System Operacyjny System Operacyjny

Michał

Michał PazdanowskiPazdanowski

Praca z komputerem Praca z komputerem

QQ Oprogramowanie:Oprogramowanie:

–– freewarefreeware -- darmowedarmowe –– sharewareshareware -- tanietanie

–– commercialcommercial -- kosztownekosztowne

komputer komputer

system operacyjny system operacyjny

aplikacja aplikacja

użytkownik użytkownik

hardware hardware

software software

Praca z komputerem Praca z komputerem

Uruchomienie komputera:

Uruchomienie komputera:

QQ włączenie zasilaniawłączenie zasilania

QQ POST (POST (PPowerower OOnn SSelfelf TTest) est) -- z części ROMz części ROM

QQ ew. konfiguracja parametrów sprzętowychew. konfiguracja parametrów sprzętowych

QQ uruchomienie pozostałych części systemuuruchomienie pozostałych części systemu (wybór konfiguracji

(wybór konfiguracji -- sterowniki)sterowniki)

QQ uruchomienie sterowników urządzeńuruchomienie sterowników urządzeń

QQ zgłoszenie gotowości do pracyzgłoszenie gotowości do pracy

System Operacyjny System Operacyjny

Podstawowe oprogramowanie nadzorujące Podstawowe oprogramowanie nadzorujące

pracę wszystkich komponentów komputera:

pracę wszystkich komponentów komputera:

QQ obsługa dialogu z użytkownikiem,obsługa dialogu z użytkownikiem,

QQ nadzorowanie wymiany informacji między nadzorowanie wymiany informacji między elementami systemu,

elementami systemu,

QQ organizacja zapisu na nośnikach,organizacja zapisu na nośnikach,

QQ zarządzanie Pamięcią Operacyjną,zarządzanie Pamięcią Operacyjną,

QQ umożliwienie uruchamiania innych programów,umożliwienie uruchamiania innych programów,

QQ wykrywanie i sygnalizacja błędów.wykrywanie i sygnalizacja błędów.

System Operacyjny System Operacyjny

QQ DOS (DOS (DDisk isk OOperatingperating SSystem)ystem)

QQ Windows (3.1, 95, 98, 2000, NT, Me, XP)Windows (3.1, 95, 98, 2000, NT, Me, XP)

QQ UNIX:UNIX:

–– XENIXXENIX –– AUIXAUIX –– LINUXLINUX

System Operacyjny System Operacyjny

Tryb pracy:

Tryb pracy:

QQ wsadowy:wsadowy:

–– dla specjalistówdla specjalistów –– trudny w obsłudzetrudny w obsłudze

QQ interaktywny:interaktywny:

–– przeciętny użytkownikprzeciętny użytkownik –– intuicyjna obsługaintuicyjna obsługa

DOS, Windows DOS, Windows

QQ podstawowa jednostka informacji podstawowa jednostka informacji -- plik:plik:

–– dane z doświadczeń,dane z doświadczeń,

–– kod programu w wersji źródłowej,kod programu w wersji źródłowej, –– program w wersji wykonywalnej,program w wersji wykonywalnej, –– zdjęcie, film, nagranie dźwiękowe,zdjęcie, film, nagranie dźwiękowe,

QQ zapisane na dysku:zapisane na dysku:

–– AA, , BB -- napędy dysków elastycznych,napędy dysków elastycznych, –– CC, , DD -- napędy dysków twardych,napędy dysków twardych,

–– EE, , FF -- CDCD--ROM, dyski sieciowe.ROM, dyski sieciowe.

DOS, Windows DOS, Windows

Organizacja zapisu plików

Organizacja zapisu plików -- drzewo katalogówdrzewo katalogów

C:C:

Windows

Windows LangLang DbaseDbase GamesGames

System

System WinWin MsappsMsapps F19F19 RaceRace ChessChess

urządzenie urządzenie

ścieżka dostępu ścieżka dostępu

plikplik plikplik

adres:

adres:

absolutny absolutny względny względny

**

Pełna nazwa:

Pełna nazwa:

c:\c:\WindowsWindows\\SystemSystem\Test.dat\Test.dat ..\..\MsappsMsapps\\System.bakSystem.bak

Ścieżki dostępu Ścieżki dostępu

QQ .... -- katalog nadrzędnykatalog nadrzędny ....\\alaala..txttxt

QQ .. -- katalog bieżącykatalog bieżący ..\\alaala..txttxt

Metaznaki Metaznaki

QQ ** -- dowolny łańcuch znakówdowolny łańcuch znaków lislis**

QQ ?? -- dowolny znakdowolny znak ??lislis??

DOS, Windows

DOS, Windows

DOS, Windows DOS, Windows

Konwencje nazewnictwa:

Konwencje nazewnictwa:

QQ nazwa dwuczłonowa:nazwa dwuczłonowa:

cczęść zasadniczazęść zasadnicza.r.rozszerzenieozszerzenie

QQ część zasadnicza część zasadnicza -- opisuje zawartość plikuopisuje zawartość pliku

QQ rozszerzenie rozszerzenie -- określa typ pliku:określa typ pliku:

.TXT.TXT .BAT.BAT .PRN.PRN .XLS.XLS .COM.COM .LPT.LPT .DOC.DOC .EXE.EXE .CON.CON

podstawowe polecenia systemu podstawowe polecenia systemu

QQ dirdir /p /w /s/p /w /s

QQ mkdirmkdir

QQ rmdirrmdir

QQ cdcd

QQ copycopy

QQ xcopyxcopy

QQ movemove

QQ typetype

QQ deldel == eraseerase !!

QQ attribattrib

QQ moremore

QQ format !!!format !!!

QQ fdiskfdisk !!!!!!

QQ chkdskchkdsk

QQ scandiskscandisk

QQ diskcopydiskcopy

QQ datedate

QQ timetime

QQ verver

QQ clscls

QQ setset

QQ pathpath

QQ promptprompt

QQ doskeydoskey

składnia polecenia składnia polecenia

copy copy /a /a ala1.txt ala1.txt + + ala2.txt ala2.txt ala.txt ala.txt

parametr numer 2 parametr numer 2 parametr numer 1 parametr numer 1

modyfikator modyfikator

polecenie polecenie

copy copy /? /? - - opis polecenia opis polecenia

Potoki Potoki

c:c:\\>>proj1 proj1 >> dane.wydane.wy c:c:\\>>proj1proj1 >>>> dane.wydane.wy c:c:\\>>proj2proj2 << dane.wedane.we

c:c:\\>>proj2proj2 << dane.we dane.we >> dane.wydane.wy

Strumienie Strumienie

c:c:\\>>proj1proj1 | | proj2proj2 c:c:\\>>dirdir /w/w || moremore

c:c:\\>>dirdir || findfind “01.03”“01.03” /v/v || moremore

pliki konfiguracyjne systemu pliki konfiguracyjne systemu

AUTOEXEC.BAT AUTOEXEC.BAT

QQ datedate

QQ timetime

QQ verifyverify=on=on

QQ promptprompt $p$g$p$g

QQ pathpath c:c:\\dosdos;c:;c:\\windowswindows

QQ c:c:\\

QQ cdcd USERUSER

QQ doskeydoskey CONFIG.SYS

CONFIG.SYS

QQ breakbreak=on=on

QQ devicedevice==setversetver..exeexe

QQ devicedevice=c:=c:\\delldell\\rtcrtc

QQ devicedevice=c:=c:\\ansiansi..syssys

QQ devicedevice==

QQ country=048,852,country=048,852, country.

country.syssys

plik wsadowy plik wsadowy

::looploop

typetype %1.%1.pltplt mkdir

mkdir %1%1

movemove %1.* %1%1.* %1 shift

shift

ifif notnot ““%1%1””====““““ gotogoto looploop

początek pętli początek pętli

wyświetl plik wyświetl plik

utwórz katalog utwórz katalog przemieść pliki przemieść pliki

przesuń listę przesuń listę czy koniec?

czy koniec?

cechy systemu cechy systemu

Zalety:

Zalety:

QQ spójny język poleceńspójny język poleceń

QQ duży wybór:duży wybór:

–– narzędzi programowychnarzędzi programowych –– programów usługowychprogramów usługowych

QQ przenośnośćprzenośność

QQ zgodność wersjizgodność wersji

QQ wielozadaniowośćwielozadaniowość

QQ wielodostępnośćwielodostępność

Wady:

Wady:

QQ niedoskonała ochrona niedoskonała ochrona zasobów

zasobów

QQ trudny w użyciutrudny w użyciu

UNIX (LINUX) UNIX (LINUX)

terminal

terminal terminalterminal terminalterminal terminalterminal terminalterminal pamięć

pamięć procesorprocesor dyskidyski KOMPUTER

KOMPUTER

wielodostępność wielodostępność

Administrator Administrator

QQ pełnia praw w systemiepełnia praw w systemie

QQ przyznaje uprawnienia użytkownikomprzyznaje uprawnienia użytkownikom

QQ ustala hasła i przydziela do grupustala hasła i przydziela do grup

QQ odpowiada za poprawną pracę komputeraodpowiada za poprawną pracę komputera

–– tworzy strukturę katalogówtworzy strukturę katalogów –– archiwizuje zasoby archiwizuje zasoby

Użytkownik Użytkownik

QQ identyfikatoridentyfikator (znany innym)(znany innym)

QQ hasłohasło (niejawne)(niejawne)

QQ przynależność do grupy (np. studenci)przynależność do grupy (np. studenci)

–– prawa w systemieprawa w systemie

–– ograniczenia działaniaograniczenia działania

Rozpoczynanie/kończenie pracy Rozpoczynanie/kończenie pracy

ustalenie parametrów połączenia ustalenie parametrów połączenia

telnet

telnet 149.125.23.1149.125.23.1 początek sesji

początek sesji login

login:: michalmichal nazwa użytkownikanazwa użytkownika password

password:: **************** hasło użytkownikahasło użytkownika

$$ znak zachętyznak zachęty koniec sesji

koniec sesji

$$ ^D^D lublub logoutlogout przerwanie połączeniaprzerwanie połączenia

Pliki/katalogi Pliki/katalogi

QQ plikplik →→ ciąg znakówciąg znaków

QQ nazwanazwa →→ max. 14 znaków (bez []*/?max. 14 znaków (bez []*/?--))

QQ typtyp →→ plik zwykłyplik zwykły -- ciąg bajtówciąg bajtów plik specjalny

plik specjalny -- obsługa we/wyobsługa we/wy katalog

katalog -- plik plikówplik plików

Hierarchia katalogów Hierarchia katalogów

QQ katalog bieżącykatalog bieżący

QQ katalog macierzystykatalog macierzysty --

∼ ∼

QQ //usrusr/usr1/dat2//usr1/dat2/alaala.dat.dat -- adres absolutnyadres absolutny

QQ ~/dat2/~/dat2/alaala.dat.dat -- adres względnyadres względny

//

devdev binbin liblib etcetc tmptmp usrusr

tmptmp dictdict manman usr1usr1 usr2usr2 usr3usr3

dat1dat1 dat2dat2 dat3dat3

Ścieżki dostępu Ścieżki dostępu

QQ .. -- katalog bieżącykatalog bieżący ..//alaala..txttxt

QQ .... -- katalog nadrzędnykatalog nadrzędny ....//alaala..txttxt

QQ

∼ ∼

∼ ∼

Metaznaki Metaznaki

QQ ** -- dowolny łańcuch znakówdowolny łańcuch znaków **lislis**

QQ ?? -- dowolny znakdowolny znak ??lislis??

Prawa dostępu Prawa dostępu

QQ atrybuty:atrybuty:

–– prawo odczytuprawo odczytu rr –– prawo zapisuprawo zapisu ww –– prawo wykonywaniaprawo wykonywania xx

QQ modyfikacje:modyfikacje:

–– właściciel plikuwłaściciel pliku –– administratoradministrator

Definicje Definicje

Program

Program -- plik zawierający wykonywalny kod.plik zawierający wykonywalny kod.

Proces

Proces -- wykonywany program wraz ze wykonywany program wraz ze środowiskiem.

środowiskiem.

Powłoka

Powłoka -- proces przyjmujący, interpretujący iproces przyjmujący, interpretujący i wykonujący polecenia.

wykonujący polecenia.

Współbieżność

Współbieżność -- podział czasu pomiędzypodział czasu pomiędzy procesy.

procesy.

QQ mkdirmkdir

QQ rmdirrmdir

QQ cdcd

QQ lsls

QQ cpcp

QQ mvmv

QQ rmrm

składnia składnia

QQ chmodchmod

QQ chownchown

QQ hostnamehostname

QQ whowho

QQ fingerfinger

QQ talktalk

QQ mailmail

QQ catcat

QQ moremore

QQ touchtouch

QQ findfind

QQ grepgrep

QQ manman

QQ passwdpasswd

QQ pinepine

QQ mountmount

QQ unmountunmount

QQ psps

QQ killkill

QQ shsh

QQ cshcsh

polecenie

polecenie --modyfikatorymodyfikatory obiektyobiekty

Przykłady Przykłady

%%lsls --lala alaala katalogkatalog alaala

- r-- rw- rw- 1 jozek users 2148 Jan 21 10:21 mesh.dat - --x--x rwx 1 jozek users 23142 Apr 15 23:20 mesh.out d --- --- rwx 3 jozek users Jun 15 11:10 mesh

nazwa nazwa

czas zmiany czas zmiany wielkość

wielkość grupa grupa

właściciel właściciel typtyp

właściciel (u) właściciel (u)

grupa (g) grupa (g)

wszyscy (o) wszyscy (o)

prawa prawa liczba dowiązań

liczba dowiązań

%%mkdirmkdir ~/dane~/dane nowy katalognowy katalog

%cp%cp meshmesh.dat.dat dane/dane/mesh.datmesh.dat kopiowanie plikukopiowanie pliku

%%cdcd ~/dane~/dane zmień katalogzmień katalog

%%catcat dane.datdane.dat wyświetl zawartość wyświetl zawartość

%%manman passwdpasswd opis poleceniaopis polecenia passwd

passwd

%%chownchown jacekjacek meshmesh.dat.dat zmiana właścicielazmiana właściciela

%%chmodchmod go+rgo+r meshmesh..outout zmiana praw do plikuzmiana praw do pliku

%mount%mount //devdev/fd0/fd0 //usr/usr/jan/Ajan/A dołączenie katalogudołączenie katalogu

%%umountumount //devdev/fd0/fd0 odłączenie kataloguodłączenie katalogu

Przykłady

Przykłady

Wykonywanie w tle Wykonywanie w tle

%%cccc prog.cprog.c &&

Strumienie Strumienie

%%proj1 proj1 >> dane.wydane.wy

%%proj1proj1 >>>> dane.wydane.wy

%%proj2proj2 << dane.wedane.we

%%proj2proj2 << dane.wedane.we >> dane.wydane.wy

Potoki Potoki

%%proj1proj1 | | proj2proj2

%%lsls --ll || moremore

%%lsls --ll || grepgrep ‘‘rwx’rwx’ || moremore