W p ro w a d z e n ie
Innow acje w pisa ne w jed en z p rioryte to w ych o bsza ró w rozwoju g o s p o darki Unii Europejskiej są przedm iotem wielu rozw ażań, zarów no tych o c h a rakterze teoretycznym , jak i p raktycznym . Pojęcie innow acji, w prow a dzo ne do literatury e konom icznej przez J o sep ha S chum petera, zostato pokazane w kontekście źród ła dynam iki gosp od arczej. Innow acje w arun ko w a ły o s ią gnięcie w yższej e fektyw n ości produkcji, a przez to szyb szy w zro st jej poziom u i lepsze zaspokojenie d o b ro b y tu sp ołeczn eg o . O becnie inn ow a cyjn o ść jest zagadnieniem w sferze zainteresow ań w ielu podm iotów , zarów no p rz e d s ię biorstw, n aukow ców oraz w ła d z y publicznej. P rzedsiębiorstw a p rzyw iązu ją d użą uwagę do zw iększania sw ojego pote ncja łu innow acyjnego, od k tó re go zależy ich pozycja konkurencyjna na rynku, grem ia d ecyzyjne w rządach p a ń stw sku piają uwagę na tw orzeniu o d p o w ie d n ic h p o lityk stym ulu ją cych in
now acyjność, Kom isja Europejska uczyniła z polityki innow acyjnej głów ne na
rzędzie w procesie w zm a cnia nia g o s p o d a re k Unii Europejskiej. Innow acyjność to kategoria ekonom iczna, która m oże być różnie definiow ana i analizow ana w zależności od tego, z jakie go poziom u jest postrzegana. Nie odnosi się w y łącznie do poziom u p rze dsię biorstw a , ale rów nież do regionu i państw a.
Kom isja Europejska, rządy narodow e oraz inne instytucje konstatują, iż głów nym źródłem innow acji są badania i rozwój. Je dn ocze śnie głów nym nośnikiem innow acji w g o s p o d a rc e rynkowej jest sektor przedsiębiorstw , w szcze gó ln ości m ałych i średnich przedsiębiorstw . MŚP sta no w ią znaczną siłę g o s p o d a rc z ą krajów rozw iniętych, a inn ow a cyjn o ść jest narzędziem do utrzym ania konkurencyjności tych przedsiębiorstw . Z drugiej strony, konkuren
cja w yw ie ra nacisk na rozwój innow acji. MŚP stanow ią integralną część ś ro d ow iska biznesow ego zarów no w pań stw ach rozw iniętych, jak i rozw ijających się. W strukturze w szystkich p rz e d s ię b io rs tw w krajach rozw iniętych, sektor m ałych i średnich p rz e d s ię b io rs tw stanow i ponad 99% w szystkich p rz e d s ię biorstw. W Europie sektor MŚP to ponad 19 m ilionów podm iotów . MŚP są źródłem p om ysłó w i tw orzenia now ych p ro d u k tó w i usług. Dzięki sw ojej e la
styczn ości m ają m ożliw o ść w yprzed ze nia d użych firm w tem pie zm ian w p ro w ad zają cych innow acje w celu uzyskania lepszej pozycji na rynku.
W P R O W A D Z E N IE
Ź ródłem innowacji w m ałych i średnich p rze dsię biorstw a ch w krajach Eu
ropy Środkow ej i W schodniej są przede w szystkim sam e przedsiębiorstw a.
W krajach rozw iniętych, sektor m ałych i średnich p rz e d s ię b io rs tw w y k o rz y stuje przede w szystkim innow acje w łasne oraz innow acje, które p ow sta ły w je d n o stka ch nau kow o-b ad aw czych uczelni i innych instytucji badaw czych.
W takie działania system atycznie angażuje się także W yższa Szkoła Biznesu w D ąbrow ie Górniczej.
Efektem zainteresow ań te m a tyką innow acyjności i p rze dsię biorczo ści jest niniejszy tom , prezentujący w ieloa spe kto w e p o d e jścia do innow acyjności i p rze dsię biorczo ści w ujęciu teoretycznym i p raktycznym w w arunkach zm ian g o s p o d a rc z y c h i w zrastającej konkurencji. W opraco w an iu skoncentrow ano się na a ktyw n o ści innow acyjnej p rzedsiębiorstw , stym ulatorach inn ow a cyjn o ści, p rzyczynach i celach jej p od ejm ow an ia. Z arysow ano układ p od staw o w ych d eterm inant działalności innow acyjnej w ujęciu interdyscyplinarnym , u w z g lę d niającym m.in. kw estie regionalne, społeczne, ekonom iczne, instytucjonalne oraz te chn olo giczn e. Z astosow anie p o d e jścia holistyczne go było u z a s a d n io ne w ystę po w a nie m złożonych w spó łza le żn o ści w system ie s p o łe c z n o -g o s p o d arczym oraz potrzeb ą integrow ania działań praktycznych.
Tom zaw iera ind yw idualne i zespołow e o praco w an ia o zróżnicow anej te m atyce i charakterze, zarów no d ośw iad czon ych b ad aczy jak i m ło dych p ra co w n ików nauki, a także praktyków , ze spo lo nych je d n a k ideą p rzew odnią uznającą w io d ą c ą rolę innow acji w procesie b udow ania w artości p rz e d s ię biorstw.
C ało ść o praco w an ia p o d zie lon o na trzy części, z których pierw sza za w iera prace p o św ięco ne innow acyjności polskiej g osp od arki. P rzedstaw iono w tej części analizę zależności i tren dó w rozw ojow ych p olskich w o je w ó d z tw w zakresie potencjału innow acyjnego m ierzonego poziom em finansow ym in
w estycji zrealizow anych w ram ach PO IG, a p ośred nio kształtow ania ich p rze wagi konkurencyjnej, zaprezentow ano zróżnicow anie regionalne aktyw no ści innow acyjnej p rz e d się b io rstw p rze m ysło w ych w Polsce, prze dsta w ion o w yniki badania relacji m iędzy poziom em rozwoju lokalnego i fu nkcjonow aniem s a m o rządu a a d o p c ją innow acji w lokalnej je d n o stce terytorialnej, p rzyb liżo no ko n c e p cję inteligentnej specjalizacji, now ego m echanizm u p o b ud zan ia rozwoju g o s p o d a rc z e g o regionów i p ań stw Unii Europejskiej, prze dsta w ion o głów ne p ro ble m y zw iązane ze w spieraniem przem ysłów kreatyw nych, a także ram y ko nce pcyjne dla przyszłych rozw iązań w obliczu w yzw ań staw ianych przez krea tyw ną g osp od arkę, a także poka zan o finansow e instrum enty w spa rcia innow acji w p rze dsię biorstw a ch d o stę pn e w latach 2007-2013.
D ruga część tom u zaw iera opraco w an ia p ośw ię co n e rozw ojow i d z ia ła l
ności sektora MŚP w kontekście w zm a cnia nia konkurencyjności i b udow ania w artości p rzedsiębiorstw . W części tej d oko na no prze glą du i u system atyzow a nia różnych p o d e jś ć do p rze dsię biorczo ści, zarów no w teorii jak i w biznesow ej rzeczyw istości, d oko na no analizy p o d m io tó w i o bsza ró w działań p rz e d s ię biorczych, różnych cech i form tych działań, zw ró con o także uw agę na ak
tualne p ro ble m y rozw oju p rze dsię biorczo ści w Polsce, czynniki sprzyjające 8
W P R O W A D Z E N IE Mfcl
i ham ujące, w tym na znaczenie i form y edukacji. D okonano także o ceny fu n k cjon ow a nia p olskich inkubatorów p rze dsię biorczo ści w aspekcie nośników in
nowacji, prze dsta w ion o ich potencjał, zakres i rezultaty działań. R ozw ażania w tej części kończą rozpoznanie regionalnych uw arunkow ań rozw oju sektora MŚP oraz analiza innow acji e kolog icznych w m ałych i średnich p rze d się b io r
stw ach jako elem entu realizacji zrów no w ażo ne g o rozwoju.
C zęść trzecią p o św ię co n o stym ulatorom innow acyjności, zaprezentow ano p rzykła d y bud ow an ia kultury innow acyjnej społeczeństw a. R ozw ażania w tej części rozpoczęto od określenia istoty strategii innowacji, w skazania różnych klasyfikacji i rodzajów tych strategii oraz przedstaw ienia krótkich c h a ra kte ry
styk, p rzyb liża jących zagadnienie strategii innow acji od strony teoretycznej.
W dalszej części zaprezentow ano rozw ażania na tem at polskiej polityki in n o w acyjnej jako jednej z najw ażniejszych w spó łcześn ie realizow anych p olityk publicznych. Podjęto rozw ażania na tem at m iejsca kreatyw ności w procesie innow acyjnym . Przedstaw iono także p rzykład y innow acji w innych o bszarach niż p rze dsię biorstw o , region czy g osp o d a rka , a m ianow icie inn ow a cyjn o ść w edukacji i p raktyce w ychow aw czej, d ośw iadczenia społecznej dyda ktyki p ro blem ów ekologicznych i ekoinnow acji w w ybranych państw ach europejskich 0 dużym dośw iadczeniu w tym zakresie: Islandii, Finlandii i w Niem czech, czy też p ro ble m ó w p roinnow acyjnego w ynagradzania jako je d ne go z czynników organizacyjnych kształtujących kontrakt psycho lo giczn y w organizacji, a spek
tów budow ania harm onijnych w arunków w s p ó łp ra c y opartych o zasadę rów no
ści w zespołach składających się z pracow ników stałych i tym czasow ych.
W pracy p rze dsta w ion o p rzykła d y działań w spie ra jących fu nkcjonow anie 1 rozwój przedsiębiorstw , p rzyp ad ki o pisują ce sytuacje zaczerpnięte z życia rzeczyw istych organizacji, p rze dsta w ion o dobre praktyki w zakresie w d ra żania innowacji i now ego p o d e jścia do zatrudnienia w sp ie ra ją ce g o innow a
cyjność. Dzięki kreatyw nem u, unikalnem u p od ejściu do tw orzenia w artości, p rze d się b io rcy uzyskują przew agę konkurencyjną, p rze dłu żając tym sam ym czas o b e cn o ści firm y w przestrzeni gosp od arczej.
Jesteśm y przekonani, że w niniejszej publikacji C zytelnik znajdzie intere
sujące Go dociekania, a także o dp ow ied zi na pytania, d o tyczą ce nie tylko innow acji i p rze dsię biorczo ści, lecz także szerokiego kontekstu s p o łe c z n o -eko no m iczn eg o, w jakim fu nkcjo nu ją w spó łczesn e organizacje.
R e d a k to rz y
9
