J. R.
Ochrona praw pokrzywdzonych :
[recenzja artykułu W. Bożewa i M.
Suchariewa opublikowanego w
"Sowietskoj Justicyi", 1963, nr 1]
Palestra 7/3(63), 79-80
Nr 3 (63) Zagraniczna prasa p ra w n icza
listycznych, popełnione w stosunku do m ienia znajdującego się n a terytorium RSFRR, podlegają takim sam ym sankcjom karnym jak przestępstw a przeciwko socjalistycznej w łasności należącej do p ań stw a radzieckiego lub organizacji i przed siębiorstw społecznych.
Dalszego rozw inięcia doznała w nowym k.k. zasada dem okratyzm u socjalistycz nego, co uzasadnia się przede w szystkim w prow adzeniem nowego rozdziału pt. „Przestępstw a przeciwko politycznym i pracow niczym praw om obyw ateli” oraz szeregu nowych przepisów dotyczących ochrony dem okratycznych p raw obywateli. Chodzi tu o ochronę przed takim i czynami, ja k przeszkadzanie w urzeczyw istnie niu rów noupraw nienia kobiety (art. 134), naruszenie tajem nicy korespondencji
((art. 135), naruszenie nietykalności m ieszkania obyw ateli (art. 136) itd.
Zasada hum anizm u socjalistycznego, której najwyższym wym aganiem je st za pew nienie należytej ochrony- radzieckiem u ustrojow i państw ow em u i społecznemu, socjalistycznym stosunkiem społecznym, praw om i interesom p ra w n y m . obywateli, zn ajduje sw oje rozw inięcie w ustanow ieniu surow ej odpowiedzialności k arn ej za najbardziej niebezpieczne przestępstw a, a w obniżeniu sankcji karnych za po pełnienie' m niej niebezpiecznych czynów przestępnych.
Zasada osobistej odpowiedzialności, w yrażona w w ielu przepisach k.k., sprow a dza się do w skazania, że odpowiedzialność k a rn a może nastąpić tylko przy istnie niu winy, za winnego zaś uznaje się w yłącznie tego, kto dokonał przestępstw a um yślnie lub w skutek niedbalstw a.
Znaczenie ochrony jednostki w yraża się m . in. w tym , że rozdział o przestęp stw ach przeciw życiu, wolności, zdrow iu i czci jednostek zamieszczony je st zaraz po rozdziałach, k tóre dotyczą czynów przestępnych w ym ierzonych przeciw ko p a ń stw u i w łasności socjalistycznej.
O dalszym rozw inięciu zasady indyw idualizacji odpowiedzialności i k a ry św iad czy m. in. rozszerzenie k ręgu okoliczności łagodzących lu b obciążających.
Kodeks poświęca w iele uwagi ustaw odaw czem u um ocnieniu zasady w spółudziału społeczeństw a w w alce z przestępczością. Przew iduje on możliwość zam iany środ ków k arnych na środki wychowawcze w stosunku do osób, które dopuściły się czy nów m ało znaczących lub nie przedstaw iających większego niebezpieczeństwa spo łecznego. Innym i w ażniejszym i przejaw am i te j zasady są takie możliwości, jak zwolnienie od odpowiedzialności k a rn e j z przekazaniem spraw y sądom koleżeń skim (art. 51), zwolnienie od odpowiedzialności k a rn e j za poręczeniem (art. 52), zwolnienie nieletniego od odpowiedzialności karn ej ze skierow aniem do kom isji do spraw nieletnich (ust. 4 art. 20), w arunkow e zwolnienie celem popraw y i wycho w ania przez organizację społeczną lu b kolektyw pracujących n a ich w niosek (art. 44,
ust. 4), w arunkow e zwolnienie z włożeniem n a określoną osobę lub kolektyw p ra cujących, za ich zgodą, obowiązku nadzorow ania w arunkow o zwolnionego i pro wadzenie z nim pracy wychowawczej (art. 44 ust. 5).
Ochrona praw pokrzywdzonych
Na łam ach „Sowietskoj Justicyi” (nr 1 z 1963 r.) ukazał się arty k u ł W. B o ż e - w a i M. S u c h a r i e w a om aw iający problem atykę udziału pokrzywdzonego w procesie karnym . Autorzy oparli się na m ateriałach W ydziału A dw okatury Mi nisterstw a Spraw iedliw ości RSFRR dotyczących p ra k ty k i adw okackiej w zakresie reprezentow ania interesów pokrzywdzonych w postępow aniu karnym .
80 Za g ra n iczn a prasa p ra w n ic za Nr 3 (63)
Stosownie do przepisów obowiązującego k.p.k. pokrzyw dzonem u przysługuje sze reg upraw nień już w stadium postępow ania śledczego. Ja k w ykazała p raktyka a d wokaci. z niektórych zespołów b icrą aktyw ny udział w postępow aniu karnym ju ż w tej jego fazie i po zaznajom ieniu się z m ateriałam i zakończonego śledztw a nie jednokrotnie zgłaszają szereg trafnych wniosków (dotyczących np. uzupełnienia m ateriału dowodowego przez powołanie dowodu z nowych świadków, zebranie do kum entów, zm ianę kw alifikacji czynu itd.).
W w ielu w ypadkach — ja k podkreślają autorzy — dzięki pomocy adw okatów zostały zmienione w ydane w toku śledztw a postanow ienia o zaw ieszeniu postępo wania.
N ajwyższy jednak udział adw okatów w charakterze przedstaw icieli pokrzywdzo nych m a miejsce w stad iu m postępow ania przed sądem. Sądy w ielokrotnie uw zględniały w tym stadium w nioski adw okatów o przekazanie spraw y celem uzu pełnienia śledztw a, o pow ołanie dodatkow ych dowodów itd. Wnioski te niejedno krotnie przyczyniły się do praw idłow ego rozstrzygnięcia spraw y (w artykule zn aj dujem y szereg potw ierdzających ten w niosek konkretnych przykładów).
Zgodnie z przepisam i k.p.k. pokrzywdzony ma praw o uczestniczyć w postępow a n i u sądowym (osobiście lub przez swojego przedstaw iciela) w spraw ach z oskarże nia pryw atnego, w spraw ach zaś z oskarżenia publicznego tylko wówczas, gdy w y stępuje on jednocześnie z powództwem cywilnym. Jednakże niektóre sądy przy zn ają adwokatom, którzy reprezentują interesy pokrzywdzonych, możność udzia łu w postępow aniu sądowym także wówczas, gdy powództwo cywilne nie zostało w niesione.
Wreszcie autorzy om aw iają sytuację, kiedy dochodzi do różnicy zdań m iędzy pokrzywdzonym a reprezentującym go adw okatem . Zasadą jest, że gdy adw okat uw aża opinię pokrzywdzonego za niepraw idłow ą, to pow inien m u to w yjaśnić. Jeżeli nie uda m u się przekonać swego mocodawcy, może on zrezygnować z d a l szej reprezentacji jego interesów . Nie można się zgodzić, żeby pokrzywdzony po zbawiony był w tym w ypadku należytej „obrony”, gdyż adw okat obowiązany je st chronić nie w szystkie w ogóle interesy pokrzywdzonego, lecz tylko ite, które są chronione przez praw o.
Z drugiej strony pokrzyw dzony ma praw o w każdej chwili zrezygnować z po mocy danego adw okata i zaangażować innego bądź też może sam występować w obronie sw ych praw .
Nowe szwedzkie prawo autorskie
Po przeszło 20 latach prac przygotowawczych prom ulgow ane zostały w Szwecji. 20.2(11.1961 r. dw ie now e ustaw y dotyczące p raw a autorskiego, ą m ianowicie: jed na dotycząca dzieł literackich i artystycznych, d ru g a — obrazów fotograficznych. Omawia je w czasopiśmie „Le d ro it d ’a u te u r” (nr 2 z 1961 r.) Torw ald H a s s e r .
Nowelizacja ta m iała n a celu uregulow anie now ych problem ów w ynikłych w zw iązku z ogromnym rozwojem techniki, a poza tym zachodziła konieczność w prow adzenia zm ian um ożliwiających ratyfikow anie K onw encji U niw ersalnej o raz tek stu brukselskiego K onw encji Berneńskiej.
