Przegląd Notarjalny : kwartalnik poświęcony sprawom notarjatu i hipoteki. 1928 [całość]

PRZEGLĄD NOTARJALNY

KWARTALNIK

POŚW IĘCONY

S P R A W O M N O T A R J A T U

ROCZNIK VII

KRA KÓ W NAKŁAD IZM NOTARJALNYGH }

1928

H I P O T E K I

'OPOLSKI

S K Ł A D KO M ITETU R E D A K C Y J N E G O .

P rze w o d n icząc y :

Dr S ta rzew sk i T a d eu sz , p reze s k ra k o w s k ie j Izby notarialnej i notarjusz w K rakowie.

a) Z okręgu krakow skiej Izby n o ta rja ln e j:

B rason -Su nu n er Lu d w ik, notarjusz w K rośn ie, Dębicki Ig n a cy , n otarjusz w R zeszow ie, f Dr G óra S tefan, notarjusz w Z ak op an em , Dr M yciński J a n , notarjusz w K rako w ie, R yb ia ń s k i A leksand er, notarjusz w M uszynie,

Dr S z y m a n o w ic z F ran ciszek, kandytat notarjalny w Ch rzanow ie.

b) Z okręgu lwowskiej Izby notarjalnej :

S z e le w s k i Fran ciszek, prezes lw o w skiej Izby notarjalnej i 110- tarjusz we Lw ow ie,

Hołub S ta n isław , notarjusz we Lw o w ie, O strow ski G u staw , notarjusz w Złoczow ie, Ziem n ow icz S ta n is ła w , notarjusz w Bóbrce, Delegat T o w a r z y s tw a kandydatów n o t .: imcut.

c) Z okręgu p rzem yskiej Izby n otarjalnej:

W ilczek S ta n isław , p rezes p rz e m y s k ie j Izby notarjalnej i no­

tarju sz w Przem yślu,

Nitarski Adolf, notarjusz w Pruchniku,

W itoszyński Witold, k and ydat n o tarjaln y w Przem yślu.

D I UJ KAKN1 A Z W I Ą Z K O W A W K K A K O W I K, I U J O A M I K O Ł A J S K A L. 13 R edaktor o d p o w ie d z ia ln y :

Dr Stein S ta n is ła w , notarjusz w K rakow ie.

Członkowie:

dt

Akc. Nrr_____ f A.

SPIS TREŚCI:

I. A r t y k u ły .

sir.

1. Prot- Władysław Leopold Jaworski: Obrót ziemią w obecnym

stanie u s ta w o d a w s tw a ... z. I.-1I. 3—24 2. Dr St. SI.: Projekty przepisów o obrocie ziemią . . .z. I.-II. 25—50 ii. Dr Jerzy Trummer: Uwagi do projektu rozporządzenia Prezy­

denta Rzeczypospolitej o przenoszeniu własności nierucho­

mości z ie m s k ic h ... z. I.-II. 51—02 4. Tadeusz Nawrocki: Sprawa obrotu nieruchomościami rusly-

k a l n e m i ... z I.-ll. 63—72 .“>. Dr Ignacy Hosenbluih: Egzekucja na przedsiębiorstwie, z. 1.-11. 73 104 6. Ignacy Dębicki: Zarys rozwoju prawa rzeczowego amerykań­

skiego ... z. l.-il. 105—144, z. 111. 2óii — 280, z. IV. 355—388 7. E. S.: Sprawa reformy notarjalu w Niemczech . . . . z. I.-II. 145—148 8. Dr Ludwik Zakrocki: Uciążliwe rozporządzenie . . . . z. I.-II. 149 15,s

‘.I. Dr I.udwik Zakrocki: Na drogach i bezdrożach ustawy stem­

plowej ... z. I.-II. 1 — 1 GS 10. Mnrjan Karwan-. W sprawie mieszkań na własność . .z . III. 221—228 11. Jul. Łada: Kupno, sprzedaż dóbr oraz spory o też dobra według

K o nko rd a tu ... ...z. III 220--23-1 12. Dr Zygmunt Fenichel: Rejestrowy zastaw rolniczy . . . z. III. 235—247 13. Józef Kister: Rekons rukcia ksiąg gruntowych . . . . z. III. 248—252 14. l ‘rof Dr Rafał Taubenschiag : Notarjal w slarożytności, z. IV. 341-34(5

5. Mgr. praw Karol Czernicki-. Kilka uwag o stątystyce zmian

własności i obciążeń h ip o te c zn y c h ... z. IV. 347 354 16. Dr Ludwik Zakrocki : Z powodu artykułu p. I . „Kilka uwag

o statystyce zmian własności i obciążeń hipotecznych, z. IV. 389—3SI8

II. K o m u n ik a t y Zarządu G łó w n e go Zrzeszen ia N otarjuszów i p isarzy H ipotecznych.

1. Zeszył I.-II...171 178

III. Recenzje i S p raw o zdania. • Ir

1. l)r SI. Orz.\ Przed polskim kodeksem cywiinym . . . . /.. III. 287—303 2. Dr K. Orx.\ Kodeks agrarny ... z. III 304 306 3 Stanisław ftołub: O formy ochrony czci . ■... z II! 306—310 4. Dr SI- M.\ Włościańskie zwyczaje s p a d k o w e ... z III 310—312

IV . Z orzecznictw a i zagadnień bieżących.

1. W sprawie wykładni ustawy s te m p lo w e j...z. I.-II. 167—170 2. Dr Stefan M. Grzybowski: Z ju d y k a tu r y ... z. III. 312—316 3. Stanisław Pęksa : W sprawie ksiąg gruntowych na Orawie, z. IV. 399- 403 4. Bazyli Diaków: Zakładanie księgi gruntowej wNiemirowie, z. IV. 404—40.">

5. Dr Konstanty Grzybowski: Z ju d y k a tu r y ... z IV. 400—41f>

V. W ia d o m o śc i bieżące i k o m u n ik a ty .

1. Zeszyt I- II...179— 184 2. „ III...317 -319 3 „ IV...411-414

V I. Przegląd orzecznictw a.

1. Zeszyt l.-II... 190—19ft 2. „ III... 320 — 328 3. „ IV... 415—428

V II. Przegląd dzieł p raw niczy ch.

1. Zeszyt I.-II...

2. „ 3. ,

V III. Przegląd czasopism praw niczych.

1. Zeszyt I.-II...

2- „ III... ...

3- ,

IX . Przegląd ustaw i rozporządzeń.

1. Zeszyt I.-II... ... 19t3 219 2. „ III... 335-339 3- „ IV... 434—435

Nr 1-2. Styczeń-Czerwiec 1928. Rok VII.

PRZEGLĄD tlOTARJALtty

K W A R T A L N IK

P O Ś W I Ę C O N Y S P R A W O M N O T A R JA T U I H IP O T E K I.

Adres Redakcji i A dm inistracji: Kraków, ul. Poselska 20.

Przesyłki pieniężne należy wysyłać pod adresem Izby notarjalnej w Krakowie, ul. Poselska 20 (konto P. K. O. w a szawa Nr 141.646 i P. K. O . K raków Nr 404.565), z dokladnem określeniem ieh prze­

znaczenia. — D la prenumeratorów, nie będących członkam i Małopolskich Kolegjów notarjalnych ani Zrzeszenia Notarjuszów i Pisarzy Hipot. w W arszaw ie, cenę ustala się od każdego numeru zosobna.

Rękopisów Redakcja nie zwraca.

Odpowiedzialny redaktor: D r S t a n is ł a w S te in .

S P I S R Z E C Z Y :

I. Władysław Leopold Ja w o rs k i: Obrót ziemią w obecnym stanie ustawodaw­

stwa, str. 3 - 24. — 2. D r St. S t Projekty przepisów o obrocie ziemią, str. 25—50. — 3. D r Je rz y Tram m er: Uwagi do projektu rozporządzenia Pre­

zydenta Rzeczypospolitej o przenoszeniu własności nieruchomości ziemskich, str 51— 62. — 4. Tadeusz N aw ro cki: Sprawa obrotu nieruchomościami rusty- kalnemi, str. 63—72. — 5. D r Ignacy R osenbliith: Egzekucja na przedsiębiorstwie, str. 73 —104. — 6. Ignacy D ębicki: Zarys rozwoju prawa rzeczowego amery­

kańskiego, str. 105— 144. — 7. E . S . : Sprawa reformy notarjatu w Niemczech, str. 145— 148. — 8. D r L udw ik Z a k ro ck i: Uciążliwe rozporządzenie, str. 149 -158. — 9 D r Ludw ik Z akrocki: Na drogach i bezdrożach ustawy stemplowej, str.

159—166. — 10. W sprawie wykładni ustawy stemplowej, str. 167 — 170 — I I . Komunikaty Zarządu Głównego Zrzeszenia Notarjuszów i Pisarzy Hipotecz­

nych, str. 171 — 178. — 12. Wiadomości bieżące i komunikaty, str. 179— 184. — 13. Przegląd dziel prawniczych, str. 184— 186. — 14. Przegląd czasopism prawni­

czych, str. 18b 189. — 15. Przegląd orzecznictwa, str. 190 —196. — 16. Przegląd ustaw i rozporządzeń, str. 196— 219.

KRAKÓW

N A K ŁA D IZB N O T A R JA L N Y C H M A ŁO PO L S K I 1928.

O B R Ó T ZIEMIĄ

W OBECNYM STANIE U S T A W O D A W S T W A .

P r o b l e m y , k t ó r e w k w e s t ji p r z e n o s z e n i a g r u n t ó w n a ­ s u w a j ą się do r o z s t r z y g n i ę c i a , d a d z ą się u p o r z ą d k o w a ć w n a s t ę p u j ą c y s p o s ó b :

A) Przenoszenie gruntów w całości:

1. P r z e z d z i a ła ln o ś ć p a ń s t w o w ą : a) p r z e z w ła d z e a g r a r n e , b) p r z e z p a ń s t w o w e b a n k i ; 2. p r z e z d z i a ła ln o ś ć p r y w a t n ą :

a) p r z e z in s t y t u c j e u p o w a ż n i o n e p r z e z p a ń s tw o , P) p r z e z o s o b y p r y w a t n e ,

y) a k ta m i m i ę d z y ż y j ą c y m i , 8) n a p r z y p a d e k śm ierci, s) w d r o d z e e g z e k u c ji.

B) Podział gruntów:

1. w ie js k ic h :

a) o b c i ą ż o n y c h o b o w i ą z k i e m p a r c e l a c y j n y m (cz. 1 lit. c.) art. 2 u s t a w y z d n ia 28. X I I . 1925, poz. 1 1). IJ. P . P. z r. 1926, ale d o p ó k i nie n a s t ą p i ło w y ł ą c z e n i e w e d le art. 16 u s t a w y g r u d n i o w e j o b c i ą ż o n ą j e s t o b o w i ą z k i e m p a r c e l a c y j n y m c a la n ie r u c h o m o ś ć , j e ż e li j e s t w i ę k s z a , niż m a x i m u m o k r e ś l o n a w art. 4 i 5 u s t a w y ,

a) p r z e z d z i a ła ln o ś ć w ła d z a g r a r n y c h , P) p r z e z b a n k i p a ń s t w o w e ,

y) p r z e z i n s t y t u c j e u p o w a ż n i o n e p r z e z p a ń s t w o , 8) p r z e z o s o b y p r y w a t n e ,

aa) a k t a m i m ię d z y ż y j ą c y m i , PP) n a w y p a d e k śm ie rci;

P rz e g lą d N o la r ja ln y 1

b) nie o b c i ą ż o n y c h o b o w ią z k i e m p a r c e l a c y j n y m , p r z e z o s o b y p r y w a t n e (część 6 art. 1 6 u s t a w y g r u d n i o w e j , art. 5 tej u s t a w y i g r u n t y n ie p r z e k r a c z a j ą c e m a x iin u m o k r e ś l o n e g o w art. 4 tej u s t a w y ) ,

«) a k t a m i m i ę d z y ż y j ą c y m i , P) n a p r z y p a d e k śm ierci;

c) g r u n t ó w p o w s t a ł y c h p r z e z p a r c e l a c j ę w ła d z a g r a r n y c h , art. 54 u s t a w y g r u d n i o w e j i art. 1 0 ust. o o s a d n i c t w i e w o j s k o w e m ;

2. m ie js k ic h :

a) nie m a j ą c y c h c h a r a k t e r u r o ln ic z e g o ,

b) g r u n t y o c h a r a k t e r z e r o ln ic z y m , p o ło ż o n e w o b ­ r ę b i e a d m i n i s t r a c y j n y m m iast, o r a z g r u n t y n a ­ le ż ą c e do g m in m ie js k ic h , p o ło ż o n e p o z a g r a ­ n ic a m i a d m i n i s t r a c y jn e m i m i a s t (część 2, art. 2 u s t a w y g r u d n i o w e j ) ;

3. n ie r u c h o m o ś c i w y m i e n i o n y c h w czę śc i 1 lit. e) art. 3 u s t a w y g r u d n i o w e j ;

4. m a j ą t k ó w m a r t w e j r ę k i, w y m i e n i o n y c h w części 1 lit. b) i c), art. 1 u s t a w y g r u d n i o w e j .

W e d le o b o w i ą z u j ą c e g o o b e c n ie u s t a w o d a w s t w a k w e s t j e w y ż e j o k r e ś lo n e s ą r o z s t r z y g n i ę t e w n a s t ę p u j ą c y s p o s ó b :

A d A . 1 a. P r z e n i e s i e n i e n ie r u c h o m e g o m a j ą t k u p a ń ­ s t w o w e g o w c a ło ś c i w y m a g a w e d le art. 6 K o n s t y t u c j i , o s o b ­ nej u s t a w y . N a d t o p a t r z u s t a w ę z d n i a 28. V I I . 19 22, poz. 602 d. u. R z . P. o z b y c i u m a j ą t k ó w , k t ó r e p r z e s z ł y n a P a ń s t w o n a p o d s t a w i e t r a k t a t u W e r s a l s k i e g o t u d z ie ż u s t a w ę z d n ia 25. I X . 19 22, poz. 806 d. u. R z . P . w t y m ż e p rz e d m io c ie .

A d A . 1 b. P a ń s t w o w y B a n k R o l n y p o w o ł a n y z o s ta ł d o p a r c e la c ji, p r z y p a d e k p rz e to , o k t ó r y m tu m ó w im y , to j e s t p r z e n i e s i e n i e n ie ru c h o m o ś c i w cało ści nie m u s ia ł b y ć e x p p e s s io v e r b i s u n o r m o w a n y . -Je d n a k ż e p r a w o P a ń s t w . B a n k u R o l n e g o n a b y c i a n ie r u c h o m o ś c i w c ałości, bez ż a d n y c h o g r a n i c z e ń , w y n i k a z § 5 ust. 2 sta tu tu , w y d a n e g o ro z p . M. R . R . z d n i a 20. V I . 1925, p oz. 487 dz. u. R z . P., w e d le k t ó r e g o „ n ie r u c h o m o ś c i p r z e j ę t e w celu u c h r o n ie n ia się

p rzó d s t r a t a m i w i n n y b y ć — o ile nie z o s t a n ą p r z e z n a c z o n e n a p a r c e l a c j ę (,§§ 3 4 —35) o d p r z e d a n e w c i ą g u n a j d a l e j lat (h v ó c h “ . O p ró c z t e g o w lic z o n e w § 3 1 . 3 p o w y ż s z e g o s t a t u t u do z a k r e s u d z i a ł a n i a B a n k u „ p o p i e r a n i e o r g a n i z a c y j o s a d n i c z y c h 14 (nie: „ o s a d n i k ó w " , o k t ó r y c h m ó w i § 35 lit. d.) m o ż e p o l e g a ć n a p r z e n i e s ie n iu n ie r u c h o m o ś c i w całości.

A d A 2 a. P r z y p a d e k ten n ie je s t w y r a ź n i e u n o r m o ­ w a n y ; p. ro z p . M. R. R . z d n ia 19. I. 19 27, poz. 229 dz. u.

R z . P. G d y b y i n s t y t u c j a u p o w a ż n i o n a do p a r c e l a c j i z n a la z ła s ię w tej s y t u a c j i, że c h c i a ł a b y p o z b y ć ( n a b y t y do p a r c e ­

la c ji lu b n a b y t y d la u n ik n ię c ia s tr a t) m a j ą t e k n i e r u c h o m y w c ało ści, to n a l e ż a ł o b y j ą t r a k t o w a ć , j a k o s o b ę p r y w a t n ą .

A d A . 2 ji. P r z e n i e s i e n i e n ie r u c h o m o ś c i w całości, b ę ­ d ą c e j w ł a s n o ś c i ą o s o b y p r y w a t n e j , a k t a m i m i ę d z y ż y j ą c y m i ’ u n o r m o w a n e je s t ro z p . tym cz. R . M. z d n i a 1. I X . 19 19 , poz. 428 dz. u. R z . P., o ile id z ie o w ła s n o ś ć t a b u la r n ą , w e d le b o w ie m art. 1 t e g o ro z p . u m o w y o p r z e n ie s i e n ie p r a w a w ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i z ie m s k ic h w y m a g a j ą d la s w e j w a ż n o ś c i p o p r z e d n i e g o z e z w o l e n ia w ł a d z y p a ń s t w o w e j , ale n ie w y m a g a j ą t e g o z e z w o le n ia : w e d le art. 2 lit. a), g d y c h o ­ d z i o n ie r u c h o m o ś ć w ł o ś c i a ń s k ą ( r u s t y k a l n ą ) , a w e d le art. 2 lit. d), g d y n ie r u c h o m o ś ć p r z e c h o d z i n a rz e c z i n s t y t u c y j p a ń s t w o w y c h lu b k o m u n a l n y c h . P o z o s t a j e w ię c do u n o r m o ­ w a n ia k w e s t j a p r z e n i e s i e n i a g r u n t ó w r u s t y k a l n y c h w całości.

T r z e b a się p o g o d z ić , w d a n y m s ta n ie u s t a w o d a w s t w a , z z a ­ p a t r y w a n i e m , że ro z p . R . M. z 1 9 1 9 o b o w i ą z u j e , w M ałop ol- s c e t y l k o co do p r z e n i e s i e n i a w c a ło ś c i d ó b r t a b u la r n y c h , b. d o m in ik a ln y c li, co do p r z e n i e s i e n i a z a ś g r u n t ó w r u s t y ­ k a ln y c h w c a ło ś c i o b o w i ą z y w a ł o aż do z n ie s ie n ia rozp.

ces. z 9 s i e r p n i a 1 9 1 5 p r z e z r o z p . P r e z . R z . P . z dn ia 19. X I . 19 27 , poz. 607 dz. u. R z . P., w b. K r ó l. P ol. p r z e p i s y z r. 1 8 9 1 , w b. z a b o r z e p r u s k i m rozp. K o m . R . S. z 19 19 . Z a c y t o w a n e d a le j o r z e c z e n ia S ą d u N a j w . i N. T. A . i l u s t r u j ą tę k w e s t ję , j a k o n a się p r z e d s t a w i a w j u d y k a t u r z e ( n ie je ­ d n o lit e j i nie z a w s z e ja s n e j) .

1. U t r z y m a n i e w m o c y ro z p . ces. z 1 9 1 5 s t w i e r d z a j ą : w y r o k N. T. A. z 3 1 . I. 19 2 4 1. r e j. 4 1 3 23. ( O rz. S ą d . P o l N r 220 p. 2), w e d le k t ó r e g o K o n s t y t u c j a nie u c h y li ł a mil-

l*

c z ą c o a u s tr . ro z p . ces. z 9. V I I I . 1 9 1 5 1. 234 a u s tr. d.z u. p .r i w y r o k N. T. A . z 10. IV . 19 2 4 1. r e j. 1 5 5 / 1 2 (G a z . A d m . i P. P . 19 2 4 N r 36 1), w e d le k t ó r e g o t y m c z a s o w e r o z p o r z ą ­ d z e n ie R a d y M in is tr ó w z 1. I X . 1 9 1 9 , poz. 428 dz. u. n ie u c h y liło ces. r o z p o r z ą d z e n i a z 9. V I I I . 1 9 1 5 , N r 234 a u s tr.

dz. p. p. (P o r . art. 3 3 u s tę p 3 u s t a w y z 1 1 . V I I I . 19 2 3 , poz.

706 dz. u).

2. S t o s u n e k ro z p . ces. z r. 1 9 1 5 do rozp. R . M. z 1 9 1 9 o k r e ś l a w y r o k N. T. A. z 1 1 . V I. 19 2 4 1. rej. 4 4 1/ 2 3 (G az.

A. i P. P . N r 234 p. 1), w e d le k t ó r e g o p o ję c ie n i e r u c h o m o ­ ści z ie m s k ie j z art. 1 ro z p . tym cz . R a d y Min. z 1. I X . 1 9 1 9 , poz. 428 dz. u. nie j e s t o g r a n ic z o n e w b. z a b o r z e a u s tr. d o t. zw. d ó b r t a b u la r n y c h , w p i s a n y c h do k s i ą g g r u n t o w y c h p r z y s ą d a c h o k r ę g o w y c h . Z w y r o k u t e g o p r z e t o w y n i k a ł o b y , że w M a ło p o ls c e o b o w i ą z u j ą o b a r o z p o r z ą d z e n i a , ch o cia ż je d n o o d n o s i się t y l k o do p o s i a d ł o ś c i r u s t y k a l n y c h , a d r u g i e w ła ś n i e te p o s i a d ł o ś c i w y k lu c z a . T a k s a m o w e d le o rzecz.

I z b y I I I . S. N. z 20. X I . 19 2 3 R . 5 6 1/ 2 3 (O rzesz. S. P. 19 24 N r 86 p. 2) z a s t o s o w a n i e p r z e p i s ó w Ii. M. z r. 1 9 1 9 , nie z a l e / y od w p i s u r e a ln o ś c i do k s i ą g t a b u la r n y c h . A n a t o m ia s t p r z e ­ c iw n ie o r z e k ł N. T. A. d n ia 1 1 . V I. 19 24 1. r e j. 4 4 1/ 2 3 ((Jaz . A . i P. P. 1924, N r 432 p. 2): W ła ś c iw o ś ć k o m i s y j o b r o t u g r u n t a m i, u t w o r z o n y c h p r z y s ą d a c h p o w i a t o w y c h w 1). z a ­ b o r z e a u s t r j a c k i m n a p o d s t a w i e ces. rozp. z 9. V I I I . 1 9 1 5 dz. u. p. p. a u s tr . N r 234, o d n o s i się t y l k o do ty c h n i e r u ­ c h o m o ś c i z ie m sk ich , k t ó r y c h o b r ó t to c e s a r s k i e r o z p o r z ą ­ d z e n ie re g u ltije . S t o s u n e k tyc h r o z p o r z ą d z e ń w o r z e c z n ic ­ tw ie n a s z e m c h a r a k t e r y z u j e t a k ż e orzecz. I z b y I I I . S ą d u N a j w . z 27. V I I I . 1924 R. 655 24 (O rzecz. S ą d ó w P o lsk ic h 19 2 5 N r 60), w e d le k t ó r e g o z a s a d y o p o n o w n e m r o z p o z n a ­ n iu p o d a n i a o p r z e w ł a s z c z e n i e , p r z y j ę t e w r o z p o r z ą d z e n i u ces. z 9. V I I I . 1 9 1 5 N r 234 a u s tr . dz. p. p., m o g ą by<

u w z g l ę d n i o n e p r z y s t o s o w a n i u p o s t a n o w i e ń t y m c z a s o w e g o r o z p o r z ą d z e n i a R a d y M in is tr ó w z d n ia 1. I X . 1 9 1 9 dz. u., poz. 428.

3. I n t e r p r e t a c ję s łó w „ p o p r z e d n i e z e z w o l e n i e " w art. 1, rozp. R , M. z r. 1 9 1 9 z r z e k o m e m p r z e c iw s t a w i e n i e m d o ro z p . ces. 1 9 1 5 i l lu s t r u j ą o r z e c z e n ia , k tó re , o p i e r a j ą c się n a

ro z p . ces. z r. 1 9 1 5 , s a m ą u m o w ę , c h o ć b y nie p r z e d ł o ż o n ą K o m is ji o b r o tu zie m ią , u w a ż a j ą z a o b o w i ą z u j ą c ą s tr o n ę (orzecz. I z b y I I I . S ą d u N a j w . z 27. I X . 1 9 2 1 IIw . 558 /2 1, O rzecz. S ą d u Pol. 19 2 2 N r 588) i w e d le k t ó r y c h n a b y w c a g r u n t u ż ą d a ć m oże od s p r z e d a w c y d r o g ą s k a r g i s ą d o w e j z e z n a n ia d o k u m e n t u z d o ln e g o d o p r z e n i e s i e n i a w ła s n o ś c i p r z e d z g o d ą K o m i s j i d la o b r o t u z ie m ią w y m a g a n e j au str.

r o z p o r z ą d z e n i e m ces. z 9. V I I I . 1 9 1 5 dz. u. p. X r 234, w y r o k I z b y I I I . S. N. z 16. IV . 1 9 2 1 E w . 583/19, z 16. IV . 1 9 2 1 R w . 673/20, O rzecz . S ą d ó w Pol. 19 2 2 N r 64 i w P r z e g l . pr. i A d m . 19 2 2 str. 5 1). W o d r ó ż n ie n iu od „ u m o w y “ , w a ż n e j m im o b r a k u z e z w o le n ia , n ie m o ż liw e m je s t n a b y c i e p r a w a w ła s n o ś c i be z z e z w o l e n ia w ł a d z y , j a k to w y w o d z i w m o t y w a c h w y r o k S ą d u N a j w . z d n i a 17 . V. 1 9 2 1 R w . 468/21 (O rzecz. S ą d ó w P o l s k ic h 1 9 2 2 N r 588): „ S t r o n a d o m a g a j ą c a się u z n a n i a s w e g o p r a w a w ła s n o ś c i w i n n a w y k a z a ć z a is tn ie n ie w s z y s t ­ k ich w y m o g ó w u s t a w o w y c h , od k t ó r y c h z a le ż y n a b y c i e p r a w a w ła s n o ś c i. P r z e p i s a m i ces. rozp. z 9. V. 1 9 1 5 dz. u. p.

N r 234 u z a le ż n io n e m z o s ta ło n a b y c i e p r a w a w ła s n o ś c i g r u n t u r o l n e g o d r o g ą u m o w y p o z a w y p a d k a m i w § 3 r o z p o r z ą ­ d z e n ia w y m ie n io n e m i od z e z w o l e n i a K o m i s i j O b ro t u ziem ią.

R z p c z ą za te m p o w o d a b y ł o w y s t a r a ć się o t a k ie z e z w o le n ie , co w d r o d z e $ 9 ro z p . z 1 1 . V I I I . 1 9 1 5 dz. u. p. N r 235 p r z e p i s a n e j i bez p r z e d ł o ż e n i a k o n t r a k t u s p r z e d a ż y b y ło m o ż liw e m — i p r z e d s t a w i ć je w t o k u s p o r u . P o n i e w a ż w y ­ m ó g z e z w o l e n i a K o m i s ji O b r o t u z ie m ią n a p r z e n ie s i e n i e p r a w a w ła s n o ś c i p o l e g a n a p r z e p is a c h p u b l i c z n o - p r a w n y c h , a nie je s t p o z o s t a w i o n y u z n a n iu stro n , p r z e t o b r a k t e g o w y m o g u z u r z ę d u n a l e ż a ło u w z g l ę d n i ć , nie c z e k a j ą c n a z a r z u t s t r o n y p o z w a n e j. G d y p o w ó d z e z w o l e n i a r z e c z o n e g o S ą d o w i p r o c e s o w e m u nie p r z e d ł o ż y ł , z ż a d a n i e m s k a r g i , o ile o n o o d n o s i się d o u z n a n i a p o w o d a za w ła ś c ic ie la , o d ­

d a l o n y m b y ć m u s i a ł 11.

J u ż n ie t a k z d e c y d o w a n e m j e s t s t a n o w i s k o S ą d ó w n a j ­ w y ż s z y c h w s p r a w i e ro z p . R. M. z 19 19 . G d y w y r o k o p i e r a s ię n a ces. ro z p . z r. 1 9 1 5 , u m o w a o b o w i ą z u j e o b ie s tr o n y , a t y l k o n a b y c i e w ła s n o ś c i j e s t n ie m o ż liw e m , je ż e li n ie m a z e z w o l e n i a w ła d z y . P r z y o p a r c i u się n a ro z p . z r. 19 19 ,

u m o w a p o w i n n a b y ć n ie w a ż n ą , je że li nie b y ło „ p o p r z e d ­ n ie g o z e z w o l e n i a 11. T a k też p o j m u j e to orzecz. I z b y 1 1 1 fi. N. z 1 5 . V. 19 2 3 L . cz. R w . 334 5/22 (O rzecz. S. P 1 9 2 3 N r 494), w e d le k t ó r e g o u p r z e d n i e z e z w o le n ie u r z ę d u z ie m ­ s k i e g o j e s t w a r u n k i e m w a ż n o ś c i u m o w y o p r z e n ie s i e n i e n ie ­ r u c h o m o ś c i w i ę k s z e j i orzecz. I z b y II I . S. N. z 15 . V. 19 2 3 1 cz. R w . 3345/22 ( P r z e g l . p r. i A d m . 1 9 2 3 str. 1 5 1 ) , w e d le k t ó r e g o u m o w y o p r z e n i e s i e n ie w ła s n o ś c i n ie ru c h o m o ś c i zie m sk ic h , k t ó r e w m y ś l art. 1 tym cz. ro z p . R a d y M in is tr ó w z 1. I X . 1 9 1 9 I)z. U. N r 73, poz. 428 w y m a g a j ą d la s w e j w a ż n o ś c i p o p r z e d n i e g o z e z w o le n ia U r z ę d u Z i e m s k ie g o , s ą n ie w a ż n e i nie r o d z ą w i ą ż ą c e g o z o b o w i ą z a n i a d la s tr o n , je ż e li z a w a r t e z o s t a ł y w p r z ó d , z a n im U r z ą d Z ie m s k i ud zielił s w e g o z e z w o le n ia . T o p o j m o w a n i e p o p r z e d n i e g o z e z w o le n ia , j a k o e le m e n tu s k ł a d o w e g o u m o w y , p r z e b i j a się w o r z e c z e ­ niach , w k t ó r y c h u z n a n o z e z w o le n ie za ten elem en t, nim b y ło w ia d o m e m , c z y i z k im u m o w a p r z y j d z i e d o s k u tk u . T a k n. p. N. T. A. u w a ż a , że u d z ie le n ie z e z w o l e n i a n a p r z e ­ w ła s z c z e n ie n ie r u c h o m o ś c i z ie m sk ie j n a rze cz j e d n e j o s o b y , n a z a s a d z i e r o z p o r z ą d z e n i a R a d y M in is tr ó w z 1. I X . 1 9 1 9 (dz. u. poz. 429) nie s t a n o w i p r z e s z k o d y do u d z ie le n ia t a ­ k ie g o ż z e z w o l e n i a n a rz e c z in n e j o s o b y , a tem s a m e m p o ­ r ó w n y w a n i e k w a l i f i k a c y j o s o b is t y c h p o s z c z e g ó ln y c h n a b y w ­ c ów , j a k r ó w n ie ż k o le jn o ś ć w n ie s i e n i a p o d a ń o z e z w o le n ie j e s t be z z n a c z e n ia , w y r o k N. T. A. z 19. X . 19 2 5 L. rej. 1 0 3 1 / 2 0 , O rzecz. S. P. z 1 92(> N r 142, p o d a n e t a k ż e w G a z . S ą d . W a r s z . 19 2 0 N r 218). P o d o b n i e S. N. I z b a I. w o rzecz. z 2. X . 1 9 1 2 C. 389/22 (O rzecz. S. P. 1 9 2 3 N r 1 ) w y p o w i e d z i a ł się, że s p r z e d a ż o ś r o d k a m a j ą t k u , p r z e z n a c z o n e g o n a p a r c e l a c j ę , m o ż e b y ć p r z e z U r z ą d Z i e m s k i z a t w i e r d z o n ą p r z e d p r z e ­ p r o w a d z e n i e m p a r c e l a c ji g r u n t ó w n a l e ż ą c y c h do t e g o m a ­ j ą t k u .

N a t o m ia s t c h w i e j n e s t a n o w i s k o z a j m u j ą o r z e c z e n ia : U m o w a o p r z e n i e s ie n i e p r a w a w ła s n o ś c i n ie ru c h o m o ś c i w i ę k s z e j — z a w a r t a p o m ię d z y s tro n a m i, z g o d n i e z z a s a d a m i p r a w a p r y w a t n e g o j e d n a k p r z e d z e z w o le n ie m w ła d z z ie m s k ic h (art. 1 ro z p . R a d y M in is t r ó w z 1. I X . 1 9 1 9 dz.

poz. 428) je s t w a ż n a , a j e d y n i e s k u t e c z n o ś ć je j —• jest z a ­

le ż n ą od t e g o z e z w o le n ia . W r a z i e o d m o w y z e z w o l e n i a — s t a j e się u m o w a b e z s k u t e c z n ą , a tem s a m e m n i e w a ż n ą 0 je j n i e w a ż n o ś c i j e d n a k o r z e k a j ą s ą d y j e d y n i e n a s k u t e k p o w ó d z t w a w ł a ś c i w y c h w ła d z zie m sk ic h (art. 8 cyt. rozp.

R a d y M in is tr ó w , o rzecz. I z b y I I I . S ą d u N a j w . z 13 . X I . 1 9 2 3 11 w. 3327/22. O rzecz. S. P. 1924 N r 312 ).

U m o w a o p r z e n i e s i e n i e p r a w a w ła s n o ś c i n ie ru c h o m o ś c i z ie m s k ie j, k t ó r a m o ż e ulec p r z y m u s o w e m u w y k u p o w i na cele r e f o r m y r o ln e j, w ią ż e s tr o n y , d o p ó k i U r z ą d Z i e m s k i nie o d m ó w i je j z a t w i e r d z e n i a . S t r o n a d o c h o d z ą c s k a r g ą u n i e w a ż n i e n i a u m o w y i z w r o t u s w y c h ś w ia d c z e ń , jest o b o ­ w i ą z a n a w s k a r d z e o f i a r o w a ć s tr o n ie p r z e c i w n e j z w r o t ś w i a d ­ c zeń w z a je m n y c h , od niej o t r z y m a n y c h (orzecz. I z b y III.

S ą d u N a j w . z 6. V 19 24 l i w. 5(34 do 567/24 i 582 d o 600/24.

O rzecz. S. I*. 19 2 4 N r 494). W r e s z c ie o r z e c z e n ie , w e d le k t ó ­ r e g o u m o w a o s p r z e d a ż n ie r u c h o m o ś c i, u l e g a j ą c e j w y k u p o w i n a cele r e f o r m y r o ln e j, o b o w i ą z u j e s p r z e d a w c ę , d o p ó k i w ła d z a z i e m s k a nie o d m ó w i je j z a t w i e r d z e n ia . R e s z l a c e n y k u p n a z a s p r z e d a n ą n ie r u c h o m o ś ć nie m o ż e b y ć p r z e r a c h o w a n a n a k w o t ę w y ż s z ą , niż o k r e ś l o n a w £ 2 roz p . wal., c h o c i a ż b y n ie r u c h o m o ś ć m ia ła w ch w ili z a p ł a t y r e s z t y c e n y k u p n a w a r t o ś ć w i ę k s z ą . (O rzecz. I z b y I I I . S ą d u N a j w . z 8. IV . 19 25, Ii w. 138/25, O rzecz. S. W 19 2 5 N r 408).

4. C h a r a k t e r y s t y c z n ą je s l j u d y k a t u r a w k w e s t ji p r z y ­ c z y n z e z w o le n ia , w z g lę d n i e o d m o w y . C a ł y s z e r e g o rz e c z e ń s t w i e r d z a , że m o ty w ó w z e z w o l e n i a w z g lę d n i e o d m o w y s z u ­ k a ć n a l e ż y w m o m e n t a c h o b i e k t y w n y c h , a nie w p od m iocie . 1 ta k : N. T. A. o rz e k ł, że o z a s t o s o w a n i u ro z p . z ro k u 1 9 1 9 r o z s t r z y g a c h a r a k t e r n ie r u c h o m o ś c i, a nie o s o b a je j w ł a ­ śc ic ie la ( w y r o k N. T. A . z d n ia 3. IV . 1924, 1. rej. 133/22 . O rzecz. S. P . 19 2 4 N r 404); że z a p a l r y w a n i e , j a k o b y p r a w o d o m a g a n i a się z e z w o le n ia n a p r z e n i e s i e n ie w ła s n o ś c i w m y śl ro z p . ces. z 9. V I I I . 1 9 1 5 N r 234 a u s tr. dz. p. p. b y ło p r a ­ w em ś c iśle o s o b is te m , k tó r e w r a z ie p ó ź n i e j s z y c h t r a n s a k c y j nie p r z e c h o d z i n a n a b y w c ę , n ie m a o p a r c i a w u s t a w ie ( w y ­ r o k N. T. A . z 2 1 . II. 19 2 4 rej. 14/23, o g ł o s z o n y w (Ja z . A d m . i P. P. 1 9 1 4 N r 3 1 3 ) , w r e s z c ie , że p r z y u d z ie la n iu z e z w o l e n i a n a p r z e w ł a s z c z e n i e w m y ś l a u s tr . ro z p . ces.

z 9. V I I I . 1 9 1 5 N r 234 dz. p. p. o b o ję t n e jest, c z y p r z e n i e ­ s ie n ie w ła s n o ś c i je s t d la s p r z e d a j ą c e g o w ię c e j c z y m n iej k o r z y s t n e , j a k r ó w n i e ż je s t bez z n a c z e n ia , c z y d a n ą n i e r u ­ c h o m o ś ć p o s i a d a ta lu b i n n a o s o b a , b y l e o s o b a n a b y w c y d a w a ł a r ę k o jm ię , że n ie r u c h o m o ś ć , o k t ó r ą chodzi, n ie s tr a c i c h a r a k t e r u w ło ś c i a ń s k ie g o , z d o ln e g o do p r o d u k c j i ( w y r o k N. T. A. z 14 . IV . 1924, 1. r e j. 460 23. O rz. S. P. 19 2 5 N r 195).

T ę o b j e k t y w n o ś ć p r z y c z y n p o d k r e ś l a j ą o r z e c z e n ia , w k t ó r y c h w ła ś n i e nie u z n a n o s u b j e k t y w n y c h m o m e n tó w za w y s t a r c z a j ą c e do o d m o w y . I tak : f a k t , iż n a b y w c a g r u n t u m ie s z k a w A m e r y c e , tam się ożenił, a w k r a j u nie p o s i a d a ż a d n e j n ie r u c h o m o ś c i, nie jest d o s t a t e c z n y m p o w o d e m do o d m ó w i e n i a z e z w o le n ia n a p r z e w ła s z c z e n ie 1 n ie r u c h o m o ś c i w m y ś l & 6 ces. ro z p . z 9. V I I I . 1 9 1 5 a u s tr. dz. p. p. N r 234 ( w y r o k N. T. A z 12 . V. 1924, 1. re j. 99 23, o g ł o s z o n y w (Ja z . Adfli. i P. P. 19 2 4 N r 399). O k o lic zn o ść , że n a b y w c a g r u n t u z d o b r o w o l n e j p a r c e l a c j i jest n ieletn i, nie m o ż e b y ć s a m a p r z e z się p o w o d e m o d m o w y z e z w o le n ia na p r z e w ł a s z c z e n i e ( w y r o k N. T. A. z 14 . V. 19 2 5 , 1. rej. 6 7 1 2 3 , O rzecz. S. P 19 26 N r 136). P r z y z a t w i e r d z e n i u p la n u p a r c e l a c y j n e g o (art. 6 ro z p . tym cz. R . M. z 1. I X 1 9 1 9 , poz. 428 dz. ust.

i § 1 2 ro z p . P r e z . (i. U. Z. z 30. X I . 19 2 2 poz. 10 2 4 dz. ust,), o d m o w a z e z w o l e n i a n a n a b y c i e je d n e j z d z ia łe k , s t a n o w i ą c e j z a k ł a d p r z e m y s ł o w y z n i e z b ę d n y m o b s z a r e m ziem i, nie m o ż e o p i e r a j się n a o k o lic z n o ś c ia c h , że n a b y w c y nie p o s i a ­ d a j ą o d p o w ie d n ic h k w a l i f i k a c y j p r z e m y s ł o w y c h , że s ą in ni o fe r e n c i z o d p o w i e d n i e j s z e m i k w a l i f i k a c j a m i lub, że n a b y w c a d o p u ś c ił (io s p ó łk i in n e o s o b y ( w y r o k N. T. A. z 8. X . 19 2 5 , L . 514/24, o g ł o s z o n y w (Ja z . S ą d . W a r s z . 1926, st.r. 550).

O k o lic z n o ść , że n ie r u c h o m o ś ć z i e m s k ą n a b y w a n ie p o d z ie ln ie k i l k a osób, nie m u si z a w s z e b y ć u z n a n ą z a s p r z e c z n ą z z a ­ s a d a m i ref. roi. ( w y r o k N. T. A. z 2. X I I . 1926, 1. re j. 1 5 1 1 / 2 4 , 1 5 1 2 24, 15 0 8 / 14 , 15 1 4 / 2 4 i 1522/24. Orz. S. P. 19 2 7 N r 208).

In a c z e j p r z e d s t a w i a się rzecz, g d y id z ie o s p e k u la c ję , j a k o p r z y c z y n ę o d m o w y . S t w i e r d z e n i e z a m i a r ó w s p e k u l a ­ c y j n y c h p o s tr o n ie n a b y w c y ziem i d a j e K o m i s j i z ie m s k ie j p r a w n ą p o d s t a w ą d o o d m o w y z e z w o le n ia na p r z e n ie s ie n ie p r a w a w ła s n o śc i (O rzecz. I z b y I S ą d u N a j w . z 2. X 19 22

C. 170/22. O rzecz. S. P . 19 2 4 N r 78). O d m ó w ić z e z w o le n ia n a p r z e w ł a s z c z e n i e g r u n t u w ł o ś c i a ń s k i e g o n a z a s a d z i e p r z e ­ p is u p u n k t u 1 § 6 ces. ro z p . z 9. V I I I . 1 9 1 5 dz. ust. au str.

N r 234 m o ż n a n i e t y l k o w ó w c z a s , g d y n a b y w c a t r u d n ił sit>

s p e k u l a c j ą g r u n t a m i, ale t a k ż e i w t e d y , g d y u s ta lo n o , że w d a n y m w y p a d k u n a b y c i e n a s t ą p i ło w n i e w ą t p l i w y m z a ­ m ia r z e o d s p r z e d a n i a g o z z y s k i e m ( w y r o k N. T. A z 12 . II I . 1924, 1. r e j. 93/22. O rz. S. P. 19 2 4 N r 607 p. 1). U s t a le n ie s p e k u l a c j i g r u n t a m i w r o z u m ie n iu 8 6 p. 1 ces. roz p . z 9. V I I I . 1 9 1 5 Dz. p. p. a u s tr. N r 234, o b o w i ą z u j ą c e g o w b. z a b o r z e a u s t r j a c k i m , m o ż n a u z n a ć za u z a s a d n i o n e t y l k o w t y m w y ­ p a d k u , g d y b y b y ł y n ie z b ite d o w o d y , że d o t y c z ą c a o s o b a z o c z y w i s t y m z a m i a r e m s p e k u l a c y j n y m k u p u j e i s p r z e d a j e g r u n t a , i że t e g o r o d z a j u t r a n s a k c j e n i e je d n o k r o t n i e się p o w t a r z a ł y (O rzecz. N. T. A . z 2 1 . I. 1924, 1. r e j. 43/23, o g ł o ­ s z o n y w R u c h u p r a w . i eko n . 19 24 N r 5 15 ).

Z a s a d n i c z e g o s t a n o w i s k a t y c z y się u c h w a l a I z b y IV S. N. z 24. V. 19 22, 1. re j. 728 (Orzecz. S. P 19 2 2 N r 570), w e d l e k t ó r e j d e c y z j e O k r ę g . U r z ę d ó w Z ie m s k ic h w s p r a w i e z e z w o le ń n a p r z e w ł a s z c z e n i e r e a ln o ś c i z a le ż n e s ą od s w o ­ b o d n e g o u z n a n i a w ła d z , nie m o g ą b y ć za te m z a s k a r ż o n e do S ą d u N a j w y ż s z e g o . T a k s a m o N. T. A . w w y r o k u z 3 1 . 1.

19 24, ł. r e j. 4 13 / 2 3 (O rzecz. S. P. 19 2 4 N r 220 p. 1 ) o rz e k ł, że do w ła ś c i w o ś c i N. T. A . n a l e ż y r o z p o z n a n i e , c z y w ła d z e a d m in istr., r o z s t r z y g a j ą c e n a z a s a d z i e § 9 a u s tr . r o z p . ces.

z 9. V I I I . 1 9 1 5 N r 234 dz. u. p. o o b r o c ie zie m ią , w e d le s w o ­ b o d n e g o u z n a n ia , nie p r z e k r o c z y ł y g r a n i c , z a k r e ś l o n y c h w 4?^ 4, 5 i 6 t e g o r o z p o r z ą d z e n i a , a t a k ż e r o z p a t r z e n i e z a r z u t ó w co do w a d l i w o ś c i p o s t ę p o w a n i a w tych s p r a ­ w a c h (§ 10).

5. L e g i t y m a c j i t y c z ą się o r z e c z e n i a :

Z p r z e p i s u art. 9 ro z p . R a d y M in is tró w z 1. IX . 1 9 1 9 poz. 428 dz. u. w y n i k a , że k a ż d a ze s tr o n k o n t r a k l u j ą c y c h m a p r a w o z a s k a r ż a ć w p o s t ę p o w a n i u a d m in is tr a c y jn y m i d e ­ c y z j e U r z ę d ó w z ie m sk ic h , p o w z ię t e n a m o c y t e g o r o z p o r z ą ­ d z e n ia ( w y r o k N. T. A. z 29. X I I . 19 24, I. rej. 15 14 / 2 3 . Orz.

S. P. 19 2 5 N r 193). T a k u p r a w n i o n y , j a k i z o b o w i ą z a n y z u m o w y , z a w a r t e j w r a m a c h art. 1 tym cz. ro z p . R a d y Min.

z 1. I X . 1 9 1 9 poz. 428 dz. u., s ą l e g i t y m o w a n i d o z a s k a r ż e ­ n ia d e c y z j i u r z ę d ó w z ie m s k ic h z a r ó w n o w t o k u p o s t ę p o ­ w a n i a a d m i n i s t r a c y jn e g o , j a k i p r z e d N. T. A. bez w z g lę d u n a p r y w a t n o - p r a w n e s k u t k i z tej u m o w y p o w s t a ć m o g ą c e ; o ile o d m o w n a d e c y z j a u r z ę d ó w zie m sk ic h nie u w z g l ę d n i a ich w oli w k i e r u n k u p r z e n i e s i e n i a p r a w w ła s n o ś c i w k a ż - d e m s t a d j u m p o s t ę p o w a n i a a d m i n i s t r a c y j n e g o o b j a w i o n e j ( w y r o k N. T. A . z 1 1 . V I . 1924, 1. r e j. 15 7 5 /2 3 , o g ł o s z o n y w G. A. i P. P. 19 2 4 N r 433). P r o k u r a t o r j a G e n e r a l n a R z . P j e s t u p r a w n i o n ą do z a s k a r ż e n i a w a ż n o ś c i u m o w y o p r z e ­ n ie s ie n ie w ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i d la b r a k u z e z w o le n ia k r a ­ j o w e j K o m i s j i o b r o tu zie m ią . I n s t y t u c j a do p a r c e l a c j i p r z e z p a ń s t w o u p o w a ż n i o n a n ie p o t r z e b u j e t a k ż e d o n a b y c i a m a ­ ję t n o ś c i d la c e ló w p a r c e l a c j i z e z w o l e n i a w ł a d z y p a ń s t w o ­ w ej ( W y r o k I z b y I I I S ą d u N a j w . z 10. V. 1 9 2 1 , R w . 659/21, O rz. £ P. 19 2 2 N r 328). S k a r g a U r z ę d u Z i e m s k i e g o o u n i e ­ w a ż n ie n ie i n t a b u l a c ji p r z e n i e s i e n i a p r a w a w ła s n o ś c i n i e r u ­ c h o m o ś c i z ie m s k ie j j e s t d o p u s z c z a ln ą t y l k o w o d n ie s ie n iu d o t a k ic h n ie r u c h o m o ś c i, k t ó r e w e d ł u g o b o w i ą z u j ą c y c h p r z e ­ p is ó w ulec m o g ą p r z y m u s o w e m u w y k u p o w i n a cele r e f o r m y r o ln e j (Orz. p e łn e g o k o m p le tu I z b y I I I S ą d u N a j w z d n ia 17. X I . 19 23, R w . 5 2 1 23, O rz. S. P . 1924 N r 178). U r z ę d y Z ie m s k i e s ą u p o w a ż n i o n e do w n ie s i e n i a r e k u r s u p r z e c i w u c h w a ło m , z a p a d a j ą c y m w p o s t ę p o w a n i u hip o tec z n e m , je ż e li u c h w a ł a n a r u s z a p r z e p i s y o o g r a n i c z e n i u o b r o t u zie m ią (Orz. I z b y I I I S ą d u N a j w . z 20. X I . 1920, II. 567/23, O rz.

S. P . 19 2 4 N r 86 p. 1).

(i. P r z e d m io t u o b ję t e g o ro z p . ces. z r o k u 1 9 1 5 i ro z p . R. M. z r o k u 1 9 1 9 t y c z ą się o r z e c z e n i a :

I)o p r z e n i e s i e n i a p r a w a w ła s n o ś c i r e a ln o ś c i m ie js k ie j nie je st, w e d le roz p . ces. z r. 1 9 1 5 , w y m a g a n e z e z w o le n ie K o m is ji o b r o tu z ie m ią (O rz. I z b y I I I S ą d u N a j w . z 22. U

19 2 1 , R. 78/21, O rz. S. P. 19 2 3 N r 57). Z b r z m ie n ia art. 3 tym cz. ro z p . R a d y M in is tr ó w z 1. IX . 1 9 1 9 poz. 428 dz. ust., p o w o ł u j ą c e g o się n a z a s a d y r e f o r m y r o ln e j, w y n i k a , iż o k o ­ liczność, że d a n a n ie ru c h o m o ś ć s t a n o w i p r z e s t r z e ń r o l n ą c z y le śn ą , m o ż e m ieć w p ł y w j e d y n i e n a s p o s ó b m e r y t o r y c z ­ n e g o z a ła t w ie n ia p r o ś b y o z e z w o le n ie na p r z e w ł a s z c z e n ie ,

n ie m o ż n a j e d n a k z n ie g o w y p r o w a d z i ć w n io s k u , iż p o w o ­ ł a n e r o z p o r z ą d z e n i e t y m c z a s o w e do le ś n y c h g r u n t ó w w o g ó le się n ie s t o s u je ( w y r o k N. T. A. z 1 1 . V I. 1924, 1. rej. 4 *1/2 3 , o g ł o s z o n y w G a z . A d m . i P. P . 19 24 N r 434 p. 3). W s p o m ­ n i a n a w art. 3 ro z p . tym cz. R a d y M in is tró w z 1. IX . 1 9 i 9 poz. 428 dz. ust. u c h w a ł a S e j m u U s t a w o d a w c z e g o z 10. Y.

1 9 1 9 n ie w y k l u c z a w p u n k c i e p i e r w s z y m r z e m ie ś ln i k ó w od n a b y w a n i a d z i a łe k p a r c e l a c y j n y c h w p o b liż u m ia s t i o ś r o d ­ k ó w p r z e m y s ł o w y c h ( w y r o k N. T. A. z 9. I I I . 19 2 5 , 1. rej.

15 2 5 /2 3 , O rz. S. P . 19 2 5 N r 480). P r z y p a r c e l a c j i d o b r o w o l ­ n ej o d m o w a z e z w o l e n i a n a p r z e n ie s ie n ie p r a w a w ła s n o śc i d z i a łk i p a v c e l a c y j n e j w e d le art. 3 ro z p . tym cz. R a d y .Mini­

s t r ó w z 1. IX . 1 9 1 9 poz. 428 dz. ust. nie m o ż e o p i e r a ć się n a z a s a d z i e p u n k t u 1 0 u c h w a ł y S e j m u U s t a w o d a w c z e g o z 10. V I I . 19 19 , g d y ż z a s a d y te o d n o s z ą się t y l k o do p a r ­ c e la c ji z a p a s u ziemi, z n a j d u j ą c e j się w r ę k u P a ń s t w a na cele r e f o r m y r o ln e j ( w y r o k N. T. A. z 29. X . 1925, 1. rej.

2073/23, O rz. S. P. 192(5 N r 4 9 4 1 P r z e p i s art. 2 p. c. t y m ­ c z a s o w e g o r o z p o r z ą d z e n i a R a d y M in is tró w z 1. I X . 1 9 1 9 poz. 428 dz. u. d o t y c z y p r z e n i e s i e n i a p r a w a w ła s n o ś c i t y l k o w d r o d z e p r z e t a r g u ' p u b l i c z n e g o ( w y r o k X. T. A. z 3 1 . V.

1926, 1. rej. 1206/24, O rz. S. P. 19 26 N r 492).

7. I)o p o s t ę p o w a n i a w k w e s t ja c h w y n i k a j ą c y c h z o b y ­ d w ó c h o m a w i a n y c h r o z p o r z ą d z e ń o d n o s z ą się o r z e c z e n ia : C z a s o k r e s do z a ła t w i e n i a p o d a n i a o z e z w o le n ie n a p o d s t a ­ w ie ro z p . R a d y Min. z r. 1 9 1 9 n a p r z e n i e s i e n i e p r a w a w ł a ­ s n o ś c i nie r o z p o c z y n a b ie c w r a z i e z w r ó c e n i a p o d a n i a do u z u p e ł n i e n ia (O rzecz. I z b y I I I S ą d u N a j w . z 20. X I . 1923, R. 567/23, O rz. S. P. 19 2 4 m. 86, p. 3). S ą d p r o c e s o w y nie je s t p o w o ł a n y do b a d a n i a , c z y u c h w a l a , k t ó r ą K o m i s ja o b r o tu z ie m ią o d m ó w i ł a n a p o d s t a w i e ro z p . ces. z r. 1 9 1 5 , z a t w i e r d z e n i a k o n t r a k t u k u p n a - s p r z e d a ż y , r z e c z o w o jest u z a s a d n i o n a (Orz. S ą d u N a jw . I z b a I I I z 3 1 . V I I I . 1 9 2 1 , R.w. (59/21, o g ło s z o n e w P r z c g l. pr. i adm., 1922, str. 47).

W p o s t ę p o w a n i u p r z e d N. T. A. w w y p a d k a c h o d m ó w ie n ia n a p o d s t a w i e ro z p . ces. z r. 1 9 1 5 p r z e z p o z w a n ą w ła d z ę z e z w o l e n i a n a p r z e w ł a s z c z e n ie n ie ru c h o m o ś c i, d r u g i z k o n ­ t r a h e n t ó w nu m o ż e w y s t ę p o w a ć j a k o s tr o n a i n t e r e s o w a n a

w r o z u m ie n iu art. 1 1 , u s tę p 2 u s t a w y o N. T. A ( w y r o k X. T. A . z 3 1 . I. 1924, 1. r e j. 4 13 / 2 3 , O rz. S. P . 19 2 4 N r 220 p. 4). P r z y r o z p a t r y w a n i u p o d a ń o z e z w o le n ie n a p r z e n i e ­ s ie n ie p r a w a w ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i z ie m s k ic h w r o z u ­ m ien iu tym cz . ro z p . R a d y Min. z 1. IX . 1 9 1 9 , poz. 428 dz. u., w ła d z e z ie m s k ie s ą u p r a w n i o n e do b a d a n ia , c z y p r z e d ł o ­ żone p i s m a s ą w y r a z e m w o li o b u k o n t r a h e n t ó w n a p r z e ­ n ie s ie n ie w o g ó l e p r a w a w ła s n o ś c i ( w y r o k N. T. A . z 10. V I.

1926, I. rej. 1 6 8 1 24, Orz. S. P. 19 2 6 m. 491). P o n o w i e n i e p o s t ę p o w a n ia , p r z e w i d z i a n e w usl. 3 § 1 0 ces. ro z p . z 9. Y IIT . 1 9 1 5 , w z w i ą z k u z § 2 n o w e li z 18. IV . 1 9 1 6 dz. u. p. au str.

108 n ie j e s t id e n t y c z n e z o g ó ln e m p o ję c ie m w z n o w ie n i a w d z ie d z in ie p o s t ę p o w a n i a a d m i n i s t r a c y j n e g o ( w y r o k N . T . A . z 17 . V. 1924, I. rej. 93/22, O rzecz. S. P . 1924, m. 607, p. 2).

Do p o n o w i e n i a w n io s k u o z e z w o le n ie n a p r z e w ł a s z c z e n i e n ie r u c h o m o ś c i w m y ś l § 1 0 ust. 3 rozp. ces. z 9. V I I I . 1 9 1 5 N r 234 a u s tr. dz. p. p. u p r a w n i o n a j e s t k a ż d a ze stro n u m a w i a j ą c y c h się i n i e p o t r z e b n y j e s t z g o d n y w n io s e k ob u s tr o n ( w y r o k N. T. A. z 1. I I I . 1926, 1. r e j. 660 24, O rzecz.

S. P. 19 26, m. 192).

8. N o t u j e m y je s z c z e d w a o r z e c z e n ia z dziedziny,"“ k t ó r ą się z a j m u j e m y : u d z ie le n ie w m y ś l ty m c z a s . ro z p . R a d y M i­

n is tr ó w z 1. I X . 1 9 1 9 , poz. 428 dz. u. z e z w o l e n i a n a p r z e ­ n ie s ie n ie p r a w a w ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i z ie m sk ic h , n a b y ­ tych nie w p r o s t od w ła ś c ic ie la , lecz od o s ó b trzecich , je s t t y l k o w ó w c z a s d o p u s z c z a ln e , je ż e li t a k ż e te trz e c ie o s o b y s a m e ju ż u z y s k a ł y z e z w o le n ie n a p r z e w ł a s z c z e n i e ( w y r o k X. T. A. z 29. X I I . 1924, I. r e j. 15 1 4 / 2 3 , O rzecz. S. P . 19 25, X r 143). U m o w y o p r z e n ie s ie n ie p r a w a w ła s n o ś c i n i e r u c h o ­ m ości z ie m sk ie j, o b ję t e w m y ś l p r z e p i s ó w r o z p o r z ą d z e n i a P a d y M in is tr ó w z 1. I X . 1 9 1 9 poz. 228 dz. u. w y m o g i e m u p r z e d n i e g o z e z w o le n ia w ł a d z y p a ń s t w o w e j , p o d l e g a j ą na- le ż y to ści, n a z a s a d z i e p o s t a n o w i e ń o b o w i ą z u j ą c e j n a o b s z a ­ rze b. z a b o r u a u s t r j a c k i e g o u s t a w y z 9. I I . 18 5 0 dz. u. p. 50, d o p i e r o od c z a s u u d z ie le n ia w s p o m n i a n e g o z e z w o l e n i a ( w y ­ r o k N. T. A. z 13. X I . 1925, 1. re j. 1984/24, O rzecz . S. P.

1926 dz. ust. 456).

P o tein p r z e d s t a w i e n i u j u d y k a t u r y w s p r a w i e ro z p . ces. z r. 1 9 1 5 i ro z p . R . M. z 1 9 1 9 w s k a ż e m y je s z c z e n a c z a ­ s o w y z a k a z s p r z e d a ż y w art. 54 u s t a w y g r u d n i o w e j i w arl.

10 u. o o s a d n ic t w i e w o j s k o w e m tu d z ież n a u s t a w ę z 2. X I I . 1 9 2 1 poz. 767 ( n a b y w c y p o d s t a w i e n i ) i u s t a w ę z d n i a 2. V I I 19 2 4 poz. 669 ( u m o w y s p r z e d a ż y w b. z a b o r z e r o s y j .) i z r e a ­ s u m u je m y , że p o z n ie s ie n iu ces. ro z p . z r. 1 9 1 5 przeniesienie*

w c a ło ś c i n ie r u c h o m o ś c i r u s t y k a l n y c h w M a ło p o ls c e nie u l e g a o g r a n i c z e n i u , w b. K r ó l e s t w i e P o l s k i e m p o d l e g a p r z e ­ p is o m z r. .1891, w b. z a b o r z e p r u s k i m p r z e p i s o m z r. 19 19 , do p r z e n i e s i e n i a z a ś d ó b r t a b u l a r n y c h w c a ło ś c i o d n o s i si<>

w c ałem p a ń s t w i e rozp. R. M. z r. 19 19 .

A d A . 2 b. p. P r z e n i e s i e n i e n ie r u c h o m o ś c i nie r u s t y ­ k a l n y c h m o r t is c a u s a nie u l e g a o g r a n ic z e n io m , bo roz p . ces.

z r. 1 9 1 5 o d n o s iło się, a ro z p . R. M. z r. 1 9 1 9 , o d n o s i się t y l k o d o p r z e n i e s i e n i a p r a w a w ła s n o ś c i m i ę d z y ż y j ą c y m i . C o do p o s ia d ł o ś c i w ło ś c i a ń s k i c h w b. K r ó l. Pol. p r z e p i s y z 1 1 . V I.

1 8 9 1 (Z b . pr. N r 76 poz. 8 2 1 ) d o p u s z c z a j ą d o d z ie d z ic z e n ia w s z y s t k ic h , ale o s o b y n ie m ające; w y m ie n i o n y c h tam k w a - l i f i k a c y j m u s z ą w c ią g u r o k u p o s i a d ł o ś ć tę s p r z e d a ć .

A d A . 2 b. y. R o z p . R a d y M in is tr ó w z r. 19 19 , w y m a ­ g a j ą c e z e z w o le n ia n a p r z e n ie s ie n ie , nie o d n o s i się w e d le art. 2 lit. c) do w y p a d k ó w , g d y p r z e n i e s ie n i e n a s tę p u je 1 w elrodze s p r z e e la ż y p r z y m u s o w e j .

A d B . 1 a. a. Poelział n ie r u c h o m o ś c i w i e js k i c h o b c ią ­ ż o n y c h o b o w i ą z k i e m p a r c e l a c y j n y m , e l o k o n y w a n y p r z e z U r z ę d y Z ie m s k ie , u n o r m o w a n y j e s t p r z e z art. 46 elo 61 ust.

g r u e ln io w e j z r. 1925.

A d B . 1 a. P- N o r m y z n a je lu ją się tam, gelzie i w p o ­ p r z e d n i m p r z y p a e lk u .

A d B . 1 a. y- N o r m y oelnośne z a w a r t e s ą w art, 46 do 57 i 62 elo 64, u s t a w y g r u e ln io w e j z r. 19 25.

Ael B . 1 a. o. aa. N o r m y oelnośne z n a je lu ją się o b ecn ie m i ę d z y z d a n i a m i t y l k o w art. 46 elo 57 i w art. 65 do 66 u s t a w y g r u d n i o w e j z r. 19 25. T a p r o s t a p r a w d a j e d n a k u t y k a w n a j p o w a ż n i e j s z y s p o s ó b n a tem, że* n ig d z ie nie z n a j d u j e m y o k r e ś le n ia , co to j e s t p a r c e l a c j a . -leżeli c h o ć b y j e d n o r a z o w y , bez w z g l ę d u n a o b s z a r , poelział u w a ż a ć b ę ­

d z i e m y za p a r c e la c ję , w ó w c z a s p r a w d ę p o w y ż s z ą u z n a w a ć m u s i m y z a n ie z b itą . J e ż e l i j e d n a k p r z e z p a r c e l a c j ę r o z u m ie ć b ę d z ie m y p o d z ia ł, m a j ą c y j a k i e k o l w i e k k w a l i f i k a c j e , c z y d o ­ t y c z ą c e o b s z a r u c z y c z ę s to tliw o ś c i, to w s z y s t k i e p r z y p a d k i p o d z ia łu , k t ó r e t y c h k w a l i f i k a c y j nie m a ją , b ę d ą p o d p a d a ć p o d roz. II. M. z r. 1 9 1 9 w c a łe j P o l s c e co do d ó b r n ieru - s t y k a l n y c h , co do i n n y c h z a ś p od p r z e p i s y p a ń s t w z a b o r ­ czy c h . O k r e ś le n ie , czem j e s t p a r c e l a c j a w r o z u m i e n iu u s t a w y g r u d n i o w e j z r. 19 2 5 , jest, j a k w id z im y , f u n d a m e n t a l n ą k w e s t ją , bo od r o z s t r z y g n i ę c i a je j z a le ż y , j a k i e p r z e p i s y m a m y s t o s o w a ć do d a n e g o p r z y p a d k u p o d z ia łu . D z is ia j, po w e jś c iu w ż y c ie u s t a w y g r u d n i o w e j z r. 19 2 5 , t e g o nie w ie m y , z a le ż y to b o w ie m od w y o b r a ż e n i a , k t ó r e s o b ie o d n o ś n a w ła d z a o p o ję c iu „ p a r c e l a c j a " u t w o r z y ł a .

A d B . 1 a. 5. pp. T a k ż e i w t y m p r z y p a d k u , t. j. w r a ­ zie p o d z ia łu n ie r u c h o m o ś c i w i e j s k i e j , o b c ią ż o n e j o b o w i ą z ­ k iem p a r c e l a c y j n y m , p r z e z o s o b y p r y w a t n e , m o r t is c a u s a , p r a w n a s y t u a c j a nie m o ż e b y ć u w a ż a n a z a ja s n ą .

R o z p . R . M. z r. 1 9 1 9 m ów i, że nie w y m a g a j ą z e z w o le n ia w y p a d k i , „ g d y c h o d z i o d z i a ł y s p a d k o w e , s p o w o d o w a n e w y ­ p a d k i e m śm ierci, z a s z ł y m p r z e d 1 s t y c z n i a 1 9 1 9 “ , Z te g o w y n i k a , że d z i a ł y s p a d k o w e , s p o w o d o w a n e w y p a d k i e m ś m ierci, z a s z ł y m p o 1 s ty c z n ia , w y m a g a j ą z e z w o l e n i a w ł a d z y p a ń s t w o w e j .

("o n a l e ż y r o z u m ie ć p r z e z d z i a ł y s p a d k o w e . -Jest to u m o w a m ię d z y d z ie d z ic a m i, a w ię c p r z e n ie s i e n i e w ła s n o ś c i n a je j p o d s t a w i e n ie je s t p r z e n i e s i e n i e m m o r t is c a u s a c z y li p r z e n i e s i e n i e m o r t is c a u s a nie u l e g a o g r a n ic z e n io m , t. j, nie p o t r z e b u j e z e z w o le n ia . P r z y p a t r z m y się, j a k i e to p o c i ą g a z a s o b ą k o n s e k w e n c j e ze w z g l ę d u n a art. 6 u s t a w y g r u d ­ n io w e j z r. 19 2 5 , w e d le k t ó r e g o r o d z in a , p o d z ie lo n a p o d n iu 14 . I X . 19 19 , b ez z e z w o l e n i a w ł a d z y , u w a ż a n a j e s t z a j e ­ d n o s t k ę c zy li, że p o d z i a ł t a k i d o k o n a n y p o d n iu 14. I X . 1 9 1 9 , bez z e z w o le n ia , j e s t w o d n ie s ie n iu do r e f o r m y ro ln e j b e z ­ s k u t e c z n y . J e d n a k ten s a m a r t y k u ł p o s t a n a w i a d a le j, że n ie d o t y c z y to w y p a d k ó w , g d y c h o d zi o d z i a ł y s p a d k o w e , s p o w o d o w a n e w y p a d k i e m śm ierci, z a s z ł y m p r z e d 1 4 w r z e ś n i a c z y li, że t a k ie d z i a ł y s ą s k u te c z n e , c h o ć b y b y ł y d o k o n a n e

p o d n iu 14 . I X . 1 9 1 9 b ez z e z w o le n ia w ła d z y . W e d le ro z p . K . M. z 1 9 1 9 d z ia ł s p a d k o w y d o k o n a n y p o d n iu 1. I. 1 9 1 9 b ez z e z w o l e n i a w ł a d z y j e s t s k u t e c z n y , j e ż e li s p o w o d o w a n y b y ł w y p a d k i e m ś m ie r c i z a s z ł y m p r z e d 1. I. 19 19 , t. j. n a p o d s t a w i e t a k i e g o d z ia łu m o ż n a o t r z y m a ć p r z e n i e s i e n ie w ł a ­ sn o śc i. R ó ż n i c a w te r m in ie ś m ie r c i j e s t w id o c z n a , j e s t j e d n a k r ó ż n ic a t a k ż e i w t r e ś c i: art, 6 id z ie o to, że m im o p o ­ d z i a łu p r z y z n a n e m z o s ta n ie t y l k o je d n o w y ł ą c z e n i e z art. 1(5, g d y w ro z p . R . M. z 1 9 1 9 id z ie o to, że n a p o d s t a w i e d z ia łu s p a d k o w e g o , d o k o n a n e g o p o d n iu 1. I. 1 9 1 9 z p o w o d u w y ­ p a d k u śm ierci, z a s z ł e g o p o ty m term in ie, n ie o t r z y m a się p r z e n i e s i e n i a p r a w a w ła s n o ś c i. M o ż n a w ię c u z y s k a ć w p is h ip o t e c z n y p r a w a w ła s n o ś c i n a p o d s t a w i e ro z p . R . M. z 19 19 , a on nie b ę d z ie s k u t e c z n y w o d n ie s ie n iu do r e f o r m y r o ln e j i d l a t e g o też art. (5 m ó w i, „ a to b ez w z g lę d u n a p o d z i a ł y i p r z e w ł a s z c z e n i a , d o k o n a n e p o t y m t e r m in ie " . P o r u s z y l i ś m y tę k w e s t ję , bo o n a o k a ż e się n am z a r a z p o t r z e b n ą .

J e ż e l i , j a k p o w i e d z ie li ś m y , d z i a ł y s p a d k o w e s ą p r z e ­ n ie s ie n ie m m i ę d z y ż y j ą c y m i , j e ż e li o g r a n i c z e ń d la p r z e n i e ­ s ie ń m o r t is c a u s a a n i ro z p . R . M z r. 19 1 9 , a n i u s t a w a g r u d n i o w a n ie p o s t a n a w i a , to j a k ż e p r z e d s t a w i a się w o b e c te g o s p r a w a p o d z i a łu m o r t is c a u s a V J e ż e l i w s p a d k u p o ­ z o s t a ł y n ie r u c h o m o ś c i, a s p a d k o d a w c a z m a rł bez te s ta m e n t u lu b w t e s ta m e n c ie u s t a n o w i ł dziedziców" p r o i n d iv is o , to n a n ie r u c h o m o ś c ia c h powrst,aje w s p ó łw ła s n o ś ć , k t ó r ą r e f o r m a r o ln a z r. 192(5 t r a k t u j e j a k o j e d n o s t k ę , t. j. p r z y z n a j e w s z y s t ­ k im j e d n o w y ł ą c z e n i e z art. 1(>, j a k to w y n i k a z art. 4 cz. 1 ustaw ry g r u d n i o w e j . J e ż e l i j e d n a k s p a d k o d a w c a w fo r m ie legatów ' z a p is a ł k il k u l e g a t a r j u s z o m , k a ż d e m u p o s i a d ł o ś ć m a j ą c ą sw'ój w y k a z h ip o t e c z n y , to p r z y p a d k u t e g o n ie um iem p o d c i ą g n ą ć an i p o d ro z p . R . M. z r. 1 9 1 9 , an i p od art. 4 cz. 1 , a n i p o d art. (5 u s t a w y g r u d n i o w e j , a lb o w ie m z d z ia łe m s p a d k o w y m nie m a m y tu do c z y n i e n i a (bo d z ia ł s p a d k o w y j e s t u m o w ą ), a n ie m a m y t a k ż e do c z y n i e n i a ze wrspółw rł a s n o ś c i ą . P r a w rn iczo rz e c z b io r ą c , j e s t tu lu k a , in t e n c ją j e d n a k ustaw 7odaw rc y b y ło z pewrn o ś c ią p o d c i ą g n ą ć i ten p r z y p a d e k p o d p o ję c ie „ d z i a ł u s p a d k o w e g o " ( z a p i s a n ie