidentyfikowaliśmy 16 obszarów tematycznych

• Każdy z tych obszarów może być przedmiotem 

zainteresowania określonej komisji/zespołu roboczego

Dl k żd t h b ó ż d ć i d

• Dla każdego z tych obszarów można sporządzać periodyczne  raporty (do wykorzystywania w postępowaniu 

akredytacyjnym dyskusjach nad strategią etc ) akredytacyjnym, dyskusjach nad strategią etc.)

• Dla każdego obszaru podaję 1‐2 przykłady dobrych i złych  praktyk

p y

• Podany schemat można wykorzystywać podczas warsztatów, 

dyskusji wewnątrz uczelni etc.

Podstawowe funkcje Systemu (1)

• Nadzór nad ofertą dydaktyczną Uczelni: tworzenie i  modyfikacja programów kształcenia dla studiów 

j h i j h i d l h

stacjonarnych, niestacjonarnych i podyplomowych, 

weryfikacja czy koncepcja kształcenia jest zgodna z misją i  strategia Uczelni uwzględnianie opinii interesariuszy

strategia Uczelni, uwzględnianie opinii interesariuszy  wewnętrznych i zewnętrznych

• Nadzór nad Nadzór nad określaniem i weryfikacją efektów kształcenia, z  określaniem i weryfikacją efektów kształcenia, z uwzględnieniem wymogów rynku pracy, analiza 

zatrudnialności absolwentów

• Ocena spójności zakładanych efektów kształcenia, treści 

kształcenia i stosowanych metod dydaktycznych

Podstawowe funkcje Systemu (2)

• Monitorowanie, analiza i ocena sposobów oceniania studentów

• Analiza funkcjonowania systemu ECTS i ocena jego 

adekwatności oraz efektywności jako systemu transferu i  akumulacji punktów zaliczeniowych

• Monitorowanie procesu rekrutacji i analiza trendów

• Monitorowanie procesu dyplomowania

• Monitorowanie, analiza i ewaluacja procesów związanych z  tokiem studiów, w tym: organizacji procesu kształcenia (z  uwzględnieniem możliwości indywidualizacji) rozpatrywania uwzględnieniem możliwości indywidualizacji), rozpatrywania  spraw studenckich, opieki naukowej i dydaktycznej oraz 

uwzględnienia potrzeb studentów niepełnosprawnych g ę p p p y

Podstawowe funkcje Systemu (3)

• Nadzór nad systemem wsparcia dla studentów (pomoc  materialna, doradztwo zawodowe, pomoc psychologiczna, 

i k d i i b )

opieka zdrowotna i inne sprawy bytowe)

• Monitorowanie polityki kadrowej i systemu oceny pracowników

• Analiza sposobu wykorzystywania bazy dydaktycznej, jej jakości  i adekwatności do potrzeb

M it i kt l ś i i t l ś i óż h f bli j

• Monitorowanie aktualności i rzetelności różnych form publicznej  informacji o studiach (materiały drukowane, strona internetowa  etc.)

etc.)

Podstawowe funkcje Systemu (4)

• Monitorowanie, analiza oraz ewaluacja efektywności współpracy  międzynarodowej, w tym mobilności studentów i pracowników

• Monitorowanie, analiza oraz ewaluacja efektywności współpracy  z podmiotami społeczno‐ekonomicznymi oraz z instytucjami 

edukacyjnymi i szkoleniowymi identyfikacja nowych obszarów edukacyjnymi i szkoleniowymi, identyfikacja nowych obszarów  tej współpracy

• Zapobieganie patologiom (plagiaryzm mobbing etc ) przez

• Zapobieganie patologiom (plagiaryzm, mobbing etc.) przez  identyfikację potencjalnych źródeł i obszarów zagrożenia

• Proponowanie Proponowanie działań naprawczych oraz mechanizmów  działań naprawczych oraz mechanizmów

korygujących, nadzór nad ich wdrażaniem oraz analiza ich 

skuteczności

Kultura jakości i jakość informacji Kultura jakości i jakość informacji

 Często „nie wie lewica co czyni prawica” ę „ y p

 Nie wiemy, że „mówimy prozą” –że to, co robimy, tworzy  nową jakość w naszej jednostce

 Trzy konieczności (bardzo ważne w kontekście akredytacji):

 Trzy konieczności (bardzo ważne w kontekście akredytacji):

 Przepływ informacji z góry na dół – pracownicy winni być regularnie  informowani przez władze o bieżącym funkcjonowaniu systemu 

doskonalenia jakości w szczególności o możliwościach jakie ten doskonalenia jakości, w szczególności o możliwościach, jakie ten  system im stwarza

 Przepływ informacji z dołu do góry – władze winny być regularnie  informowane przez pracowników o działaniach, które przyczyniają się informowane przez pracowników o działaniach, które przyczyniają się  do polepszenia jakości 

 Systematyczna rejestracja informacji związanych z działaniem  systemu zapewniania jakości, jej przetwarzanie i publikowanie

 Świadomość, że jakość kosztuje, ale brak jakości kosztuje 

dużo więcej

Uwaga:

Uwaga:

• Jest dobrą praktyką, gdy wewnętrzny system  zapewniania jakości kształcenia jest  p j j

dopasowany do aktualnych potrzeb uczelni

• Stąd lepiej uwzględniać” różne zewnętrzne

• Stąd lepiej „uwzględniać  różne zewnętrzne 

wzorce, a nie „kierować się” zewnętrznymi 

wzorcami

Spójność systemu Spójność systemu

• Jasno określone kompetencje różnych ciał  zajmujących się jakością j ją y ę j ą

• Jasny podział pracy, np.

Z ół/Bi d J k ś i j d

– Zespół/Biuro ds. Jakości opracowuje procedury – Komisja/Rada opiniuje procedury, ale ich sama 

nie zmienia (może sformułować zalecenia, ale nie 

powinna bezpośrednio ingerować w same treści)

根回し 根回し

• Nemawashi (jap. 根回し 根回し) oznacza nieformalny proces 

dyskretnego wznoszenia fundamentów pod zaproponowaną  zmianę albo projekt przez rozmawianie z zainteresowanymi zmianę albo projekt przez rozmawianie z zainteresowanymi  osobami, zbieranie poparcia i opinii, itd. Uważany jest za  ważny element każdej większej zmiany, poprzedzający  y j ę j y, p p ją y

jakiekolwiek formalne kroki, a udane nemawashi umożliwia  przeprowadzenie zmian za zgodą wszystkich stron.

• Nemawashi w dosłownym tłumaczeniu to "okrążanie korzeni",  od 根 (ne, korzeń) i 回す (mawasu, okrążać). Znaczenie 

i l b ł d ł k i d k ł k i d

oryginalne było dosłowne: kopanie dookoła korzeni drzewa,  aby przygotować je do przesadzenia.

wg Wikipedii

wg Wikipedii

QA in Kyrgyzstan

QA in Kyrgyzstan

Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo (Kropla drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym padaniem)

(Owidiusz)

Dziękuję za uwagę!

Dziękuję za uwagę!

marek.frankowicz@gmail.com