ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 13 (2005), str. 261-276
Anna Drozdowicz
Zakład Badań iDokumentacji Polarnej im. Prof. Z.Czeppego, Instytut Botaniki UniwersytetuJagiellońskiego
ul. Kopernika 27, 31-501 Kraków drozdowicz@ib. uj. edu.pl
Received: 25. 07. 2005 Reviewed: 28. 07.2005
MATERIAŁY DO CHOROLOGII ŚLUZOWCÓW W BIESZCZADZKIM PARKU NARODOWYM
Materials to the chorology of Myxomycètes in the Bieszczady National Park
Abstract: From 7th till 10th of October2004, near Suche Rzeki andalong educational path up toOrłowiczPass,themyxomycètes werecollected.This study ledtoidentification of 14 newtaxaand2varietiestotheBieszczady NationalPark(BdPN).Alot of new sites of species,known from theotherpart of BdPN,were also given.OnJune 6th and7th 2005, in Wołosaty valleyandnearSmolnikseveral interestingspecieswereobserved.In present boundariesof the Park 45speciesand 3 varietiesof myxomycèteswerefound.
Wprowadzenie
We wrześniu 2004 roku krótki pobyt w stacji Bieszczadzkiego Parku Naro
dowego (BdPN) w Suchych Rzekach poświęcono na intensywne poszukiwania śluzowców wzdłuż ścieżki przyrodniczej„Suche Rzeki - Smerek” (Winnicki, Hol
ly2002)- do górnej granicy lasu pod Przełęczą Orłowicza. Badania prowadzo no w pasie około 20 m, po obu stronachwyznaczonegoszlaku. Zbieranodanedo tyczące różnorodności gatunkowej oraz ilościowości pojawów śluzowcówna wspomnianym obszarze. W okolicach Suchych Rzek notowano już występowa nie śluzowców (Drozdowicz 1997,2001), aleniewzdłuż ścieżki przyrodniczej.
W 2005 roku również zebrano kilkanaście okazów śluzowcóww Suchych Rzekach iw dolinie potoku Wołosatego oraz w Żurawinie koło Smolnika- poza granicami BdPN.
Opis zbiorów i ich opracowanie taksonomiczne
Wspólne prace terenowe w zespole kilku osób dostarczyłyobfitej kolekcji okazów śluzowców. Zbierano je z powierzchni martwego drewna,przede wszyst kim, bukowego i jodłowego, atakżezkory obumarłych kłód, leżącychwdnie lasu.
OkazPhysarum licheniforme znaleziono na korze żywegodrzewa buka Fagus sylvatica. W zagłębieniu kory, pęknięciu i starejdeformacji, w nagromadzonej tam warstewce próchnicy mogła rozwinąć sięśluźnia (plasmodium), aby następnie przekształcić sięwzaradnie tego gatunku, zlokalizowanena wysokościokoło 140 cm nad powierzchnią gruntu. Usytuowanie okazuzdaje się potwierdzać ten fakt i jednocześnieprzypuszczenia,żeśluźnianieprzemieściłasięod nasady pnia i po
wierzchni gruntu. Plasmodia gatunków należących do rodzaju Physarumsą sto
sunkowo ruchliwe, ale mobilnośćzależyodmasy śluźni i stopnia ich organizacji oraz jest w pewnym zakresie swoista dla danego gatunku.
W trakcie practerenowych nie stwierdzono obecności śluzowców z grupy ekologicznej pedobiontów - czyli gatunków wyraźnie związanych ze ściółką.
Plasmodia rozwijają sięw głębszychwarstwach rozkładającej się ściółki, abypo procesie transformacji uformować zaradnie na powierzchni liści, luźnozalegają
cych nanagromadzonychszczątkach organicznych.
Po wstępnej selekcji zbiorów wyodrębniono materiał zielnikowy, którynie nadawał się do szczegółowego opracowania taksonomicznego.Pozostałości ścian zaradni lub trzonków wskazywały na obecność śluzowców, jednakże takie oka
zy, zachowane wszczątkowejformie,można sklasyfikować conajwyżej do rodza
ju. Są one wyłącznie potwierdzeniem obecności śluzowcówjako grupy organi zmównadanymterenie.
Warto dodać na marginesie, że termin - okaz - w przypadku śluzowców, można interpretowaćniecoszerzej, jako skupienie pierwoszczowocni np. Physa rum cinereum, kilku drobnych zrosłozarodni np. Lycogala epidendrum lub wol
nych zaradni np. Arcyriadenudata, uformowanych na wyraźnie ograniczonej powierzchni podłoża, przyjmując, żepojawienie siętych zaradni jest wynikiem procesu transformacjijednejśluźni jako osobnika. Jeśli na długości kilku metrów obumarłej kłodypojawiają się ścisłe skupienia zaradni tego samego gatunku ślu- zowcaw niewielkichodstępach, to trzeba uwzględnić fakt,że wewnętrzu kłody mogła rozwinąć się bardzo rozczłonkowana śluźnia, która w postępującym pro cesie transformacji przekształciła sięw liczne skupienia zaradni,należące do tego samego osobnika. Natomiast zlokalizowanie zaradni tegosamego gatunku na końcach wielometrowejkłody, pozwala na przypuszczenie,zeznaczniewiększym prawdopodobieństwem, że w głębi podłoża nastąpił rozwój dwóch niezależnych śluźni - osobnikówtego samego gatunku. Okazem jest też pojedyncza zarodnia, powstająca z przekształcenia maleńkiej śluźni np.u przedstawicieli rodzaju Licea, niezmiernietrudnado odszukania w warunkachterenowych. Przeglądaniemate-
N Drozdowicz - Materiały do chorologii śluzowców...
263
riału zielnikowego, z zastosowaniem sporych powiększeń, zwiększaszanse na odnalezienietakdrobnychzarodni, pamiętając jednak, że gatunkiz rodzajuLicea należą dostosunkowo rzadkich.
Pod koniec 2003 roku ukazałasię Krytyczna lista śluzowców Polski (Droz dowicz i in. 2003),na podstawie której przygotowanoniniejszy spis gatunków śluzowców zebranych w BdPN orazpoza Parkiem. Dokonano też korekty nazw łacińskich, łącznie z zapisem frazy autorskiej, wszystkich śluzowców, które zacy
towano w publikacjach na łamachRoczników Bieszczadzkich (Drozdowicz 1997, 2001, 2003). Pełny wykaz taksonów zamieszczono w tabeli 1.
Kolekcjęokazów śluzowców opracowano taksonomicznie, korzystając zna
stępujących monografii: Krzemieniewskiej (1960), Martina i Alexopoulosa (1969), Nannengi-Bremekamp(1991), Inga (1999) oraz Neuberta,Nowotnego i Baumanna(1993; 1995; 2000).Zgromadzone materiały zielnikowe zostały prze kazanedo działu „MYXO” Zielnika Głównego (KRA)Instytutu Botaniki Uniwer
sytetuJagiellońskiego.
Spis gatunków śluzowców
! -oznaczenie gatunkunowego dla Bieszczadzkiego ParkuNarodowego.
1. Arcyria cinerea (Buli.) Pers.- 1 stanowisko, na powierzchni mchów po rastających resztki pniaka bukowego, Suche Rzeki -ścieżka przyrodnicza, 8X 2004. Notowany w BdPN: Drozdowicz (2001).
2. Arcyria denudata (L. ) Wettst.- 4stanowiska, na drewnie kłódbukowych, wśród mszakówporastających drewno, na hymenoforze obumarłego owocnika huby Fomes fomentarius,Suche Rzeki - ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004; 1 sta nowisko, na drewnie w szczelinach kłodybukowej,SucheRzeki, 6VI 2005.No
towany w BdPN: Domański i in. (1970).
3. Arcyria ferrugineaSaut. - 6 stanowisk, nadrewnie kłód i pniaków jodło wych oraz na silnie zbutwiałym drewnie kłody iglastej, Suche Rzeki- ścieżka przyrodnicza, 7-8 X2004. Notowany w BdPN: Domański i in. (1970).
4. ! Arcyria obvelata (Oeder) Onsberg - 2 stanowiska,na korze i na drewnie kłód bukowych, Suche Rzeki - ścieżka przyrodnicza, 7-8 X 2004.
5. ! Comatricha nigra (Pers. exJ.F. Gmel.) J. Schrót. - 2 stanowiska, nasłabo zbutwiałym, stosunkowo twardym drewnie bukowym, Suche Rzeki - ścieżka przyrodnicza, 7-8 X2004.
6. ! Cribraria macrocarpa Schrad. -5 stanowisk,na silnie zbutwiałym drew
nie iglastym starych pniaków i kłód, SucheRzeki- ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004.
7. Cribraria microcarpa (Schrad.) Pers. — 1 stanowisko, na drewnie zbu
twiałejkłody iglastej, Żurawink. Smolnika, 7 VI2005.
8. ! Cribraria piriformis Schrad. - 1 stanowisko, na drewnie iglastym, w szczelinach z boku kłody, Suche Rzeki- ścieżkaprzyrodnicza,8 X 2004.
9. Cribraria rufa (Roth) Rostaf. - 7 stanowisk,na silnie zbutwiałymdrew
nie jodły i nieoznaczonym iglastym starych pniaków i kłód oraz na drobnych kawałkach drewna, rozproszonych w dnie lasu, Suche Rzeki -ścieżka przyrod nicza, 7-8 X 2004; 1 stanowisko,nadrewnie, mocno zbutwiałej kłody iglastej,na powierzchni od stronyziemi, Suche Rzeki,6VI 2005. Notowanyw BdPN:Droz- dowicz(2001).
10. ! Cribrariasplendens (Schrad.)Pers. - 1 stanowisko, na silnie zbutwia
łymdrewnie iglastym w postaci kawałków rozproszonych w dnie lasu, Suche Rzeki - ścieżka przyrodnicza,8 X 2004.
11. ! Cribraria vulgaris Schrad. - 1 stanowisko, na silniezbutwiałymdrew
nie iglastym starego, rozpadającego się pniaka, Suche Rzeki - ścieżka przyrod nicza, 8 X2004.
12. Fuligo levidermaH. Neubert, Nowotny& K. Baumann- 2stanowiska, na fragmentach kory, na powierzchni starych kłód bukowych, Suche Rzeki - ścież kaprzyrodnicza, 7-8X2004.Notowany w BdPN: Domański i in. (1970).
13. Fuligo septica (L.) F. H. Wigg. var.septica - 10 stanowisk, na drewnie o różnymstopniu zbutwienia, bukowym, topoli osiki i jodłowym,w postaci kłód i pniaków,na drobnych gałązkach, Suche Rzeki - ścieżka przyrodnicza, 7-8X 2004.Notowany w BdPN: Domański i in. (1970).
! Fuligo septica (L.) F. H. Wigg. var. Candida(Pers.)R. E. Fr. - 1 stanowis
ko,na brzegu spękanych resztek drewna starego pniakaiglastego, Suche Rzeki -ścieżkaprzyrodnicza, 8 X 2004.
14. ! Hemitrichia calyculata (Speg.) M. L. Fair -3 stanowiska, na silnie zbutwiałym drewnie bukowychkłód, także na ryzomorfach oplatającychkłody, Suche Rzeki-ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004.
15. Hemitrichia clavata (Pers.) Rostaf. in Fuckel -5 stanowisk, na silnie zbutwiałym drewnie bukowych kłód, także na ryzomorfach oplatających kłody, na resztkach starych pniaków oraznazłamanym martwym pniutopoliosiki, Suche Rzeki- ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004. Notowany w BdPN: Drozdowicz (1997).
16. ! Lindbladia tubulina Fr. - 1 stanowisko, na silnie zbutwiałym drewnie resztekstaregopniaka iglastego, Suche Rzeki -ścieżkaprzyrodnicza, 8 X 2004.
17. ! LycogalaconfusumNann.-Bremek. ex Ing - 5 stanowisk, na drewnie i korze bukowych kłód, Suche Rzeki-ścieżka przyrodnicza, 7-8X2004; 2 sta nowiska, na drewnie zbutwiałych kłód iglastych,Żurawin k. Smolnika, 7 VI2005.
A. Drozdowicz - Materiały do chorologii śluzowców...
265
18. Lycogala epidendrum (L.) Fr. - 20 stanowisk, na drewnie oróżnym stop
niu zbutwienia, bukowym i jodłowym, w postacikłód i pniakóworaz drobnych kawałków drewna rozproszonych w dnie lasu, Suche Rzeki - ścieżka przyrodni cza, 7-8 X2004; 1 stanowisko, na korze i drewnie kłody bukowej, dolina poto
ku Wołosatego, 7 VI 2005.Notowanyw BdPN: Domański i in. (1970);Drozdo
wicz (1997).
19. Metatrichia floriformis(Schwein.)Nann.-Bremek. -4 stanowiska, na drewnie o różnym stopniu zbutwienia, kłódbukowych i jodłowych, Suche Rze ki - ścieżka przyrodnicza, 7-8X 2004. Notowany w BdPN: Domański i in. (1970).
20. Metatrichiavesparia (Batsch) Nann.-Bremek. ex G.W. Martin & Alexop.
- 5 stanowisk, przez wszystkim na silnie zbutwiałym drewnie kłódbukowych, także wśród mszaków porastających stare kłody,SucheRzeki - ścieżka przyrod
nicza, 7-8 X2004.Notowany w BdPN: Drozdowicz (1997).
21. ! Physarumlicheniforme(Schwein.) Lado - 2stanowiska, nakorzeżywe go buka, nawysokościokoło 140cmnad powierzchnią gruntuorazna korze kłody bukowej o słabymstopniurozkładu, Suche Rzeki-ścieżka przyrodnicza, 7-8 X 2004.
22. Reticularia lycoperdon Buli. - 2 stanowiska, na korze kłód bukowych, Suche Rzeki - ścieżka przyrodnicza, 7-8 X 2004; 1 stanowisko, na korze kłody bukowej, dolina potoku Wołosatego, 7 VI2005. Notowany wBdPN: Drozdowicz (1997).
23. ! Reticulariaolivácea (Ehrenb.) Fr. -2 stanowiska,na stosunkowo sła
bozbutwiałym drewnie kłód bukowych, Suche Rzeki - ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004.
24. Stemonitis axifera (Buli.) T. Macbr. - 1 stanowisko, nadrewnie kłody iglastej pokrytym drobnymi plechami wątrobowca Lophocoleaheterophylla, do lina potoku Wołosatego, 7 VI 2005. Notowanyw BdPN: Domański i in. (1970);
Drozdowicz (1997).
25. Stemonitis fusca Roth - 3 stanowiska, na drewnie w różnym stopniu zbu
twienia kłód bukowych i jodłowych, Suche Rzeki- ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004. Notowany w BdPN: Domański i in. (1970).
26. Stemonitopsis typhina (F. H. Wigg.) Nann.-Bremek. - 1 stanowisko, na kawałkach silnie zbutwiałego drewna liściastego, Suche Rzeki - ścieżka przyrod
nicza, 8 X 2004; 1 stanowisko, na korze i na drewnie buka, Suche Rzeki, 6 VI 2005. Notowany w BdPN: Drozdowicz (2001).
27. ! Trichiabotrytis(J. F. Gmel.)Pers.- 1 stanowisko,na drewnie rozpada jącego się, starego pniaka iglastego, Suche Rzeki -ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X
2004.
28. Trichia decipiens (Pers.)T.Macbr.var. decipiens - 5 stanowisk, na drew
nie w różnym stopniu zbutwienia kłód bukowych i jodłowych, starych pniaków i na kawałkach drewna, rozproszonychw dnie lasu, Suche Rzeki - ścieżka przy rodnicza, 7-8 X 2004. Notowany w BdPN: Domański i in. (1970).
! Trichia decipiens (Pers.) T. Macbr. var. olivácea (Meyl.) Meyl. -3 stano
wiska, na drewnie wróżnym stopniuzbutwieniakłód bukowych i jodłowych ina kawałku drewnaliściastego w dnie lasu, Suche Rzeki - ścieżka przyrodnicza, 7-8 X 2004; 1 stanowisko, na drewnie w szczelinach kłody bukowej, Suche Rzeki, 6 VI2005.
29. Trichiafavoginea(Batsch)Pers. - 4 stanowiska, na silnie zbutwiałym drewnie kłód oraz pniaków bukowych i jodłowych, Suche Rzeki- ścieżka przy
rodnicza, 7-8 X 2004. Notowanyw BdPN: Domański i in. (1970); Drozdowicz (1997).
30. ! TrichiapersimilisP. Karst. - 2stanowiska, na silniezbutwiałymdrew
nie bukowym, w szczelinach z boku kłody oraz na pozostałościach pnia bukowe
go, Suche Rzeki- ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X 2004.
31. ! Trichia scabra Rostaf. - 1 stanowisko, na zbutwiałym drewnie buko wym, z boku kłody, Suche Rzeki- ścieżkaprzyrodnicza, 8 X 2004.
32. Trichia varia (Pers, exJ. F. Gmel.) Pers. - 6 stanowisk, na drewnie wróż
nym stopniu zbutwienia kłódbukowych ijodłowych, starychpniaków i nakawał kach drewna, rozproszonych w dnie lasu oraz na fragmentach kory bukowej i jo
dłowej, Suche Rzeki -ścieżkaprzyrodnicza, 7-8 X2004. Notowanyw BdPN:
Drozdowicz (2001 ).
A. Drozdowicz - Materiały do chorologii śluzowców...
267
Tabela 1.SpisgatunkówśluzowcówwystępującychwBieszczadzkimParku Narodo
wym(BdPN),wBieszczadach poza Parkiem (B), wokolicyPolańczyka(P),wMagur skim ParkuNarodowym(MPN)orazwpozostałejczęściBeskiduNiskiego(BN).
Table1. ListofMyxomycètes occurringin the BieszczadyNational Park(BdPN), in the BieszczadyMtsoutsidetheBNP (B), in thevicinity of Polańczyk(P), in the Magurski National Park (MPN)andinthe remainingpartofLow Beskidy Mts (BN).
Gatunek1 / Species' BdPN B p MPN BN
A reyría affinis Rost.
A reyríaaffinisRostaf. +
Arcyría cinérea(Bull.) Pers.
Arcyríacinérea(Bull.) Pers. + + +
Arcyría denúdala(L.)Wettst.
Arcyríadenúdala(L.) Wettst. + + + +
Arcyría ferruginea Sauter
Arcyría ferrugineaSaut. + + +
Arcyría incarnata (Pers.) Pers.
Arcyríaincarnata(Pers. ex J. F.Gmel.) Pers. + +
Arcyría insignis Kalchbr.& Cooke
ArcyríainsignisKalchbr.&Cooke in Kalchbr. +
Arcyría obvelata (Oeder)Onsberg
Arcyríaobvelata(Oeder)Onsberg + + + +
Badhamia foliicola Lister
Badhamia foliicola Lister +
Badhamia paniceaRost.
Badhamiapanicea(Fr.) Rostaf. in Fuckel +
Ceratiomyxa fruticulosavar. fruticulosa(Müll.) Macbr.
Ceratiomyxa fruticulosa (0. F. Müll.)T. Macbr.
var. fruticulosa
+ + +
Ceratiomyxa fruticulosavar.porioides(Alb. &
Schw.)A. Lister
Ceratiomyxa fruticulosa (O. F.Müll.)T. Macbr.
var. porioides (Alb. &. Schwein.) G. Lister
+ +
Comatricha laxa Rost.
Comatricha laxa Rostaf. +
Gatunek1 / Species1 BdPN B p MPN BN
Comatricha nigra (Pers.) Schroet.
Comatrichanigra(Pers, ex J.F. Gmel.) J.
Schrot.
+ + +
Cribrariaargillacea(Pers.) Pers.
Cribrariaargillacea(Pers, ex J. F. Gmel.) Pers. 4- +
Cribrariaaurantiaca Schrad.
Cribrariaaurantiaca Schrad. +
Cribrariacancellata(Batsch)Nann.-Bremek.
Cribraria cancellata (Batsch)Nann.-Bremek. + +
CribrariaintricataSchrad.
Cribraria intricataSchrad. +
CribrariamacrocarpaSchrad.
Cribraria macrocarpaSchrad. + + + 4-
Cribraria microcarpa(Schrad.) Pers. + Cribraria piriformis Schrad.
Cribrariapiriformis Schrad. + + +
Cribrariarufa(Roth) Rost.
Cribrariarufa(Roth)Rostaf. + + + +
Cribraria splendens (Schrad.) Pers.
Cribraria splendens (Schrad.) Pers. + +
Cribraria vulgarisSchrad. 4-
Diachealeucopoda(Bull.) Rost.
Diachea leucopodia (Bull.) Rostaf. + + + 4-
Dictydiaethalium plumbeum(Schum.) Rost.
Dictydiaethaliumplumbeum (Schumach.) Rostaf. in Lister
+
Diderma alpinum Meylan
Didermaalpinum (Meyl.) Meyl. +
Didermamontanum(Meyl.) Meyl.
Didermamontanum (Meyl.) Meyl. +
Diderma niveum (Rost.)Macbr.
Didermaniveum(Rostaf.)T.Macbr. +
F. Drozdowicz - Materialy do chorologii áluzowców...
269
Gatunek1 / Species' BdPN B p MPN BN
Diderma testaceum(Schrad.) Pers.
Diderma testaceum (Schrad.) Pers. +
Didymiumclavus(Alb.& Schwein.) Rabenh.
Didymium clavus (Alb. &Schwein.) Rabenh. +
Didymiummelanospermum(Pers.) Macbr.
Didymiummelanospermum(Pers.)T. Macbr. +
Didymium nigripes (Link) Fr.
Didymium nigripes (Link) Fr. + + +
Enerthenemapapillatum(Pers.) Rost.
Enerthenema papillatum (Pers.) Rostaf. +
Enteridium lycoperdon(Bull.) Farr
Reticularialycoperdon Bull. + + + +
Fuligoleviderma H. Neubert,Nowotny& K.
Bauman
Fuligo leviderma H. Neubert,Nowotny& K.
Baumann
+ + +
Fuligo muscorum Alb. & Schwein
Fuligomuscorum Alb. & Schwein. +
Fuligo séptica var. séptica (L.) Wiggers
Fuligoséptica(L.) F. H. Wigg. var. séptica + + + + +
Fuligo sépticavar. candida(Pers.) R.E. Fr.
Fuligoséptica(L.) F. H. Wigg.var. candida (Pers.) R. E. Fr.
+ +
Hemitrichiacalyculata(Speg.)Farr
Hemitrichia calyculata (Speg.)M. L. Farr + +
Hemitrichia clavata(Pers.)Rost.
Hemitrichia clavata (Pers.) Rostaf. in Fuckel + + + +
Hemitrichiaserpula(Scop.) Rost.
Hemitrichiaserpula(Scop.)Rostaf. ex Lister + + + +
Lamproderma arcyrionemaRost.
Lamprodermaarcyrionema Rostaf. +
Lamprodermaatrosporum Meylan
LamprodermaatrosporumMeyl. +
Gatunek1 / Species' BdPN B p MPN BN
Lamprodermacarestiae (Ces. &deNot.) Meylan Lamprodermacarestiae (Ces. & de Not.)Meyl. +
Lamproderma columbinum (Pers.) Rost.
Lamprodermacolumbinum(Pers.)Rostaf. +
Lamprodermamaculatum Kowalski +
Lamprodermaovoideum Meyl. +
Leocarpus fragilis(Dicks.) Rost.
Leocarpus fragilis (Dicks.)Rostaf. + + + +
Lepidoderma carestianum (Rab.) Rost.
Lepidodermacarestianum (Rabenh.) Rostaf. +
Licea minima Fries
LiceaminimaFr. +
Lindbladia tubulina Fries
Lindbladiatubulina Fr. + +
LycogalaconfusumNann.-Bremek. exIng + +
LycogalaconicumPers.
Lycogalaconicum Pers. + + + +
Lycogalaepidendrum (L.)Fries
Lycogala epidendrum(L.) Fr. + + + + +
Metatrichia floriformis(Schwein.)Nann.-Bremek.
Metatrichia floriformis(Schwein.) Nann.- Bremek.
+ + +
Metatrichia vesparium(Schwein.)Nann.-Bremek.
Metatrichia vesparia(Batsch)Nann.-Bremek.
ex G.W.Martin&Alexop.
+ + + +
Mucilago Crustacea F.H.Wigg.
Mucilago Crustacea F.H. Wigg. +
Perichaena depressaLibert
PerichaenadepressaLib. +
Physarumalbescens Ellis
Physarumalbescens Ellis ex T. Macbr. +
A. Drozdowicz - Materialy do chorologii áluzowców...
271
Gatunek1/ Species' BdPN B P MPN BN
Physarum cinereum (Bätsch.) Pers
Physarumcinereum (Batsch) Pers. +
Physarum citrinum Schumach.
Physarum citrinum Schumach. + +
Physarumglobuliferum(Bull.) Pers.
Physarum globuliferum (Bull.) Pers. +
PhysarumleucophaeumFr.
Physarumleucophaeum Fr. +
Physarum leucopusLink
Physarum leucopus Link +
Physarumlividum Rost.
Physarum licheniforme(Schwein.) Lado + + +
Physarum nutans Pers.
Physarumálbum(Bull.)Chevall. + + + +
Physarum psittacinumDitmar
Physarum psittacinum Ditmar in Sturm + +
Physarum robustum (Lister)Nann.-Bremek.
Physarum robustum(Lister)Nann.-Bremek. +
Physarum viride(Bull.) Pers.
Physarumviride(Bull.) Pers. + + +
Reticularia oliváceo (Ehrenb.) Fr. + Stemonitis axifera(Bull.)Macbr.
Stemonitisaxifera(Bull.)T. Macbr. + + + + +
Stemonitisflavogenita Jahn
Stemonitis flavogenita E. Jahn + +
Stemonitisfusca var.fusca Roth.
Stemonitis fusca Roth + + + +
Stemonitisfusca var. rufescens A. Lister
Stemonitis fusca Roth +
Stemonitis herbaticaPeck.
Stemonitisherbatica Peck +
* W podsumowaniu liczba gatunków + odmian / *Total numbers include species + varieties.
1 Nazwy gatunków śluzowców publikowane w Rocznikach Bieszczadzkich (Drozdowicz 1997, 2001,2003) oraz aktualne nazwy gatunków śluzowców według Myxomycètes of Poland. A Checklist (Drozdowicz i in. 2003) - zaznaczone pogrubionym drukiem /1 Taxa of myxomycètes published in Roczniki Bieszczadzkie (Drozdowicz 1997, 2001, 2003) and their presently used valid names, according to the Myxomycètes of Poland. A Checklist (Drozdowicz et al. 2003), are in bold face.
Gatunek1/ Species' BdPN B P MPN BN
Stemonitis smithii T. Macbr.
Stemonitissmithii T. Macbr. +
Stemonitopsis hyperopia(Meylan)Nann.-Bremek.
Stemonitopsishyperopia(Meyl.)Nann.- Bremek.
+
Stemonitopsis typhina (Wiggers)Nann.-Bremek.
Stemonitopsis typhina(F. H. Wigg.)Nann.- Bremek.
+ + + +
Trichiaaffinis de Bary
Trichiaaffinis de Bary in Fuckel + +
Trichia botrytis (J. F. Gmel.)Pers.
Trichia botrytis (J. F. Gmel.) Pers. + +
Trichiadecipiens var. decipiens(Pers.) Macbr.
Trichiadecipiens(Pers.)T. Macbr. var.
decipiens
+ + + + +
Trichia decipiens var. olivácea Meylan
Trichiadecipiens(Pers.)T. Macbr. var. olivácea (Meyl.) Meyl.
+ +
Trichia erectaRex.
Trichiaerecta Rex +
Trichia favoginea(Batsch) Pers.
Trichia favoginea(Batsch) Pers. + + + + +
Trichia persimilis Karst.
Trichia persimilis P. Karst. + +
Trichia scabra Rost.
Trichia scabra Rostaf. + + + +
Trichiavaria (Pers.) Pers.
Trichiavaria(Pers, ex J. F. Gmel.) Pers. + + + +
Tubifera ferruginosa(Batsch.) J. F.Gmel.
TubuliferaarachnoideaJacq. + + + + +
RAZEM*/ TOTAL*'. 45+3 28 22 51 42+3
A. Drozdowicz - Materiały do chorologii śluzowców...
273
Podsumowanie
Niniejsza notatka zawiera kolejne,nowe dla BieszczadzkiegoParku Narodo
wego taksony, łącznie 14 gatunków i 2 odmiany, wśród których wymienione po niżej, są szczególnie cenne - podawane dotąd znielicznych stanowisk wPolsce:
Fuligo septica(L.) F. H. Wigg. var. candida (Pers.) R. E. Fr. -odmiana no towanana bardzo rozproszonychstanowiskach w Polsce i znacznierzadziej, niż forma typowa. Ostatniopodawana z Przedgórza Sudeckiego, Pogórza Sudeckie go,Sudetów oraz Karkonoszy (Stojanowska 2005a, 2005b).
Hemitrichiacalyculata (Speg.) M. L. Farr - podany z Pogórza Karpackiego i okolic Polańczyka (Drozdowicz i in. 2003) orazz Karkonoszy(Stojanowska 2005b).
Lycogala confusum Nann.-Bremek. ex Ing - gatunekopisywany dawniejjako odmiana Lycogalaepidendrum Fr. var. tesselatum Lister na bardzo nielicznych stanowiskach (Drozdowicz i in. 2003). Stanowiska w Suchych Rzekach oraz w Żurawinie koło Smolnika są pierwszymi w Polskich Karpatach Wschodnich.
Physarum licheniforme (Schwein.) Lado -podawano niewiele stanowisk dawniejszychoraz tylko kilka do 1977 roku (Drozdowiczi in. 2003). Jeden zbar
dzorzadkich taksonów w Polsce.
Reticulariaolivacea (Ehrenb.) Fr. - gatunek występujący na bardzo rozpro
szonych stanowiskach w Polsce(Drozdowicz i in. 2003). Ostatnio podawany zPrzedgórzaSudeckiego, Pogórza Sudeckiego, Sudetóworaz Karkonoszy (Sto
janowska2005a, 2005b). Dwastanowiska tego gatunkuw Suchych Rzekach są pierwszymi stanowiskami wPolskichKarpatach Wschodnich.
Do gatunków rzadkichw Polscetrzeba zaliczyćteżCribraria microcarpa (Schrad.) Pers. - gatunek notowany na niewielu stanowiskach: Pojezierze Mazur
skie, Góry Kaczawskie, Ojcowski ParkNarodowy, Gorce, Pieniny (Drozdowicz i in. 2003). Żurawin koło Smolnika jest pierwszym stanowiskiem tego gatunku w Polskich Karpatach Wschodnich.Znaleziono okazy tego taksonupoza granica
mi Parku,zatem włączono Cribraria microcarpado listy śluzowców występują cych w Bieszczadach, do odszukanianaobszarze BdPN. Jak dotąd nieudałosię odnaleźć na terenie Parku: Badhamia foliicola, Diderma montanum,D.testaceum, Physarum citrinum,Probustum, P viride, Trichia ajfinis oraz T. erecta - śluzow
ców podawanych z Bieszczadów (Krzemieniewskal957, Drozdowicz2003a).
Należało uaktualnić zestawienie MyxomycètesBieszczadzkiego Parku Naro
dowego oraz taksonów występujących poza granicami Parku, opublikowane w formie tabelarycznej na łamach RocznikówBieszczadzkichw 2001 roku.Opra cowującbieżącą wersję tabeli, z wprowadzeniem nowego nazewnictwa śluzow ców, uwzględniono równieżdane z okolicPolańczyka, Magurskiego Parku Naro
dowego oraz pozostałej części Beskidu Niskiego(Drozdowicz 2001, 2003a).
W takim porównaniu, obecna lista gatunków śluzowców,występującychw BdPN,
prezentuje się już szerzej, jednakżeprzyszłe badania będą miały decydujące zna
czenie w określeniu zróżnicowania gatunkowego (bioty) Myxomycètes naobsza rze Parku.
W badaniach terenowychobserwuje się sporo okazówzainfekowanychgrzy bami.Zarodnie (sporangia) ulegają deformacjomi znacznym uszkodzeniom wsku
tekżerowania owadów (Drozdowicz2004), a także w wyniku działaniaróżnych czynników mechanicznych, zwłaszcza deszczu.Sporangia śluzowców są delikatne i kruche, szaleniełatwo rozpadająsię, po wysypaniuzarodników. Dlatego też sporadyczne badania terenowe wParku,mogą zapewnić jedynie wyrywkowe i w su miebardzo przypadkowedanedotyczące bioty ichorologiiśluzowców. Prawdo
podobnie, obserwacje poprowadzone w pełnych sezonach wegetacyjnych, z uwzględnieniem minimum trzech latbadań terenowych,zmieniłyby wyobraże
nie o różnorodnościMyxomycèteswBieszczadzkim Parku Narodowym. Stąd licz
ba 46 gatunków i3 odmianśluzowców występujących w Parku, możebyć punk
tem wyjściado dalszych prac.
Bardzo ostrożne szacowanie biotyśluzowców,na podstawiezdobytych już rezultatów, zachęca do dalszych poszukiwań tych wielce oryginalnych przedsta wicieli Protista.
Literatura
Domański S., Lisiewska M., Majewski T., Skirgiełło A., Truszkowska W., Wojewoda W. 1970.
Mikoflora Bieszczadów Zachodnich. IV. Acta Mycol. 6 (1): 129-179.
Drozdowicz A. 1997. Wstępne badania nad śluzowcami w Bieszczadzkim Parku Narodowym.
Roczniki Bieszczadzkie 5: 253-256.
Drozdowicz A. 2001. Materiały do chorologii śluzowców w Bieszczadzkim Parku Narodowym.
Roczniki Bieszczadzkie 9: 53-60.
Drozdowicz A. 2003a. Materiały do chorologii śluzowców Myxomycètes w Bieszczadach. Roczniki Bieszczadzkie 11: 121-129.
Drozdowicz A. 2003b. Tubifera ferruginosa (Batsch) J. F. Gmel. - nowy gatunek śluzowca dla Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Roczniki Bieszczadzkie 11: 267-268.
Drozdowicz A. 2004. Relacje śluzowców właściwych do organizmów zasiedlających wspólne mikrosiedliska. Kosmos 53 (1): 25-31.
Drozdowicz A., Ronikier A., Stojanowska W., Panek E. 2003. Myxomycètes of Poland. Achecklist.
Krytyczna lista śluzowców Polski. W serii: Z. Mirek (red.) Biodiversity of Poland.
Bioróżnorodność biologiczna Polski. 10. Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków, 103 ss.
Ing B. 1999. The Myxomycètes of Britain and Ireland. The Richmond Publishing Co. Ltd. Slough, England, 374 ss.
Krzemieniewska H. 1957. Spis śluzowców zebranych w latach 1955-1956. Acta Soc. Bot. Poloniae 26 (4): 785-811.
Krzemieniewska H. 1960. Śluzówce Polski na tle flory śluzowców europejskich. W serii: Z. Czubiński, J. Kochman, H. Krzemieniewska, J. Motyka, 1. Rejment-Grochowska, A. Skirgiełło, K. Starmach
& B. Szafran (red.) Flora polska. Rośliny zarodnikowe Polski i ziem ościennych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 315 ss.
A. Drozdowicz - Materiały do chorologii śluzowców...
275
Martin G. W. & Alexopoulos C. J. 1969. The Myxomycètes. University of Iowa Press, Iowa City, 560 ss.
Nannenga-Bremekamp N. E. 1991. A guide to temperate myxomycètes. Biopress Limited, Bristol, 409 ss.
Neuheit H., Nowotny W. & Baumann K. 1993. Die Myxomyceten Deutschlands und des angrenzenden Alpenraumes unter besonderer Berücksichtigung Österreichs. 1. Karlheinz Baumann Verlag, Gomaringen, 343 ss.
Neubert H., Nowotny W. & Baumann K. 1995. Die Myxomyceten Deutschlands und des angrenzenden Alpenraumes unter besonderer Berücksichtigung Österreichs. 2. Karlheinz Baumann Verlag, Gomaringen, 368 ss.
Neubert H., Nowotny W. & Baumann K. 2000. Die Myxomyceten Deutschlands und des angrenzenden Alpenraumes unter besonderer Berücksichtigung Österreichs. 3. Karlheinz Baumann Verlag, Gomaringen, 391 ss.
Stojanowska W. 2005a. Śluzówce (Myxomycètes) Przedgórza Sudeckiego na tle śluzowców Sudetów i Pogórza Sudeckiego. Przyroda Sudetów 7 (2004): 63-92.
Stojanowska W. 2005b. Rozmieszczenie śluzowców (Myxomycètes) w Karkonoszach. Przyroda Sudetów 7 (2004): 93-108.
Winnicki T., Holly G. 2002. Ścieżka przyrodnicza „Suche Rzeki - Smerek”. Bieszczadzki Park Narodowy, Ustrzyki Góme - Ustrzyki Dolne, 56 ss. + 12 ss. (fot. kolor.).
Summary
Until recently 31 species and 1 variety of myxomycètes werefound within presentboundariesof the Bieszczady National Park. A fewdays research at the beginning of October 2004 nearSuche Rzeki and along educational path upto M. Orłowicz Pass provided anewdataofmyxomycètes. 14 new taxaand 2varie
ties to the Bieszczady National Park(BdPN) were identified in this collection,as well as a lot of new sites ofspecies known from theother parts of the BdPN were given (Krzemieniewska 1957; Domański i in. 1970). On June 6thand 7th 2005, in Suche Rzeki,inWołosaty valley,and inŻurawin near Smolnikseveral intere sting species were collected, among them Cribrariamicrocarpa, anothernew species for the Bieszczady Mts. as well as many new sites of myxomycèteswere found. Because ofthe oftenchanges of nomenclature a full list of myxomycètes previously found in theBieszczadyMtswiththevalid names accordingtothe My
xomycètes ofPoland. A checklist(Drozdowicz et al. 2003) is given.
45 species and 3 varieties of myxomycètes occurs in the Bieszczady Natio nal Park.The received data arebased on sporadic observations so they arefar to be complete. There are strongassumptionsthat the biodiversity of myxomycètes of National Park is more interesting and the numberof species much higher.The long term field studies on chorology andtaxonomyof myxomycètes are necessary.
