Zakres i metodyka pomiarów geodezyjnych wpływów eksploatacji górniczej na terenie śródmieścia Bytomia

(1)

fflSZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ S e ria : GÓRNICTWO z . 188

_______ 1990

N r k o l . 1074

Tadeusz DZIURA, Z d z is ła w KULCZYCKI P io tr TRZCIONKA

ZAKRES I METODYKA POMIARÓW GEODEZYJNYCH IPŁYWÓW EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA BYTOMIA

S t r e s z c z e n ie . W a r t y k u l e om ówiono k o n c e p c ję s y s te m u o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h d la o k r e ś le n ia d e f o r m a c ji p o w ie r z c h n i w y w o ła n y c h e k s p lo a t a c ją g ó r n ic z ą p o k ła d ó w w ę g la , pro w a d zo n ą p rz e z k o p a l n ie :

" D y m it r o w " , " S z o m b ie r k i" i "R o z b a r k " w f i l a r z e ochronnym pod m ia s tem B y to m . O b s e rw a c je g o d e z y jn e w B y to m iu prow a dzon e są od 1956 r . i o b e c n ie wymagane j e s t d o s to s o w a n ie ic h z a k r e s u i m e to d y k i do a k t u a ln y c h p o t r z e b g ó r n ic tw a w tym r e j o n i e . W 1988 r . s ie ć o b s e rw a c y jn a z o s t a ła o d p o w ie d n io z m o d e rn iz o w a n a . W y d z ie lo n o w n i e j c i ą g i n a w ią z a w c z e , c i ą g i o b w o d n ic y , l i n i e o b s e rw a c y jn e g łó w n e , l i n i e o b s e rw a c y jn e lo k a ln e , p u n k ty r o z p r o s z o n e o r a z m i k r o s i e c i na o b ie k ta c h o z n a c z e n iu s p e c ja ln y m .

D la k a ż d e g o r o d z a ju s i e c i o k r e ś lo n o z a k r e s , m etod ykę o ra z c z ę s to t l i w o ś ć p o m ia ru . Omówiono t e c h n ik ę i wymaganą d o k ła d n o ś ć pom iarów w y s o k o ś c io w y c h , p o m ia ró w o d le g ło ś c i o r a z p o m ia ró w s p e c ja ln y c h . Me

to d y k ę p o m ia ru d o s to s o w a n o do a k t u a ln y c h i p r z y s z ły c h m o ż liw o ś c i te c h n ic z n y c h d z i a ł u m ie r n ic z e g o d s . e k s p l o a t a c j i pod B y to m ie m .

|l. WPROWADZENIE

W f i l a r z e o c h ro n n y m ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia p ro w a dzon a j e s t p rz e z k o p a ln ie 'D ym itrow ", " S z o m b ie r k i" i " R o z b a r k " s ko o rd yn o w a n a e k s p lo a t a c ja g ó r n ic z a

¡okładów w ę g la k a m ie n n e g o . W ypływ y t e j e k s p l o a t a c j i u ja w n ia ją s ię na powierzchni t e r e n u p o w o d u ją c s z k o d y g ó r n ic z e w o b ie k ta c h m ia s ta . W c e lu p rz e c iw d z ia ła n ia ujem nym s k u tk o m d z i a ł a l n o ś c i g ó r n i c z e j k o n ie c z n e j e s t poznanie z ja w is k j e j to w a r z y s z ą c y c h o r a z p ro w a d z e n ie b ie ż ą c e j oceny ilo ś c io w e j w pływ ów e k s p o l a t a c j i . M o ż liw o ś ć i l o ś c i o w e j oce n y w i e l k o ś c i ipływów e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j z a p e w n ia ją p o m ia ry g e o d e z y jn e d e f o r m a c ji wrenu i o b ie k tó w .

G eo dezyjne p o m ia ry d e f o r m a c ji te r e n u ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia r o z p o c z ę to 1956 r . W tym c e lu p o w o ła n o s p e c j a l i s t y c z n y d z i a ł m ie r n ic z y d s . e k s p lo a -

» e ji pod m ia s te m B y to m , k t ó r e g o zad an iem b y ło z a ło ż e n ie o d p o w ie d n ie j heci o b s e r w a c y jn e j, wykonyw anie o k re s o w y c h po m ia ró w g e o d e z y jn y c h , b ie ż ą - s i n t e r p r e t a c j a w y n ik ó w p o m ia ró w i in fo r m o w a n ie w ła d z g ó r n ic z y c h , a d m i- is tr a o y jiiy e b i p o lit y c z n y c h o w y s tę p u ją c y c h na p o w ie r z c h n i d e fo rm a c ja c h

(2)

186 T. Dziura i In.

i u s z k o d z e n ia c h . Ńa p o d sta w ie a n a l i z y wyników pomiarów g e o d e zy jn y c h opra

cowywano p rognozy wpływów d la k o le jn y c h p ro je k tó w e k s p l o a t a c j i w f i l a r z e ochronnym m ia s ta o ra z podejmowano n ie z b ę d n e ś r o d k i p r o f il a k t y c z n e mające na c e lu m in im a liz a c ję w ie lk o ś c i w skaźników d e f o r m a c ji.

W p ro w a d z o n y c h o b e c n ie b a d a n ia c h d e f o r m a c ji p o w ie r z c h n i te r e n u i g ó ro tw o r u d o m in u ją c ą r o l ę o d g ry w a ją b a d a n ia o c h a r a k t e r z e u ż y tk o w y m . D a ją one m o ż liw o ś c i b e z p o ś re d n ie g o lu b p o ś r e d n ie g o w y z n a c z a n ia w a r t o ś c i p o d s ta w o w ych w s k a ź n ik ó w d e f o r m a c j i, a ta k ż e na p o d s ta w ie u z y s k a n y c h w y n ik ó w , w s k a z a n ia o p ty m a ln e g o z a k r e s u d z i a ł a l n o ś c i p r o f i l a k t y c z n e j . P row ad ząc ba

d a n ia o c h a r a k t e r z e u ż ytko w ym d ą ż y s i ę r ó w n o c z e ś n ie do u z y s k a n ia w yn ików , k t ó r e można w y k o r z y s ta ć do c e ló w p o z n a w c z y c h .

Z a k re s o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h w r e j o n i e f i l a r a o c h ro n n e g o d la ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia o b e jm u je *

- p o m ia ry d e f o r m a c ji p o w ie r z c h n i t e r e n u ,

- p o m ia ry d e f o r m a c ji o b ie k tó w na p o w ie r z c h n i t e r e n u , - p o m ia ry d e f o r m a c j i g ó r o tw o r u w w y r o b is k a c h g ó r n ic z y c h .

Celem p o m ia ró w d e f o r m a c ji p o w ie r z c h n i J e s t *

- b a d a n ie w pływ ów e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j w o k r e ś lo n y c h w a ru n k a c h g ó r n i c z y c h i g e o lo g ic z n y c h ,

- p o ró w n a n ie w a r t o ś c i w s k a ź n ik ó w d e f o r m a c ji u z y s k a n y c h z p o m ia ró w i p ro g n o z ,

- k o ry g o w a n ie p a ra m e tró w t e o r i i s to s o w a n y c h w p ro g n o z o w a n iu w s k a ź n ik ó w d e f o r m a c j i,

- p ro w a d z e n ie b ie ż ą c e j k o n t r o l i s t a n u d e f o r m a c j i d la k o r y g o w a n ia p r o je k tó w e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j .

Celem p o m ia ró w d e f o r m a c j i o b ie k tó w na p o w ie r z c h n i j e s t *

- u s t a le n ie o p ty m a ln y c h zasa d i sposobów s to s o w a n ia p r o f i l a k t y k i bu do w la

n e j i g ó r n i c z e j ,

- s k o n f r o n t o w a n ie r z e c z y w is t e g o s t a n u d e f o r m a c j i o b ie k t u z prognozow anym , - u s t a le n ie sp o so b u i z a k r e s u n a p ra w , o k r e ś le n ie k o s z tó w n a p ra w o r a z

u z y s k a n ie d a n y c h n ie z b ę d n y c h p r z y p o d e jm o w a n iu d e c y z j i o m o ż liw o ś c i d a ls z e j e k s p l o a t a c j i .

Celem po m ia ró w d e f o r m a c ji g ó r o tw o r u i w y r o b is k g ó r n ic z y c h j e s t pozna

n ie praw m e c h a n ik i g ó r o t w o r u , co j e s t i s t o t n e w z w ią z k u z p rz e c h o d z e n ie m z e k s p lo a t a c ją na c o r a z w ię k s z e g łę b o k o ś c i, g d z ie w y s t ę p u ją duże c i ś n i e n ia i z w ią z a n e z n im i t ą p a n ia o r a z w s t r z ą s y .

O b s e rw a c je g e o d e z y jn e w pływ ów e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j na t e r e n f i l a r a o c h ro n n e g o ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia są w y k o rz y s ty w a n e w p r a k t y c e , w s z c z e g ó l

n o ś c i do o p ra c o w a n ia *

- program ów o c h ro n y te re n ó w g ó r n ic z y c h ,

- p ro je k tó w skoordynow anej e k s p l o a t a c j i g ó r n ic z e j w f i l a r z e ochronnym, - planów ru ch u zakład ów g ó r n ic z y c h ,

(3)

Zakres i metodyka pomiarów.

187

- s p ra w o z d a ń i s t a t y s t y k d la w ła d z g ó r n ic z y c h i te re n o w y c h o rg an ów a d m i

n i s t r a c j i p a ń s tw o w e j,

- a n a l i z d la k o m i s j i k o o r d y n u ją c e j e k s p lo a t a c ję w f i l a r z e o ch ron nym ś r ó d m ie ś c ia , z e s p o łu k o n s u lta c y jn e g o o r a z in n y c h z e s p o łó w s p e c ja lis t y c z n y c h .

2. ZAŁOŻENIA I KIERUNKI MODERNIZACJI S IE C I OBSERWACYJNEJ

Na p o d s ta w ie u z y s k a n y c h d o ś w ia d c z e ń p r a k ty c z n y c h o ra z o p i n i i e k s p e rtó w s tw ie r d z o n o p i l n ą p o tr z e b ę u d o s k o n a le n ia ob ecnego s y s te m u o b s e r w a c ji. Wy

n ik a ona z k o n ie c z n o ś c i u w z g lę d n ia n ia w p o m ia ra c h dwóch c e ló w « n a u k o w o - poznawczego i p r a k ty c z n e g o .

W edług p ro g n o z y w pływ ów o p ra c o w a n e j w ś w i e t l e a k t u a ln y c h z a m ie rz e ń e k s p lo a t a c y jn y c h s u m a ry c z n y p r z y r o s t o s ia d a ń t e r e n u w o k r e s ie 1 9 8 8 -2 0 1 0 w f i l a r z e o c h ro n n y m ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia w y n ie s ie «

- w c z ę ś c i z a c h o d n ie j od 0 , 5 do 4 , 0 m, - w c z ę ś c i w s c h o d n ie j od 0 , 5 do 2 ,5 m, - w c z ę ś c i c e n t r a l n e j od 0 , 2 do 3 , 5 m, - w c z ę ś c i p ó łn o c n e j od 1 ,5 do 2 , 5 m.

Głównym c e le m m o d e m iz a o ji s i e c i o b s e r w a c y jn e j j e s t d o s to s o w a n ie za

k re s u i m e to d y k i p o m ia ró w do k o n k r e tn y c h p o t r z e b i w arunków p ro w a d z o n e j e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j . D la r e a l i z a c j i po w yższe go c e lu w y d z ie lo n o w s i e c i o b s e r w a c y jn e j s ie ć g łó w n a o r a z s ie ć lo k a ln a l i n i i i p u n k tó w ob s e rw a c y jn y c h . Z ada niem s i e c i g łó w n e j j e s t o d w z o ro w a n ie r o z k ła d u d e f o r m a c ji p o w ie r z c h n i w u s t a lo n y c h h o r y z o n ta c h c z a so w ych d la c a łe g o o b s z a ru ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia . S i e c i lo k a ln e są z a k ła d a n e i m ie rz o n e w d o s to s o w a n iu do a k t u a l nych p o t r z e b w y n ik a ją c y c h z l o k a l i z a c j i e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j o ra z p o trz e b u ż y tk o w n ik ó w p o w ie r z c h n i. P o m ia ry w ykonyw ane s ą w z in d y w id u a liz o wanych o k r e s a c h . Z a k re s o b s e r w a c ji i m e to d y k ę p o m ia ró w d o s to s o w a n o do m o ż liw o ś c i t e c h n ic z n y c h d z i a ł u m ie r n ic z e g o o r a z do f a k t y c z n y c h p o tr z e b g ó r n ic t w a . U w z g lę d n io n o p r z y ty m m o ż liw o ś ć z a s to s o w a n ia n o w o c z e s n e j t e c h n i k i p o m ia ro w e j o r a z w y k o r z y s ta n ia k o m p u te ro w e j t e c h n i k i o b lic z e n io w e j do e w id e n c jo n o w a n ia i p r z e tw a r z a n ia w y n ik ó w p o m ia ru .

D o k ła d n o ś ć p o m ia ró w d e f o r m a c ji p o w in n a b y ć d o s to s o w a n a do p r z y ję t e g o c e lu o b s e r w a c ji. P r z y jm u ją c d la p o m ia ró w o b n iż e ń , że s p o d z ie w a n y p r z y r o s t o b n iż e ń w y n o s ić b ę d z ie 100 mm, a n a le ż y z a r e je s t r o w a ć z m ia n y o w a r t o ś c i 1

0%

z m ia n o k re s o w y c h , w y s o k o ś ć danego p u n k tu p o w in n a b y ć o k r e ś lo n a z b ł ę dem ś re d n im «

mH =

±

3 , 5 mm

U z y s k a n ie t a k i e j d o k ła d n o ś c i m etod ą n i w e l a c j i t e c h n ic z n e j może b y ć m o ż li

we p r z y z a p e w n ie n iu m e to d y p o m ia ro w e j o d p o w ia d a ją c e j wymaganiom osnowy

(4)

188 T. Dziura i in.

w y s o k o ś c io w e j s z c z e g ó ło w e j T H k l a s y [ 4 3 * P r z y jm u ją c d l a p o m ia ró w ods- k s z t a łc e ń p o z io m y c h , że s p o d z ie w a n e o k re s o w e w i e l k o ś c i o d k s z t a ło e ń będą m ia ły w a r to ś ć 2 , 0 ’ mm/m, o d c in e k o d ł u g o ś c i 20 m n a le ż y m ie r z y ć z b łę d e m ś re d n im

m^ = + 1 , 4 mas

t o z n a c z y z b łę d e m w z g lę d n y m 1 :1 5 0 0 0 .

S ie ć o b s e rw a c y jn a m ia s ta p o w in n a b y ć s u k c e s y w n ie r o z w ija n a ta m , g d z ie s p o d z ie w a n e s ą w p ły w y e k s p l o a t a c j i . N a le ż y d ą ż y ć do t e g o , ab y o d le g ło ś c i m ię d z y p u n k ta m i l i n i i b y ł y w m ia r ę m o ż liw o ś c i t e j sam ej d ł u g o ś c i, t j . od 20 - 25 m. W skazana j e s t t e ż o k re s o w a k o n s e r w a c ja p u n k tó w o r a z o d tw a r z a n ie p u n k tó w z n is z o z o n y c h . P u n k ty - o d tw o r z o n e p o w in n y b y ć w y k o r z y s ta n e do d a ls z e g o o p is y w a n ia ru c h ó w t e r e n u p o p rz e z p r z y p is a n ie im w i e l k o ś c i p r z e m ie s z c z e ń d r o g a e k s t r a p o l a c j i .

P o n a d to u zn an o za n ie z b ę d n e s p e łn ie n ie w t r a k c i e m o d e r n iz a c ji s i e c i o b s e r w a c y jn e j m ia s ta B y to m ia n a s t ę p u ją c y c h p o s t u la t ó w :

1 ) z a c h o w a n ie g e n e r a ln e g o u k ła d u l i n i i o b s e r w a c y jn y c h o k ie r u n k a c h NS i WE, d o s to s o w a n y c h do w a runków z a le g a n ia z ło ż a i u k ła d u u l i c m ia s ta ,

2 ) p r z e d łu ż e n ie l i n i i w m ie js c a c h , , g d z ie j e s t t o m o ż liw e po za o b rę b t e r e n u c h r o n io n e g o t a k , a b y można b y ło u c h w y c ić p e łn y r o z k ł a d p r z e b ie g u d e f o r m a c ji t e r e n u , s z c z e g ó ln ie n a p o łu d n io w y m s k ł o n i e n i e c k i b y t o m s k ie j o r a z w s t r e f i e u s k o k u r a d z io n k o w s k ie g o ,

3 ) r e z y g n a c ja z n i e k t ó r y c h s z c z ą tk o w y c h l i n i i o b s e rw a c y jn y c h na t e r e n i e c h ro n io n y m w m ie js c a c h o dużym z a g ę s z c z e n iu p u n k tó w r o z p r o s z o n y c h i p o ło ż o n y c h w b l i s k i m s ą s ie d z t w ie l i n i i g łó w n y c h ,

4 ) w y k o r z y s ta n ie is t n i e j ą c e g o u k ła d u l i n i i o b s e rw a c y jn y c h do m o ż liw o ś c i r e j e s t r a c j i w pływ ów g ó r n ic z y c h w s t r e f i e uskoków b y to m s k ie g o i r a d z io n k o w s k ie g o ,

5 ) d o s to s o w a n ie c z ę s t o t l i w o ś c i p o m ia ró w do in te n s y w n o ś c i e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j p o p rz e z o k r e ś le n ie za sa d p o z w a la ją c y c h i n t e r p r e t a t o r o w i na wy

b ó r o p ty m a ln e g o t e r m in u o b s e r w a c ji,

6 ) w y ty p o w a n ie o b ie k tó w s p e c ja ln y c h , w y m a g a ją c y c h z a c h o w a n ia s z c z e g ó l

n y c h wymogów o c h r o n y , d la k t ó r y c h o k r e ś lo n o in d y w id u a ln y s p o s ó b i z a k re s o b s e r w a c ji,

7 ) z a g ę s z c z e n ie p u n k tó w o b s e r w a c y jn y c h r o z p r o s z o n y c h w s t r e f a c h p r o g n o z o w a n e j w y s o k ie j a k ty w n o ś c i s e js m ic z n e j.

(5)

Zakres i metodyka pomiarów. •.

3. OSNOWA GEODEZYJNA I POMIARY NAWIĄZANIA

Osnowę g e o d e z y jn ą do p o m ia ru d e f o r m a c ji te r e n u ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia o p a rto na 6 r e p e r a c h . R e p e r 126 ( ś c ie n n y ) p o ło ż o n y w S u c h e j G ó rz e , p r z y j mowany j e s t ja k o p u n k t s t a ł y . J e s t on u s y tu o w a n y poza z a s ię g ie m wpływów d o ty c h c z a s o w e j e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j . R e p e ry 1 2 6 , 2145 i 403 s ta n o w ią pu nkty c ią g u n a w ią z a w c z e g o o d łu g o ś c i 8 , 6 km do p u n k tu s t a łe g o w S u c h e j Górze. R e p e ry 9 4 5 , 1224 i 4 s ta n o w ią p u n k ty w ę zło w e w ią ż ą c e c i ą g i n iw e la cyjn e w u k ł a d z ie t r z e c h o b w o d n ic : p ó łn o c n e j o d łu g o ś c i 4 ,1 km, w s c h o d n ie j o d łu g o ś c i 2,6_ km o r a z z a c h o d n ie j o d łu g o ś c i 3 , 9 km.

L o k a l i z a c j ę p u n k tó w z m o d e rn iz o w a n e j osnow y g e o d e z y jn e j i j e j k s z t a ł t p rz e d s ta w io n o na r y s . 1 .

C ią g n a w ia z a w c z y osnow y w y s o k o ś c io w e j n a le ż y m ie r z y ć m etod ą n i w e l a c j i p r e c y z y jn e j I k la s y w c y k la c h d w u le t n ic h . D o k ła d n o ś ć n i w e l a c j i p r e c y z y j

nej I k la s y c h a r a k t e r y z u je ś r e d n i b łą d p o m ia ru po w y ró w n a n iu :

f - r ó ż n ic a p rz e w y ż s z a ć w y z n a c z o n a d la o d c in k a z po m ia ró w w k ie r u n k u głów nym i p o w ro tn y m ,

1 - d łu g o ś ć o b w o d n ic y c ią g u w km, n - l i c z b a c ią g ó w .

C ią g n a w ią z a w c z y n a le ż y p o d z i e l i ć na o d c in k i m ie rz o n e p r z e z z e s p ó ł

«

c ią g u je d n e g o d n ia . O d c in k i n a le ż y m ie r z y ć w dwóch k ie r u n k a c h . O d c h y łk i zam knięć c ią g ó w n i e p o w in n y p r z e k r a c z a ć w a r t o ś c i

; d z ie : n - i l o ś ć s t a n o w is k n i w e l a t o r a .

C ią g i o b w o d n ic y osnowy o b s e r w a c y jn e j m ia s ta B y to m ia n a le ż y m ie r z y ć me-, todą n i w e l a c j i p r e c y z y jn e j - I I k la s y w c a ł o ś c i w c y k la c h je d n o r o c z n y c h .

o k re s a c h p ó łr o c z n y c h w ykonyw ać n a le ż y p o m ia ry c z ę ś c io w e , o b e jm u ją c e r e jo n y , w k t ó r y c h pro w a d zo n a j e s t a k t u a ln ie e k s p lo a t a c ja g ó r n ic z a , lu b c tó re p o z o s ta w a ły w z a s ię g u w pływ ów g łó w n y c h w o k r e s ie o s t a t n ie g o r o k u . g d z ie :

lub w z a l e ż n o ś c i od i l o ś c i s t a n o w is k :

f A h = ± 0 .2

(6)

Nawiązaniedorp. 162

190 T. Dziura i in.

(7)

Zakres i metodyka pomiarów..

191

Do kład n ość n i w e l a c j i p r e c y z y jn e j I X k la s y c h a r a k t e r y z u ją n a s tę p u ją c e w ie lk o ś c i:

- ś r e d n i b łą d p om iaru po w yrów naniu:

mQ = + 2 , 0 mm/km

- ś r e d n i b łą d p om iaru s i e c i p rz e d wyrównaniem:

m = + 1 , 5 mit/km

- d o p u s z c z a ln a o d c h y łk a z a m k n ię c ia c ią g u n iw e la c y jn e g o :

f A h = ± 2 mm

lu b

f ^ + 0 , 4

Y«1

mm

O b lic z e n ie w y s o k o ś c i p u n k tó w osnow y g e o d e z y jn e j w p o s z c z e g ó ln y c h c y k la c h p o m ia ro w y c h w ykonyw ać n a le ż y d w u e ta p o w o .’ W p ie r w s z e j k o l e j n o ś c i do

k o n u je s ię o b l i c z e n i a i w y ró w n a n ia c ią g u n a w ią z a w c z e g o . N a s tę p n ie w yró w nu

je s i ę m e to d ą s p o s t r z e ż e ń p o ś r e d n ic z ą c y c h c i ą g i o b w o d n ic y w ią ż ą c e p o s z c z e g ó ln e p u n k ty w ę z ło w e s i e c i I I k l a s y .

4 . SIEĆ OBSERWACYJNA I POMIARY DEFORMACJI

P r z y jm u ją c u s t a lo n e z a ło ż e n ia , op ra co w a n o p r o j e k t z m o d e re n iz o w a n e j s i e c i o b s e r w a c y jn e j d la p o m ia ró w d e f o r m a c ji na t e r e n ie ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia . S t r u k t u r a s i e c i o b s e r w a c y jn e j o b e jm u je n a s tę p u ją c e j e j r o d z a je :

- s ie ć g łó w n ą l i n i i o b s e r w a c y jn y c h , - s i e c i lo k a ln e l i n i i o b s e r w a c y jn y c h , - p u n k ty r o z p r o s z o n e na o b ie k ta c h m ia s ta , - m i k r o s i e c i d l a o b ie k tó w s p e c ja ln y c h .

C h a r a k te r y s ty k ę z m o d e rn iz o w a n e j s i e c i o b s e r w a c y jn e j m ia s ta B y to m ia p r z e d s ta w io n o w t a b l i c y 1 .

(8)

Charakterystykazmodernizowanej sieci obserwacyjnej miastaBytomia

192 __ T. Dziura i in .

42

3

E-i vo

'03O 3 a fH CO •HCO

rM

E

44 OO CU

«

3 I

U

O

CD •H

•H G

R •H 03

O Pi *

CU

03 1

03 'W

44 44 03O CD O 5 tS] 03 O

J>j*H

£ O 'W 'O

rVt 'O

O 5

tO -P O 44

B r-i

G

'O

³

'O'03 O •Hti) •H

3 G

rH •H

« rH

44

E

•H 3 I

♦rł Jh^ g oj

44

•H -H 03 h m

a

CD

44

O

s

_{S CM}

O

II II O 44 E <h

V£>

00

vO

G3 i-i

CO

I N

O G 5

tO N

CD CO1 CI?

•H *H

O 5

£

o

MW II H

O S I S <h

+ +■ +

r- \D O

S

^ w n

1 CD

T3 G

t;5 O >> 'O •i

CT* O O 'O

44 rV

O O G 00 to

co E

03

r—

CD

i

44 MM M

B

1 £ £

o VD CM

+1 II II

li

B «H <H

+ + +

in o o

m cm o O

CM O

•'4- CM^o

O CM t- CM

CO

o

W W W W W 9 co

1_1 H £= & £5

H H M r~ CM LT\ v£3 c^-

1 oto

3 CD

CD O -P •H 3

CC 44 tO rH £ 44 44 44

03 03 rH CD 03 03 03 '‘O O 03 P^h 03 •H 44 •rH •P I 5 •rH > O -H £ O

G G G ro 44 3 O 44 03 'G 44 O to

O rCJ rC •P G Pi P>>44 03 03 3 CD c O O O O co CD 03 -P CD E C •P CC 3 3

G 44 44 •rH ■H G G O o 03 rH tO -H

rV O O • PQ •rH »2 G Gi £'CO ¡H ^

'O 3 i—i CD 03 44

CU N 3 W FQ •-D -CS3 G, O

(9)

cd. tablicy

Zakrea i metodyka pomiarów«»«__________________ . 193

M b^ M

Csł B

0Qco rHCO

X

HH H

i +1

B LA CA

£

mo CVJ

n +1

n D

0

^li r s i ja

B B łn

vy b

V

+ + + + + + + + + + + +

+ + + + + + + + + + + + + +

o

O O O \

-3- ca n o OJ

CA t - O r- r- O t- OJ

Oca LPl O O IA

(A OJ CM (A O O

CA ^la o ia OJ fA OJ

cT

(A CA

a o a a

vo

T~ O

t*- ia o o* o* o

co CO CO co CO

£3 ¡

2

^; &

£3 £3

CO (A O r- CM

T~ T~ T~

co co co co s s s ts CA ^ł- IA MO

CO wCQ

s co co co CO W

J25 £ £3 £; £3 ¡23

c- CO CA

0

r- CM CA

T- t— T— CM CM CM CM

O

CDbO

•H rH CO

m P O M

_{CO *H}h

C B Q

N O CO Ph

a» M

co

•w _

Ph t ó

I vo

CO bQ CD *H

4*} TJ -H £ -P O G'W

C D P

hi

MO

O O

4*iaa CD m co

•H Ph rH . 3 rH rO CO *H

£5 O

J3O

•h xr 4*} O CD

5

CQ -H 4*J 'O £ 5 44 CD o en \3 m %pj

x

'd n o a o iH CO 03 rH O rH

•H r\ł44 44 CO

•HO fc 5 CD -P ?H <X> -P CD T3 *H N nH CD f i 03 CO N >j H 'O N CO ^ ^ P n i p t O P n ^ P

• • O -P CO b£) O i i O. Ph CO *"3 O Ph

(Q3 a

coc

'O £

_{CD 'O}

•H rM OJ b£5

CO

£

'O COrH

© 44

•H O CO rH

(10)

od. tablicy1

194 T. Dziura i in.

co sB CM

li CmHI

r- + + + + + + + + + + +

vD + + + + + + + + + + +

&CO e c S E -pCO

in O o O in in

cn CM CM cn CO CM CM

£o c c c c c

o rn Os CO o m VO rn m vD

« •k •> •> •> •* •* •» •>

o O o o O o o o

«CO w w w « & 22 CO w

g N g g g Se g g

m 1 VO tr- CO (Tv O V- CM m K}-

CM CM CM CM CM m rn m m m

inCM

CO •H rl

•H CO Ai Ai

c AJ Ph

£ CO N 03 CD CD

CM O A! 1 O 'tí CO •H •H

1 H CO CO !>> co >» Ai rQ

-P Ps o £ -P 5 tSi 03 S a

AÍ *H 'O bO o CO o Ph 'Ö o o Sh E to CO CD 'O o <D •H •a tS3 N

a >» o •p fn cV o » •H N CQ CO CO

PM « a CO O CQ to 03 N CD CO u fM *p 1 3 T3 N ^•r-3 • •

• CO CO CD CO u <!>» O rH ^rH

CM PQ CM ñ W « Q w

T—

(11)

Zakres i metodyka pomiarów.

m .

G łówne l i n i e o b s e rw a c y jn e z a p r o je k to w a n o w z d łu ż c ią g ó w k o m u n ik a c y jn y c h m ia s ta w k ie r u n k a c h p ó łn o c - p o łu d n ie i w s c h ó d -z a c h ó d . W s k ła d g łó w n e j s i e c i o b s e r w a c y jn e j w c h o d z i 11 l i n i i o b s e r w a c y jn y c h . Każda l i n i a o b s e r w a c y j

na j e s t n a w ią z a n a dw upunktow o do s i e c i w y s o k o ś c io w e j I I k l a s y . P u n k ty ziem ne l i n i i o b s e rw a c y jn y c h s ta n o w ią - p r ę ty s ta lo w e o d łu g o ś c i 1 ,5 m za

betono w a ne w d o ln e j c z ę ś c i o tw o r u o d w ie rc o n e g o r ę c z n ie . Główne l i n i e o b s e rw a c y jn e z o s t a ły p r z e d łu ż o n e po za o b r y s te r e n u c h ro n io n e g o m ia s ta t a k , aby można b y ło r e j e s t r o w a ć łą c z n e w p ły w y e k s p l o a t a c j i f i l a r o w e j i p o z a - f i l a r o w e j na je g o o b r z e ż a c h .

L o k a ln e l i n i e o b s e rw a c y jn e s ta n o w ią w y p e łn ie n ie o c z e k u tw o rz o n y c h p rz e z u k ła d g łó w n y c h l i n i i o b s e r w a c y jn y c h . Z a ło ż o n e s ą w z d łu ż u l i c m ia s ta i n a w ią z a n e dw upunktow o do osnow y w y s o k o ś c io w e j I I k la s y o r a z c ią g ó w g łó w n y c h . L o k a ln ą s ie ć o b s e rw a c y jn ą s ta n o w ią 23 l i n i e o b s e r w a c y jn e . S to p ie ń z a g ę s z c z e n ia l i n i i o b s e rw a c y jn y c h c h a r a k t e r y z u je ś r e d n i o d s tę p po m ię dzy l i n i a m i , k t ó r y w y n o s i o k o ło 350 m. D łu g o ś c i l i n i i w a h a ją s ię od 0 , 3 km do 1 ,6 km. O d le g ło ś c i p u n k tó w w s i e c i d o s to s o w a n o do g łę b o k o ś c i p r o je k t o w anej e k s p l o a t a c j i z g o d n ie z w y ty c z n y m i M . W ynoszą one od 20 do 45 m.

D la c e ló w n a u k o w o -p o z n a w c z y c h z a le c o n o z a g ę s z c z e n ie p u n k tó w w l i n i a c h o b s e rw a c y jn y c h w s t r e f i e u s k o k u r a d z io n k o w s k ie g o do o d l e g ło ś c i o k . 10 m.

Ha l i n i a c h o b s e rw a c y jn y c h g łó w n y c h o r a z lo k a ln y c h w y k o n u je s ię p o m ia ry w y s o k o ś c io w e i l i n i o w e w c e lu o k r e ś le n ia o b n iż e ń p u n k tó w i o d k s z t a łc e ń w z g lę d n y c h p o z io m y c h .

P u n k ty r o z p r o s z o n e s ta n o w ią s ie ć z a g ę s z c z a ją c ą s y s te m u g łó w n y c h i l o k a ln y c h l i n i i o b s e rw a c y jn y c h ś r ó d m ie ś c ia . S t a b iliz o w a n e są one w f o r m ie re p e ró w ś c ie n n y c h na o b ie k ta c h zabudow y m i e j s k i e j w c z ę ś c i fu n d a m e n to w e j budynków . Z a g ę s z c z e n ie p u n k tó w r o z p r o s z o n y c h na o b s z a rz e ś r ó d m ie ś c ia wy

ra ż a s i ę l i c z b ą

3,8

p u n k t u / h a . C a łk o w ite z a g ę s z c z e n ie p u n k tó w o b s e r w a c y j

nych ( l i n i e o b s e rw a c y jn e i p u n k ty r o z p r o s z o n e ) w y ra ż a s i ę w s k a ź n ik ie m 6 ,8 p u n k t u / h a .

P rz y s t a b i l i z a c j i p u n k tó w r o z p r o s z o n y c h p r z y j ę t o z a s a d ę , b y o b ie k t y b u d o w n ic tw a w y s o k o k o n d y g n a c y jn e g o p o s ia d a ły co n a jm n ie j 4 p u n k ty o b s e rw a c y jn e z lo k a liz o w a n e w n a r o ż a c h . W r e j o n i e o z a b u d o w ie lu ź n e j n a le ż y u tr w a l i ć po je d n y m z n a k u na każdym o b ie k c ie .

P o m ia ry w y s o k o ś c io w e

S ie ć o b s e r w a c y jn a m ia s ta B y to m ia p o w in n a b y ć m ie rz o n a w y s o k o ś c io w o me

to d ą n i w e l a c j i t e c h n ic z n e j z d o k ła d n o ś c ią d o p o w ia d a ją c ą wymaganiom osnowy w y s o k o ś c io w e j I I I k la s y .

Wymaganą d o k ła d n o ś ć p o m ia ru c h a r a k t e r y z u ją n a s tę p u ją c e w i e l k o ś c i : - ś r e d n i b łą d s i e c i po w y ró w n a n iu :

mQ = + 4,0 mm/km

(12)

196 T. Dziura i in .

- ś r e d n i b łą d p o m ia ru s i e c i p rz e d w yró w na niem w y z n a c z o n y z o d c h y łe k z a m k n ię ć p o lig o n ó w :

m = + 3 , 5 mm/km

- d o p u s z c z a ln a o d c h y łk a z a m k n ię c ia c ią g u w y z n a c z o n a z w a r t o ś c i p o m ie rz o n y c h :

f b = 6 o“

lu b d la c e ló w p r a k ty c z n y c h :

f h = 2 y i T mm

Do p o m ia ró w s i e c i o b s e r w a c y jn e j m e to d ą n i w e l a c j i t e c h n ic z n e j n a le ż y s to s o w a ć n i w e l a t o r t e c h n ic z n y s a a o p o z io m u ją c y lu b l i b e l o w y o p o w ię k s z e n iu lu n e t y 5®2 4 x , o ś re d n im b ł ę d z ie prz y p a d k o w y m p o z io m o w a n ia o s i c e lo w e j

6 0 , 8 " .

P o m ia ry l i n io w a

Jako z a s a d n ic z ą m etodę p o m ia ru o d le g ł o ś c i z a le c o n o s to s o w a n ie taśm yi g ó r n i c z e j 50 m z p r z y k ła d k a m i m ilim e t r o w y m i. P o m ia r ta śm ą p r o w a d z ić n a le ż y po z ie m i. Taśmę n a le ż y n a c ią g a ć dynam om etrem z s i ł ą u s t a lo n ą p r z y lc o m p a r a c ji. V7 c z a s ie p o m ia ru d o k o n u je s i ę o d c z y tu te m p e r a t u r y p o w ie t r z a . P o m ia r n a le ż y w ykonyw ać d w u k r o t n ie .

R ó ż n ic a d w u k ro tn e g o p o m ia ru o d l e g ł o ś c i ta śm ą n i e p o w in n a p r z e k r a c z a ć :

s

+ 2 mm

P o m ia ry o d le g ło ś c i ta śm ą n a le ż y p r o w a d z ić z d o k ła d n o ś c ią z a p e w n ia ją c ą b łą d w z g lę d n y w y z n a c z a n ia o d l e g ł o ś c i :

“ l , 1

T ^ TW e

co p o z w a la u z n a ć ja k o pewne d e fo r m a c je o w i e lk o ś c ia c h w ię k s z y c h od 0 , 3 m m /m .

C z ę s t o t liw o ś ć p o m ia ru

I n t e w a ł y c z a s u p o m ię d z y p o s z c z e g ó ln y m i c y k la m i o b s e r w a c ji u z a le ż n io n e s ą od t a k i c h c z y n n ik ó w , j a k : budowa g e o lo g ic z n a g ó r o t w o r u , g łę b o k o ś ć e k s p l o a t a c j i , s t o p ie ń n a r u s z e n ia g ó r o t w o r u , p rę d k o ś ć p o s tę p u f r o n t u e k s p lo a t a c y jn e g o i z w ią z a n a

z

tym o k re s o w a z m ia n a o b n iż e n ia p o w ie r z c h n i t e -

(13)

Zakres i metodyka pomiarów...

197

renu o ra z d o k ła d n o ś ć , z ja k ą t a z m ia na może b y ć w y z n a c z o n a p r z y o k r e ś lo nej m e to d z ie p o m ia ru .

Ra p o d s ta w ie d o ty c h c z a s o w y c h w i e l o l e t n i c h d o ś w ia d c z e ń u z y s k a n y c h z p o - niarów d e f o r m a c ji na t e r e n i e m ia s ta B y to m ia d la o k r e ś le n ia o kre só w o b s e r

w a c ji p r z y j ę t o n a s t ę p u ją c e z a sa d ys

1 ) l i n i e o b s e rw a c y jn e g łó w n e n a le ż y m ie r z y ć w s t a ły c h o d s tę p a c h c z a sowych, w o k re s a c h p ó łr o c z n y c h . Za o p ty m a ln e pod w zględem w arunków a tm o s

fe ry c z n y c h n a le ż y u z n a ć m ie s ią c e : k w ie c ie ń i p a ź d z i e r n i k . P o m ia ry o d le g ło ś - oi w p o s z c z e g ó ln y c h c y k la c h p o m ia ro w y c h n a le ż y w ykonyw ać po z a k o ń c z e n iu pomiarów w y s o k o ś c io w y c h ( m ie s ią c e : m aj i l i s t o p a d ) ,

2 ) l i n i e o b s e rw a c y jn e lo k a ln e n a le ż y m ie r z y ć z g o d n ie z opracowanym w t r y b i e p la n u r u c h u s z c z e g ó ło w y m harmonogramem o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h . Harmonogram t e n p o w in ie n o k r ś l a ć zaró w n o m ie js c , j a k i c z a s p o m ia ru . P rz y o p ra c o w a n iu harm onogram u i n t e r p r e t a t o r p o w in ie n u w z g lę d n ić n a s tę p u ją c e c z y n n ik i:

- r e j o n p ro w a d z o n e j e k s p l o a t a c j i , - pro gn ozow an e w i e l k o ś c i d e f o r m a c j i,

- in te n s y w n o ś ć e k s p l o a t a c j i i p r ę d k o ś ć u ja w n ia n ia s ię w pływ ów na p o w ie r z c h n i,

- s t a n t e c h n ic z n y zabudow y i i n f r a s t r u k t u r y m i e j s k i e j ,

3 ) p u n k ty r o z p r o s z o n e n a le ż y m ie r z y ć w y s o k o ś c io w o w r e jo n a c h p r z y le g ły c h do l i n i i o b s e rw a c y jn y c h g łó w n y c h i lo k a ln y c h o ra z w t e r e n ie w y p e łn ia jącym o c z k a s i e c i u tw o r z o n e j p r z e z t e l i n i e . P o m ia ry n a le ż y w ykonywać ró w n o c z e ś n ie z po m ia re m l i n i i o b s e rw a c y jn y c h z g o d n ie z u s ta lo n y m d la ty c h l i n i i harm onogram em .

5. OBSERWACJE GEODEZYJHE OBIEKTÓW SPECJALHYCH

Ra t e r e n i e c h ro n io n y m ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia p o ło ż o n y c h j e s t w i e le o b ie k tów b u d o w la n y c h o s z c z e g ó ln e j w r a ż liw o ś c i na w p ły w y e k s p l o a t a c j i g ó r n i

c z e j. O b s e rw a c je g e o d e z y jn e m a ją t u na c e lu o k r e ś le n ie r o d z a ju i w ie lk o ś c i d e f o r m a c ji o b ie k t u p r z y z n a n y c h d e fo rm a c ja c h p o d ło ż a . U m o ż liw ia ją one p r o je k to w a n ie nowych r o z w ią z a ń k o n s t r u k c y jn y c h o r a z u s t a le n ie sposobów p r o f i l a k t y k i b u d o w la n e j i g ó r n i c z e j . Ha t e r e n ie m ia s ta B y to m ia w ytypow ano 10 o b ie k tó w u ż y t e c z n o ś c i p u b lic z n e j. , d la k t ó r y c h z a p ro je k to w a n o in d y w i

d u a ln y s y s te m o b s e r w a c ji za pomocą m i k r o s i e c i p u n k tó w . W t a b l i c y 2 p rz e d s ta w io n o c h a r a k t e r y s t y k ę t y c h o b ie k tó w i z a k r e s p r o je k to w a n y c h o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h .

(14)

Charakterystykaobiektówspecjalnychi zakresuiohobserwacjigeodezyjnych

198 T. Dziura i in,

1

>> G

& a *H >H •H *H

1

^•H ^©

•H *<© >> r,*rH

03 *ra © © *H © © © © © © jG © © o

Q ) O

5 £ 9 5 5 & 5 5 5 O >> 5 5 'OT

U

44 5 t-- •H •H •H *H *H •H *H *H 5 © •H •H

'0

N © 'OT ©'OT *H 'OT ©'OT'OT © 'OT ©'»'OT © 5 'OT ©'OT O

03 O £ O G O £ O O £ 0 5 0 0 5 0 5 0 5

.43 44 O 44 © 44 O 44 44 O 44 O 44 44 O © 44 O 44 O O O *rł O r-i O t-4 O O *H O *H O O *H rr-ł O *H O G OT G OT >> OT G OT OT G OT G OT OT n G OT C OT O

>>*H >>43

£ r-ł » O

1 1

>>*H >> >»*H t H ^ -5 r l

I I I i

1 1

^rH

rH© >>fH >> *H 5 rH 5 O*

1 1

vO

1

'W 44

O G 5 r>c\j OJ LPłCO mir* co

r-i

3 '0

.0

^-

T-

O'* r- CM CM r- CM CM t—

H a-P

•HO

•H G 3 3 O 3 tt 3

ro *r^ •N •ts) b3 *q OT N •N

>> O © O © 'O O ©

•r

-5

^O rM N rM N CD «M tQ

0

⁾ ^{TD 01 OT} ' 0 3 ? T3

0

N 5 O 3 0 3 0 o C O O 3

T3 H a a a a a a c a. a a

O ©

5 2

ⁱ

« OT 5 5 5 5 5 5 5

43O

1

_-H

• O O

43

^O*'© ^CM ^*— ^r—

r—

o»o o M o n

© ©

r l r-l

5 5

O o

T5 TJ

3 3

43 © 43

3 O -G

■P © © © © O

44 N tJ T-3 to ©

•H c © O -P >> ©

0

^{< 'O}

43 >»rH >> OT C *N -p 44

O T3 5

© O

rO

^O

bO>>

a

•r-3'O f-Zr-i

t-55 © TJ

U O 3 O O o •H 3

a 43 & 5 a n O 43

-p +»3

44 >»

•H a-ns O >>

43 OJ co o G 3 o

O ©

44 © O *H

*r"3

^a _{rM 'O}

't~3

ca

©

0

ⁱ ^{© O} ^'O

0

^ł ^{© ©}

5 •o 44 « •p •rl Eh -P G

O © >> o N 5

'OTO -H ©

w 5 O rM

a o

a - OJ

.

(15)

od. tablicy2

Zakres i metodyka pomiarów. ₁₉₉

tI & & 5 5 5 5 5 1 1

3

ô Ô Ô ô ô ô ô ^bO

bO

•H *H ■H *rH

rH 3 3 3 3 rH rHNO

•H & *H_O H rH rH rH rH rH rH O

0 5

3 O

t - © iH ©

5 0 5 •H 0

•fH •H *H •H *H •rl iH •rH tH 3

•H O *H 5 5'W 5 & & 5 5 5 5 5 5 5 5 5 3

o jy o O O O O O O O O O O O O O O

o m o

5

x

5

O 5 O iH

0 0 5

^{O O O} ^{O O O} ^{O O O} 0 0 0 0 0 5

M ¿4 O

^ ^ ^ ^ ,y ,y jy ¿4 tH ,y ,y iH nd ' >>*rH 0 0 3 o o o O O O o o o 0 0 0 0 0 3

>> >>iH

>>>>>* >>>>>>

i>> >> *>a >» O >»>, O rM

I I I 5 5 3«

__; ! ... 5 5 5i i i 5 5 5

! 1

" T"

r- f -

r—

^r— ^r— OJ *3" OJ OJ

3 O 3 3 3 3 3 0 0

0

ⁿ

rM N

ca

rM N rM N N rM N rM rM 3 0

3

0 3 0 O 3 0 3 0 O 3 O o ra o

3 S 3 p*a

3

^{a ©}

o 34 a 34 3 3

5 5 5

5

⁵ 5 & 34 5 5 5 5 3 50

Kh T_ T— r- T— CO•H

r— CVJ

0 0

0 rH rH

r—i 5 5

5 O O 5

O ND 3 3

so

3 rM 3 3

X

3 3

&

^¿2 ³ 5

,3 >> o

3 0 0 3 rH

r°\ 0 3 N N 3 0

N .3 O O ¿2

JZ

O 3 0 *>» 0

3 0 rM >>*a 3-N rM +>

t-3 ^ © O O ©

3 tSi

03 t>i

5 © N

'o a O

-P rH •H

Pu

M

0 3 K

sj ©

SZ

_S*> 3

OJ •H EH 3 ND

rQ 0 0 CD 0

o • ,3 iH

rM rH rM O rM 3 rH 3

nd rM 3 ND 0 'O 0 0 3

•rl ND •H *“0 iH pq -P N

w N 3 ^{fc^co} WNO co N

to* v3 co OD O

r ” T—

(16)

200 T. Dziura i ją .

M etodyka pom iaru

W c e l u o b s e r w a c ji O b ie k tó w s p e c ja ln y c h p r z y jm u je s ię u k ła d p u n k tó w o b s e rw a c y jn y c h o k s z t a ł c i e do stosow an ym do s p e c y f i k i danego o b ie k t u . W m i k r o s i e c i w y o d rę b n ia s i ę p u n k ty z a s t a b iliz o w a n e w p o d ło ż u g ru n to w y m , p u n k ty ś c ie n n e z a ło ż o n e w m urze o b ie k t u i p u n k t y w p o s a d z c e o b ie k t u .

Z n a k i o b s e rw a c y jn e w p o d ło ż u s t a b i l i z o w a ć n a le ż y ja k o z n a k i z ie m n e , za pomocą p r ę t a s ta lo w e g o , za b e to n o w a n e g o w o t w o r z e . Z n a k i na o b ie k c ie s ta n o w ią t r z p i e n i e s ta lo w e umocowane w m u rz e . Z n a k i w p o s a d z c e u t r w a la ć n a le ż y za pomocą t r z p i e n i m e ta lo w y c h w w y w ie rc o n y c h o tw o r a c h .

Z a p ro je k to w a n o n a s t ę p u ją c y z a k r e s o b s e r w a c ji m ik r o s ie c i s

a ) p o m ia ry w y s o k o ś c io w e - na p u n k ta c h w p o d ło ż u g ru n to w y m , w m urze i p o s a d z c e ,

b ) p o m ia ry l i n i o w e - na p u n k ta c h w p o d ło ż u i w p o s a d z c e , c ) p o m ia ry p io n o w o ś c i ś c ia n i s łu p ó w w k o n s t r u k c j i o b ie k t u .

Ha r y s u n k u 2 p r z e d s ta w io n o p rz y k ła d o w o r o z m ie s z c z e n ie p u n k tó w m ik r o s i e c i d l a k o ś c i o ła św. T r ó j c y .

¥ ? ysoko śoi p u n k tó w o b s e rw a c y jn y c h na badanym o b ie k c ie w y z n a c z a ć n a le ż y m e to d ą n i w e l a c j i t e c h n ic z n e j, o p ie r a ją c s i ę na a k t u a ln y c h w y s o k o ś c ia c h p u n k tó w z e w n ę trz n y c h l i n i i o b s e r w a c y jn y c h . P o m ia r w y s o k o ś c i w ykonyw ać n a le ż y c ią g ie m z a m k n ię ty m , a w y s o k o ś c i p o je d y n c z y c h p u n k tó w o k r e ś la ć m etodą n i w e l a c j i w p r z ó d . D o k ła d n o ś ć w y z n a c z a n ia r ó ż n ic y w y s o k o ś c i na p o je d yn czym s ta n o w is k u n i w e ł a t o r a n i e p o w in n a p r z e k r a c z a ć 2 mm. D o p u s z c z a ln a o d c h y łk a z a m k n ię c ia c ią g u n iw e la c y jn e g o n ie p o w in n a p r z e k r a c z a ć w a r t o ś c i !

g d z ie : n - i l o ś ć s t a n o w is k n i w e ł a t o r a .

P o m ia ry o d le g ło ś c i w c e lu w y z n a c z a n ia o d k s z t a łc e ń w z g lę d n y c h p o z io m y c h n a le ż y w ykonyw ać za pomocą ta ś m y s t a lo w e j z p r z y k ła d k a m i m ilim e t r o w y m i.

B o k i po m ia ro w e o p i e r a j ą s i ę na p u n k ta c h z a k ła d a n y c h w c h a r a k t e r y s t y c z n y c h m ie js c a c h o h ie k t u . O d le g ło ś c i .m ię d z y p u n k ta m i w yn o szą od 3 do 20 m. Po

m ia r n a le ż y w y k o n y w a ć ,d w u k r o tn ie po z ie m i lu b p o s a d z c e . D o p u s z c z a ln a r ó ż n ic a d w u k ro tn e g o p o m ia ru n ie p o w in n a p r z e k r a c z a ć 2 mm.

P o m ia r w y c h y le ń o b ie k tó w od p io n u w ykonyw ać można m etod ą o d p io n o w a n ia za pomocą t e o d o l i t u . Do p o m ia ru n a le ż y używ ać t e o d o l i t u ze z r e k t y f ik o w a n ą l i b e l ą g łó w n ą o p rz e w a d z e co n a jm n ie j 3 0 ” . O d rz u to w a n ie p io n o w e p u n k tó w w ykonyw ać n a le ż y w dwóch p r o s t o p a d ły c h k ie r u n k a c h , k a ż d o ra z o w o w dwóch p o ło ż e n ia c h l u n e t y .

VI

p rz y p a d k u b r a k u m o ż liw o ś c i b e z p o ś r e d n ie g o o d p io n o w a n ia c h a r a k t e r y s t y c z n y c h p u n k tó w o b ie k t u n a le ż y s to s o w a ć w m ia rę m ożnoś

c i p io n y o p ty c z n e lu b m etodę w c ię ó k ą tp w y c h . P rz y p o m ia ra c h w y c h y le ń na

le ż y z a p e w n ić d o k ła d n o ś ć w y z n a c z a n ia d e f o r m a c ji z b łę d e m ś r e d n im t m ^ « + 0 , 2 mm/m-

(17)

Zakres i metodyka, pomiarów.. 201

OJ

-H Ó P4

Sieć obserwacyjnadlakościołaŚw.Trójcyw Bytomiu Observationnetworkfor theHollyTrinityotaurchinBytom

(18)

202 T. Dziura i In

C z ę s t o t liw o ś ć p o m ia ru

Z u w a g i na s p e c y f ik ę w y b ra n y c h o b ie k tó w u ż y t e c z n o ś c i p u b l ic z n e j o k re s p o m ia ró w d la k a ż d e g o z n ic h n a le ż y u s t a l i ć in d y w i d u a ln ie . W p r z y p a d k u gdy .po d o b ie k te m n ie p r o w a d z i s ię r o b ó t g ó r n ic z y c h , p o m ia r n a le ż y w ykonyw ać

co n a jm n ie j 1 r a z w r o k u . W u z a s a d n io n y c h p rz y p a d k a c h c z ę s t o t l iw o ś ć po

m ia r u może b y ć z w ię k s z o n a w s t o p n iu z a p e w n ia ją c y m b e z p ie c z n e u ż y tk o w a n ie o b ie k t u .

6 . PODSUMOWANIE

R ozw ój e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j z f i l a r ó w o c h ro n n y c h m ia s t i o s i e d l i na

k ła d a na s łu ż b y m ie r n ic z o - g e o lo g ic z n e k o p a lń d o d a tk o w e o b o w ią z k i w z a k r e s ie po m ia ró w g e o d e z y jn y c h d e f o r m a c ji na t e r e n a c h g ó r n ic z y c h . Celem ty c h p o m ia ró w j e s t u z y s k a n ie w ia r y g o d n y c h m a t e r ia łó w s ta n o w ią c y c h p o d s ta w ę do oc e n y i l o ś c i o w e j i ja k o ś c io w e j w p ły w u p ro w a d z o n e j w f i l a r z e o ch ron nym e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j . W y k o r z y s ta n ie w y n ik ó w p o m ia ró w d a je m o ż liw o ś c i p o ró w n y w a n ia d e f o r m a c ji r z e c z y w is t y c h z w ie lk o ś c ia m i p ro g n o z o w a n y m i, k o n t r o lo w a n ia p r o c e s u d e fo rm o w a n ia p o w ie r z c h n i i o b ie k tó w , k o ry g o w a n ia p r o je k tó w e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j , o p ra c o w a n ia p r o je k t ó w s k o o rd y n o w a n e j e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j o ra z p o d e jm o w a n ia o d p o w ie d n ic h d z i a ła ń p r o f i l a k ty c z n y c h w b u d o w n ic tw ie na t e r e n a c h g ó r n ic z y c h , a ta k ż e p r z y w y b ie r a n iu z ło ż a .

Ha t e r e n ie c h ro n io n y m m ia s ta B y to m ia pro w a d zo n e s ą g e o d e z y jn e p o m ia ry d e f o r m a c ji od 1956 r o k u p r z e z s p e c ja ln i e w ty m c e lu p o w o ła n y d z i a ł m ie r n ic z o - g e o lo g ic z n y . W y n ik i p o m ia ró w w y k o rz y s ty w a n e są p r z y p ro w a d z e n iu skoo rdyn ov7a ne j e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j w f i l a r z e o c h ro n n y m m ia s ta p rz e z k o p a l n ie : " D y m it r o w " , " S z o m b ie r k i" i 'It o z b a r k " . U z y s k a n e z p o m ia ró w w ie lo l e t n i e d o ś w ia d c z e n ia p o d y k to w a ły p o tr z e b ę m o d y f i k a c j i z a k r e s u i m e to d y k i o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h . W 1988 p rz e p ro w a d z o n o a k t u a l i z a c j ę s i e c i o b s e r

w a c y jn e j, d o s to s o w u ją c ró w n o c z e ś n ie j e j lo k a l i z a c j ę . , s p o s ó b p o m ia ru o ra z fo rm ę p r e z e n to w a n ia w y n ik ó w p o m ia ru do a k t u a ln y c h p o t r z e b g ó r n ic t w a . P r z y ję t o z a ło ż e n ie , że l i n i e o b s e rw a c y jn e będą z a k ła d a n e i m ierztolne w ś c is ły m p o w ią z a n iu z p ro w a d z o n ą e k s p lo a t a c ją g ó r n ic z ą w u s t a lo n y c h

in d y w id u a ln ie o k r e s a c h . U znano za c e lo w e w łą c z e n ie do s y s te m u o b s e r w a c ji p u n k tó w z a ło ż o n y c h w w y r o b is k a c h g ó r n ic z y c h o r a z w s z y b a c h . Z w e ry fik o w a n o k s z t a ł t s i e c i o r a z z re d u k o w a n o i l o ś ć o b s e r w a c ji. M e to d y k ę p o m ia ró w d o s to sowano do a k t u a ln y c h m o ż liw o ś c i te c h n ic z n y c h d z i a ł u m ie r n ic z e g o e k s p lo a t a c j i pod B y to m ie m .

W s i e c i o b s e r w a c y jn e j w pływ ów e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j m ia s ta B y to m ia w y d z ie lo n o n a s tę p u ją c e j e j r o d z a j e :

- c ią g n a w lą z a w c z y do p u n k tu s t a łe g o w S u c h e j G ó rz e , - 3 c i ą g i o b w o d n ic y ,

(19)

Zakres i metodyka pomiarów.. 203

- s ie ć g łó w n a l i n i i o b s e rw a c y jn y c h (11 l i n i i ) , - s i e c i lo k a ln e l i n i i o b s e rw a c y jn y c h (2 3 l i n i e ) , - p u n k ty r o z p r o s z o n e na o b ie k ta c h m ia s ta ,

- 10 m i k r o s i e c i na o b ie k ta c h o z n a c z e n iu s p e o ja ln y m *

D la k a ż d e g o r o d z a ju s i e c i o k r e ś lo n o z a k r e s i m etod ykę o ra z c z ę s t o t l i w ość p o m ia ru * Z a k re s p o m ia ru w z a le ż n o ś c i od r o d z a ju s i e c i o b e jm u je ? p o m ia ry w y s o k o ś c io w e ( n i w e l a c j a p r e c y z y jn a i t e c h n ic z n a ) , p o m ia ry o d le g ł o ś c i (m e to d y b e z p o ś r e d n ie ) o ra z p o m ia ry s p e c ja ln e na o b ie k ta c h ( o d k s z t a ł

c e n ia , n a c h y le n ia , o d c h y le n ia od p io n u , i t p * ) * D la p o s z c z e g ó ln y c h r o d z a jó w p o m ia ru o k r e ś lo n o o d p o w ie d n ie n o rm a ty w y d o k ła d n o ś c io w e .

W p r o j e k c i e o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h ś r ó d m ie ś c ia B y to m ia u w z g lę d n io n o m o ż liw o ś c i w y k o r z y s ta n ia ic h na p o t r z e b y nauko w o-b ad aw cze o r a z p ra k ty c z n e , t e c h n ic z n o - r u c h o w e k o p a lń p ro w a d z ą c y c h s k o o rd y n o w a n ą e k s p lo a t a c ję w f i l a r z e . O pracow any i w d ro ż o n y do p r a k t y k i s y s te m o b s e r w a c ji g e o d e z y jn y c h z a p e w n ia je g o u ż y te c z n o ś ć w p o w ią z a n iu z a k tu a ln y m p r o je k te m e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j i p ro g n o z ę wpływów t e j e k s p l o a t a c j i do 2010 r o k u *

LITERATURA

[ i ] Chudek M . , S t e f a ń s k i l . j T e o r e ty c z n e u j ę c i e w p ły w u p o d z ie m n e j e k s p lo a t a c j i z łó ż na d e fo r m a c je p o w ie r z c h i p r z y u w z g lę d n ie n iu w a rs tw o w e j bu

dowy g ó r o t w o r u . ZU. P o l i t . S l . , s . G ó r n ic tw o z . 14 5, G liw ic e 1987*

H f! D r z ę ź la B .s Z m ie n n o ś ć z a s ię g u w pływ ów e k s p l o a t a c j i w g ó r o tw o r z e .

" P r z e g lą d G ó r n ic z y " 1979 n r 1 0 .

P f j D z iu r a T .s Z asady p r o je k to w a n ia l i n i i o b s e rw a c y jn y c h d la po m iarów r u chów p o w ie r z c h n i w y w o ła n y c h p o d z ie m n ą e k s p lo a t a c ją g ó r n ic z ą . ZU. P o l i t . S I . , s . G ó r n ic tw o z . 78 , G liw ic e 1977*

[

4

] I n s t r u k c j a te c h n ic z n a G -2 . W ys o k o ś c io w a osnowa g e o d e z y jn a . GUGiK, W ar

szawa 1 9 8 1 .

[jj~) K o t A . , O p a łk a K . s Sposób u w z g lę d n ia n ia a k t y w a c ji s t a r y c h zrob ósj w me

to d a c h p ro g n o z o w a n ia w pływ ów e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j . ZN. P o l i t . S l . , s . G ó r n ic tw o , z . 1 5 8 , G liw ic e 1987*

[ j f ] S k in d e r o w ic z B .s C z ę s to ś ć w y k o n y w a n ia po m ia ró w o d k s z t a łc e ń p o w ie r z c h n i w y w o ła n y c h e k s p lo a t a c ją z łó ż p o k ła d o w y c h . " P r z e g lą d G ó r n ic z y " 19 70 , n r 2 .

[ Y ] S z p e tk o w s k i S . : P o m ia ry d e f o r m a c ji na te r e n a c h g ó r n ic z y c h . Wyd. Ś lą s k , K a to w ic e 1 9 7 8 .

f 8 ] W y ty c z n e do p ro w a d z e n ia o b s e r w a c ji ru c h ó w te r e n u i o d k s z t a łc e ń o b ie k tó w pod wpływem e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j . GIG, K a to w ie c e 19 60 .

f 9-] Z ych J . s M etod a p ro g n o z o w a n ia w pływ ów e k s p l o a t a c j i g ó r n i c z e j na po

w ie r z c h n ię t e r e n u . u w z g lę d n ia ją c a a s y m e try c z n y p r z e b ie g p ro c e s u d e f o r m a c j i. ZN. P o l i t . S l . , s , G ó r n ic tw o , z . 1 6 4 , G liw ic e 19 87 .

(20)

204 T. Dziura i in .

OTAIU30H H KBTOflHKA rBOflESiiqECKia H3HEPEHH0 BJfflHHHH TOPHO0 OKOIUiyATAUHH B PA0OHE. 0EHTPA r . BUTCM

P e 3

10

^{m e}

B paCoTe o6cyamaxac:i> KOHnennaa chcT8mh reoje3HH ecKHX HaOjno*«Hnii c qe-jiLm onpeAelaeH ne]'^e^opM anHlijnoBspxH O C TH , BH3BaHHKx ro p H o ii 3 K c n jia y ia n n e ii » KaaieH- HoyrojibHHX Maxxax "ia M n ip o B n , "ffloMd.epKH" a "P o36apK w b oxpaHHHx n e jia a a x no*

ropo^oM Bh to m. reo xe 3 a a e cK a e HaSjnoxeHna npoBOxsxcH b stom pagoae o 1956 r . a b H aciofiiqee apeMa hsoCxoxhmhm HKttjsexca n p a c n o c ijie H a e jH ana 3 ona a M eioxaKa HaOjii-oxeHHi: k aKTyaxBHH noxpeSHOcxsM ropH oit S K cruiyaranaa b o io m pailoH e, 3 198B r . Ha6xioxaTeai>Haa c e iL

6wia. coo

BexcxsyiomzM o6pa30M MoxepHH3zpOBaHa.

3 Hefl BbixejienH 6uaa npzBH30TOHe x o x u , OKpyxHue x o j h, rjiaBHHe a xpKaxbHHe saCxexaTexbHHe j z h h k, oTjejibHHe Ha6xiojaxejn.HHe io h k h a M zicpoceib Ha oGbeic- x a x c n e u a a jitH o ro 3HaaeHaa.

Run

K a « x o ro B a ja o e ia onpejexeH H M e x o jin ta , *z a n a 3 o h h n a c x o x a H3MepeHzfi.

OGcyxxeHa xexitaK a a T o h h o o tl H3MepeHB&, KaK p a c c x o h h h h xaK a cneiyiajEBHHX.

MexoxHKy HSMepeHHil npacnoeoSxeHO k aicxyajiBHHM a Sy^ymnHM bo3m o*hooihm BKonxyaxanaa ruiaoxoB y r x a n o * ropox.oM B htom ,

THE SCOPE AI-ID HETHODICS OP GEODETIC SURVEYS OH THE EPEECTS OP MXNXNG H i THE CEHTRE OP BYTOM

S u m m a r y

A c o n c e p t o f t h e s y s te m o f g e o d e t ic o b a e r v a t io f t s f o r th e p u rp o s e o f d e t e r m in in g th e s u r f a c e d e f o r m a t io n s c au sed b y th e m in in g o f c o a l be ds c o n d u c te d b y th e c o l l i e r i e s " B y m it r o v ! 1, " S z o m b ie r k i" and " R o z b a r k " i n th e p r o t e c t i n g p i l l a r u n d e r th e to w n o f B y to m , has be en d is c u s s e d th e ge od e

t i c o b s e r v a tio n s i n B y to m have b e e n c o n d u c te d s in c e 1956 and a t p r e s e n t , i t i s n e c e s s a r y t o a d ju s t t h e i r sco p e and m e th o d io s t o th e a c t u a l ne ed s o f th e m in in g i n d u s t r y f o t h i s r e g i o n . I n 1988 th e o b s e r v a t io n n e tw o r k was m o d e rn iz e d and th e c o n n e c tin g l e v e l l i n g c i r c u l a r l e v e l l i n g , m a in

o b s e r v a t io n l i n e s , lo lc a l o b s e r v a t io n l i n e s , s e a t t e r e d p o in t s and m ic r o n e tw o r k s i n t h e o b je c t s o f s p e c i a l s i g n i f i c a n c e have be en d i s t i n g u is h e d .

The s c o p e , m e tb o d ic s and fr e q u e n c y o f th e s u r v e y s have been d e te rm in e d f o r each k in d o f th e n e t w o r k , t h e te c h n iq u e and th e r e q u i r e d a c c u r a c y o f th e m ea su re m e n ts o f h e ig h t , d i s t a n c e , as w e l l s p e c i a l m e a su re m e n ts have been d is c u s s e d . The s u r v e y s m e th o d ic s has been a d a p te d t o th e . a c t u a l and f u t u r e t e c h n i c a l p o s s i b i l i t i e s o f t h e s u r v e y in g s e c t io n f o r th e m in in g o f c o a l u n d e r th e tow n o f B y to m .

R e c e n z e n tj D r i n z . H e n ry k la b a n o w io z

Zakres i metodyka pomiarów geodezyjnych wpływów eksploatacji górniczej na terenie śródmieścia Bytomia

_______ 1990

186 T. Dziura i In.

Zakres i metodyka pomiarów.

187

0%

±

188 T. Dziura i in.

Zakres i metodyka pomiarów. •.

«

190 T. Dziura i in.

Zakres i metodyka pomiarów..

191

Y«1

192 __ T. Dziura i in .

42

E

U

O 5

B r-i

'O

E

44

a

44

s

O

00

G3 i-i

I N

tO N

O 5

£

+ +■ +

r- \D O

co E

r—

i

1 £ £

+ + +

+ + +

CO

Zakrea i metodyka pomiarów«»«____________________________ .__________ 193

X

0

V

+ + + + + + + + + + + +

+ + + + + + + + + + + + + +

O O O \

T~ O

2

£3 £3

0

O

m P O M

C B Q

a» M

I vo

C D P

MO

5

x

'O £

£

© 44

194 T. Dziura i in.

Zakres i metodyka pomiarów.

3,8

mQ = + 4,0 mm/km

196 T. Dziura i in .

s

T ^ TW e

z

Zakres i metodyka pomiarów...

198 T. Dziura i in,

1

1

Q ) O

U

'0

Zakrea i metodyka pomiarów«»«__________________ . 193

Zakres i metodyka pomiarów. ₁₉₉