Brief betreffende onderzoek gevolgen bebouwingsvoorstel van de Lekboulevard te Nieuwegein (kenmerk nr. 1141).

Hooftskade .I 's-Graven hage Td. (070) 88 93 70

a

. Aan de heer Directeur-Hoofdingenieur

van de Provinciale Waterstaat i n Utrecht, Gal ileilaan 31,

Utrecht

-

Uw kenmerk: UW brief van: Ons kenmerk: %-Gravenhage, 2 2 sept be r 197 6 Behandeld door: i r.

K.

C. J. v.d. Ende

Onderwerp: LekboÚfévard

RI

euwe-

nr.: 1141

i r R Cirk 1 Bijlagen :

gein

i'l

i) *

Op Uw verzoek werd een onderzoek ingesteld naar de gevolgen die u i t -

voering van het bebouwingcvoorstel van de Lek-boul evard t e Nieuwe- gein voor het waterkerend vermogen van de bandijk zou hebben. Hiertoe werd kennis genomen van de volgende rapporten.

1. "Bebouwingsvoorstei Lekboul evard Nieuwegein'' van j u n i 1976 van het ingenieursburo van der Werf b.v.

2. rapport nr. CO-19816-2/80 van het L.G.M. van 23 augustus 1976,

Verder was een vertegenwoordiger van het Centrum aanwezig b i j enige besprekingen tussen ontwerpers en andere deskundigen.

B i j de beoordeling van een bebouwingsplan als het onderhavige dient

men e r rekening mee t e houden d a t bebouwing van een waterkering en de daarmee samenhangende activiteiten, gevaar voor de veil igheid

van deze kering kan inhouden, zelfs a l s het ontwerp o p papier

vol komen stabiel 1 i j k t .

D i t gevaar kan ontstaan, doordat:

a ] e r constructies en voorzieningen nodig kunnen z i j n die t o t een ge-

compliceerde s i t u a t i e leiden, waardoor de kans dat i n het ontwerp bepaalde gevaren n i e t j u i s t worden onderkend wezen1 i j k groter wordt dan voor onbebouwde d i jkgedeel ten.

i

1

Ons konmerk nr.: 11 41 Blad nt.: 2

b) het beheer in een onoverzichtelijke s i t u a t i e moeilijker wordt en de beheerder onder d r u k van de toekomstige woongemeenschap t o t a l l e r l e i minder gewenste compromissen kan worden gedwongen die

er op den duur toe leiden d a t niemand meer precies weet hoe de waterkering e r van binnen u i t z i e t , l a a t staan het waterkerend vermogen kan beoordelen.

c ) a l s i n de toekomst wijziging v a n de s i t u a t i e t e r plaatse o f wij- .

ziging van de huidige normen aanpassing van de waterkering vereisen kan d i t t e r plaatse v a n de bebouwing op zoveel f i n a n - c i ë l e en andere bezwaren stuiten d a t wederom naar compromissen

moet worden gezocht. n.

/

In het algemeen i s het dan ook i n het belang van de veiligheid v a n het tegen inundatie t e beschermen gebied, d a t de waterkering zoveel mogelijk wordt vrijgehouden van bebouwing en andere objecten d i e

niet functioneel .aan de kering z i j n gebonden.

De voornaamste r i s i c o ' s b i j het ingediende plan lijken voort t e vloeien u i t :

a) de toepassing van eenllmager" profiel met s t e i l e taluds

b ) de bebouwing.

Deze r i s i c o ' s zouden volgens de ontwerper voldoende worden ondervangen door het aanbrengen van een diepwand.

Men kan s t e l l e n d a t deze diepwand i n het ontwerp voornamelijk twee functies vervalt, n, 1.:

le een grondkerende functie, waardoor geen rekening met glijvlakken

Ze een waterkerende functie, waardoor onder maatgevende omstandig- behoeft t e worden gehouden die de diepwand snijden.

heden de waterspanningen achter de diepwand voldoende laag bl i j -

ven om s t a b i l i t e i t s v e r l ies t e voorkomen.

Alle beschikbare gegevens wijzen erop d a t b i j deskundige uitvoering een diepwand voldoende sterk en stabiel kan worden gemaakt om a l s grondkering t e dienen. De voorgestelde geschoorde diepwand vormt echter een s t a r element i n de waterkering wat gezien t e verwachten zakkingen en vervorniingen vooral d o o r de toegepaste schoorpalen a l s minder f r a a i moet worden aangemerkt.

Ons kenmerk nr.: 1141 Blad nr.: 3

d i c h t scherm in het h a r t van de bandijken al verscheidene malen werd overwogen a l s een verzwaring van het profiel bezwaar had. Het bleek minder effectief t e z i j n omdat het oplopen van de waterspanningen n a b i j

binnenteen en binnental ud grotendeels werd veroorzaakt door h e t op- lopen van de waterspanning i n het goed doorlatende zandpakket onder de d i j k . In het onderhavige geval zou een deel van het dijklichaam u i t r e l a t i e f doorlatend materiaal bestaan d a t op een ondoorlatende k l e i l a a g l i g t . Als d i t zo i s kan een scherm wel helpen om de water- spanningen b i j het b i n n e n t a l u d l a a g t e houden. Vil men er zich echter op verlaten voor de s t a b i l i t e i t b i j hoge rivierstanden d a n dient over- tuigend t e worden aangetoond d a t de ondoorlatende k l ei1 aag overal aan- wezig i s en geen gevaarlijke lekkage door of l a n g s scherm en hei-

B i j waterkeringen a l s de onderhavige die v r i j l a n g d u r i g hoge water-

standen moeten keren d i e n t t e worden nagegaan of zich geen gevaar- l i j k e welvorming achter de kering kan ontwikkelen. De diepwand helpt hiertegen niet. Nader onderzoek 1 i j k t gewenst.

/

Q

palen kan ontstaan.

De al gemene bezwaren tegen bebouwing z i j . n reeds genoemd.

S i j d i t plan zou in het bijzonder moeten worden nagegaan wat de ge- volgen z i j n van de perforatie van de kleilagen door.de heipalen waarop de woningen worden gefundeerd.

Hierbij z i j erop gewezen dat het L.G.M. rekening h o u d t met de moge- lijkheid d a t de waterspanning onder de kleilaag zo hoog o p l o o p t d a t

achter de berm deze laag wordt o p g e d r u k t , Als d i t gebeurt, wat z i j n dan de gevolgen van geconcentreerde kwel langs de pal en onder de be-

bouwingen?

In

de bijlagen a en b zijn enige kanttekeningen opgenomen die ir. v.d.

Ende heeft geplaatst b i j bestudering van de eerder vermelde rapporten. Het verdient aanbeveling om deze kanttekening in overweging t e nemen

als wordt beslloten het plan door t e zetten.

i

Mijn mening over het voorgelegde plan zou i k a l s v o l g t willen samen-

* vatten:

. I . Het ontwerp i s nog niet a f : teveel vragen blijven open voor een definitieve beoordel i n g . Na aanvullend onderzoek en eventuel e a a n -

passingen mag worden verwacht d a t er een o p ' papier' Stabielontwerp kan worden gemaakt.

Ons kenmerk nr.: 1141 Blad nr.: 4

2. De bebouwing van een gedeelte van de Lekdijk, d i e een hoofdwater- kering i s en een belangrijk gebied tegen overstroming moet be- schermen brengt zulke ernstige nadelen met z i c h mee, d a t deze zoveel mogel i j k moet worden vermeden.

'

3. Deze nadelen worden door het aanbrengen van de ontworpen diep- wand n i e t opgeheven.

. . ...

- 1 - ,Bijlage beh. b i j 1141

Bijlage

A , Opmerkingen b i j het door de V.O.M. Nederland b.v. ingediende rapport

bebouwingsvoorstel Lekboul evard Nieuwegein van j u n i 1976 opgesteld door het ingenieursburo v.d. Werf b.v.

b l z . 1. 4e regel V . O .

"Het ontwerp wordt in eerste instantie gebaseerd op een grondonder-

zoek dat a l s representatief wordt gezien".

Dit i s n i e t conform de afspraak die gemaakt i s op een bespreking d.d. 17 mei 1976.

De afspraak is d a t met betrekking t o t een profiel waar L.G.M.

grondonderzoek heeft verricht wordt onderzocht of onder maatgevende

omstandigheden de kans op calamiteiten t o t een aanvaardbaar niveau

is teruggebracht

Deze gedragslijn i s op een bespreking d.d. 11-8-1976 door het

C.O.W. nog eens naar voren gebracht.

Er is derhalve n i e t ui tsl uitend naar een kwal i t a t i eve beschouwing

gevraagd maar ook naar een kwantitatieve.

/

*

I

'

blz. 3. ad. b.

De diepwand dient zo t e worden geconstrueerd d a t deze n i e t scheurt. Overigens i s de bovenkant van de diepwand n i e t in het z i c h t , maar

de koppel bal k.

Het probleem van het optreden van verticale scheuren i n de diep- wand b l i j f t onopgelost. Deze uitspraak kan derhalve moeilijk

staande worden gehouden. ad. f,

De gecompliceerdheid van de constructie en d e aanwezigheid van be-

bouwing introduceren extra r i s i c o ' s .

Deze risico's dienen kwantitatief t e worden geëvalueerd. blz. 6. 2e alinea

Z i j n de woningen dus

-

toch een deel van de waterkering?

3e alinea

Wat betekent hier een veil jgheidscoëff4ciënt van 1,4?

blz. 7. is hier de veiligheid betreffende s t a b i l i t e i t l ?

Waarschijnlijk wordt hier bedoeld t e zeggen d a t geen onzekerheden in de belastingen aanwezig z i j n .

- 2 - biz.

ia.

b l z . 22, /

e

b l z . 23. blz. 27. blt. 28, b l z . 29. blz. 34. Eind l e alinea

Wat i s nu eigenlijk waterkering?

Misschien i s het aanbrengen van een blinde glooiing een mogelijk- heid t o t het vastleggen van het buitentalud.

B i j deze schetstekening zijn een tweetal belangrijke aspecten ver-

waar1 oosd.

a . hoge waterspanning en derhalve verminderde korreldrukken i n het

grondmassi ef binnendijks

b. aan de rivierzijde moet het grondmassief aanwezig worden geacht B i j de uitgevoerde berekeningen i s het tweede aspect wel meegenomen.

b i j de stabil iteitsberekening.

Wordt b i j de bepaling van het theoretisch profiel de veiligheid

-

1

genomen? Hier is niet gehandeld conform de afgesproken uitgangs-

punten voor de veil igheidsbecchouwing.

Het gestelde i n de 2e alinea i s niet j u i s t .

Op deze bespreking i s gesproken over het f e i t d a t t e r plaatse van de bovenkant van de diepwand een minimumzone moet worden vrijgehouden

van 50 cm links en rechts van de koppelbalk.

Er i s niet gesteld d a t het theoretisch profiel j u i s t i s . Dit theoretisch profiel komt niet overeen met het door L.G.M.

berekende. '

Deze berekening i s niet juist. Er i s geen rekening gehouden met

verhoogde waterspanningen t .g ,v. hoge ri vierwaterstanden.

Tevens i s het evenwicht van andere cirkels onvoldoende nagegaan.

Onderzocht dient t e worden of de waterkering stabiel i s tijdens

maatgevende omstandigheden.

Als e i s dient d a a r b i j t e worden geformuleerd d a t het extra r i s i c o

t . g . v . deze stabiliteitsproblemen gering moet z i j n t . o . v . .het

risico d a t de maatgevende waterstand wordt overschreden.

l e alinea

Er i s geen indikatie gegeven op welke wijze gas- en waterlejdingen e.d. door de waterkering worden gevoerd.

3e alinea

Er dient t e worden aangetoond d a t het doorboren van de afdekkende kleilagen _{. .} door palen in d i t geval geen extra r i s i c o introduceerd.

- 3 -

Het gevaar van kwel en het ontstaan van grondmeevoerende

wellen langs de palen i s niet denkbeeldig.

1, Algemeen

Welke garantie is er d a t er geen betonietinslui tingen o n t s t a a n ? Kan er i e t s worden gezegd worden hechting beton-staal wanneer op het staal wat betoniet aanwezig b l i j f t . Bekend i s d a t deze hechting

minder wordt.

Wat i s de waterdichtheid van de voegen ba'j de voorgestelde uitvoerings-

met ho d e?

??,",,.Er d i e n t t e worden aangetoond d a t de wand van de ontgraving stabiel

i s gedurende de uitvoering.

, , :, '$

. . Overigens r i j s t d e vraag of de filter-cake i n d e r e l a t i e f ondoor- latende klei ad. 5

- -

I - . 1 ? I Welke contro he en s t r oom t ? f - w.

-

aag in voldoende mate optreedt.

emogelijkheid i s er d a t de betonspecie om de korf

:+*

' 1 Wat hebben grondnesten e.d. voor invloed op de waterdichtheid van

A.

,.

1 . I

S I , 1

,~ , I ?, de diepwand?

f

: *

Het verhaal van Soleton i s wel erg algemeen gesteld.

De r i s i c o ' s welke a l t i j d aanwezig blijven worden onvoldoende ge-

* kwantificeerd.

c

,

I *

Wat betekent in deze een 5-voudige zekerheid betreffende scheur-

I . .,

i

I&

.

44. grootte?

Een beschouwing over scheurvorming t. g

.

v . ongel i j ke zettingen over

d e lengterichting van de diepwand wordt alleen in kwalitatief op- zicht gegeven.

Kwantitatief i s er geen enkele indi katie gegeven.

Overigens i s b i j deze beschouwing geheel v o o r b i j gegaan aan het f e i t d a t t . g . v . seculaire zettingen van het dijklichaam negatieve kleef

langs d e diepwand zal kunnen o n t s t a a n .

ad. 9 l e

De bovenkant van de diepwand komt

-

n i e t in het zicht. Daarentegen. zal de koppel balk in het zicht komen. Scheuren i n de diepwand worden d u s niet ontdekt.

- 4 -

'

I

blz. 44. ad. 9 Ze

Contröle d.m.v. peilbuizen kan t e l a a t z i j n en het i s i n de onder- havige s i t u a t i e niet aanvaardbaar d a t hierop moet worden terugge- val 1 en.

blz. 45. ad. 9 3e

ad a. Welke nauwkeurigheid wordt b i j het peilen van de sleuf bereikt?

ad b. Welke eisen moeten aan de betonietoplossing worden gesteld?

. ad c. Welke zekerheid is er d a t de wapeningskorf op de j u i s t e plaats wordt aangebracht?

ad d. Welke onzekerheid geeft deze controle nog met betrekking t o t de aanwezigheid van betonietinsluitingen e.d.?

/

blz. 46, ad. 9 4e

Verti cal e scheuren kunnen niet worden gemeten.

blz. 46. ad. 10 I

De duurzaamheid van de constructie dient i n overeenstemming t e zijn met de duurzaamheid van een gebrui kel i j ke d i j kconstruct i e .

De uitvoering van de diepwand kan van grote invloed z i j n op de duurzaamheid, waarover, b l ijken eerdere opmerkingen, nog grote onzekerheden bestaan.

blz. 47. De reparatiemogeli jkheden van de diepwand na calamiteiten zullen niet eenvoudig t e verwezen1 i j ken en t e controleren z i j.n.

Dit betekent d a t deze constructie pas kan worden overwogen a l s de

blz. 1. b f z . 4. blz. ,,6.

e

blz. 8. 3e alinea

Het C.O.W. heeft aan het L.G.M. gevraagd t e onderzoeken o f i n een

profiel waar L.G.M. grondonderzoek heeft verricht onder maatgevende omstandigheden de kans op calamiteiten t o l een aanvaardbaar niveau

fs teruggebracht.

Welke onzekerheden z i j n i n de door L.G.M. bepaalde grondlagenopbouw en i n de eigenschappen van deze grondlagen aanwezig?

l e alinea

Het gestelde over de vorming van een filter-cake i s volgens informatie b i j Soleton niet j u i s t .

2e alinea

Terecht s t a a t hier d a t "een dergel i jke hoegwaterperiode het volgende verloop

-

kan hebben". Hoogwaterperioden van langere duur maar met een lagere hoogste waterstand moeten ook worden bestudeerd.

Er wordt geen uitspraak gedaan over de kwalitatieve aspecten van de gunstige en ongunstige aannamen.

Wie geeft de garantie d a t ontluchtingspijpen en drainage bl i jven werken. Op mogel i j ke 1 ekkage 1 angs de paal funder bebouwing wordt niet ingegaan.

blz. 10. De vraag dient door L.G.M. t e worden behandeld gedurende

b.v. standen

+

2,50 m kunnen voorkomen,

wel goed

ngen van de

welke periode

blz. 11. Het gekozen intreepunt l i g t 300 m u i t de d i j k . De juistheid zal

QB

moeten worden onderzocht. (Wat i s de invloed van de haven?)

blz. 12.' Op deze pagina z e t L.G.M. in conclunid haar verhaal m i n of meer op 1 Osse schroeven

.

blz. 25. en Het i s nu onduidelijk wat het theoretisch profiel van de waterkering

blz. 26. is.

Bebouwingsvoorstel i s afwijkend van de gevonden profielen (met berm) van het L.G.M. Stabil iteitsberekeningen z i j n n i e t geëvalueerd conform

de afspraak tijdens de vergadering van 11 augustus 1976.

Potentiaal in het diepe zand niet correct aangehouden. L.G.M. moet b i j

de berekening van deze potentiaal uitgaan van het theoretisch profiel. blz. 27. Door Soleton wordt slechts een gemiddelde spleetbreedte van 1 mm ge-

- 6 -

Welke veiligheid is er tegen het optreden van " p i p i n g " nodig? (berm wordt als

-

extra veiligheid gezien).

Al gemeen

Door het L.G.M. i s i n d i t rapport n i e t behandeld: a. zetting van de diepwand t . g . v . negatieve kleef

b. berekening van de toelaatbare paal belastingen.

PI