Kilka ważniejszych nowych gatunków otwornic małżoraczków z osadów triasu Polski

UKD [563.12+565.33]: 551. 761 :[ 551.35 + 551.313.1] (438-924.31)

Olga STYK

Kilka ważniejszych nowych gatunków otwornic małżoraczków z osadów triasu Polski

WSTĘP

Paleontologicznych

'Otwornic i

triasu w P'Olsce jest niewiele. Opulbliikowano 'zaledwie kilka .prac z tego zakresu,

one jednak pojedynczych rodzajów otw'Orni'c lub

raczków.

W Instytucie 'Geol'Ogicznym zgromadzono stosunk'Owo Hcmy

mikropaJeontologiczny

z osadów triasu uzyskanych z otwo- rów wiertniczych. W ninie jS'zym art y kule ipodaJ11o

kilku nowych gatunków otwoTni:c i

:przy 'Oznaczaniu których korzystano z prac 'za'mieszczonych w

Szerszy 'Opis,

uwa- gi

w przygotowywanej pracy doktorskiej.

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA MIKROFAUNY TRIASU Osady tdasu Polski

w postaci utwo- rów ilasto-piaszczystych,

i

Se1nkowiczowa, A.

1961).

W osadachtrias'U .obserwuje

rodzaje

gatunki otwornic i

ra'czków

zarówno w prowiiil'cji borealnej (dolny trias), jak

też

Dtwornke

strefy alpejskiej triasu europejskiego (szcze- gólnie

trias). N a talbHcy 1 przedstawion'O rozprzestrzenienie pio- nOWe

pod

stratygraficzlTIym gatunków otwornic

W utworach ,triasowych Polski

'Otwornice z rodziny N odosariidae, n'Otuje

nielicznych przedstawkieli rodzin: Spirillinidae, Nubeculariidae, Polymorphinidae, Lituolidae, Am- modiscidae

Astrorhizidae. .

Wśród małżoraczków występują

przedstawiciele tej grupy

zarrówn'O morskie, jak

hra.rkiczno-'morskie.

rodzajamii, któ- re

poszczególne

triasu,

Darwinula, Lutkevichi-

Kwartalnik Geologiczny, t. 16, nr 4, 1972 r.

868

nella, Clinocypris, Pulviella, Glorianella, Speluncella, Bairdia, Hungarel ..

la, Judahella Mornoceratina, Cytherella, Paracypris, Gemmanella, Rhom- bocythere

Klieana?

OPISY PALEONTOL,OGICZNE Foraminifera

FamiHa Lituolidae B l a i n v i 11 e, 1826 Subfamilia Haplophragmoidinae M a y n c, 115)152

Genus Trochammimoides C u:s h m a n 19110

Trochamminoides antis

Sp.

(Tabl. I, fig. 1-3) H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. Ił fig. 1 a-c.

S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Gacki.

D e r i vat i o n o m i n i s: od łacińskiego .słowa antis - delikatny.

M a t e r i a ł. 200 ,okazów na ogół dobrze zachowanych. ColI. IG, Nr 6201-3172/F.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Sredruca większa

S,rednica mniejsza

Grubość skorupki

0,14 0,12 0,03

D i a g n.o z a. Skorupka

planispiralna,

inwolutna, nie.c.o

na

hocZ'nych,

2 dO' 2

skrętu.

W .ostatnim

.obserwuje

8-9 komór,

bardzo dr,obne,

powcinane, w liczbie 13c-14. Ko/mor'a

jest ma-

ła, okrągła, następne

\Ilieregula'rne 'w

r.ozmialTach

w

Szwy

proste lub nieco

ne. Powierzchnia sk.orupki

drobn.o

spojo- na wapiennym lepiszc:zem.

w postaci szczeliny

jest u pod- stawy

.ostatniej komory i nieZ1naeznie

na

Zmienność

osobnieza zaznacza

w

sk.orupki 'Oraz w

cie ostatniej komory, która jestmn:iej lUlb bardziej

.

s t

o w a n i e: Dobrów, Gacki - gbrny

muszlowy.

Familia Fischerinidae M i 11 e t, 1898

Subfamilia Cyclogyrinae L o e b 1 ic h et T a p p a n, .Hl61 Genus OrthoverteHa C u s h m a n et Wat e r s, 1928

Orthovertella ? flexuosa n. sp.

(Tabl. I, fig. 4-7) H o lot Y P u s: okaz przedstawiony na tabl. I, fig. 4.

S t r a u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i vat i o n o m i n i s: od łacińskiego słowa fLexuosus - skręcony.

M a t e r i a ł. 10 pancerzyków. ColI. IG, Nr 6024/72!0.

W y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Srednica części spiralnej Srednica proloculusa

Długość skorupki

0,12 0,01 0,36

Nowe g,atunki otwoiI'nic i małż'0iI'aczk6w z triasu

D

a g

o 'z a. Sl\!OruPika

wapienna,

z

'Owa:Lnej:

komory

dcrugiej komory rurkowatej, która w

ta jest slpira1nie,

przechodzi w

Od strony

zewnęttrznej

wlidoczny jest tylko jeden

natomiast na przekroju ob- serwuje

2

Wyprostowana

rurkowatej komory

jest nieregularnie.

zachowuje

tylko

spira1na sko- rupki.

nie zaobserwowano.

Zmienność

osoibnkza jest n'iewielka, polega

na

spi- ralnej

skorupki.

W y s

t

e: Dohrów - górny

muszlowy.

FamHia Nubeculariidae J'0 n e s, 1875 SuJbfamilia Ophthalmidiinae W i e,s n er, 192,0 Genus Ophthalmidium K iib l'e r et Z w i n g 1 i, 18¹70

Ophthalmidium granum n. Sp.

(Tab!. I, fig. 8, 9) H o lot y P 1.1 s: okaz przedstawiony na tabl. I, fig. 9.

S t r a t u t Y P i c 1.1 m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otw6r wieil"tniczy Blizna.

D e r i v <li. o n o m i n i s: od łacińSkiego słowa granum - ziarno.

M a t e r j a L 10 okazów. CoU. IG, Nr 6208-9172/F.

W Y m i a r y h o lot Y P u· w mm:

Długość SzeTokość Grubość

Średnica proloculusa

0,25 0,10 0,03 0,01

D i a

g n

z a. Skorupka wapienna

lekko

o kom,o- rach niewidoeznych na

Szwy

komorami

nie- widoczne. Skorupka na obu swych

jest

bardtiej przy

ujściu,

gdzie tworzy

Brzeg peryferyczny skooru'Pki

Ułożeulewewnętrzne

komór widoczne jest po zanurzeniu okazu w olej- ku immersyjnym. Komora

jest

druga komora rurko- wata, nietco rozS'zerzona u podstawy, tiWOTZy ponad

komory

T,rzecia komoTa

rurkowata, lecz znaeznie baordziej Tozs'Zeorzona u podstawy ma

2-3 komory

naprzemianlegle po obu stronach

dłuższej

osi skorupki,

poS'z'C'ze.gólne

jerst

cienka.

znajduje

na

szyj.ce ostatniej ko- mory.

Zmienność

os'Obnicza polega na

stopniu

skorupki oraz na mniej ,lub bardziej

W y'S t

P o w a

e: Blizna - gÓTny

muszlowy.

Familia Nodosariidae E h r e'n b e r g, 18'3'8 Subfami1ia Nodosariinae E h r e n b e r g, 1838

Genus Lenticulina L a m a tr ck, 11804

Lenticulina (Astacolus) dobroviensis n. sp.

(Tabl. I, fig. 10)

Olga Styk

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tab!. l, fig. 10.

S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i vat i o n o m i n i s: od miejscowości Dobrów.

M a t e r i a ł. 10 oka'zów dobrze zachowanych. con. lG, Nr 6210/72/F.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość 0,19

Szerokość 0,10

Grubość 0,05

D

g

a. Skorupka wapienna przezroczysta, drobna,

listka,

jest z 'Czterech komór.

komora owalna

jest poprzeeznie,

komOtry

Ostatnia

tak sil-

niewypuk'ła

na stronie brzusznej,

zaJmuje

'z

Szwy

na przegrodach knmoa:'owych. U

promieniste znajduje

na sz'Czy- cie ostatniej komory.

Zmienność

osobnicza zaznacza

w

skorupki

\v ,m.niejS'zej lub

ostatniej komory.

W y s t

o w a n i e: Dohrów - górny

muszlowy.

Genus Pachyphloides S e 11 i e r de C i v r i e u x, D e s s a u v a g i e~ 19lEN5

Pachyphloides

triangularis n.

(Tab!. l, fig. 11, 12) H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. l, fig. 11.

S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i vat i o n o m i n i s: od łacińSkiego słowa triangularis - trójkątny.

M a t e r i a ł. 20 okazów. CoU. IG, Nr 6211-12/72/F.

W y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość Szerokość Grubość

Średnica proloculusa

WysoKOŚć ostatniej komory

0,37 0,21 0,07 0,01 0,09

D i a g n 'O z

Sk'orupka

jednroseryjna. W

kowej

rozszerza

'równomiernie ku górze,

3'-4 krot.nie

w

Ko- mór 8-9. Komora

jest

komory niskie,

kowat'O

Szwy lekko

Przekrój poprzeczny skorupki owalny.

Zmienność osołbnicza

jest niewielka, polega na mniejszej lub

skorupki .oraz na

stopniu

szwów.

W y s t

P ow a n i e: Do!brów - górny

muszlowy.

Genus Dentalina d' O r b i g n y, 18'26

Dentalina gerkei n. slp.

(Tabl. l, fig. 13) H o lot y P u s: oka,z przedstawiony na tabl. l, fig. 13.

S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

Nowe g,atunki otwornic i małżoraczków z triasu

871

L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i v a 't ti. o n o' <ID i.n i s: ,od ttllazwiska lPirofesoll"a A. A. Gerke - radzieckiego mlkro,paleon- tologa.

M a t e r i a 1: okazów 30 dobrze zachowanych. Coll. IG, Nr 6213172/F.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość skorupki 0,36

Szer'okość komory początkowej 0,02

Wysokość komory początkowej 0,03

Szerokość komory końcowej 0,07

Wysokość komory końc'owej 0,10

D i a g n 'O z a. Sk'Orupka

nieco

'z 7-8 komór

jednoseryjnie. Komora

jest lekko

i

spiezas t'O,

komora mniejs'za i prawie kwadratowa. Dalsze komory, bardziej

i

'Owalny. Ostatnia k'Omora jest

.szersza

niż

'komora

Skorupka na przekroju poprzecznym prawie

okrągła.

Szwy

poprzecznie lub nieco

Powierz'chnia sk'Orupki

szklista,

promieniste

żone

jest na S'z'czycie 'Ostatniej komory.

osobnd,cza

jest

skorupki i

komór.

W y s

P 'Owa;fi i e: Dobrów, Olszyny, Sulechów - górny

muszlowy.

Familia Polymorphinidae d' O r b i g n y, 1839 Subfamilia Ramulininae B r a d y, 1884

Genus Ramulina Jones, 1875

Ramulina subcylindrica n. sp.

(Tabl. l, fig. 14---'16) H o lot Y P u s: ok,a'z przedstawiony na tab!. I, fig. 14.

S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i vat i o n o m i n i s: od kształtu otwornicy.

M a t e r i a ł. 30 okazów; zachowane tylko pojedyncze komory. ColI. Nr 6214-16/72/F.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość 0,36

Szerokość 0,10

D i a g n

z a. Skorupka w'Olna

komora'ch owalnych, mniej lub bar- dziej

które

'Ze

za

ll'urek umieszczo- nych

symetryeznie po 'Obu

komór. Sk'Orupka jest

w~pienna, Q

chropowatej 'powie'rzchni. Po rO'zpuS'zezeniu

skorupki z'O- staje pseudochitynowa 'Otoczka.

Zmienność

osobnicza p'Olega na mniejszym lub

komór, spotyka

oka'zy 'O komorach prawie

W y s t

po w a n

e: Dobrów - górny

muszlowy ..

Familia SpiriUinidae R e u s s, 1862 Subfamilia Spirillinae R e u s s, 1862 Genus Spirillina E h r e n b e r g, 1843

Spirillina oberhauseri n. Sp.

(Tab!. I, fig. 17, 18)

1960 SpiriHina cf. fiŁiformis (R e u s S); Oberhauser R.: Foraminiferen und Mikrofossilien

"incerte sedis" ... , p. 39-40, Taf. 4, fig. 30.

872

S t r a t u ID t Y P i c um: górny wapień muszlowy.

L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i vat j o n o m i n i s: od nazwiska R. Oberhausera - austriackiego mikropaleontologa~_

M a t e r a ł. Ponad 100 okazów. Stan zachowania dobry. niektóre oka'zy wypełnione są pi- rytem. CoH. IG, Nr 62,17-18/72/F.

W Y m a r y h o lot Y P u w mm:

Srednica większa

Srednica mniejsza

Grubość

Szerokość ostatniego skrętu

Srednica proloculusa

0,19 0,18 0,05 0,03 0,01

D

a g In

z a. Skorupka szklista,

zma- lej kulistej komory

i

drugiej kOImory rurkowatej,

rzącej

w'zw'Oju 5-7

. .ostatni

jest najS'zerszy

najbardziej, 'Oddzielony lekko

szwem. Lkzba

nie zawsze jest

możliwa

dO' ustalenia ze

na to,

szwy

'zwoju

zaznaczone, przez C'O

Brzeg

szkUsta.

proste znajduje

Ina otwartym

ostatniego

Zmienność

os.ohnicza jest niewielka, polega na

stopniu wy-

razistości

szwów, na

okazów oraz namniejs'zej

szej

skorupki.

U

wag

Opiisywany ga'tunek jest hardz.o podobny do Spirillirva ,cL

natOlITliast od .oka- zów Spirillina filiformis R e u

s (1868)

(5-7), podczas okazy Reussa

,ich 12-13. Dlateg.o

gatunkowi temu nadano

W y s t

'P 'O

a n

e: D'Obrów, Olszyny, Gacki, Sulechów,

- górny

muszlowy.

Ostracoda

Familia Bairdiidae S a r s, 1888

Ge'llUS Bairdia M c C o y, 1844

Bairdia sohni n. sp.

(Tabl. II, fig. 4a, b, 5) H o l o y p u s: okaz przedstawiony na tabl. II, fig. 4a, b.

S t r a t u ID y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t y P i c u s: otwór Wiertniczy Dobrów.

D e r i vat o n o m i n i s: od .nazwiska amerykańskiego mikropaleontologa Profesora I. G.

Sohna.

M a t e r j 10 pancerzyków. ColI. JG, Nr 6001-1/72/0.

W Y m i a r y o lot Y P u w mm:

Długość Szerokość Grubość

0,34 0,19 0,16

D

a g n

z a. Pancerzyk

Brzeg grzbietowy w

stopniowo 'Opada w sze'rszy, hardziej

ko- niec przedni i zaostirzony koniec tylni. Brzeg brzuszny prawie prosty lub

wgłębiony

w

pancerzyka.

znajduje

się

w przedniej

pancerzyka.

tylno-brzuszna

Nowe g'atunki otwornic i mał~oraczk6w z triasu 873

;z krawędzią gT'zhietową tw:orzydość

ostry dziób. Lewa skorupka jest

więks'za niż

prawa 'iolbejmuje,

womeigo brzegu. W

·przedniej

rp,ance.rzylka -

'brzegu brzusznego -

Powierzchnia pancerzyka pokryta jest drob-

nymi pora'mi.

Zmienność

osobnicza polega'

lub braku

'wyroS'tków OTa!z na

por.

W

y

t

i e: Dobrów - górny

muszl'Owy.

Familia Pontocyprididae M u 11 e r, 1894 Genus Clinocypris M a Ii d 'e l s t a m, 1956

Clinocypris ? silesia n. sp.

(T,abl. II, f.Lg. 3a,b)

"lI o lot y P u s: okaz przedstawiony na tab!. II, fig. 3a,b.

'S t r a t u m t y P ~ c u m: górny tcrias (dolny retyk).

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Trzebyczka.

D e r i vat i o n o m i n i s: od regionu Polski - Sląska.

:M a t e r i a ł. 90 pancerzyków, 20 pojedync,zych skorupek. ColI. lG. Nr 6003/72/0.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość Sćlerokość Grubość

0,52 0,30 0,21

D i a g n o z a. Pance['zyk w

'Owalnego

Brzeg grzbie- towy jest

i nachylony w kie'runku przedniego

Koniee tylni 'zna'cznie

przedni; ten nsta'tni szero/ko

lekko

:ś1ciięty

rw okoUcy brzegu brzuszneglO. Brzeg brzuszny lekko

w tyl- nej

pancerzyka. Skorupka prawa 'ObejmuJe

w

tylno- ...;hrzu'S'znej

przedniej,

grzbietowej nat'O'miaS't lewa obej'muje

prawą.

Zamek prosty.

Zmienność

'Os'Olbnk'za polega

na zmianie w

tylnego brzegu pancerzyka; olbselI'Wuje

.osobniki 'z mniej lub hardziej

g~onym

tylnym

Skorupki.

W y s

P 'O

a n ie: Trzeibyczka,

-

Famili:a Darwinulidae B r a d y, N o r m a n, 1689 Genus Darwinula B r a d y, R'O b e r t s 'O n, 1885

Darwinula ? wlandae

n. Sp.

(Tab!. II, fig. 6-8a, b) H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tab!. II, fig. 7a, b.

S t r a t u m t y P i c u m: górny trias (dolny retyk).

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy ^Woźniki.

D e r i vat i o n o m i n i s: od imienia legendarnej księżniczki polskiej - Wandy.

M a t e r i a 1. 100 pancerzyków. CoU. lG, Nr 6004-6/72/0.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm.'

Długość 0,73

Szerokość przednia 0,28

Szerokość tylnia 0,36

Grubość przednia 0,30

Grubość tylna 0,41

874

D i

oz a. Pancerzyk gruszkowaty. Brzeg grzbietQwy

'brzusznyw

pancerzyka

Koniec przed-

tylny. Pancerzyk jestsHnie

w tylnej

Sko- rupka lewa nieclO

'Od !praw,ej. Powierzchnia pancerzyka jest

ka lub pokryta bardzQ drobnymi "porami. Zamek prosty. Odcisfki

niQwe w ksztakie rozetki

w

pancerzyka.

Zmienność

osobnicza polega

na

pancerzyka.

W y s t

P Q

a n i e:

Wie

Trzebyczka,

Zawier- cie - dolny retyk.

Darwinula

n. sp.

(Tab!.

n,

S t r a t u m t y P i c u m: dolny trias (pstry piaSkowiec dolny).

L o c u s t Y P i c u s: otwór Wiertniczy GOłdap.

D e r i vat i o n o im i n i s: od miasta GOłda,p.

M a t er j a ł. 50 pancerzyków, 200 pojedynczych Skorupek. CoU. IG, Nr 6007-8/72/0.

W y m ia r y h o lot y p u w mm:

Długość ,Szerokość Grubość

0,61 0,28 0,21

D i a g n Gza. Pancerzyk

'Owalny. Brzeg glrzbietowy

watQ

przechodzi w tylnej

pancerzyka w lekko

ny, nieco ku przodQwi nachylony, zna,cznie

koniec przedni. Koniec tylny S'zeifokQ

Brzeg brzuszny prawie prosty, niekiedy lek- ko

w przedniej

pancerzyka. Prawa skorupka niecQ

od lewej. Powierzchnia skorupki

Odciski

w

rozetki

w

pancerzyka

brzegu gT'zhietowego.

Zmienność

oS'obni1cza

polega na

skorupki.

W y s

P o

a n i e:

Bartoszy,ce,

Olsztyn, Jamno - dolny pstry piaskowiec.

Familia Bythocytheridae S a r s, 1926 emend. S y l we ,s t e r-B ra d l e y, 1961

Genus Monoce'ratina R o t h, 1'9\218

Monoceratina

exiqua n. Sp.

(Tab. III, fig. 3a,b, 4a, b, Sa-c) Ho lot Y P Ul s: okaz przedstawiony na tab!. III, f,ig. 3a, b.

S t r a t ID t Y P i c u m: górny ^wapień muszlowy.

L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

D e r i 'Ii <li t j o n o m i n i s: od łacińSkiego słowa exiquus - maleńki.

Ma t el" a ł. 10 pancer.zyków, 8 pojedynczych skorupek. ColI. rG, Nr 6013-15/72/0.

W Y m i al" y h o lot y P u w mm:

Długość Szerokość Grubość

0,25 0,12 0,14

D

a g n o z a. PancerzJ71k

prawie

Brzeg grzbietQwy

prosty, 'brzuszny

prosty, prawie

do fbrzegu grzbieto-

wego. Koniec przedni nieco

tylny, oba równomiernie

Nowe g,atunki otwornic i małżoraczków z triasu

glone. Skorupki

. jednakowej

Powierz,chnie boczne pance- rzyka :pokryte

,bairdzo drobnymi porami,

pancerzyka wy-

stępuje dość głęboka

poprzeczna hruzdka. Przy brzegu grzbietowym w przedniej

skorupki

guzek. Na powierzchni bocznej przy brzegu brzusznym

zgrubienie, które

przy ty lnj71m brzegu pancerzyka. PanceTzyk

od strony gr'zjbietowej

ma

Zmiernl])ość

osobnicza polega na 'mniej lub bardziej

wa-

łeczkowatym

zgrulbieniu, na 'mniej lub bardziej

za'zna,c'zonej bruzdee oraz

pancerzyka.

W

s

o w a n

e: Dobrów, WinownO' - górny

muszlowy.

Monoceratina kozuri n. sp.

(Tab!. III, fig. la, b)

1968a Morwcemtina gracitis K o z u r; H. Kozur: Neue Ostracoden aus der Rot und Muschel- kalk ... , p. 505-506, Taf. 2, fig. 1--3, 6-7, 11.

H o lot y P 11, s: okaz przedstawiony na tabl. III, fig. la, b.

S t r a t u ITI t Y P i c u m: wapień muszlowy.

L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Okuniew.

D e r i v a i j (l; n o m i n i s: od .nazwiska niemieck,iego geologa H. Kozura.

M a t e r a ł. Mi pancerzyków, 10 pojedynczych skorupek. ColI. IG, Nr 6016/72/0.

W Y In j a l' y h o lot Y P u w mm:

IHugość 8z,e.rokość Gnlbość

0,41 0,19 0,18

D i

a

n o 'z a. Pancerzyk

do

Brzeg

prosty, brzeg 'brzuszny

do grzbietowego, w

le'kkO'

Koniec przedni równomiernie

glony. Koniec tylny

od str10ny brzusznej

szpicem. Na powierzchni bocznej przy brzegu brzusznym

kolec, który skie- rowany ku

W przedniej

skorupki 'znajduje

wyraźny

guzek, drugi znacznie mnieJszy

w

towej

sKorupki. Przez

skorupki przebiega poprzeczna 'bruzd- ka

na dwie

Tylna

skorupki jest bar- dziej

'Przednia. Odciski

w liczbie czterech owal- nych

w

Skorupki.

Zmienność

osobnicza polega na

pancerzyków i na

\tvykształceniu

guzków i kolców, które

mniej lub bardziej

U

wag

Ze

na to,

pod

Uiprzedni:o opi- sany inny gatunek z .górnej kredy (VanVeen, 1936), przeto gatunek opi- sany pod

przez H. Kozura (19'68) jest

syn'onimem,

wobec

gatunkowi z triasu Polski nadano

W y,s t

P o w a

i e: Ok unriew , Doibrów, Gacki -

muszlowy.

Monoceratina paula n. sp.

(Tab!. III, fig. 2a-c) H o l o y p li! s: oka'z przedstawiony na tab!. III, fig. 2a-c.

S t r a t Ul m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

'Olga Styk

D e r i vat i o n om i n i s: od imienia radzieckiego mikropaleontologa - P. Lubimova.

'M a t e r i a ł. 10 'Sk,otUlpek częściowo ułamanych; całych pancerzyków brak. ColI. 10, Nr 6017/72/0.

W Y m i'a r· y h o lot y P u w mm:

,Długość

$zerokość

Grupość prawej sk,orupki

0,36 0,18 0,09

D i a g n

'z' a. Skorupka

do

Brzeg ',grzbietowy prosty, brzeg brzuszny prosty,

do grzhietowego.

:Koniec przedni

nieco

tylny. Powierz- chnia skorupek pokryta

elst drobnymi porami. W'

skorupki wy-

':stęp,uje wyraźna

poprzeezna bruzdka,

od brze'gu grzbietowego ku brzegOWi \brzU'sznemu. N,a Ipowierzchni 'bocznej skorupki, mniej

cej w

jej

guzek. Ponadto przy brzegu brzusznym skorupki

które przebiega

wzdłuż

hrzegu hrzusznego i

w tylnej

skorupki silnie

rozwiniętym, dość

ostrym kolcem, skierowanym ku tylnemu

sko-

rupki. '

Zmienność

o,soibnkza polega na mniej lub bardziej

skorupki, na mniej lub bardziej

kolcu O'raz na

skorupki.

W y s t

P owa ni e: Dobrów - górny

muszlowy.

Familia Brachycythere? P u r i, 19154 Genus Rhombocythere A n od e r s o n, 1964

Rhombocythere gorz'Oviensis n. Sp.

(Tabl. III, fig. 6a-d, 7, 8) H o lo t y P u s: okaz pr,zectstawiony na ta,bl. III. fig. 6a-d.

'S t r a t u m t y P i c u m: górny trias (dolny retyk).

L o c u s t y P i c u s: Gorzów WielkopOlski.

D e r i vat i o on o m i n i s: od miasta Gorzowa.

M a t e r i a ł.30 pancenzyków, 2 p01edync.ze skorupki. ColI. IG, Nr 6017-19/72/0.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Dług,ość Szerokość Grubość

0,81 0,41 0,46

D i a g n o z a. Pancerzyk

zarysie romboidalnym. Brzeg grZlbieto- wy prosty przechodzi w

przedni

lekko

tylny, ten ostatni w okolicy bTzusZIllej skorupiki jelst

Brzeg brzuszlny prosty. Po.wierzchnie hoC'zne Iskorupki pokryte

porami, które

tworzą dość wyraźną siateczkę.

Na powierzchni bocznej skorupki - brzegu brzusznym -

listewka

chnię boczną

,od brzusznej. Na dobrze

powierzchni

znajduje

1'0,-11

wielkoś,ci.

Odciski

'w

1t:>,Cf,r't7',('>·n śladów położone są

w

sikor up ki ,

Zamek prosty

'z

w skorupce prawej i

Hstewki 'w skorupce

osobnicza polega

skorupek.

W y s t

P o w a n i e: Gorzów Wielkopolski - dolny retyk.

Stratygrafia

mOZUren513 n. sp Lub/mom odducto Lub/mam dub/a 5tarD2hilova

qOtdOPl N. 517·

n.sp.

nSJ]

/h02ur/

h02ur

DlitZ/CO h02ur h02un

n

pDu/a n. ^sp tsorfatiQ 50hn

VDCl0521 Oberhau5er

BjJ

Nowe gatunki otwornic małżoraczków z triasu

Familia CytherissineHidae K a s h e v a r o v a, 1'958 Genus LutkevichineUa S c h n e i d e r, 1956

Lutkevichinella mazurensis n. sp.

(Tabl. II, fig. Sa, b', 10-12) H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. II, fig. 9a, b.

S t r a t u m t y P i c u m: trias dolny (dolna część dolnego pstrego piaskowca).

L o c u s t Y P i c u s; otwór wiertniczy Bartoszyce.

877

D e r i vat i o n o m i n i s: od geograficznej nazwy północno-wschodniej Polski Mazury.

M a t e r i a ł. Ponad 600 pojedynczych skorupek i 100 całych pancerzyków. con. IG, Nr 6020- -23/72/0,

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość Szerokość Grubość

0,43 0,23 0,19

D i a g n

z a, Pancerzyk Q

Brzeg grzbietowy Iprosty

w szerok'O

koniec przedni tworzy

Ku

tylnemu brzeg grzbietowy jest nieco na- chylony

w

tylno-grzbietowej tworzy

Brzeg brzuszny jest

do brzegu gr/Z!biet'Owego,w

sk'Orupki lek-

kowklęśnięty.

K.oniec tylny jest nieco

koniec przedni. Skorupki

są

jednakowej

lub prawa nieco

Mniej

w

pancerzyka

niezbyt

poprzeczna bruzdka.

brz,e- gu brzusznegQ przebiega krótka listewka

w

pan'cerzyka lekki nawis, listewka ta

niewielkim zgrubieniem w przedniej

pancerzyka.

Zmienność

os'Obnicza zaznacza

Polega ona na

lub braku

(przednio- i tylno-grzbietoweg'O), na

lub mniejszym

brzusznej

sk'Orupki oraz na mniej lub bar- dziej

listewce.

W y s t

P

'w a n

e: B art oS'zy c e ,

OIS'ztyn,

Bytów. Ni- dzica,

- dolny pstry piaskowiec.

Familia Haeldiidae H a r l t o ill, 1\9:33 Genus HungarelLa M e h e s, 19111

Hungarella gemma n. sp.

(Tabl. In, Ug. 9a, b, 10a, b) H o lot Y P u s: okaz przedstawiony na tab!. III, fig. 9a, b.

S t r a t u m t y P i c u m: dolny trias (ret), L o c u s t Y P i c u s: ot,wór wiertnicizy Sichów.

D e r i vat i o n o m ł n i s od ła'cińskiego słowa gemma - pączek.

M a t e r i a ł. 50 całych pancerzyków, 10 pojedynczych skorUipek. Colt IG, Nr 6025-26/72/0.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość S2:erokość Grubość

0,81 0,50 0,45

D i a g

a. Pancerzyk ,'Owalny o silnie

bocznych. Brzeg grzbietowy

brzuszny prosty lub lekk'O

bi'Ony w

skorupki. K'Oniec przedni

tylny prawie

878

jednakowej

niekiedy przedni nieco

oba równomiernie

zaokrąglone.

Sk!oru1piki prawa i leiwa jednakowej

lub iczasami lew'a jest Imi:nima1nie

O'd prawej. Powierzehnie bO'czne skorupek pokryte

'bardzo drobnymd. porami, które widoczne

ddpie!ro po zanu-

\'zeniu ok'az'U w 'Olejku immeT,syjnym. ,odcisków

nie zadb- serwowano ze

na to,

skorupki

przekrystalizowane.

Zmienność

osobnicza polega na

w

skO'rupek, na

nej

przedniego i

slkorupki oraz na

pa'll'cerzyków.

Występowanie:

Sichów - ret.

Hungarella semirotundata n. sp.

(Tabl. III, fig. 11) H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. III, fig. 11.

S t r a t u m t y P i c u m: dolny wapień muszlowy.

L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Płaza.

D e r l. vat i o n o m i n i s: od kształtu pancerzyka.

M a t e r i a 1. 10 pancerzyków. ColI. IG, Nr 6024/72/0.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość

Szer,okość lewej skorupki

Szerokość prawej skorupki

Grubość

0,66 0,41 0,48 0,30

D i a g

o za. Pancerizyk

brzeg grzbietowy prawej ,sk!orup- ki jest bardziej

isk'0rupki lewej. Brzeg brzuszny prosty. Koniec przedni nieco

tylny. Prawa !Skorupka jest

'większa niż

lewa.

hrzegu grzbiet'0wego prawej skorupki

wywinięta

jest na

i tworzy

zgrubienie. PO'wierz- chnia skorupki jest

lub pO'kryta Iba'rdzO' drobnymi porami. Odciski

lnięśn10we

liezne (widoczne

po zanurzeniu '0kazu w olejku immersyj- nym))

w

w

pancerzyka.

Z'mienność

osobnicza polega

na

skO'rupki.

W y s

P

a n

e:

- dolny

muszlowy.

Zakład Stratygrafii Instytutu Geologicznego Wc:.rszwa, ul. Rakowiecka 4

Nadesłano dnia 3 lutego 1972 r.

PIŚMIENNICTWO

ANDERS ON F. \V. (1964) - Rhaetk Ostra'coda. BulI. Geol. Sury. Great. Britain, nr 211, p. 133-1'7'3,. London.

BARBIERI F. (19,64) - Hungarella hyblea nuovo Ostracode deI Domerino. Inst.

Geol. Univ., 34, p. 3-7, nr 1. Parma.

DADLEZ R., KOPIK J. (11963) - Problem retyku w zachodniej Polsce na tle profilu w Książu Wiellwpolskim. Kwart. geoa., 7, p. 13'1-158. nr J. Warszawa.

Nowe gatunki otwornic i małżoraczków z triasu

879

DREYER E. (1967) - MikrofossHien des R1H und Lias von SW - Brandenburg. Jb.

Geol., 1, p. 49'1-5113,. Berlin.

GRODZICKA-SZYMANKO W. G19'67) - Strat Y gif afi a 'Osadów kajpru w otworze

"\",iertniczym l-KW Wie~uń. BiuI. Inst. Geol., 205, p. 63-88. Warszawa.

HO YEN C1957) - Triassk F'oraminifer,a from the Chialingchiang limestone of South Szeohuan. Acta ParI. Sin., 7, p. 3,87-418, nr 5. Pekin.

KOEH1\T··ZANINETTI L. (19169) - Les Foramin'if.eres du Trias de 'laregłon de ['A:1mtal {Haute-Autriche). Jahr. Geol. Bund. Sondh., 14. Wien.

KOLLl\J.IANN K. (19,60) - Ostracoden aus der 'alpinen Trias Csterrekhs. I. Parabairdia n. G. und Ptychobairdia n. G. (Bairdiidae). Jb. Geol. Sond., 5, p. 79~105.

\Vien.

KOZU;R. H.(l'968a) - Neue OSltr,a,coden aus dem Rot und Mus,chelkallk des germ,anis- chen B1nnenbeckens. Mber. Deutsch. Akad. Wiss., 10, p. 498-519, nr 7.

Berlin.

KOZUR H. flil:168b) - Einige se,uene Ostra,coden-Arten ,aus der germanischen Trias.

Mber. Deutsch. Akad. Wiss., 10, p. 848"""'872, n:r 111. Berlin.

KOZUR H. (970) - Neue Ostra'coden aus der germanis'chen Mittel-und Obertrias.

Geologie, 19, p. 433L...-..45'6, nr 4. Berlin.

KOZUR H. (:1970) - Neue Ostracoden-Arten ans dem Obersten Aini,s des Bakonyho- chlandes (Ungarn). Ber. Nat. M'ed. Ver., 58, p. 1-40. Innsbruck.

KRISTAN' E. (119'57) - Ophthalmidiidae und Tetrataxi:nae (Foifaminife,ra) ,aus dem Rhat der Hohen Wand in Nieder-Csterreich. Jahr. GeoI. Bund. 100, p. 2,69-2,9:8, nr 2. Wien.

KRIST.AN-TOLLMANN E. (W70) - E'inige neue Bairdien (Ostracoda) aus der alpinen Trias. N. Jb. Geol. Palaont., Abh., 135, p. 227-3¹3¹6, nr 3. Stuttgart.

LOEBLICB A. R., TAPPAN H. (19¹64) - ProUsta 1---'2. In: Treatise on Inver-tebr,ate Paleontology. Pt. C. Ed. R. C. Moore. GeoI. Soc. Am.

MEHES OM1) - Uber Tdaso'str,aciOlden aus dem Bakony - Result. Wtiss. Erforsch.

Balatonsee, 1, p. 1-316. Wien.

MOOHE R C. (1'9'61) - Treatise 'on invertebrata paleontology. Part Q, Arthropoda 3, Ostracoda. Kansas.

MORKHOVEN F. P. G. van (196,2) - Post-paleozoic Ostracoda. Their morphology, taxonomy 'and econom'ic use. EJsevier Publish. Comp. Amster-dam - London - New York.

OBERHAUSER R. (19'60) - Foraminiferen und MikrofossiUen "incerte sedis" der ladinischen Stuie der Trias aus den Ostalpen und aus P.ersien. Jahrb.

Geol. Sonderb., 5, p. 5-4'6. Wien.

ORA VECZNE SCHEFFER A. 19\68 - A. Mi1iola'cea focsala'd (Fo["aminifera) kepviseloi a Bakonyszties-l S:z. furas karhii kepzodmeyek. M. AU Fold. Int. E.vijel, p. 89-105. Budapest.

PAZDR01N A O. (1958) - Ophthalmidium wezulu i batonu oko1i:c Częstochowy. BiuI.

Inst. Geo!., 121, p. '91~1612. W,arszawa.

SELLIE:n de CIVRIEUX J. M., DESSAUV AGIE T. F. J. (1965) - Redassifi'cation de quelques Nodosariidae, particulierement du Permien au Lias. Pub!.

Tetkik ve Arama Enst. Yayinl., 124. Anakar-a.

SENKOWICZOWA H., SZYPERKO-ŚLIWCZYŃSKA A. (1961) - Atlas geologiczny Polski. Zagadnienia stratygraficzno-facjalne. Zeszyt 8 T'rias. Inst.

Geo1. Warszawa.

880

SOHN 1. G. (19'68) - TriasIsic Ostracodes from Makhtesh Ramon, Israel. BulL Geol.

Surv. Israel, 44, p. 1-71. Jerusalem.

SOHN 1. G. (1970) - Early Triassic Marine Ostr,acodes from the salt and Surghar Range, West Pakistan. Geol. Surv., p. 193-206. Washington.

STYK O. (19'66) - Otwornice i małżoraczki triasu z południowej części

krzyskich. Kwart. genI., 9, p. 737-744, nr 4. Warszawa.

SZCZECHURA J. (1964) - Monoceratina Roth (Ostracoda) z górnej kredy paleocenu Polski ^północnej i środkowej. Acta palaeont. pol., -418, nr 3. Warsz.awa.

dolnego p. 357-

TRIFONOW A Ek. (19ⁱ612) - Upper Triassic Foraminif'era from the surroudings of Kotelthe Eastern Bakan. Ann. Dir. Gen. Recher. Geol., 12, 141-170.

Sofia.

TRIFONOWA Ek. '(1967) - Some new Tias,Sic F'oraminifera in Bulgaria. Ann. l'univ.

FacuL Geo1. et Geogr., 60, p. 1-8, nr 1. Sofia.

URLICHS M. (1¹971) - Variabi1ity of some Ostracods from the Cassian beds (Alpine Tdassic) depending 'On the ecology. BuLI. Centre Rech. Pau - SNPA, 5, p. 695-715. Pau.

WILL H. J. (196¹9) - Untersuchungen zur Stratigraphie und Genese des Oherkeupers in Nordwestdeutschland. Beih. geoL Jb., 54. Hannower.

ZANINETTI L., BRbNNIMANN P. (W69) - Sur la pr,esence d'un F'Oraminifere nou- vean, Ophthalmidium tori sp. n., dans le Carnien superieur Venetie (Italie). Riv. Hal. Pal., 75, p. 705-72¹4, nr 4. Milano.

rEPKE A. A. (1961) - <popaMllHIiQ)ep:bI rrepMCKllX, TpllaCOBbIX Ii JIeHaCOB:bIX 'OTJIOlKeHuict HeQ)Te- HOCH:bIX paH'OHOB ceBepa u;eHTpaJIbHOH CH6llpH. Tp. HYIHT A. JIeHHHTpa.D\.

JIYInATOBA Bo Bo, CTAPO)KYIJIOBA H. H. (1968) - CTpanITpaQ)mI II oCTpaKo,llhI TpHaCOBhIX OTJIO)KeHllll CapaToBcKoro 3aBOJI)KMI. YI3,ll. CapaToBcKoro yHHBepcłITeTa. CapaToB.

JIłOEYIMOBA n. c., XAEAPOBA H. T. (1955) - OCTpaKo,n;hI Me3030HCKHx OTJIOJKeHHiI: BOJIro- ypaJI:bCKOH 06JIaCnI. Tp. BHYIrPH, HOB. cep., BMIl. 84, JIeHlmrpa,n;.

MAH,n;EJIbillTAM M. M. H .n;p., (1956) - MaTepHaJIhI no rraJIeHTOJIOnm (HoBbIe ceMeHcTBa II pO,lla). Tp. BCErEM, HOB. cep., BMn. 12 CTp. 113-114. MocKBa.

lliJIEI1Cf>EP A. r. (1966) - OCTpaKo.n;bI 6acKyH'iaKCKOH cepHll HIDKHero TpIiaca TIpM:KaC:mrHCKOH Brra,llllm,I H Hx CTpaTHrpaQ)H'IeCKOe 3Ha'ieHlle. Tp. MYIHX ^Ii rn, Bbm. 61, CTp.

112-139. MocKBa.

illHEH,n:EP r. <P. ^li Ap. (1956) MaTepHaJI:bI no rraJIeOHTOJIorlIIi (HoBbIe ceMeHCTBa H po.n;a).

Tp. BCErEM, HOB. cep., Bbm. 12, CTp. 125-126. MocKBa.

S treszczenie

OJIhra CTbIK

HECKOJIbKO HAlffiOJIEE BAjJ(flbIX HOBbIX BI1,l1;OB C'IlOPAMlIHMC'IlEP H.OCPTAKO,ll; 113 OTJIO)I(EHHfi TPI1ACA nOJIbCKOfi HI13MEHHOCm

Pe3IDMe

88'1

B CTaThe rrpHBe,lJ;cHa KpaTKaH xapaKTepHcTHKa HeKOTopbIX BH.n;OB .popaMHHH.pep H OCTpaKO,lJ;

TpHaca Hll3MeHHoii: ~aCTH ITOJIhIIIH. B Ta6JIHIJ:e 1 rrpe.n;cTaBJIeHO BepTHKaJIbHOe pacrrpOCTpaHeHlle HaH60JIee cTpanrrpa.pH'IeCKH Ba)KHbIX BH,n;OB .popaMHHH.pep H oCTpaKo,l:(.

TpllacoBble OTJIO)KeHIDI ITOJIbIIIH, 3a HCKmo'IeHHeM TeppHTopHH KaprraT, rrpe.n;cTaBJIeHbI rJIaBHbIlVI o6pa30M rJIHHHCTO-rreC'IaHHCTbIMH, Kap6oHaTHO-rJIHHHCTHbIMH H rJIHHHCTO-aJIeBpOJIH- TOBbIMH OTJIO)KeHH5lMH (X. CeHKOBH'IOBa, A. IIIHrrepKo-CJIHB'IHHbCKa, 1961).

B OTJIO)KeHHHX TpHaca Ha6mo,n;aeTcH rrpHcYTcTBHe pO.n;OB H BH):J;OB .popaMHHH.pep It OCTpaKOp;, HMeIDm;11x MeCTO TaK B 60peaJIbHoii: rrpomrHIl;HH (HH)KHHH: TpHac), TaK H .popaMHHH.pep It OCTpaKOp;

aJIbrrHikKOH 30HbI eBporreii:cKoro TpHaca (oco6eHHo cpe,n;HHH: TpHac).

B OTJIO)KeHHHX cpe.n;Hero TpHaca· Ha TeppHTopmr HH3MeHHoii: 'IaCTH ITOJIbIIIH 3aJIeraIOT .popa- MHHH.pephI ceMeii:cTBa Nodosariide, OTMe'IeHO TaK)Ke ItaJIIf'IHe HeMHOrOmCJIeHHbIX rrpep;cTaBH- TeJIeii: ceMeHCTBa Spirillinidae, Nubeculariidae, Polymorphinidae, Lituolidae, Ammodiscidae H Astro- rhizidae,

Cpe.n;ll oCTpaKo.n; HMeIOTCH KaK MopcKHe, rJIaBHbIM o6pa30M B OTJIO)KeHIiHX cpe.n;Hero Tplia- ca, TaK H 6paKH'IecKo-MopcKHe rrpe,n;cTaBHTeJIH :noii: rpymIbI $aYHb!. Ba)KHeH:rnHMH po.n;aMH, xapaKTepII3YIOm;HMH OT,lJ;eJIbHble 3Ta)KH TpHaca, HBJIHIOTCH: Darwinula, Lutkevichinella, Clino- cypris, Cytherissinella, Pulviella, Speluncella, Bairdia, Hungarella, Judahella, Monoceratina, Cythe- rella, Parac),pris, Gemmanella, Rlwmbocythere H Klieana?

Olga STYK

SOME MORE IMPORTANT NEW SPECIES OF FORAMINIFERS

~-\ND OSTRACODS FROM THE TRIASSIC DEPOSITS OF POLAND

Summary

Short charadedstics of some species of fo'!'aminifer's and ostracods from the Triassic deposits of the Lowland area of Poland are given. Table 1 presents the vertical distTibution of st'!'atigraphically more important species.

The deposits of TriastSic age in the Extra-Carpaithianarea of Poland are deve- loped mainly as clay-sand, carbonate-day andclay-siltstone deposits (H. Seniko- wkz'Owa, A. Szyperko-S'1iwCrzynska, 19¹61).

The Triassic deposits reveal both genera 'and species of foraminifers and ostra- cods that Occur in the boreal provi:nce (Lowe'!' T!l"iassic), and those of the Alpine zone of the European Triass[c (par-ticula'I'ly Middle Triass;ic).

Within the area of the Polish Lowland are found foraminifers of the family Nodosariidae, as well as few representatives of the families SpirilLinidae₁ Nubecu-

lariidae, PoZymorphinidae, LituoUdae, Ammodiscidae and Astrorhizidae.