Andrzej Malinowski, Henryk
Stolarczyk
Rozwój biologiczny uczniów Zespołu
Szkół Zawodowych przy Zakładach
HCP w Poznaniu
Prace Naukowe. Kultura Fizyczna 1, 133-138
1997
PRACE NAUKOWE Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie
Seria: KULTURA FIZYCZNA 1997 z. I
Andrzej Malinowski, Henryk Stolarczyk
R O Z W Ó J B IO LO G IC ZN Y U C ZN IÓ W
Z E SPO Ł U SZKÓŁ ZAW O DO W YC H
PRZY Z A K Ł A D A C H H C P W PO Z N A N IU
Liczne dotychczasowe badania ukazywały zróżnicowanie morfologiczne młodzieży w zależności od charakteru szkoły (np. Kozłowski, Sobczak 1987, 1988). Wynika z nich, że młodzież liceów ogólnokształcących przerasta na ogół uczniów szkół zawodowych, chociaż niektóre „modne” szkoły zawodowe o randze techników' skupiają młodzież wyraźnie wyselekcjonowraną w kierunku lepszych wartości rozwojowych. Przed wojną przykładem takiej selekcji był m in. Korpus Kadetów:
Tendencja do zacierania się różnic społecznych w zjawiskach rozwojowych młodzieży polskiej pozostaje nadal sprawą otwartą, i mimo, że różnice środowi skowe wydają się zanikać, potrzeba śledzenia tego procesu w dalszym ciągu nie traci na aktualności.
Biorąc pod uwagę powyższe wprowadzenie, wykorzystaliśmy dane 109 chłopców, którzy rozpoczęli naukę w 1988 r. w Zespole Szkół Zawodowych przy’ Zakładach HCP w Poznaniu. Uczniowie ci byli badani w odstępach rocznych. Z tej liczby 77 uczęszczało do technikum, zaś 42 do zasadniczej szkoły zawodo wej. Miejscem zamieszkania 42 uczniów był Poznań, 38 małe miasta wokół Po znania (Luboń, Mosina, Kórnik), zaś 29 chłopców pochodziło z podpoznańskich
W'Si.
Badania dotyczyły wysokości i masy ciała, tętna oraz ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi. Dodatkowo rejestrowano pojemność życiową płuc. Uzy skane wyniki w postaci podstawowych charakterystyk statystycznych przedstawi liśmy w tabeli I. Wymienione cechy w nawiązaniu do miejsca zamieszkania uczniów i typu szkoły zostały ujęte w tabelach II i III. Z załączonych zestawień wynika środowiskowe zróżnicow'anie w układzie: Poznań - małe miasta - wsie, nie tylko wysokości i masy ciała, ale również rozpatrywanych podstawowych charak
134 A .M alinow ski, H .S to la rczyk
terystyk fizjologicznych. Analiza danych uczniów technikum w relacji do ich ró wieśników ze szkoły zawodowej (tab.III) także wykazuje zróżnicowanie ujawnia jące nieco wyższe wrartości rozpatrywanych cech u tych pierwszych. W naszym
•J • u 3 '0 c. i i H. 0 R! 5 4 7 1 433 44 1 4 7 4 4 6 1 4 62 1 X i/~. 4 0 4 9 4 0 5 0 4 14 4 4 1 5 0 4 1 8 0 c iś n ie n ie ro z k u rc z o w e VJ 6 9 8 9
6.8
7.0 r-' 1 X r\r+-, 00 77 .9 99 L 76.6 7 6 .5 7 6 .5 c iś n ie n ie sk u rc z o w e ■j~. 6.9 7.3 7.5 7.8 0 8 08 1 X 12 0 .3 9 O cl 12 0 .8 1 2 1 .0 0c 3 l 122. 8 tę tn o C/i 3.0 3.7 3.7 3.6 1 X 8 69 7 0 .6 71. 2 7 0 .7 70. 5 70. 3 m as a c ia ła !/2 9.486
9.6 9.2 00 r-UL 1 X 000 yr. 65 .0 18 9 6 9 .7 7 0 .9 71.4 73 '3 'U •V) 0 M O v: i* K r-^r 6.7 6 .4 5 .4 5.5 5.6 1 X 1 6 9 1 17 4. 7 176. 3 L'L L \ 178 .4 1 78 .6 u r- O r- X On20
o co (U N O ' S■ 4—' <ł>2
’S 'S -C/3 G es C *—> o cd" " 2 G > 5 c/3 cds
G -C/3 o o C/3 r G -C/3 o t: cd £ <Dc
o> G <u N u -Ol, cd <L> X> cd HT ab el a Il a. R oz kł ad w ar to śc i ce ch uc zn ió w ' w za le żn oś ci od m ie js ca za m ie sz k an ia :
Rozwój biologiczny uczniów Z esp o łu Szkół Zaw odow ych 135
o> -t r-» •o <r, rr, u Ś 1 X *C r -'O 9 8 9 8 69 70 0 70 0 69 9 c c CC 1 o £ 40 r*- rd 3 4 CS E 1 X oś*r O vC 70 7 o r*> 70 .1 O r* S -r \ r d 3 9 r ■<Ti 3.9 r-rd 36 h o a , 1 X 7 0 2 7 1 4 sO r*** X) O r- 70 8 70 5 u « 9.6 1 0 2 9 8 9 9 vr. 00 9 8 § 1 X Śo r-■o 70 5 *T r*> r - 72 1 CC « Os so oś 86 r*\OŚ
L79J
Osi
E u TB E t X 59 .4 j 65.0 67 5 0 6 9 Oo r-O li ,5 w 8.8 Os r-* oo 74 r*Tf 74 j C a . l X 5 6 4 63 2 6 6 4 66 5 66 9 L O L u * r -Tp SO <NSO £ O ■S 1 X 16 8 4 17 4 3 17 6 0 17 6 5 1 7 7 .0 1 7 7 5 * 2 u 3 • 3 - 7.3 6 7 TT sd rjsd (Nsd rr\vr, C O E E I X 16 9 3 1 7 4 5 1 7 6 .1 17 7 2 177.3 178 0 ■S * r - 6.9 6.6 60 00 00 ta c a. 1 X v~> Os sC 174 9 1 77. 0 17 8 1 17 8 6 17 8 8 u 5 sr , SO r-» 00 O Ori * • ■ • ■ ■ • 3 "S. O % l X 40 25 Otr, O 't OTT 41 0 0 41 0 5 4 1 7 0 * G fe-3 3 • ' ■ ■ • ■ c V £ *« E 1 X j 4 0 3 0 00 rf, O TT 40 4 0 O r i ,rT tr, tT 41 8 0 '§ <A ■ ■ ■ ■ • • S c o. ł X 4 0 6 0 4 0 6 9 4 0 7 0 4 1 6 0 4 1 6 5 4 2 0 0 o oe sC 6.8 r-SC K OP» r-Os
1 X 8 18 76.0 74.8 L U 74 7 r-* TT r-> u * 3 33 « 8 9 r-vd OO sC r**SC r-* O 5 •a0 u C E rtt E 1 X tr*',T oo 80 1 Z9 L 76 1 7 6 0 7 6 1 C .p cc 6.9 8 9 68 O s sC O r*ś o CU i X TT oo r*"s n 00 79 2 7 9 2 i 79.0 79 0 - O Tfr- srv P** OO O OO 00 5 t X 11 9 3 12 0 4 12 0. 5 120.6 12 1 .0 1 2 1 6 u S a m al e m ia st a - 8 9 sCr-*ś 7.9 00 OO ¿4 U 6 1 X 00OS 120. 4 12 0.8 12 1 3 12 3 1 12 3 2 ,ą -8 9 69 r-7. 7 Cs r-1 79 1 O CU 1 X 120 .4 120 .7 12 0 9 121 .5 12 4 1 12 4 5 w ie k *Ti SO P - 00 Os O .2 '5es • st/5 0> e s « 0 1/5 3? 2 1 o -t/5 o •SŁ5 a * % o 3 J = O <u o G -t/s o Ceu £ " O J5 ’S X ) eo S « H136 A.Malinowski, H.Stolarczyk
Tabela III a. Rozkład wartości cech uczniów w zależności od typu szkoły:
wiek
wysokość ciała masa ciała tętno
Technikum Szkoły zawodowe Technikum Szkoły zawodowe Technikum Szkoły zawodowe X s X s X s X s X s X s 15 169.2 7.4 169.0 7.4 56.4 9.3 59.6 9.7 71.4 3.1 68.3 3.0 16 175.0 6.7 174.3 6.8 63.3 9.7 66.7 9.9 71.3 3.8 69.8 3.6 17 176.5 6.3 176.1 6.5 66.9 9.6 69.7 9.7 71.3 4.2 71.0 4.0 18 178.4 5.4 176.6 5.4 68.4 9.1 72.6 9.3 71.1 3.8 69.5 3.6 19 178.5 5.4 176.8 5.5 70.0 7.7 72.6 7.9 70.7 3.7 69.3 3.5 20 178.9 5.5 178.1 5.6 71.0 7.5 72.7 7.8 70.9 3.6 69.8 3.5
Tabela III b. Rozkład wartości cech uczniów w zależności od typu szkoły:
wiek
ciśnienie skurczowe krwi ciśnienie rozkurczowe krwi
pojemność życiowa płuc
Technikum Szkoły zawodowe Technikum Szkoły zawodowe Technikum Szkoły zawodowe X s X s X s X s X s X s 15 121.4 6.8 119.1 6.9 85.1 6.8 82.3 6.9 4075 - 4015 -16 122.4 7.2 119.1 7.3 79.8 6.9 76.5 6.7 4080 - 4020 -17 123.1 7.6 119.2 7.4 79.0 6 8 75.3 6.8 4080 - 4025 -18 123.1 7.9 119.2 7.7 78.7 7.1 75.5 7.0 4200 - 4100 -19 123.8 7.8 120.0 7.8 78.6 7.1 75.4 7.1 4200 - 4110 -20 123.9 8.0 120.7 8.0 78.6 7.1 75.4 7.1 4220 - 4140
-Rozwój biologiczny uczniów Z espołu Szkół Zaw odow ych ... 137
przekonaniu istotnym elementem, dotychczas nie podkreślanym w tego typu opracowaniach, jest fakt pewnego podwyższania się ciśnienia tętniczego krwi w układzie: wieś, małe miasto, duża aglomeracja, oraz u uczniów bardziej obcią żonych pracą umysłową (technikum).
Tabela IV. Zestawienie porównawcze wysokości i masy ciała:
Wiek
Wysokość ciała Masa ciała
badani chłopcy Poznań (Cieślik i in. 1994) chłopcy z Techni kum Elektroniczne go w Poznaniu (1991) badani chłopcy Poznań (Cieślik i in. 1994) chłopcy z Techni kum Elektroniczne go w Poznaniu (1991) 15 169.1 173.4 174.4 58.0 60.3 62.1 16 174.7 176.3 175.7 65.0 64.7 64.1 17 176.3 177.8 177.4 68.1 66.6 67.5 18 177.7 178.9 178.5 69.7 68.2 69.9 20 178.6 - - - -
-Porównując wysokość ciała badanych chłopców ze standardami tej cechy dla młodzieży Poznania (Cieślik i in. 1994) można wyraźnie zauważyć, że wartości tej cechy u ogółu uczniów tej szkoły są mniejsze (tab.IV, ryc. 1). Badana młodzież wykazuje jednak przyrosty wysokości ciała jeszcze po 18. roku życia, uzyskując w wieku 20 lat zbliżone wartości do normy dla 18-letnich chłopców poznańskich. Natomiast wartości masy ciała badanych niższe są tylko w wieku 15 lat, a na stępnie wraz z wiekiem badani uczniowie stają się ciężsi w stosunku do rówieśni ków z Poznania.
Zamieszczone także w tab.IV dane porównawcze uczniów Technikum Elek tronicznego w Poznaniu zbadanych w 1991 r. ukazują wyraźnie wyższe wartości wysokości i masy ciała niż odpowiednie cechy chłopców stanowiących analizo wany materiał. Różnice te należy przypisać elitarnemu w pewnym sensie charak terowi tego typu szkoły, o czym już wspominaliśmy.
138 A .M a i in o w ski, H .Sto la rczyk
Bibliografia
1. Cieślik J.. Kaczmarek M., Kaliszewska-Drozdowska M D . 1994. Dziecko
poznańskie '90. Poznań.
2. Kozłowski W., Sobczak Z.. 1987, „Ocena rozwoju somatycznego i wydol ności fizycznej mlodzież>' ze środowiska wielkomiejskiego na przykładzie uczniów Technikum Mechanicznego i Liceum Ogólnokształcącego w7 Ło dzi”. Cz.I., Med. Pracy. XXXVIII. 5:341-351.
3. Kozłowski W.. Sobczak Z., 1988, „Ocena rozwoju sprawności motorycz- nej młodzieży7 ze środowiska wielkomiejskiego na przykładzie uczniów7 Technikum Mechanicznego i Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi”, Cz.II. Med. Pracy, XXXIX, 5: 309-321.
SU M M A RY
A.M alinowski, H .Stolarczyk
B IO L O G IC A L D E Y E L O P M E N T O F P I T I L S O F V O ( A T IO N A L S C H O O L S ( O M P L E X R U N BY H ( P P L A M ENT P O ZN A Ń
W orks presenting problem s o f biological developm ent o f adolescents indicate different levels o f pupils representing different types o f schools. Representatives o f secondary' compre hensive schools and certain technical schools group adolescents who tend to select better deve lopm ental values.
hi view o f lack o f uniform results concerning erasing social differences in developm ental phenom ena, there is an urgent necessity for continuing observation o f the problem . 109 m ale pupils who started their education in Vocational School Complex m n by HCP Plant in Poznań w ere investigated (77 attended secondary technical school, 42 attended basic vocational school). The respondents came from Poznaii and sm all towns and villages o f Poznan voivodship. Their height, w'eight, pulse, systolic and diastolic blood pressure, and lung capacity w'ere registered at regular intervals o f one year.
There w ere higher values in the considered features in cases o f pupils o f the sam e age who attended basic vocational school and lower than those registered in case o f pupils o f the same age attending Secondary Technical School o f Electronics.
Generally, the investigated boys w ere characterized by lower height and higher w eight in relation to standard features o f Poznań adolescents.
