Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Powiatu Łukowskiego

(1)

STAROSTWO POWIATOWE W ŁUKOWIE

Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego

dla Powiatu Łukowskiego

(Zmieniony Plan Transportowy)

Dokument przygotowany przez

BLUE OCEAN BUSINESS CONSULTING SP. Z O.O. ul. Kopernika 30, lok. 536-537, 00-950 Warszawa tel. 22 828 4990, fax 22 828 4993, biuro@bobc.pl

(ZAKTUALIZOWANY przez Wydział Komunikacji Dróg i Transportu)

Grudzień 2020 r.

(2)

2 Spis treści

1. Wstęp... 4

1.1. Czym jest Plan Transportowy? ... 4

1.2. Słownik pojęć używanych w dokumencie ... 7

2. Charakterystyka obszaru objętego Planem Transportowym ... 8

2.1. Gmina Adamów ... 17

2.2. Gmina Krzywda ... 19

2.3. Gmina Serokomla ... 21

2.4. Gmina Stanin ... 23

2.5. Gmina Stoczek Łukowski ... 25

2.6. Gmina Trzebieszów ... 27

2.7. Gmina Wola Mysłowska ... 29

2.8. Gmina Łuków ... 31

2.9. Miasto Stoczek Łukowski ... 34

2.10. Miasto Łuków ... 37

2.11. Gmina Wojcieszków ... 41

3. Sieć połączeń drogowych w powiecie ... 43

3.1. Inwestycje drogowe ... 47

3.2. Przewoźnicy autobusowi w Powiecie Łukowskim ... 48

3.3. Sieć komunikacji autobusowej ... 49

3.4. Analiza zezwoleń ... 49

4. Charakterystyka taboru ... 53

4.1. Standard techniczny pojazdów i sposób ich oznakowania ... 55

5. Linie o największym natężeniu podróżnych ... 58

5.1. Określenie potencjału poszczególnych linii ... 60

6. Infrastruktura przystankowa w Powiecie Łukowskim ... 68

6.1. Sposób udostępniania infrastruktury przystankowej ... 68

6.2. Przewidywane udostępnianie operatorom lub operatorom i przewoźnikom infrastruktury przystankowej ... 70

6.3. Dostępność podróżnych do infrastruktury przystankowej ... 72

6.4. Dostęp osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego... 73

7. Sieć kolejowa w powiecie ... 75

8. Sieć komunikacyjna Powiatu Łukowskiego na której planowane jest wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej ... 78

8.1. Obecny podział zadań przewozowych ... 89

8.2. Linie komunikacyjne, na których przewidywane jest wykorzystanie pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym, oraz planowany termin rozpoczęcia ich użytkowania ... 91

9. Analiza badań ankietowych ... 91

9.1. Narzędzie badawcze ... 91

9.2. Wyniki badań ... 92

9.3. Preferencje pasażerów ... 101

9.4. Ocena jakości usług ... 103

9.5. Luki jakościowe, preferencje versus oceny respondentów ... 105

10. Ocena i prognoza potrzeb przewozowych ... 106

10.1. Zakłady pracy w Łukowie ... 109

10.2. Instytucje użyteczności publicznej ... 124

11. Strategiczne Węzły Przesiadkowe ... 129

12. Organizacja rynku przewozów ... 136

12.1. Rola organizatora transportu publicznego ... 136

(3)

3

12.2. Określenie właściwości rzeczowej oraz kompetencji organizatorów transportu ... 137

12.3. Określenie trybu wyboru operatorów publicznego transportu zbiorowego ... 138

12.4. Standaryzacja systemu pobierania opłat za bilety ... 140

12.5. Struktura właścicielska w zakresie podmiotów realizujących transport publiczny ... 141

13. Określenie pożądanego standardu usług przewozowych ... 141

13.1. Standard usług przewozowych ... 141

13.2. Określenie preferencji dotyczących wyboru rodzaju środków transportu ... 143

14. Sposób organizowania systemu informacji dla pasażera ... 145

15. Ochrona środowiska naturalnego w Powiecie Łukowskim ... 146

15.1. Stan ochrony środowiska naturalnego Powiatu Łukowskiego ... 146

15.2. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ... 147

15.3. Emisja hałasu do środowiska ... 150

15.4. Lasy Łukowskie- obszar chroniony Natura 2000 (Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków) ... 151

15.5. Rola Planu Transportowego ... 153

16. Analiza i finansowanie działalności przewozowej ... 154

16.1. Analiza rentowności linii ... 154

16.2. Przewidywane finansowanie usług przewozowych... 163

17. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego do 2025 roku ... 165

18. Plan Transportowy dla Powiatu Łukowskiego a Plan Transportowy dla Województwa Lubelskiego. ... 168

(4)

4

1. Wstęp

1.1. Czym jest Plan Transportowy?

Zgodnie z zapisami prawa, organizatorem publicznego transportu zbiorowego, w zależności od zasięgu przewozów, jest gmina, związek międzygminny, powiat (miasto na prawach powiatu), związek powiatów, województwo lub minister właściwy do spraw transportu. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (zwana dalej Ustawą) powierza organizatorowi do wykonania trzy zadania (art.8):

1. planowanie rozwoju transportu,

2. organizowanie publicznego transportu zbiorowego, 3. zarządzanie publicznym transportem zbiorowym.

O skutecznym wykonywaniu pozostałych funkcji przesądza prawidłowa realizacja zadania planowania rozwoju transportu w formie planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (plan transportowy).

Ustawa nakłada obowiązek opracowania planu transportowego na niektórych organizatorów. W przypadku planowanego organizowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej, obowiązek opracowania planu ma:

1. Gmina:

a. licząca, co najmniej 50 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej

w gminnych przewozach pasażerskich,

b. której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami, których obszar liczy łącznie, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze;

2. Związek międzygminny obejmujący obszar liczący, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze gmin tworzących związek międzygminny;

3. Powiat:

a. liczący, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej

w powiatowych przewozach pasażerskich,

b. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami, których obszar liczy łącznie, co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze;

4. Związek powiatów obejmujący obszar liczący, co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze powiatów tworzących związek powiatów;

5. Województwo:

a. w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich,

(5)

5

b. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze;

6. Minister właściwy do spraw transportu - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej

w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym.

Gminy, związki międzygminne i powiaty o mniejszej liczbie mieszkańców, niż podano powyżej, mogą, ale nie muszą opracowywać planów transportowych. Plan transportowy uchwalony w gminie, powiecie, województwie jest aktem prawa miejscowego, co oznacza, że podlega kontroli w trybie przewidzianym dla tych aktów.

Pomiędzy planami transportowymi opracowanymi przez różnych organizatorów zachodzą oczywiste związki, które muszą być uwzględnione w procedurze przygotowywania planów:

 W pierwszej kolejności plan transportowy powinien opracować minister właściwy do spraw transportu.

 Marszałek województwa opracowuje plan transportowy dla swojego obszaru uwzględniając ogłoszony plan transportowy ministra.

 Opracowując plan transportowy dla powiatu (lub związku powiatów) uwzględnia się plan transportowy opracowany i ogłoszony przez marszałka.

 Wójt, burmistrz, prezydent miasta lub zarząd związku międzygminnego, opracowując plan transportowy dla swojego obszaru, będą zobowiązani do uwzględnienia planu

transportowego opracowanego

i ogłoszonego przez starostę lub marszałka województwa.

Taka regulacja prawna art. 11 ust. 1 Ustawy ma na celu uporządkowanie działań i zapewnienie kontynuacji rozwiązań w planach transportowych niższego szczebla administracji. W praktyce powoduje jednak, że plan transportowy opracowywany na najniższym poziomie, czyli w gminie, o ile nie zostaną wcześniej opublikowane plany ministra, marszałka województwa i starosty, może wymagać aktualizacji po opublikowaniu planów transportowych administracji wyższego szczebla.

Istnieje również możliwość koordynacji działań organizatorów różnych szczebli, tj. równoległego działania w trakcie projektowania planów, które są wykładane do wglądu we właściwych urzędach w wersji wstępnej przez organizatorów (art. 10 ust. 1 Ustawy), zwłaszcza, że projekty planów muszą być uzgadniane z sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego tego samego szczebla (art. 13 ust. 1-3).

Podstawowy cel opracowania planu transportowego to poprawa, jakości systemu transportowego i jego rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jakość systemu transportowego będzie, bowiem decydującym czynnikiem, warunkującym, jakość życia mieszkańców i rozwój gospodarczy obszaru objętego planem transportowym. Stosowanie zasady zrównoważonego rozwoju będzie zapewniało równowagę między aspektami społecznymi, gospodarczymi, przestrzennymi oraz ochrony środowiska.

(6)

6

Tak sformułowany cel nadrzędny planu transportowego powinien być osiągany poprzez realizację następujących celów szczegółowych:

Cel 1. Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu - instrument poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych

Cel 2. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego – instrument zwiększania wydajności systemu z jednoczesnym ograniczaniem kosztów

Cel 3. Integracja systemu transportowego – w układzie gałęziowym i terytorialnym

Cel 4. Wspieranie konkurencyjności gospodarki obszaru - instrument rozwoju gospodarczego Cel 5. Poprawa bezpieczeństwa - radykalna redukcja liczby wypadków i ograniczenie ich skutków

(zabici, ranni) oraz poprawa bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu Cel 6. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia.

(7)

7

1.2. Słownik pojęć używanych w dokumencie

Tabela 1. Najważniejsze pojęcia używane w dokumencie

Lp. Pojęcie Opis

1 Plan Transportowy Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, określający w szczególności:

1. Sieć komunikacyjną, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej;

2. Ocenę i prognozy potrzeb przewozowych;

3. Przewidywane finansowanie usług przewozowych;

4. Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu;

5. Zasady organizacji rynku przewozów;

6. Pożądany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, z uwzględnieniem zagadnień ochrony środowiska naturalnego, dostępu osób niepełnosprawnych oraz dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej;

7. Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera;

8. Kierunku rozwoju publicznego transportu zbiorowego.

2 Organizator transportu publicznego

Właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze.

Organizator publicznego transportu zbiorowego jest „właściwym organem”, o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1370/2007.

Organizatorem publicznego transportu zbiorowego w Powiecie Łukowskim w zakresie przewozów powiatowych jest Starosta Powiatu Łukowskiego.

Ponadto:

Organizatorem publicznego transportu zbiorowego na terenie powiatu Łukowskiego jest starosta.

3 Operator Samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie.

4 Przewoźnik Przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym - na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu.

5 Kordon Przekrój wokół pewnego obszaru, np. wokół śródmieścia miasta lub granica administracyjna miasta.

6 Ekran Przekrój tworzący bariery, np. most lub linia kolejowa.

7 Rekompensata Środki pieniężne lub inne korzyści majątkowe przyznane operatorowi publicznego transportu zbiorowego w związku ze świadczeniem usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Przyznawane albo z tytułu utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ulg (ustawowych / wprowadzonych przez organizatora), albo poniesionych kosztów związanych ze świadczeniem usług w zakresie transportu zbiorowego, z uwzględnieniem wysokości tzw. „słusznego zysku”.

8 Refundacja

(dotacja refundacyjna)

Forma rekompensaty przyznawana operatorowi publicznego transportu zbiorowego z tytułu utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ulg ustawowych albo wprowadzonych przez organizatora. Zwana jest także dotacją refundacyjną.

Dotacja dotyczy zwrotu różnic pomiędzy pełnymi cenami biletów a cenami biletów ulgowych.

9

Dopłata

Partycypacja (udział) w kosztach realizacji powierzonego zadania w zakresie prowadzenia na określonym terenie lokalnego transportu zbiorowego.

(8)

8

2. Charakterystyka obszaru objętego Planem Transportowym

Powiat Łukowski jest położony w północno-zachodniej części województwa lubelskiego. Północna i zachodnia granica powiatu jest granicą województwa lubelskiego z województwem mazowieckim.

Od południowego-zachodu z powiatem łukowskim graniczy powiat rycki, od południa - powiat lubartowski, a od wschodu - powiat radzyński i bialski.

Rysunek 1. Położenie powiatu Łukowskiego na mapie Lubelszczyzny

Źródło: wikipedia.org

(9)

9 Rysunek 2. Mapa powiatu Łukowskiego

Źródło: gminy.pl

Położenie geograficzne powiatu na krańcach województwa lubelskiego i mazowieckiego pozwala powiatowi korzystać zarówno z bliskości Mazowsza jak i Lubelszczyzny. Bliskość Siedlec i Warszawy stwarza możliwości rozwoju właśnie w tym kierunku. Peryferyjne położenie geograficzne powiatu w województwie powoduje, iż gminy wchodzące w jego skład znajdowały się zarówno w strefach wpływu dzisiejszego województwa mazowieckiego (dawne województwo siedleckie) jak i województwa lubelskiego. Położenie determinowało, więc integrację z obszarami odmiennymi administracyjnie. W skład powiatu łukowskiego wchodzi 11 gmin: dwie gminy miejskie w Łukowie i Stoczku Łukowskim oraz dziewięć gmin wiejskich: Adamów, Krzywda, Łuków, Serokomla, Stanin, Stoczek Łukowski, Trzebieszów, Wojcieszków, Wola Mysłowska. Gminy podzielone są na 225 sołectw.

Stolicą powiatu jest miasto Łuków.

Powierzchnia powiatu łukowskiego wynosi 1.394,1 km², co stanowi 5,55 % powierzchni województwa i 0,4% powierzchni kraju.

Obszar Powiatu Łukowskiego stanowi pewną całość geograficzną, tzw. Wysoczyznę Łukowską w obrębie Niziny Mazowieckiej, zwanej Małym Mazowszem.

Teren powiatu zamieszkuje (według stanu na dzień 31.12.2012 r.) 106.257 osób, co daje wskaźnik gęstości zaludnienia na poziomie 76 osób/km2 i plasuje powiat poniżej średnich dla kraju i

(10)

10

województwa (w przypadku województwa w tym samym okresie wynosił on: 86, a w przypadku kraju: 122 osoby). W miastach Łuków i Stoczek Łukowski mieszka mniej niż 1/3 ludności powiatu.

Położenie powiatu na skraju województwa lubelskiego oraz administracyjna przynależność przez kilkadziesiąt lat do województwa siedleckiego powoduje, iż powiat łukowski posiada wiele luźnych związków z województwem lubelskim, a wiele silnych z mazowieckim.

Procesy demograficzne stanowią główną determinantę rozwoju społeczno-gospodarczego. Zmiany liczby i struktury ludności odgrywają znaczącą rolę w procesach zmian gospodarczych i społecznych.

W latach 2000-2012 liczba ludności zamieszkującej powiat łukowski zmalała ze 109,3 tysiąca osób w roku 1999 do 106,3 tysiąca osób w roku 2010. W latach 2000-2012 z terenu powiatu łukowskiego rocznie ubywało średnio około 230 osób.

Rysunek 3. Gęstość zaludnienia na 31.XII.2010

Źródło: http://www.stat.gov.pl

(11)

11

Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest stale dodatni przyrost naturalny, który w ostatnich dwóch latach powodował, że średnio około 225 osób więcej się rodziło niż umierało. Przy czym niestety według danych GUS od 2022 roku jest prognozowana większa liczba zgonów niż urodzeń.

Rysunek 4. Prognoza ludności wg grup funkcjonalnych

Źródło: GUS, 2011

Procesy demograficzne determinują rozwój społeczno-gospodarczy. Szczególnie istotne jest to w lokalnych społecznościach, gdzie nieznaczne (globalnie) zmiany liczby ludności powodują często nieodwracalne zmiany w obszarze społecznym i gospodarczym.

Liczba ludności w poszczególnych grupach wiekowych determinuje różne obszary życia społeczno- gospodarczego (edukacja, opieka zdrowotna, usługi).

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000

2012 2020 2035

Wiek przed produkcyjny Wiek Produkcyjny Wiek poprodukcyjny

(12)

12 Rysunek 5. Prognoza ludności wg wieku (rok 2013)

Źródło: GUS

Rysunek 6. Prognoza ludności wg wieku (rok 2035)

Źródło: GUS

0 500 1 000 1 500 2 000

0 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72 78 84

0 500 1 000 1 500 2 000

0 7 14 21 28 35 42 49 56 63 70 77 84

(13)

13

Prognozy ludności są niekorzystne z punktu widzenia rozwoju transportu publicznego. Populacja w wieku produkcyjnym (18-59/64) zmniejszy się. Nastąpi wzrost ludności w wieku 60+/65+, która nie korzysta regularnie z transportu publicznego a jedynie sporadycznie, gdy zaistnieje konieczność wizyty np. u lekarza. Zmniejszenie podaży rąk do pracy proporcjonalnie zmniejszy popyt na usługi transportu publicznego.

Tabela 2. Prognoza ludności dla powiatu łukowskiego i województwa lubelskiego

2015 2020 2025 2030

Powiat Łukowski

0-17 23233 22572 21461 19026

18-59/64 62828 59623 56633 54542

60+/65+ 19031 20843 22331 23400

Województwo Lubelskie

0-17 390683 384598 370404 332389

18-59/64 1294551 1212925 1145317 1104140

60+/65+ 419536 465506 496147 510059

Źródło: Bank Danych Lokalnych

(14)

14

Powiat łukowski ze względu na strukturę osadniczą jest powiatem wiejskim. Gęstość zaludnienia wynosi 76 osób na km². Natomiast w województwie lubelskim gęstość zaludnienia wynosi 86 osób na km².

Tabela 3. Ludność w powiecie łukowskim

Lata Powiat Łukowski

ogółem w miastach na wsi

2011 109892 33717 76175

2012 109555 33554 76001

Na podstawie tabeli można zaobserwować niewielki spadek liczby ludności w powiecie. Warto zauważyć, że spadek liczby ludności na wsiach jest większy niż w miastach.

Powiat łukowski jest w niskim stopniu zurbanizowany, wskaźnik zurbanizowania wynosi 30,67%.

Województwo lubelskie charakteryzuje się wskaźnikiem na poziomie 46,5%.

Tabela 4. Ludność w miastach w % ogółu ludności

Jednostka terytorialna Ludność w miastach w % ogółu ludności Województwo Lubelskie 46,41%

Powiat Łukowski 30,62%

Niski wskaźnik zurbanizowania określa charakter struktury osadniczej, jako rozproszony i jednocześnie równomierny. Determinuje ona określony typ popytu na usługi transportu zbiorowego, jako nieintensywny i nieskoncentrowany.

Rysunek 7. Ludność w miastach w % ogółu ludności

0,00%

20,00%

40,00%

60,00%

Województwo Lubelskie

Powiat Łukowski 46,41%

30,62%

Ludność w miastach w % ogółu

ludności

(15)

15

Analiza rynku przewozów transportu publicznego musi uwzględniać tendencje w zakresie liczby mieszkańców, jego struktury oraz naturalnego ruchu. Nieznaczny spadek liczby mieszkańców w powiecie, przewaga liczby kobiet nad mężczyznami a także ujemne saldo migracji wewnętrznych dają podstawę do przekonania, że popyt na transport publiczny będzie malał.

Tabela 5. Migracje w województwie lubelskim i powiecie łukowskim

Jednostka terytorialna Zakres przedmiotowy Liczba osób

LUBELSKIE Migracje wewnętrzne na pobyt stały

- napływ

12979

Powiat łukowski migracje wewnętrzne na pobyt stały

- napływ

349

LUBELSKIE migracje wewnętrzne na pobyt stały

- odpływ

17997

Powiat łukowski migracje wewnętrzne na pobyt stały

- odpływ

848

Bardzo duży wpływ na sytuację transportu publicznego ma zjawisko bezrobocia. Według najnowszych danych Powiatowego Urzędu Pracy w Łukowie liczba bezrobotnych wzrosła do poziomu 5 769 mieszkańców, co stanowi wzrost o 11,15%.

Tabela 6. Bezrobocie w powiecie łukowskim

Powiat Liczba bezrobotnych

czerwiec 2012 r. czerwiec 2013 r.

Łukowski 5 216 5 769

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Łukowie

(16)

16

Rysunek 8. Liczba osób bezrobotnych ze względu na strukturę administracyjną w powiecie łukowskim (stan na czerwiec 2013 r.)

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Łukowie

Tabela 7. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na rok 2012 Miasto / Gmina Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności w

wieku produkcyjnym

G. Adamów 9,8%

G. Krzywda 9,7%

G. Serokomla 9,7%

G. Stanin 8,8%

G. Stoczek Łukowski 7,0%

G. Trzebieszów 6,2%

G. Wola Mysłowska 7,6%

(17)

17

G. Łuków 9,5%

M. Stoczek Łukowski 8,6%

M. Łuków 8,8%

G. Wojcieszków 10,2%

Powiat Łukowski 8,8%

Najwięcej osób pozbawionych pracy zamieszkuje gminę Adamów, Krzywda, Serokomla i Łuków.

Procentowy udział liczby bezrobotnych do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym w tych gminach jest wyższy niż w całym powiecie. Natomiast najniższy udział liczby bezrobotnych i co ciekawe niższy niż w całym powiecie występuje w gminie Trzebieszów i Stoczek Łukowski.

2.1. Gmina Adamów

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 1. Gmina Adamów

Gmina Adamów to gmina wiejska położona w południowej części powiatu łukowskiego nad dwiema niewielkimi rzekami Czarną i Grabówką. Sąsiaduje z gminami Jeziorzany, Krzywda, Nowodwór, Serokomla, Ułęż, Wojcieszków.

(18)

18

Gmina obejmuje obszar 98,7 km² i liczy 5843 mieszkańców. Jest jedną z mniejszych gmin w powiecie łukowskim.

Jest to typowa gmina rolnicza, w której podstawowym źródłem utrzymania jest praca w gospodarstwach rolnych. Użytki rolne zajmują 65,5% ogólnej powierzchni, zaś lasy 31,7%. Na słabej jakości glebach charakterystyczne uprawy to żyto, owies i ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje trzoda chlewna i bydło. Indywidualne gospodarstwa rolne liczą średnio 5,80 ha.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 5 843 osoby, w tym 2 924 kobiety. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Spada natomiast liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym, co źle rokuje na przyszłość. Ponadto od kilku lat utrzymuje się ujemny przyrost naturalny. Można zaobserwować też ujemne saldo migracji.

Tabela 8. Struktura ludności Gminy Adamów wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 5646 5905 5869 5843

Wiek przedprodukcyjny 1300 1309 1275 1249 Wiek produkcyjny 3347 3612 3584 3566 Wiek poprodukcyjny 999 984 1010 1028

W ostatnich latach krajobraz gospodarczy gminy uległ znacznej przemianie w związku z rozwojem drobnych przedsiębiorstw, zwłaszcza handlowych. Szeroko rozwinęła się sieć sprzedaży hurtowo- detalicznej.

Do większych zakładów prosperujących w Adamowie zalicza się: firmę Elsner Product z nowoczesną chłodnią do przechowywania warzyw i owoców oraz zakład dziewiarski Wadima który produkuje bieliznę osobistą. Podjęte w ostatnim czasie inwestycje mają na celu poprawę infrastruktury gminy.

Do tej pory zrealizowano utwardzanie ważniejszych dróg, a także wybudowano wodociągi we wszystkich miejscowościach. Obecnie w trakcie budowy jest wysypisko śmieci i oczyszczalnia ścieków w Adamowie.

Gmina Adamów posiada doskonałą bazę do rozwoju turystyki i agroturystyki ze względu na duże kompleksy leśne i czyste środowisko. Planowane jest powstanie parków krajobrazowych: Grabówka i Stawy Adamowskie.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Gimnazjum w Adamowie

2. Gminna Biblioteka Publiczna w Adamowie 3. Gminne Centrum Kultury w Adamowie

4. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Adamowie 5. Przedszkole w Adamowie

(19)

19

6. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Adamowie 7. Szkoła Podstawowa w Zakępiu

8. Zakład Gospodarki Komunalnej w Adamowie SP . Z . O . O.

9. Zespół Obsługi Placówek Oświatowych 10. Zespół Szkolno –Przedszkolny

11. Zespół Szkół im. Gen. F. Kleeberga w Woli Gułowskiej 12. Zespół Szkół im. Gen. Franciszka Kamińskiego w Adamowie

Siedzibą gminy jest miejscowość Adamów. W skład gminy wchodzą następujące sołectwa: Adamów, Budziska, Dąbrówka, Ferdynandów, Gułów, Helenów, Hordzieżka, Kalinowy Dół, Konorzatka, Lipiny, Sobiska, Turzystwo, Władysławów, Wola Gułowska, Zakępie, Żurawiec.

Drogi dojazdowe:

 krajowe: Nr 76 - Wilga - Garwolin - Stoczek Łukowski - Łuków

 wojewódzkie: Nr 808 - Łuków - Serokomla – Kock

2.2. Gmina Krzywda

Mapa 2. Gmina Krzywda

(20)

20

GminaKrzywda to gmina wiejska położona w północno – zachodniej części województwa lubelskiego, jest jedną z jedenastu gmin powiatu łukowskiego. Sąsiaduje z gminami Adamów, Kłoczew, Nowodwór, Stanin, Wojcieszków, Wola Mysłowska.

Gmina leży na Wysoczyźnie Żelechowskiej, zajmując powierzchnię 161 km². Zamieszkuje ją około 10 709 osób.

Jest to gmina typowo rolnicza, mająca 11 630 ha użytków rolnych. Stanowią one 74,6% ogólnej powierzchni gminy, zaś lasy 21,1%. Intensywnie rozwija się rolnictwo, głównie produkcja mleka.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 10 709 osób, w tym 5 320 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny kształtuje się na poziomie dodatnim. Można zaobserwować też ujemne saldo migracji.

Tabela 9. Struktura ludności Gminy Krzywda wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 10441 10689 10718 10709

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej głównie w branży handlowej, budowlanej, produkcyjno-usługowej. Drobne rzemiosło lokalizowane jest wokół punktów sprzedaży i reprezentuje branżę przemysłową i spożywczą. W ostatnich latach nastąpiło duże ożywienie gospodarcze, które jest wynikiem zarówno bliskości zelektryfikowanej linii kolejowej Łuków-Dęblin, dobrej komunikacji drogowej, jak i staraniu o poprawienie infrastruktury technicznej takiej jak oczyszczalnia ścieków, wysypisko śmieci, sieć wodociągowa i kanalizacyjna.

1. Gminna Biblioteka Publiczna w Krzywdzie

2. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Hucie Dąbrowa 3. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Okrzei

4. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzywdzie

5. Gminny Zespół Ekonomiczno - Administracyjny Szkół w Krzywdzie

6. Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krzywdzie 7. Ośrodek Zdrowia w Krzywdzie

8. Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Hucie Dąbrowie 9. Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Okrzei

Siedzibą gminy jest miejscowość Krzywda oddalona 25 km od Łukowa, 90 km od Lublina i 51 km od Siedlec. W skład gminy wchodzą następujące sołectwa: Budki, Cisownik, Drożdżak, Feliksin, Fiukówka, Gołe Łazy, Huta Dąbrowa, Huta Radoryska, Krzywda, Kasyldów, Kożuchówka, Laski, Nowy Patok,

(21)

21

Okrzeja I, Okrzeja II, Podosie, Radoryż Kościelny, Radoryż Smolany, Ruda, Stary Patok, Szczałb, Teodorów, Wielgolas, Wola Okrzejska, Zimna Woda.

Łączna długość dróg na terenie gminy wynosi:

 drogi powiatowe - 74 km ( 67,5 km dróg utwardzonych; 91,2%):

1. Krzywda- Adamów 2. Krzywda- Stanin- Łuków 3. Krzywda- Żelechów 4. Krzywda-Kłoczew

 drogi gminne -101 km ( 79 km dróg utwardzonych; 78,2%)

 przez gminę nie przebiega żadna droga wojewódzka ani krajowa

Gmina posiada połączenie kolejowe do:

 Terespola

 Chełma

 Łukowa

 Dęblina

 Dorohuska

2.3. Gmina Serokomla

Mapa 3. Gmina Serokomla

(22)

22

Gmina Serokomla to gmina wiejska położona w południowo-wschodniej części powiatu łukowskiego w pasie Nizin Środkowopolskich na Równinie Łukowskiej nad rzeką Czarną. Sąsiaduje z gminami Adamów, Jeziorzany, Kock, Wojcieszków.

Gmina obejmuje obszar 77,3 km² i liczy 4185 mieszkańców.

Jest to typowa gmina rolnicza, w której podstawowym źródłem utrzymania jest praca w gospodarstwach rolnych. Użytki rolne zajmują 81,8% powierzchni ogólnej, zaś lasy 15,2%. W gospodarstwach indywidualnych uprawia się zboża i ziemniaki, a także truskawki i warzywa.

Produkcja zwierzęca to bydło i trzoda chlewna.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 4 185 osób, w tym 2 126 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Mimo to przyrost naturalny i saldo migracji są ujemne.

Tabela 10. Struktura ludności Gminy Serokomla wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 4138 4279 4241 4185

Wiek przedprodukcyjny 920 917 902 860 Wiek produkcyjny 2351 2500 2503 2501

Wiek poprodukcyjny 867 862 836 824

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej głównie w branży handlowej, budowlanej oraz produkcyjno-usługowej. Większość z nich to małe rodzinne firmy których pracuje do 9 osób. Gmina Serokomla ma szansę stać się zapleczem turystycznym i rekreacyjnym dla pobliskich miejscowości. Atrakcyjne przyrodniczo tereny w okolicy Rudy sprzyjają rozwojowi turystyki. Usytuowanie gminy Serokomla przy drodze wojewódzkiej łączącej Łuków i Kock korzystnie wpływa na jej kondycję gospodarczą.

1. Zespół Szkół w Serokomli 2. Szkoła Podstawowa w Krzówce 3. Gminny Ośrodek Zdrowia

4. Gminna Biblioteka Publiczna w Serokomli 5. Gminna Biblioteka Publiczna w Charlejowie 6. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Serokomli 7. Gminny Zakład Usług Komunalnych w Serokomli

Siedzibą gminy jest miejscowość Serokomla. Gmina obejmuje 16 sołectw: Bielany, Bronisławów, Charlejów, Czarna, Ernestynów, Hordzież, Józefów, Krzówka, Leonardów, Pieńki, Poznań, Ruda Nowa, Ruda, Serokomla, Wola Bukowska, Wólka.

(23)

23

Obsługę komunikacyjną gminy Serokomla zapewnia system dróg o znaczeniu regionalnym, powiatowym i lokalnym. Z północy na południe przebiega droga wojewódzka Nr 808 Łuków- Serokomla- Kock.

Łączna długość dróg na terenie gminy wynosi:

- drogi wojewódzkie 8,533 km, - drogi powiatowe 22,926 km, - drogi gminne 36 km.

Przez teren gminy nie przebiega linia kolejowa. Istotnym elementem komunikacji zbiorowej w gminie są połączenia autobusowe, które obsługiwane są przez PKS w Łukowie oraz prywatnych przewoźników.

2.4. Gmina Stanin

Mapa 4. Gmina Stanin

(24)

24

Gmina Stanin to gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa lubelskiego na Równinie Łukowskiej. Sąsiaduje z gminami Krzywda, Łuków, Stoczek Łukowski, Wojcieszków, Wola Mysłowska.

Gmina ma charakter rolniczy, 70% jej powierzchni stanowią użytki rolne, zaś lasy około 17 %.

Przeważają tu małe gospodarstwa indywidualne, nastawione przede wszystkim na produkcję zwierzęcą, a zwłaszcza hodowlę trzody chlewnej i bydła mlecznego. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i ziemniaków. Oparty na rolnictwie jest tu również przemysł z dominującym przetwórstwem spożywczym.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 9 844 osoby, w tym 4 906 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość, a przyrost naturalny jest dodatni. Jednakże saldo migracji kształtuje się na poziomie ujemnym.

Tabela 11. Struktura ludności Gminy Stanin wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 9740 9904 9860 9844

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej głównie w branży handlowej, budowlanej, transportowej i przemysłowej. Na obszarze gminy mieszczą się również zakłady średniej wielkości. Rozmieszczenie lasów i łagodnie pofałdowany teren sprzyjają turystyce pieszej i rowerowej.

1. Gminna Biblioteka Publiczna w Staninie

2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Staninie 3. Szkoła Podstawowa w Jonniku

4. Szkoła Podstawowa w Sarnowie 5. Szkoła Podstawowa w Zastawiu

6. Zakład Gospodarki Komunalnej w Staninie

7. Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Staninie 8. Zespół Szkół w Jeleńcu

9. Zespół Szkół w Staninie 10. Zespół Szkół w Tuchowiczu 11. Zespół Szkół w Zagoździu

(25)

25

Siedzibą gminy jest miejscowość Stanin. Gmina obejmuje 29 sołectw: Aleksandrów, Anonin, Borowina, Celiny Szlacheckie, Celiny Włościańskie, Gózd, Jarczówek, Jeleniec, Jonnik, Józefów, Kierzków, Kij, Kopina, Kosuty, Lipniak, Niedźwiadka, Nowa Wróblina, Nowy Stanin, Ogniwo, Sarnów, Stanin, Stara Gąska, Stara Wróblina, Tuchowicz, Wesołówka, Wnętrzne, Wólka Zastawska, Zagoździe, Zastawie.

Gmina Stanin leży w odległości 17 km od Łukowa, 99 km od Lublina i 100 km od Warszawy. Na jej terenie krzyżują się drogi powiatowe i wojewódzkie takie jak: droga wojewódzka Nr 807, droga krajowa Nr 76 i drogi gminne. Przez gminę przebiega linia kolejowa, jednakże ze względu na jej niekorzystne położenie nie odgrywa większej roli.

2.5. Gmina Stoczek Łukowski

Mapa 5. Gmina Stoczek Łukowski

Gmina Stoczek Łukowski to gmina wiejska położona w północno-zachodniej części powiatu łukowskiego na Wyżynie Żelechowskiej oraz Równinie Łukowskiej. Sąsiaduje z gminami Borowie, Domanice, Łuków, Miastków Kościelny, Stanin, Stoczek Łukowski, Wodynie, Wola Mysłowska.

Gmina zajmuje powierzchnię 17 3,5 km² i liczy 8203 osoby.

Gmina ma typowo rolniczy charakter. Użytki rolne zajmują 129,4 ha co stanowi 76,7% ogólnej powierzchni, natomiast lasy 19,6%. W gospodarstwach rolnych indywidualnych tradycyjnie uprawia

(26)

26

się zboża takie jak żyto i owies, a także ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła i trzody chlewnej.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 8 203 osoby, w tym 4 060 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Jednakże przyrost naturalny i saldo migracji kształtują się na poziomie ujemnym.

Tabela 12. Struktura ludności Gminy Stoczek Łukowski wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 8267 8372 8305 8203

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej, głownie w handlu i usługach budowlanych, instalacyjnych, transportowych, stolarskich, a także mechanice i blacharstwie samochodowym. Większość to małe rodzinne firmy o liczbie pracujących do 9 osób. Na obszarze gminy mieszczą się również zakłady średnie i większe. Położenie gminy w dolinie rzeki Świder i czyste środowisko przyrodnicze sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji.

1. Zespół Oświatowy w Starych Kobiałkach 2. Zespół Oświatowy w Szyszkach

3. Zespół Oświatowy w Kisielsku 4. Zespół Oświatowy w Starej Prawdzie 5. Zespół Oświatowy w Jedlance 6. Zespół Oświatowy w Starej Róży

7. Szkoła Podstawowa dla klas 0-III w Toczyskach, podporządkowana Zespołowi Oświatowemu w Starych Kobiałkach

8. Szkoła Podstawowa w Kamionce

9. Gminna Biblioteka Publiczna w Starych Kobiałkach 10. Zakład Aktywności Zawodowej w Stoczku Łukowskim 11. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stoczku Łukowskim 12. Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Stoczku Łukowskim

Siedzibą gminy jest miejscowość Stoczek Łukowski. Gmina obejmuje 36 sołectw: Aleksandrówka, Błażejki-Ruda, Borki, Chrusty, Guzówka, Huta Łukacz, Jagodne, Jamielne, Jamielnik-Kolonia, Januszówka, Jedlanka, Kamionka, Kapice-Celej, Kienkówka, Kisielsk, Łosiniec, Mizary, Nowa Prawda, Nowe Kobiałki, Nowy Jamielnik, Rosy, Stara Prawda, Róża Podgórna, Stara Róża, Stare Kobiałki, Stary Jamielnik, Szyszki, Toczyska, Turzec, Wiśniówka, Wola Kisielska, Wólka Poznańska, Zabiele, Zgórznica.

(27)

27

Gmina dzięki swojemu położeniu posiada dogodną pozycję wśród gmin Lubelszczyzny pod względem odległości do największych miast tego regionu oraz do przejścia granicznego w Terespolu. Na jej terenie krzyżują się drogi powiatowe i wojewódzkie takie jak: droga wojewódzka Nr 803, droga krajowa Nr 76 i drogi gminne. Przez teren gminy przebiega najważniejsza obwodnica kolejowa na szlaku Berlin - Moskwa, omijająca węzeł warszawski.

2.6. Gmina Trzebieszów

Mapa 6. Gmina Trzebieszów

Gmina Trzebieszów to gmina wiejska położona w północno-wschodniej części powiatu łukowskiego.

Sąsiaduje z gminami Kąkolewnica, Łuków, Międzyrzec Podlaski, Zbuczyn.

Gmina zajmuje powierzchnię 140,5 km². Zamieszkują tu 7552 osoby.

Gmina Trzebieszów ma charakter typowo rolniczy. Ogólna powierzchnia użytków rolnych wynosi 11 168 ha, zajmują one 79% całego obszaru. Gmina posiada dość dobre warunki glebowe i klimatyczne dla rozwoju rolnictwa. Na jej terenie przeważają gleby dobrej jakości (60% gleby do IV klasy), łatwe do uprawy mechanicznej. Najważniejszym kierunkiem produkcji roślinnej są zboża – 60%, kukurydza -

(28)

28

35%, ziemniaki – 5%. Szeroko rozwinięty jest chów bydła i trzody chlewnej. Funkcjonują także gospodarstwa zajmujące się chowem drobiu i produkcją mleka.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 7 552 osoby, w tym 3 709 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny jest dodatni. Natomiast saldo migracji kształtuje się na poziomie ujemnym.

Tabela 13. Struktura ludności Gminy Trzebieszów wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 7561 7645 7606 7552

Poza rolnictwem duża grupa mieszkańców zajęła się prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. Są to: pieczarkarnie, młyny, tartaki, warsztaty napraw samochodowych, stacje paliw, i bary gastronomiczne. Najwięcej podmiotów gospodarczych z terenu gminy zajmuje się usługami.

Dotyczą one głównie transportu międzynarodowego i usług budowlanych.

Pozostałe firmy zajmują się działalnością handlową. Na terenie gminy funkcjonuje 45 sklepów prowadzonych przez osoby fizyczne oraz 14 placówek, które należą do Gminnej Spółdzielni

„Samopomoc Chłopska” w Trzebieszowie. Natomiast firmą zajmującą się produkcją jest Zakład Produkcji Obuwia „NIK” w Dębowicy. Obok małych i średnich podmiotów gospodarczych prężnie rozwija się Zakład Mięsny „Wierzejki”. Położenie gminy i czyste środowisko przyrodnicze sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji.

1. Szkoła Podstawowa w Celinach 2. Szkoła Podstawowa w Dębowicy 3. Szkoła Podstawowa w Jakuszach 4. Szkoła Podstawowa w Leszczance 5. Szkoła Podstawowa w Mikłusach 6. Szkoła Podstawowa w Szaniawach 7. Szkoła Podstawowa w Trzebieszowie 8. Publiczne Gimnazjum w Trzebieszowie 9. Publiczne Gimnazjum w Dębowicy

10. Gminne Przedszkole w Trzebieszowie Drugim 11. Liceum Ogólnokształcące w Dębowicy 12. Liceum Ogólnokształcące w Szaniawach 13. Gminny Ośrodek Zdrowia w Trzebieszowie 14. Ośrodek Zdrowia w Trzebieszowie

15. Ośrodek Opieki Zdrowotnej w Zembrach

(29)

29 16. Wiejski Ośrodek Zdrowia w Celinach

17. Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku w Trzebieszowie

Siedzibą gminy jest miejscowość Trzebieszów. Gmina obejmuje 24 sołectwa: Celiny, Dębowica, Dębowierzchy, Gołowierzchy, Jakusze, Karwów, Kurów, Leszczanka, Mikłusy, Nurzyna, Płudy, Popławy-Rogale, Szaniawy-Matysy, Szaniawy-Poniaty, Świercze, Trzebieszów I, Trzebieszów II, Trzebieszów, Trzebieszów IV, Wierzejki, Wólka Konopna, Wylany, Zaolszynie, Zembry.

Przez teren gminy przebiegają:

 droga wojewódzka Nr 806 relacji Łuków – Międzyrzec Podlaski o łącznej długości 14,5 km

 drogi powiatowe o łącznej długości 47,1 km, w tym o nawierzchni asfaltowej 45 km

 drogi gminne o łącznej długości 90,6 km w tym o nawierzchni asfaltowej 40,3 km.

Przez teren gminy przebiega ważna linia kolejowa Warszawa – Terespol o międzynarodowym znaczeniu, która jest częścią transeuropejskiej magistrali kolejowej Lizbona-Moskwa. Na linii kolejowej przebiegającej przez teren gminy znajdują się dwa przystanki pasażerskie w miejscowości:

Szaniawy – Matysy i Szaniawy – Poniaty, umożliwiające mieszkańcom korzystanie z komunikacji kolejowej.

2.7. Gmina Wola Mysłowska

Mapa 7. Gmina Wola Mysłowska

(30)

30

Gmina Wola Mysłowska to gmina wiejska położona w środkowo-wschodniej części powiatu łukowskiego. Sąsiaduje z gminami Kłoczew, Krzywda, Miastków Kościelny, Stanin, Stoczek Łukowski, Żelechów.

Jest gminą typowo rolniczą. Użytki rolne stanowią 82,3% ogólnej powierzchni, zaś lasy 14,1%.

Uprawia się tu głównie zboża i ziemniaki, a hoduje trzodę chlewną i bydło mleczne. Rolnictwo jest głównym źródłem utrzymania większości mieszkańców.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 4 962 osoby, w tym 2 417 kobiet. Liczba ludności systematycznie spada, co obrazuje poniższa tabela. Na podstawie przedstawionych danych można zaobserwować tendencję do spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, co niekorzystnie rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny i saldo migracji kształtują się na poziomie ujemnym.

Tabela 14. Struktura ludności Gminy Wola Mysłowska wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 5135 5077 5024 4962

Największymi zakładami działającymi na terenie gminy są:

 Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska

 Firma Agrol w Woli Mysłowskiej

 ubojnia zwierząt w Ciechominie

 Bank Spółdzielczy

 zakład szewski w Wandowie - usługi naprawcze dla samochodów w Woli Mysłowskiej.

Najbardziej dynamicznie rozwijające się dziedziny gospodarki na obszarze gminy to handel i usługi.

Warto zwrócić uwagę na duży rozwój działalności związanej ze świadczeniem usług budowlanych oraz usług z zakresu transportu. Zwiększoną dynamikę obserwuje się także w sektorze handlu obwoźnego i detalicznego. W zakresie działalności rynkowej ważniejszymi gałęziami wytwórczymi są:

budownictwo, ślusarstwo i stolarstwo. Mieszkańcy gminy prowadzą również działalność gospodarczą głównie w branży handlowej, budowlanej, przetwórstwie rolno-spożywczym

1. Gminna Biblioteka Publiczna w Woli Mysłowskiej

2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Woli Mysłowskiej

(31)

31

Siedzibą gminy jest miejscowość Wola Mysłowska. Gmina obejmuje 21 sołectw: Baczków, Błażków, Ciechomin, Dwornia, Dychawica, Germanicha, Grudź, Jarczew, Kamień, Ksawerynów, Lisikierz, Mysłów, Nowy Świat, Osiny, Powały, Stara Huta, Świder, Wandów, Wilczyska, Wola Mysłowska, Wólka Ciechomska.

Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka Nr 807 łącząca Łuków z Maciejowicami, a także niewielka ilość dróg gminnych.

2.8. Gmina Łuków

Mapa 8. Gmina Łuków

Gmina Łuków to gmina wiejska położona w północno - zachodniej części Województwa Lubelskiego.

Sąsiaduje z gminami Domanice, Kąkolewnica, Łuków, Stanin, Stoczek Łukowski, Trzebieszów, Ulan- Majorat, Wiśniew, Wojcieszków, Zbuczyn.

Gmina obejmuje obszar 307,6 km² który zamieszkuje 17 606 osób.

Jest to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują 60,6%powierzchni ogólnej, zaś lasy 34,9%. W produkcji rolniczej dominuje produkcja żywca wieprzowego, mleka, ziemniaków i zbóż. Ze względu na niskie klasy bonitacyjne gleb w uprawach dominują zboża takie jak pszenica, owies, pszenżyto i ziemniaki, stąd chów trzody chlewnej, a w rejonach o znacznym udziale użytków zielonych chów bydła mlecznego i mięsnego. Wytworzone produkty rolne posiadają walory zdrowej żywności ze względu na brak uciążliwego przemysłu i niski poziom nawożenia mineralnego. Taki kierunek produkcji roślinnej wynika głównie z warunków glebowych. Położenie terenu gminy wokół miasta

(32)

32

Łukowa stwarza możliwość zbytu owoców i warzyw na targowiskach oraz sklepach owocowo - warzywnych. Indywidualne gospodarstwa charakteryzują się dość dużym rozdrobnieniem gruntów co powoduje, że znaczna część ludności szuka zatrudnienia poza rolnictwem.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 17 606 osób, w tym 8686 kobiet. Liczba ludności systematycznie wzrasta, co obrazuje poniższa tabela. Na podstawie przedstawionych danych można zaobserwować tendencję do wzrostu ludności w wieku poprodukcyjnym. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym jest stała. Natomiast liczba ludności w wieku produkcyjnym wzrasta co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny i saldo migracji kształtują się na poziomie dodatnim.

Tabela 15. Struktura ludności Łuków wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 16888 17331 17453 17606

Mieszkańcy gminy poza rolnictwem prowadzą działalność gospodarczą głównie handlową, budowlaną, transportową, produkcyjno-usługową. Większość to małe firmy. W gminie Łuków zlokalizowanych jest wiele zakładów produkcyjnych i usługowych, nie ma tu jednak dużych zakładów przemysłowych. Zakłady działające na terenie gminy nie są uciążliwe dla środowiska i pełnią istotną rolę w zapewnieniu miejsc pracy dla lokalnej społeczności. Teren gminy to częściowo rezerwaty przyrody (1,2 tys. ha) oraz obszary chronione (14,4 tys. ha).

1. Szkoła Podstawowa w Aleksandrowie 2. Zespół Szkół w Czerśli

3. Zespół Szkół w Dąbiu 4. Zespół Szkół w Gołaszynie 5. Zespół Szkół w Gołąbkach 6. Zespół Szkół w Gręzówce 7. Zespół Szkół w Krynce 8. Szkoła Podstawowa w Rolach 9. Zespół Szkół w Strzyżewie 10. Szkoła Podstawowa w Świdrach 11. Zespół Szkół w Zalesiu

12. Szkoła Podstawowa w Zarzeczu Łukowskim 13. Szkoła Filialna w Turzych Rogach

14. Przedszkole w Łazach 15. Gminny Zespół Oświatowy

16. Gminna Biblioteka w Łukowie z siedzibą w Dąbiu

(33)

33

17. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Aleksandrowie 18. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Dmininie 19. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Gręzówce 20. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Krynce 21. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Strzyżewie

Siedzibą gminy jest miasto Łuków. Gmina obejmuje 36 sołectw: Aleksandrów, Biardy, Czerśl, Dąbie, Dminin, Gołaszyn, Gołąbki, Gręzówka, Jadwisin, Jeziory, Karwacz, Klimki, Kownatki, Krynka, Ławki, Łazy, Malcanów, Podgaj, Role, Ryżki, Rzymy Las, Rzymy Rzymki, Sięciaszka Druga, Sięciaszka Pierwsza, Strzyżew, Suchocin, Suleje, Świdry, Szczygły Dolne, Szczygły Górne, Turze Rogi, Wagram, Wólka Świątkowa, Zalesie, Zarzecz Łukowski, Żdżary.

Przez gminę przebiegają następujące drogi krajowe:

 Nr 63: Granica państwa-Węgorzewo-Giżycko-Pisz-Kisielnica-Łomża-Zambrów-Ceranów- Sokołów Podlaski-Siedlce -Łuków -Radzyń Podlaski- Wisznice- Sławatycze- Granica Państwa

 Nr 76: Wilga- Garwolin- Stoczek Łukowski-Łuków

Przez gminę przebiegają następujące drogi wojewódzkie:

 Nr 807: Maciejowice- Sobolew- Żelechów- Łuków

 Nr 806: Łuków- Międzyrzec Podlaski

 Nr 808: Łuków- Serokomla-Kock

Drogi powiatowe - 106 km, z czego 84,41 km o nawierzchni bitumicznej.

Drogi gminne - 98,2 km, w tym o nawierzchni bitumicznej 56,52 km.

(34)

34

2.9. Miasto Stoczek Łukowski

Poniższa mapa pokazuje położenie miasta w Powiecie Łukowskim.

Mapa 9. Miasto Stoczek Łukowski

Miasto Stoczek Łukowski jest jedną z dwóch gmin ze statusem miejskim z 11 jednostek administracyjnych w Powiecie Łukowskim. Położone jest w północno-zachodniej części województwa lubelskiego na lewym brzegu rzeki Świder w odległości 84 km od jej ujścia do Wisły. Dzięki swojemu położeniu posiada dogodną pozycję pod względem odległości do największych miast tego regionu oraz do przejścia granicznego w Terespolu.

Rzeźba terenu jest dość zróżnicowana w wyniku działalności lądolodu stadiału Warty. Wysoczyznę morenową przecina dolina rzeki Świder, stanowiąca wyraźną, naturalną granicę miasta w jego części północno-wschodniej. W obrębie miasta szczególnie wyróżniają się pagóry morenowe: w części wschodniej i na prawym brzegu Świdra. Powierzchnia wysoczyzny rozcięta jest kilkoma dolinkami erozyjnymi o przebiegu równoleżnikowym. Natomiast dolina samej rzeki tj. Świdra jest płaska.

Należy zwrócić uwagę na Północno-wschodnią część miasta położoną w Łukowskim Obszarze Chronionego Krajobrazu. Został on utworzony Uchwałą Nr XVII/99/86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Siedlcach z dnia 28 października 1986r. i potwierdzony Rozporządzeniem Wojewody Siedleckiego Nr 31/98 z dnia 10 czerwca 1998 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj.

Siedleckiego nr 17, poz. 101). W obrębie miasta znajduje się 40 ha objętych ta formą ochrony, co stanowi ok. 0,2 % powierzchni całego obszaru chronionego.

Ogólna powierzchnia miasta wynosi 9,2 km², w tym:

 613 ha użytków rolnych (67%)

 104 ha lasów (11,4%)

 196 ha pozostałe grunty i nieużytki (21,6%).

(35)

35

Podstawowym kierunkiem rozwoju i podstawową funkcją gospodarczą miasta jest turystyka i drobny przemysł. Przewiduje się rozwój produkcyjnego i usługowego otoczenia rolnictwa – małe przetwórnie rolno-spożywcze, hurtownie, dystrybucja. Na lokalnym rynku pracy są podmioty działające w zakresie bieżącej obsługi ludności. Do nich zaliczyć można m. in. Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw”

Stoczek – Natura”, Gminną Spółdzielnie Samopomoc Chłopska, Łukowską Spółdzielnię Mieszkaniową, Stoczkowską Spółdzielnie Mieszkaniową, Zakłady Opieki Zdrowotnej ( Publiczny i Niepubliczny). Na terenie miasta znajdują się trzy oddziały banków: Bank Spółdzielczy Łuków, Bank Spółdzielczy Trzebieszów i Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa w Wołominie.

Miasto posiada atrakcyjne warunki dla przyszłych inwestorów:

1) dogodne położenie – przez miasto przebiega ważny szlak komunikacji samochodowej: Siedlce – Garwolin – Łuków oraz kolejowej: Skierniewice – Terespol

2) bliskie rynki zbytu: Warszawa w odległości 80 km, Siedlce – 40 km, Łuków i Garwolin – 30 km;

przejście na granicy wschodniej – 120 km.

3) wolne tereny pod zabudowę przemysłową

4) wolne tereny pod budownictwo mieszkaniowe – częściowo uzbrojone 5) atrakcyjne tereny turystyczno – rekreacyjne

6) bogate walory przyrodniczo – klimatyczne

7) uporządkowana gospodarka odpadami oraz działania w kierunku ekologii i ochrony środowiska 8) duży, niewykorzystany potencjał ludzki.

W 2012 roku miasto zamieszkiwało 2727 osób, w tym 1390 kobiet. Na 100 mężczyzn przypadają 104 kobiety. Na 1km2 przypada 298 osób. Przyrost naturalny kształtuje się na poziomie dodatnim.

Natomiast saldo migracji jest ujemne. Należy zwrócić uwagę na wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym, co przy spadku liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym niekorzystnie rokuje na przyszłość.

Tabela 16. Struktura ludności Stoczek Łukowski wg grup wiekowych

Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012

Ogółem 2736 2756 2746 2727

Wiek przedprodukcyjny 598 570 555 539 Wiek produkcyjny 1716 1748 1729 1705

Wiek poprodukcyjny 422 438 462 483

(36)

36

Na terenie miasta znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Miejski Ośrodek Kultury

2. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 3. Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej 4. Przedszkole

5. Warsztaty Terapii Zajęciowej 6. Zespół Oświatowy

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 76 Wilga – Stoczek Łukowski – Łuków i droga wojewódzka nr 803 Siedlce-Stoczek Łukowski.

Miasto jest oddalone:

- od Warszawy około 85 km - od Lublina około 100 km - od Łukowa około 29 km

Przez miasto przebiega linia kolejowa Skierniewice – Łuków. Jest to ciągle używana towarowa obwodnica Warszawy. W sierpniu 2007 roku uruchomiono dwie pary pociągów osobowych (po jednej rano i po południu). Zostały one zlikwidowane w grudniu 2008 roku ze względu na niską frekwencję osób nimi podróżujących.

Głównym przewoźnikiem komunikacji autobusowej jest PKS Łuków, ważną rolę pełnią także przedsiębiorstwa PKS Siedlce, PKS Mińsk Mazowiecki, PKS Garwolin i przewoźnicy prywatni. Stoczek Łukowski posiada bezpośrednie połączenia z Lublinem, Łukowem, Warszawą, Siedlcami, Mińskiem Mazowieckim, Garwolinem, Żelechowem, Kockiem i Lubartowem.

(37)

37

2.10. Miasto Łuków

Poniższa mapa pokazuje położenie miasta w Powiecie Łukowskim.

Mapa 10. Miasto Łuków

Miasto Łuków jest jedną z dwóch gmin ze statusem miejskim z 11 jednostek administracyjnych w Powiecie Łukowskim. Usytuowany jest w zachodniej części regionu naturalnego zwanego przez geografów Równiną Łukowską, stanowiącą część Niziny Południowopodlaskiej zaliczonej do Nizin Środkowopolskich. Przez miasto przepływa rzeka Krzna Południowa, a przez jego północne krańce rzeka Krzna Północna. Obie rzeki, biorą początek w rozległych, podmokłych obniżeniach Lasów Łukowskich, łączą się w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego w rzekę Krznę - największy lewy dopływ Bugu.

Rzeźba terenu jest dość zróżnicowana. Jest to efekt działalności lądolodu skandynawskiego i późniejszych zniszczeń spowodowanych przez procesy denudacyjne, wyrównujące oraz występujący

klimat.

Miasto charakteryzuje się niską lesistością. Zasoby leśne stanowią 12,7 % powierzchni ogólnej miasta (445 ha). Wśród lasów dominuje bór świeży i bór mieszany świeży. Są to lasy ochronne.

(38)

38

Na terenie miasta znajduje się dolina rzeki Krzny Południowej okryta roślinnością trawiastą, oraz 3 parki miejskie zadrzewione:

 Park położony w dolinie Krzny Południowej w trójkącie; ul. 700-lecia, szpital, koryto rzeki.

Park powstał w czynie społecznym w okresie powojennym.

 Park miejski, położony wzdłuż Krzny Południowej na wysokości obiektów OSiR-u, stanowi teren tylko częściowo wykorzystywany przez mieszkańców.

 Park wchodzący w skład szpitala (obiekt zamknięty dla mieszkańców).

W mieście funkcjonują również ogródki działkowe, takie jak:

 "Niedźwiadek" położony pomiędzy ul. Międzyrzecką a oczyszczalnią ścieków,

 "Promyk" położony pomiędzy ul. Parkową a ul. Stodolną,

 "Słonecznik" położony pomiędzy ul. Parkową i Al. Wojska Polskiego,

 "Kamieniak" położony pomiędzy Al. Wojska Polskiego, ul. Armii Krajowej oraz korytem Krzny Południowej.

Część miasta wchodzi w skład "Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu" stanowiącego dużą atrakcję krajobrazowo-przyrodniczą. W przyszłości obszar ten ma wejść w obręb "Łukowskiego Parku Krajobrazowego".

Powierzchnia ogólna miasta Łuków wynosi 35,8 km², w tym:

 Użytki rolne - 2 027 ha;

 Użytki leśne i grunty zadrzewione (zakrzewione) - 531 ha;

 Grunty zabudowane i zurbanizowane - 956 ha;

 Tereny różne - 15 ha;

 Nieużytki - 12 ha;

 Wody - 34 ha.

Miasto Łuków jest największym i najważniejszym ośrodkiem gospodarczym w powiecie łukowskim. Przemysł w mieście opiera się na czterech podstawowych branżach. Są to przemysł spożywczy, obuwniczy, budownictwo i przemysł lekki.

Jednym z największych pracodawców na terenie miasta były Łukowskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Łukbut”, które zostały wprowadzone na giełdę. W latach 70 – tych zatrudniały ok. 3 000 osób wraz z filiami w Stoczku Łukowskim oraz Międzyrzecu Podlaskim. Jednakże na skutek złego zarządzania ogłoszono upadłość tego przedsiębiorstwa, co przyczyniło się do zwiększenia bezrobocia w mieście. Innym zakładem produkującym obuwie była „Syrena” Sp. z o.o., która podobnie jak poprzedniczka została zlikwidowana. Kolejnym znaczącym przedsiębiorstwem na rynku lokalnym są Zakłady Mięsne „Łmeat – Łuków” S.A., zajmujące się przetwórstwem mięsa i wędlin. Ponadto należy wymienić Spółdzielnię Inwalidów „Łuksja”, która oferuje szeroki asortyment odzieży damskiej, odzieży sportowej oraz konfekcyjnych wyrobów do hoteli i pensjonatów.