Rekrystalizacja udarowa stali ferrytyczno-perlitycznej

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ S e r i a : MECHANIKA z . 29

1967

ŁUCJA CIEŚLAK, DANUTA SZEWIECZEK JERZY ZWONEK

Ma t e d r a M e ta lo zn a w stw a

REKRYSTALIZACJA UDAROWA STALI FERRYTYCZNO-PERLITYCZNEJ S t r e s z c z e n i e . P r z e p ro w a d z o n o b a d a n i a m e t a l o g r a ­ f i c z n e o r a z r e n t g e n o g r a f i c z n e , c e le m u j a w n i e n i a zmian s t r u k t u r a l n y c h z a c h o d z ą c y c h p o d c z a s r e k r y ­ s t a l i z a c j i u d a ro w e j s t a l i w ę g lo w e j f e r r y t y c z n o - - p e r l i t y c z n e J o r ó ż n y c h s t o p n i a c h z g n i o t u o r a z i c h wpływu na w ł a s n o ś c i m e c h a n ic z n e . R e k r y s t a l i ­ z a c j a udarow a s t a l i f e r r y t y c z n o - p e r l i t y c z n e J p r z e b i e g a o d m ie n n ie n i ż k o n w e n c j o n a l n a , a o t r z y ­ mane w ł a s n o ś c i w y tr z y m a ło ś c io w e s ą w y ż s z e , p rz y z a c h o w a n iu p l a s t y c z n y c h .

1 . Wstęp

D o ty c h c z a s p rz e p ro w a d z o n o w i e l e t e o r e t y c z n y c h i e k s p e r y m e n t a l ­ nych p r a c d o t y c z ą c y c h p rocesó w t o w a r z y s z ą c y c h n a g r z e w a n i u me­

t a l i i stopów z g n i e c i o n y c h na zim n o . Badano s z c z e g ó ło w o wpływ n i e k t ó r y c h czynników na k i n e t y k ę r e k r y s t a l i z a c j i , g łó w n ie s t o p ­ n i a z g n i o t u , t e m p e r a t u r y i c z a s u w y g r z e w a n ia . W m niejszym

s t o p n i u z ba dan o wpływ s k ł a d u fazow ego o r a z s z y b k o ś o i n a g rz e w a ­ n i a i d e f o r m a o j i . Duże z n a c z e n i e p r a k t y c z n e r e k t y s t a l i z a c J i z g n l o t o w e j o r a z r ó ż n o r o d n o ś ó z j a w i s k z a c h o d z ą o y c h w c z a s i e t e j o b r ó b k i p o w o d u je , że z a g a d n i e n i u temu p o ś w ię c a s i ę n a d a l s p o r o u w a g i.

W o s t a t n i c h l a t a c h s z c z e g ó l n ą uwagę zwrócono na c z y n n i k i do t e j p o ry n i e d o c e n i a n y , s z y b k o śó n a g r z e w a n i a . Wykazano [ 1 + 3 ] , że p r z y d użych s z y b k o ś c i a c h n a g r z e w a n i a , r z ę d u lOOO°C/sek i w i ę c e j , k i n e t y k a r e k r y s t a l i z a c j i u l e g a w y r a ź n e j z m i a n i e . Wyko­

r z y s t a n i e w ł a s n o ś c i n a g r z e w a n ia udarow ego d a j e p odsta w y do o p r a c o w a n i a nowych, wysokowydaJnyoh p ro ce só w t e c h n o l o g i c z n y c h , c a ł k o w i c i e l u b c z ę ś c io w o z a u to m a ty z o w a n y c h .

3 8 Ł . C i e ś l a k . D. S z e w le o z e k . J . Zwonek J e d n a k o p u b lik o w a n e d o t ą d b a d a n i a obejm owały g łó w n ie r e k r y ­ s t a l i z a c j ę udarow ą n i e k t ó r y c h m e t a l i i stopów je d n o f a z o w y c h . N a t o m i a s t d a n y c h o d n o ś n i e r e k r y s t a l i z a c j i u d a ro w e j stopów w i e lo f a z o w y c h w d o t y c h c z a s o w e j l i t e r a t u r z e b r a k u j e ,

2 , R e k r y s t a l i z a c j a stopów dwufazowych

P r z e b i e g r e k r y s t a l i z a c j i stopów dwufazowych p o s i a d a i n n y c h a ­ r a k t e r n i ż m e t a l i i stopów je d n o f a z o w y c h . Obecnośó d r u g i e j f a z y wpływa na k i n e t y k ę r e k r y s t a l i z a c j i osnowy z m i e n i a j ą c

s z y b k o ś o i t w o r z e n i a i w z r o s t u zarodków r e k r y s t a l i z a c j i , k i e ­ r u n e k o r a z i n te n s y w n o ś ó o d d z i a ł y w a n i a z a l e ż ą g łó w n ie od j e j r o z m i e s z c z e n i a i d y s p e r s j i . , w m n ie js z y m s t o p n i u od i l o ś c i .

W p r z y p a d k u f a z y w y s t ę p u j ą c e j w p o s t a c i c z ą s t e k o dużym s t o p n s t o p n i u d y s p e r s j i , i l o ś ó tw o r z ą c y c h s i ę zarodków r e k r y s t a l i z a ­ c j i u l e g a z w i ę k s z e n i u , n a t o m i a s t s z y b k o ś ó i c h w z r o s t u z m n i e j ­ s z e n i u . T e m p e r a tu r y p o c z ą t k u i k o ń c a r e k r y s t a l i z a c j i osnowy r o s n ą p r o p o r c j o n a l n i e do d y s p e r s j i f a z y r o z p r o s z o n e j . P r z y p a ­ d e k t e n z a c h o d z i , j e ż e l i r ó w n o c z e ś n i e z r e k r y s t a l i z a c j ą z a c h o ­ d z ą p r o c e s y w y d z i e le n io w e o r a z p rz y r e k r y s t a l i z a c j i s t o p u dwu­

faz o w eg o po dużym z g n i o c i e , powodującym z n a c z n e r o z d r o b n i e n i e f a z y t w a r d s z e j . Szybkośó r e k r y s t a l i z a c j i z w ł a s z c z a w t ó r n e j , uwarunkowana j e s t w tedy w dużym s t o p n i u p ro ce se m k o a l e s o e n c j i c z ą s t e k u t r u d n i a j ą c y c h m i g r a c j ę g r a n i c z i a r n . W r e z u l t a c i e o - t r z y m u j e s i ę z r e g u ł y . s t r u k t u r ę d r o b n o z i a r n i s t ą , n i e k i e d y j e d ­ n a k , n a s k u t e k rów n om ie rn eg o r o z m i e s z c z e n i a c z ą s t e k w o sno w ie może n a s t ą p i ó l o k a l n y r o z r o s t z i a r n [4 ] .

J e ż e l i o b i e f a z y t w o r z ą o d d z i e l n e z i a r n a a l b o d r u g a f a z a r o z m i e s z c z o n a j e s t w p o s t a c i n i e w i e l k i e j i l o ś c i dużych c z ą s t e k , t o s z y b k o śó r e k r y s t a l i z a c j i osnowy o s i ą g a w a r t o ś c i j a k d l a s t o p u je d n o fa z o w e g o a n a w e t w o k r e s i e początkowym w i ę k s z e . Za­

r o d k i r e k r y s t a l i z a c j i p o w s t a j ą w n i e w i e l k i e j i l o ś c i , g łó w n ie n a g r a n i o a o h m ię d z y fa z o w y c h w t e m p e r a t u r z e tym n i ż s z e j , im w i ę k s z a j e s t r ó ż n i c a t w a r d o ś c i f a z [ 4 j . Otrzymana s t r u k t u r a i k o n f i g u r a c j a g r a n i c z i a r n uwarunkowana j e s t r o z m i e s z c z e n i e m 1 t r w a ł o ś c i ą c z ą s t e k f a z y r e k r y s t a l i z u j ą c e j w w y ższych tem p e ­ r a t u r a c h [ 5 ] .

R e k r y s t a l i z a c j a udarow a s t a l i f e r r y t y o z n o - p e r l i t y o z n e j _______ 39_

Zmiany własności w czasie rekrystalizacji stopów dwufazo­

wych zachodzą wolniej i w szerszym zakresie temperatur niż dla stopów jednofazowych. Przebieg zmian zależy głównie od różnicy temperatur rekrystalizacji i dyspersji faz.

Przeprowadzone badania rekrystalizacji mosiądzu dwufazowego z uwzględnieniem szybkości nagrzewania wykazały, że udarowe nagrzewanie wywiera wyraźny wpływ na jej kinetykę. Stwierdzono, że w zależności od stopnia zgniotu, temperatury 1 szybkości nagrzewania, zarodki rekrystalizacji tworzą się na granicach ziarn jednej fazy lub równocześnie na granicach międzyfazowych

[

],

3. Badania własne

Celem pracy było stwierdzenie zmian strukturalnych zachodzących w stali węglowej ferrytyczno-perlitycznej w czasie rekrystali­

zacji konwencjonalnej i udarowej oraz określenie ich wpływu na własności mechaniczne,

Do badań użyto taśm ze stali węglowej zwykłej jakości o za­

wartości 0,16%C, walcowanych na zimno ze stopniami zgniotu:

10, 30, 50, 70 i 90%, Wykonano wyżarzanie rekrystalizujące konwencjonalne i udarowe, pomiar własności mechanicznych oraz badania zmian strukturalnych. Zestawione w tablicy 1 parametry wyżarzania rekrystalizującego dobrano w ten sposób, aby ujaw­

nić początek rekrystalizacji ferrytu oraz zmiany strukturalne zachodzące w wyższych temperaturach, aż do zakresu przemiany.

Nagrzewanie udarowe przeprowadzono sposobem oporowym, włącza­

jąc próbkę w obwód wtórny transformatora. Wyłączanie prądu za­

silania po upływie ustalonego wstępnie czasu odbywa się przy pomocy wyłącznika elektronicznego z dokładnością 0,01 sek. W celu zapewnienia równomiernego nagrzewania na całej długości, próbki wykonano z tolerancją - 0,02 mm. Temperaturę mierzono termoparą chromel-alumel przyspawaną do próbki i połączoną z rejestratorem elektronicznym firmy Briial-Kjaer z dokładnością i 20°C, Wygląd urządzenia podaje praca [?]. Analiza uzyskanych wykresów wykazała, że po wyłączeniu prądu następował okres izo- termicznego zachowania temperatury przez ck. 15 sek. a następnie dopiero wolny spadek do temperatury otoczenia.

Temperaturawyżarzaniarekrystalizującego( C)

T a b l i c a 1

Parametry wyżarzaniarekrystalizuJącego konwencjonalnego i udarowego

g n i o t 10 30 50 70 90

ob0 co

<D -H 0 0

r—ł CO CO CQ

0 0 O bO O £ • 0 C

(V CO -H

& CO 6 0 o o o

710

680

650

620

640

610

580

550

610

580

550

520

580

550

520

490

560

530

500

470

i

COa 'O''"' SD Ü O CU

Ü co

.n*">iU

COO

O CO bfl-H

eu a

s co

O 5N CU CO N

TU H 3 hû

500

100G

2000

3000

4000

7 0 0 ,7 5 0 ,8 1 0

7-i0 , 7 6 0 , 8 1 0

7 1 0 , 7 6 0 ,8 2 0

6 8 0 ,7 4 0 ,8 1 0

6 8 0 ,7 2 0 ,8 5 0

6 2 0 ,7 0 0 ,7 8 0

6 3 0 , 7 1 0 , 7 9 0

6 8 0 ,7 8 0 ,8 3 0

6 8 0 , 7 5 0 ,8 1 0

5 8 0 , 6 5 0 ,7 5 0

5 9 0 ,6 6 0 ,7 5 0

6 2 0 ,6 8 0 ,8 2 0 6 5 0 ,7 1 0 ,7 8 0

6 6 0 , 7 3 0 , 8 2 0 6 9 0 ,7 5 0 , 8 3 0

4. Wyniki badań i Ich d.yskus.ia

Zmiany własności i struktury po rekrystalizacji konwencjonal­

nej i udarowej rejestrowano:

a) pomiarem twardości Vickersa przy obciążeniu 5 k&, b) pomiarem wytrzymałości na rozciąganie i wydłużenia, c) badaniami metalograficznymi,

d) badaniami rentgenograficznymi.

Badania twardości próbek wyżarzanych konwencjonalnie poz­

woliły określió temperaturę początku rekrystalizacji ferrytu jako równą 530-650°C w zależności od stopnia zgniotu. Różnica temperatur początku i końca rekrystalizacji wynosi około 70°C dla zgniotu 10# i maleje z jego wzrostem do 40°C. Zgodnie z tyra krzywe twardości na rys. 1 zmieniają kąt nachylenia do osi temperatur. Zwiększenie szybkości nagrzewania powoduje proporcjonalny wzrost temperatury rekrystalizacji. Przy szyb­

kościach większych od 1000°C/selc temperatura rekrystalizacji ferrytu ustala się, przy czym wpływ zgniotu staje się mniej wyraźny.

Na podstawie wyników badań twardości dobrano optymalne w zakresie badanych zgniotów parametry wyżarzania konwencjonal­

nego - 560-680°C oraz udarowego 720-780°C przy szybkościach nagrzewania 2000-4000°C/sek. Uzyskane przy zachowaniu tych parametrów własności mechaniczne próbek zestawiono w tabli­

cy 2.

Twardość rośnie proporcjonalnie do szybkości nagrzewania (rys.2) i przy 2000-40G0°C/sek osiąga wartości o 254-35 jedno­

stek wyższe niż po rekrystalizacji konwencjonalnej. Podobnie wzrasta granica plastyczności o około 6 kG/mm i wytrzymałość, średnio 14 kG/mm“1, przy zachowaniu tych samych własności pla­

stycznych.

Zwiększenie szybkości nagrzewania w zakresie 500-4000°C/sek nie wywiera wyraźnego wpływu na własności mechaniczne (rys. 3, 4).

Badania metalograficzne i rentgenograficzne ujawniły charak­

terystyczne zmiany w strukturze stali rekrystalizowanej.

R e k r y s t a l i z a c j a udarowa s t a l l f e r r y t y c z n o - p e r l l t y c z n e j _______ 4 1_

T a b l i c a 2 Własności mechaniczne stali węglowej o zawartości 0,16% C po rekrystalizacji konwencjo­

nalnej i udarowej w zakresie optymalnych parametrów wyżarzania Sposób

wyżarzania

Stopień zgniotu

%

Szybkość nagrzewania

°C/sek

Temperatura Twardość HV

Re ? kG/mm

Rm ?

kG/mm A5

%

10 0,3 680 98 28 31 39

r—1 crt a

30 0,3 640 104 28 31 36

or-3 OO

50 0,3 610 106 28 31 36

¡ec wo

70 0,3 580 107 28 31 36

90 0,3 560 109 29 32 35

10 2000 760 122 32 36 38

>3

s

30 3000 760 142 35 46 36

o fH

■rCO)

50 3000 760 146 35 44 39

tz>

70 4000 760 141 35 46 37

90 4000 760 135 34 45 38

Cieślak,D,Szewieczek,J.Zwonek

R e k r y s t a l i z acja u d a r o w a stali f e r r y t y c z n o - p e r l i t y c z n e j _______ 43

!> jO N o

^ I

o i a ca ^

I A O d ) ' H \ 4’ a o

<D'~> CO O

■ r J t A O S O O T3 0

O N

•H *H p

a r - o bD to 'W co N CD O C

3 a O i>3-!s) -H P ) N O Ü D r-ł 'OT K i (C O C O '- ' CQ 44

cr- ^43

O 3• O

ca

•H p -et 1—I CO '—' *rH

CO ręf 4^ 3 0 cö co *h - i - i

• n H C -O CU r-l CO -co a co n o 0 ^{a P}

T) 3 o co p O - 0 ’N CD N O to S - r l C EH r- l 0)

CO 3

• 4= C

o j ca o _ 40.44 40

• P CO CO 44 ISJ p rO. Cl) CO CU

« p P P l

t v nI

o c r\

* 4 4 r A (U

co

4¿ O cuo

CO rA

\ »

o o

I

o 4 -

I 44 CU CM CO

g o

t>5 Oo

Ala ⁰ o

NA 1

O 0 I 0

H - P O

bD Ł0

a > "d 0

S o n

H

•H *H cD r - l O G

CD 'CO O - P O *rD

CO G O

•tsi a

•M CD CD O H 5

>co cd a O N O

3 * *

O cD

£ O -M - P ^ G VD CX$

G V - N cD - u

•H O O

3 -N

O >w 5 O E ? S _

â

» CO 0 A " P i

• O CO - r s

¡>ł 0

« s

p3 O [>-

I

3 -

%Ç O C A

C A Ot £ ON

tfT i CALA0

1 CM

O

-Po

•Ma toN

r 9 * r ³

N a) p N

S ? â ”

' - ' P ® H b0 ^

0 a>> K.Ï&

•h 3 h o

S - n J h S o I

•H 4’ ft 8 ” &

•rl r A

M o

\co o

'O <D rM <Da o

CO

S G

p

CO

« K O

I O 0 3j^-P O

N CO CQ 44

CD o

H o

O o

o cd V LH -H

c a 1

to ^cD M N 5 4" CD

CD CO

O N •H \

G P O

to CVJo

■Q CD o

0) a • o

£ r M Q

O -H CD 3 * G o CO G 'CO \ I

nd O o

G M O VD

o

•H o

*rD LA

CDO !

N

•H L A rH

CD •H

•-P CO

1 •H

44 -

^ o 3 s . P P fo, 44 N

CD CO

<D *n> Ph

•H O -H

a £ ?>5

05 O ^ ^

bO«-H D O

at* 60-P rA -h a>» cö

G CD CD -H O N O

<4 CD G 'O 'CQ

O rM CD

•H ft O

r- ł e O ’ CU 0 - H -P - P G CO tsO

^ N

(D O

•H O

G -H f t CD O -H

•N 'CO * Q O f A

M 0

\CO

oo o oO M v* a

CO I \

o LAO

•H oO OJ rAO

? î

M

Ö G O CD 'CO CO n r M ß 5 \

N -tS3 O o

u h> ^ ^ o - P S rM CD o

CD o

^ -H N G LA

• ^ S -M 1

^ f A T D

o 4 *

• V LD CD

CO N •H

î>5 0 »M

« ^ ^ r M T“

44_______________________ Ł. Cieślak, D. Szewleozek, J. Zwonek W czasie rekrystalizacji konwencjonalnej fazą rekrystalizu- jącą wcześniej, niezależnie od stopnia zgniotu i temperatury wyżarzania jest ferryt. Wielkość zrekrystalizowanego ziarna ferrytu maleje ze wzrostem zgniotu. Niezrekrystalizowane ob­

szary perlitu są wydłużone i zachowują układ nadany w czasie poprzedniej przeróbki plastycznej (rys. 5). Pozostają one na ogół niezmienione dla wszytkich badanych zgniotów, chociaż przy 90% zgniotu obserwuje się już początki koagulacji cementy­

tu. 3atem w czasie wyżarzania konwencjonalnego stali ferrytycz- no-perlitycznej obie fazy rekrystalizują niezależnie.

Zjawiska zachodzące podczas rekrystalizacji udarowej przebie­

gają zasadniczo w inny sposób niż przy koowencjonalnej, chociaż niskie temperatury do około 600°C przy szybkości nagrzewania 500°C/sek jeszcze żadnych zmian nie wprowadzają, bowiem ferryt rekrystalizuje, zaś perlit pozostaje niezmieniony i zachowuje układ pasmowy. Dalszy wzrost stopnia zgniotu (70 i 90$),

wzrost temperatury oraz szybkości nagrzewania powyżej 500°C/sek powodują równoczesne zmiany ferrytu i perlitu. Struktura zmie­

nia się całkowicie, gdyż obok drobnych ziarn zrekrystalizowane­

go ferryru występuje skoagulowany cementyt perlitu, przy czym perlit rozmieszczony jest na ogół równomiernie (rys.6 i 7).

Ta drobnoziarnista struktura ferrytu, z równomiernie rozłożo­

nym perlitem częściowo ziarnistym, zapewnia wysokie własności wytrzymałościowe i dobre własności plastyczne.

Na podstawie rentgenograficznych badań tekstur ustalono, że próbki po zgniocie posiadały teksturę o ułożeniu Li10]

(rys. 8). Po wyżarzaniu konwencjonalnym ferryt wykazuje wy­

raźną teksturę rekrystalizacji [111], [112] (rys. 9) różną od tekstury zgniotu. W miarę wzrostu szybkości nagrzewania ob­

serwuje się osłabienie tekstury rekrystalizacji a po rekry­

stalizacji udarowej z szybkością 4000°C/sek pozostają tylko jej ślady (rys. 10).

Z przeprowadzonych badań wyciągnięto następujące wnioski:

1. Na prooes rekrystalizacji zgniotowej stali węglowej ferrytyczno-perlitycznej szybkość nagrzewania wywiera istotny wpływ.

X ,

%

* > % - _{f \}

< •-

R y s . 5

R y s . 7 R y s . 8

Opia s t r u k t u r i rentgenogram ów Nr

r y s . Obrót) ka

o l e p I n a rraw . S t r u k t u r a pod mikroskopem P o - j w lę k - s z e n l 5 R e k r y s t a l i z a c j a

k o n w e n c jo n a l n a w t e m p e r a t u r z e 670° C

N i t a l

S t r u k t u r a s t a l l węglowej 0 , 1 6%C po z g n i o c i e 30%

i r e k r y s t a l i z a c j i konwen­

c j o n a l n e j .

Z r e k r y s t a l l z o w a n e z i a r n a f e r r y t u z p e r l i t e m w u - k ł a d z l e pasmowym

500x

6 R e k r y s t a l i z a c j a u d a ro w a , tem pe­

r a t u r a 720°C T - 1 0 0 0 ° C /s e k

N i- t a l

S t r u k t u r a s t a l l po z g n i o ­ c i e 70% r e k r y s t a l i z o w a n e j u darow o. F e r r y t z p e r l i ­ te m . P e r l i t z cementytem skoagulowanym

500x

7 R e k r y s t a l i z a c j a u d aro w a, te m pe­

r a t u r a 720°C

t « W 0 0 ° C / s e k Ni­

t a l

S t r u k t u r a s t a l i po z g n l o o i e 90% i r e k r y s t a l i z a c j i 4 d a - r o w e j . Z r e k r y s t a l i z o w a n y f e r r y t z p e r l i t e m s k o a g u ­ lowanym

500x

8 T e k s t u r o g r a m p r ó b k i po

z g n i o o l e 90%. C z te r y l o k a l n e r o z j a ś n i e n i a na obw odzie p r ą ż k a ( 1 0 0 ) . T e k s t u r a z g n i o t u

9 R e k r y s t a l i z a c j a

ko n w e n c jo n a ln a T e k s t u r o g r a m p r ó b k i po z g n i o c i e 90% i r e k r y s t a ­ l i z a c j i k o n w e n c j o n a l n e j . R e f l e k s (1 0 0 ) wykazuje s z e ś ó l o k a l n y c h r o z j a ś ­ n i e ń - t e k s t u r a r e k r y ­ s t a l i z a c j i

10 R e k r y s t a l i z a c j a

udarowa T e k s t u r o g r a m p r ó b k i po

z g n i o c i e 90% i r e k r y s t a l i ­ z a c j i u d a r o w e j .

Śla d y t e k s t u r y r e k r y ­ s t a l i z a c j i

R y s . 6

R y s . 9 R y s . 1 0

R8kx .y st all za o. 1a udarowa s t a l l f e r r y t y c z n o - p e r l i t y c z n e j _______ 45 2 . P o d c z a s n a g r z e w a n i a k o n w e n c jo n a ln e g o z a c h o d z i o d d z i e l ­ n i e r e k r y s t a l i z a c j a f e r r y t u z a ś zmiany w p e r l i c i e zach o d z ą t y l k o d l a n a jw y ż s z y c h z g n i o t ó w . P e r l i t p o s i a d a n a d a l u k ła d pasmowy. A n a l o g i c z n i e z a c h o d z ą z j a w i s k a d l a z g n io tó w do 50%

p r z y n a g r z e w a n i u z s z y b k o ś c i ą do 5 0 0 ° C / s e k .

3 . S z y b k o ś c i n a g r z e w a n i a powyżej 500 C /s e k powodują równo­

c z e s n ą r e k r y s t a l i z a c j ę f e r r y t u i zmiany w p e r l i c i e .

4 . R e k r y s t a l i z a c j a udarowa s t a l i n i s k o w ę g lo w e j j e s t uwa­

runkowana p r z e k r o c z e n i e m s z y b k o ś c i n a g r z e w a n i a 5 0 0 ° C / s e k . 5 . S t a l f e r r y t y c z n o - p e r l i t y c z n a o z a w a r t o ś c i 0 , 1 6%C podda­

na r e k r y s t a l i z a c j i u d a ro w e j w y k a z u j e :

a ) w ł a s n o ś c i w y tr z y m a ło ś c io w e wyższe od w ł a s n o ś c i s t a l i r e - k r y s t a l i z o w a n e j k o n w e n c j o n a l n i e - a w s z c z e g ó l n o ś c i : Rm wyższe o 15 kG/mm2 , z a ś tw a rd o ś ó o o k o ło 30 HV;

b) w ł a s n o ś c i p l a s t y c z n e o d p o w i a d a ją c e w ł a s n o ś c io m s t a l i r e - k r y s t a l i z o w a n e j k o n w e n c j o n a l n i e j

o) d r o b n o z i a r n i s t ą s t r u k t u r ę f e r r y t u z ró w n o m ie r n ie r o z ł o ­ żonym p e r l i t e m z i a r n i s t y m ;

d ) n i e m a l c a ł k o w i t y z a n i k t e k s t u r y r e k r y s t a l i z a c j i w m iarę w z r o s t u s z y b k o ś c i n a g r z e w a n i a ;

6. W y ż a rz a n ie udarowe ma duże z n a c z e n i e przem ysłow e ze w z g lę d u na z n a c z n e s k r ó c e n i e p r o c e s u r e k r y s t a l i z a c j i , o t r z y ­ manie k o r z y s t n y c h w ł a s n o ś c i m e c h a n ic z n y c h i m ożliw ość prowa­

d z e n i a c i ą g ł e j o b r ó b k i c i e p l n e j .

LITERATURA

[ 1 ] Iwanow W . I . , Osipow K . A , : Wozwrat i r e k r i s t a l i z a c j a w m i e t a ł ł a o h p r i b y s tr o m n a g r e w j e . Moskwa 1964 r .

[2 ] S ta u b P . , C i e ś l a k Ł . : Archiwum H u t n i c t w a . T. V I I , 1962, s t r . 3 3 3 .

46 Ł. C i e ś l a k « D. S z e w i e c z e k , J . Zwonek [3 ] S ta u b F . , C i e ś l a k Ł . : H u tn ik n r 9 , 1965, s t r . 31 5 .

[ 4 ] Sm ith C . S . : T r a n s . AIME v 1 7 5 , 1948 r . , s t r . 15.

[ 5 ] W e n d o rff Z . : Z e s z y t y Naukowe AGH n r 2 , 1 95 4, s t r . 47»

[ 6 ] Zim in N .W .: F i z i k a M i e t a ł ł o w i M i e t a ł ł o w i e d e n j e , t . 20, 19 65 , z . 2 , s t r . 265-.

PEKPMCTAJIJIW3AHHH nPH CKOPOCTHHX HATPEBAZ

$EPPHTHO-nEPJIHTHOM CTAJIH

Pe 3^to Me

M e T a j i , J i o r p a ( } ) H H e c r o i M n u p e H T r e H o r p a $ H H e c r a o 4 H M e T O ^ a M H o n p e E e J i H j i H C Ł

M 3 M e K e H u s c T p y K T y p u b n p o u e c c e p e K p n c T a j i J i w 3 a m i n r i p n < 5 ł i c t p o m

HarpeBe y m e p o i H C T O i ł CTajiH c p a 3 J i h h h b i m h C T e n e H H M H n p e n B a p n -

TejibHoro H a K J i e n a u n x b j i H H H H e H a M e x a H H H e c K n e C B O i o T B a .

H pouecc p e K p n c T a j i j i H 3 a i i n n $eppnTHO-nep.nnTHOii c t u j i h npn ^{c k o -}

p o c T H b i M h M e j J i e H H O M H a r p e B e H e n p o T e K a e T o s H H a K O B O . M s y y e H b i e M e x a H H H e c K n e C B O t i c T B a C T a j i h Burne, ueM npn M e ; y i e H H O M HarpeBe,

n j i a c T H H e C K n e H e H 3 M e H i n o T C H .

R e k r . y s t a l i z a o . 1 a udarowa s t a l i f e r r , y t y c z n o - p e r l i t y c z n e .1_______ 47 DIE BESCHLEUNIGTE REKRISTALLISATION EINES

FERRIT-PERLITISCHEN STAHLES Zusammenfassung

Metallographische und Röntgenostrukturelle Untersuchungen an einem Kohlenstoffstahl mit der Ferrit und Perlitstruktur nach beschleunigter Rekristallisation erwies den Einfluss des Kalt­

verformungsgrades auf die mechanischen Eigenschaften. Besonders ist die Zugfestigkeit grösser im Vergleich zur konventioneller Rekristallisation wobei plastische Eigenschaften dieselben ver­

bleiben.