Stratygrafia portlandu niecki mogileńskiej na podstawie otwornic i małżoraczków

UKD .551. '161.J3 :1112.52+ 1112.Ml/.5łlI :1163.12: l585.33(438.12-111.2)

Wanda BIil!lLEOK-A

Stratygrafia portlandu niecki mogileńskiei na podstawie otwornic i małżoraczków

Wykształcenie litologiczne osadów portlandu niecki mogileńskiej, ich

podział stratygraficzny oraz przebieg sedymenacji zostały szczegółowo

omówione w pracach Z. Dąbrowskiej (1962), J. Dembowskiej (1965) oraz J. Sokołowskiego (1966). W niniejszym artykule ograniczam się do scha- rakteryzowania zespołu mikrofauny występującego w osadach portlandu,

przyjmując podział stratygraficzny według Z. Dąbrowskiej i .J. Dembow- skiej. Wymienione osoby dostarczyły próbek do badań mikropaleontolo- gicznych oraz udostępniły opisy litologiczne dotyczące poszczególnych profilów. Przy opracowywaniu warstw pogranicznych juralkreda wyko- rzystane zostały ponadto dane z prac S. Marka (1965, 1967), W. Bielec- kiej i J. Sztejn (1966) oraz S. Marka, W. Bieleckiej i J. Sztejn (1969).

Na obszarze niecki mogileńskiej, jak to stwierdziły Z. Dąbrowska

(1962) i J. Dembowska (1965), poszczególne ogniwa portlandu wykazują

niewielkie zróżnicowanie litologiczne, natomiast miąższości ich są różne,

co uzależnione jest przede wszystkim od położenia poszczególnych otwo- rów wiertniczych w stosunku do struktur solnych. Ze względu na dość znaczną dolomityzację utworów portlandu mikrofauna jest na ogół uboga, a stan zachowania skorupek nie najlepszy. Zdarza się, iż znaczne partie osadów są zupełnie pozbawione mikrofauny. Nieraz znajdowane są tylko gatunki otwornic o dość szerokim pionowym zasięgu występowania, co utrudnia ścisłe określenie wieku. Pomocne wówczas bywają małżoraczki,

które też nie są zbyt liczne, szczególnie w dolnych warstwach portlandu.

Osady portlandu na obszarze niecki m.ogileńskiej stwierdzone zostały

w wielu otworach wiertniczych. Mikrofauna została opracowana tylko z niektórych profilów i z niektórych ich odcinków.

Metodą mikropaleontologiczną przeanalizowano w Pracowni Mikropa- leontologicznej IQ osady portlandu w otworach Wągrowiec IQ 1, Mogilno geo 16, Mogilno geo 9, Mogilno 2, Mogilno geo 3, Trzemżal 1, Strzelno IQ I, Gopło geo 4, Gopło geo 1, Pagórki IQ I i w kilku innych, których nie

wzięto pod uwagę w niniejszym opracowaniu ze względu na to, iż prób-

Kwartalnik GeolOlicmy, t.l5, nr 1, 19'11 r.

stratygrafia portlandu niecki mogileńskiej 93 ki pobrane były tylko z małych odcinków pro~ilu, w obrębie warstw

przejściowych jura-kreda. Usytuowanie omawianych profilów przedsta- wia fig. 1, ich zaś korelację fig. 2.

Fig. 1. /Lokalizacja ważniejszych profilów omawianych w

tekście

iLocation of more impGrtant POirtlandian sections. dł-s­

cU8sed in the paper

w - Wqgrowiec 101; M' - Mogilno ieo 9; M111 - Mogilno geo 18; MI - Mogilno 21; Ma -- Mogilno geo 3; T - Trzem:l:al l: _{p -}s -pag6rki .IG Strzelno 10 Ii G4 -I Gopło geo 40; Gl - Gopło

,eo

^1;

PORTLAND DOLNY

Dolne warstwy portlandu na obszarze niecki mogileńskiej wykształco­

ne są przeważnie jako margle mułowcowe oraz mułowce margliste.

W północno-zachodniej i południowo-wschodniej części niecki osady te

zawięrają większą domieszkę materiału piaszczystego (Z. Dąbrowska,

1962; J. Dembowska, 1965). Dolna granica: osadów portlandulitologicznie zarysowuje się na ogół dość wyraźnie, ponieważ stropowe partie kime- rydu wykształcone są jako wapienie, a dolne warstwy portlandu jako

mułowce lub margle. Występowanie otwornic oraz ważniejszych małżo­

raczków w osadach dolnego portlandu w poszczg6lnych otworach przed- stawia fig. 3.

Występujący w mułowcach marglistych oraz mułowcach piaszczystych otworu Wągrowiec IG l zespół mikrofauny jest nieliczny i dość mono- tonny, reprezentowany gł6wnie przez gatunki otwornic znane m.in. z osa- dów kimerydu i przechodzące do osadów portlandu (W. Bielecka, W. Po-

żaryski, 1954). Są to: Eoguttulina lia8sica (S t r i c kl.), Lenticulina (L.) muen8teri (R o e m.), L (L.) infravolgaensis. (F u r S., P o l e n.), L. (ABta- colus) varians (B o r n.), Marginulinopsis embaensis (F u r S., P o l e n.),

94 Wanda Bielecka

Fig. 2. iKorelacja -utworów portlandu w profi1a<:h niecki mogi1eń,sk1ej

Correlaltion ol Portlandian formatians in tbe eectiQIlB of the Mogilno trough l - wapienie: 2 - wapienie detr7tyczne: li - wapienie oolitowe; ł - wapienie detry- tyczno-oolitowe: II - wapienie margJ1st!; • .! - wapienie piaszczyitej 7 - wapienie plallZ-

cz:ysto-mułowcowe: 8 - mułowce UlBrgwRe: 9 - margle; 10 - muszlowce; 11 - mu-

łowce: 12 - mułowce piaszczyste: la - iłowce: Ił - wapienie dolomityczne: III - an- hydryty 1 gipsy: 18 - margle llaate; 17 - łupki ilasto-margliste: 18 - piaskowce: Pdl.n - portland dolny, plr - portland środkowy, pgrn - portland górny

UWaga: ^Litologię osadów portlandu oraz ItratygraUę w otworach ^Wągrowtec 1 Strzelno podano według :1. DembOWllkiel, w pozostałych otworach wedlug Z. DąbrOWBkie:l.

1 - llmestonelj 21 - detrital limestones: ^{li -} ool1tlc limestones: ł - detr1tal-oolltic llmestones; II - marly llmestona: 8 - arenaceous limeltones: 7 - arenaceouB- -stlstone llmestones: 8 - marły aIltsona; 9 - maru: 10 - shell rocki: 11 - IUtstones:

12 - arenaceous aUtstones; 11 - c1aystcml!8: 141 - dolom1tlc llmestonel: 111 - anhydr1tes and gypsum!I: 18 - cla)' maru: 17 - clay-marly !lhales: 18. - landstones: Pdtn - Lower portland1an: ^{PIr -} M1ddle porUand1an: ^{Pgm -} Upper PorUandian

Bemark: LlthololtV ot the Port1aDd1an deposits and Btratil1'aphy in the bore holes

Wąl1'owtec and. Strzelno ls glven accord1ng to :1. DembowIlka, in the remaining bore hotel - accordl.ng to Z. Dąbrowska

Ma,.ginulina striatocostata (R e u s s), Ammobaculites Bubaeąualis

M j a t 1., Citharina zaglobensiB (B i e l., P o ż a r.) i Spirillina infima (S t r i c kl.). Ponadto stwierdzono tu obecność nielicznych otwornic i mał­

żoraczków typowych ^już dla portlandu: Citharina ,.aricostata (F u r s., p o l e n.), C~ b,.evis (F u r s., P o l e n.) i Cythe,.ella nota L u b. oraz C.

tortuosa L u b. Są to gatunki charakteryzujące środkową część tego pię­

tra (A. W. Fursenko,

E.

N. Polenowa, 1950; P. S. Lubimowa, 1955), które w profilu otworu _ Wągrowiec IG 1 pojawiły. się nieco wcześniej, bo już

w dolnym portlandzie.

Następne otwory wiertnicze, z których została opracowana mikrofau- na, usytuowane były na strukturze Mogilna. Z dolnych odcinków portlan-

Stratygrafia portlandu niecki mogileńskiej 95

Nazw" _{wi~1' tn/czflch} otworów ~ ^'I:'-

"'"

~

....

~ .!!

~

'"

^1::1

.... _{o:, 4!::}

~ ....

:t .... _~

1::1 _lU

N8ZWfj 9afunlców ^CI:: _~ ^~ _....

...

'0:, ^4t:

~ CI> 4t: CD

o:, .... ~

~ ~ ..., _"-

1IIIJJII1/IŃ1IIIIIIIJldM . " " ' " Nj8//.

• •

Ps,lJIIiJc"clamlllill8 ,il'lJUli81'18 Koeclllin +

AmmoIJacuń"h6 8fl9luti"",~ (rJ'Ol'lJ.)

•

⁺

AmmolJacukt,,, 4II/J8equ8lirS IIf81/.

•

^/j

lenłicuńna (Lenficulina) in"a,ollj8en"is (FUI'.s.,Po/ln) li +

i.enłilJl/ńim (unlicU/iM) lfNIen.sle"i (linIII. ) li lenłiculin. (A.SIlICtJlus) ,arilln" -(Bo,.".)

•

Nal'f}illtlńiJlł "łri,toco.rl8ta (R1IJ43) + +

Harl)inuńi7DJMi.s elllÓlllłll6i8 (rU"4.,PoIen.) + +

WIICenHh8 pra,o.sIa,ll',i rurs., Polen.

•

O'lIl8"iNJ lJre,is (FUI'3,PDIen.)

•

Cdh8rill8 reric04ta1a V'IH'$., Pulen.)

• •

Cifhlll'ina zat}/DÓef/Sis (IJiN.,PożBr.) + +

•

NorJoSllria 81rialojul'I!I1sis K/lińn

•

7Na/ix lelfJiric/I (DaiII) + +

EOQl/ltulina J/IIrilń;" infima(SlricKI) ~8 (srfickl) +

• • •

^-

Cl/łlJereUa //Ola LUD.

•

C"ll1erell4 torIlJ03II LUb.

•

• 1 +2 A 3 .

Fig. 3. IRozprzestrzenienie otwornic i niektórych małżoraczków w osadach dolnego>

portlandu niecki miogileńakiej

Distribution oJ. foraminłfers and of some tl6tracocis ·in the Lawer Portlandian

depos1ts ol the !Mogilno trough

1 - do dwóch okaz6w, :II - od a do 10 okazów, 3 - od 11 do 20 okazów

1 - up to twa specimens, 2 - tram 3 to 10 specimens, ^{:II -} tram 11 to 20 specimena

du Mogilna geo 16, podobnie jak i z profilu Mogilno geo 9, nie otrzyma-

łam próbek do badań mikropaleontologicznych. Mikrofauna z tej części

profilu została natomiast zbadana w otworze Mogilno 2. Osady jurajskie w tym otworze nie były jednak w pełni rdzeniowane, a dostarczony do

badań materiał pochodził wyłącznie ze środkowego i g6rnego odcinka dol- nego portlandu, co zostało potwierdzone w gł6wnej mierze mikrofauni- stycznie. W mułowcach wapnistych środkowego odcinka tych warstw zna- leziono nieliczne otwornice: Lenticulina (L.) infravolgaensis (F u r s., P o- l e n.), Tristix temirica (D a i n), Saracenaria pravosUzvlevi F u r s., P o- l e n. W stropie zaś tych warstw zanotowano więcej otwornic - Citharina. zaglobensis (B i e 1., P o ż a r.), C. raricostata (F u r s ., P o l e n.), Marginu- lina Btriatocostata (R e u s s), Marginulinopsis embaensis (F u r s., P o- l e n.), Nodosaria striatojurensis KI

a

h n, Haplophragmoides volgenBis

'96 Wanda Bielecka

M j a t l., Ammobaculites agglutinans (d' O rb.). Spirillina infima (S t r i c k 1.) i Eoguttulina liassica (S t r i c k 1.).

Wapienie mułowcowo-piaszczyste dolnego portlandu w otworze Strzel- no IG I, mimo przebadania wielu próbek, okazały się całkowicie pozba- wione mikrofauny.

, Z południowo-wschodniej części niecki mogileńskiej opracowano mi-

krofaunę z trzech otworów położonych na strukturze Gopła. Obserwuje

się tu znaczne redukcje warstw portlandu, a w poszczególnych otworach brakuje różnych jego ogniw. W profilu Gopło geo 4 i Gopło geo 1 brak jest dolnych warstw portlandu. WarStwy te ,stwierdzono w Pagórkach IG I. Nad osadami górnego kimerydu, udokumentowanymi fauną amoni-

tową i mikrofauną, leżą tutaj mułowce margliste z glaukonitem, w stro- pie nieco 'dolomityczne. Warstwę tę Z. Dąbrowska (1962) zalicza do dol- nego portlandu z uwagą, iż być może górną ich część należy uznać jako portland środkowy. Zespół mikrofauny nie określa ściśle wieku dolnej partii wyżej wspomnianej warstwy mułowców marglistych, daJe jedynie

sugestię co do tego, iż górna ich część może należeć do środkowego por- tlandu. Znaleziono w niej bowiem 2 okazy małżoraczka GaUiaecytheridea d. spin osa Kil e n y i, 1 okaz otwornicy Ammobaculites haplophragmoi-

des F u r s., P o l e n. - gatunki znane ze środkowego portlandu (T. l. Ki- lenyi, 1969; A. W. Fursenko, E. N. Polenowa, 1950). Nie wykluczone jest,

iż dolna część tych mułowców może być wieku dolnoportlandzkiego.

W warstwie tej, w części dolnej, znaleziono otwornice o skorupkach zle-

pieńcowatych: Haplophragmoides volgensis M j a t 1., Ammobaculites sub- aequalis M j a t 1., A. agglutinans (d' O rb.), Pseudocyclammina t7irguliana K o e c h l i n oraz, nieliczne otwornice o ękorupkach wapiennych - Spi- Tillina infima (S t r i c kl.) i Citharina zaglobensis (B i e 1., P o ż a r.). Jest to ^zespół otwornic, który moż.e występować w osadach górnego kimerydu i dolnego portlandu (W. Bielecka, W. Pożaryski, 1954).

PORTLAND ŚRODKOWY

Na obszarze niecki mogileńskiej, jak to stwierdziły Z. Dąbrowska

(1962) i J. Dembowska (1965), osady dolnego portlandu są dwudzielne.

Dolna ich partia to utwory margliste, miejscami mułowcowo-margliste

lub łupkowato-margliste. W górnej części występują wapienie, miejscami margliste z wkładkami wapieni oolitowych. Niekiedy obserwuje się do-

mieszkę materiału piaszczystego.

Mikrofauna środkowego portlandu jest liczniejsza niż dolnego. Jej rozprzestrzenienie w poszczególnych otworach przedstawia fig. 4. W pro- filu otworu Wągrowiec IG 1 środkowe warstwy portlandu są margliste,

zachowała się tylko ich dolna część, górna bowiem uległa erozji. W mu-

łowcach marglistych oraz w łupkach marglistych stwierdzono stosunkowo liczny zespół otwornic. W zespole tym występowały częściowo gatunki znane z kimerydu i portlandu, jak Eoguttulina liassica (S t r i c k 1.), Len- ticulina (L.) muensteri (R o e m.), L. (L.) infravolgaensis (F u r s., P o- l

e

^{n.), L.} (AstacoZus) varians (B o r n.), Marginulinopsis embaensis (F u r s., P o l en.), Marginulina 'BtriatocoBtata (R e u s s), Spirillina infima (S t r i c kl.). Ponadto stwierdzono inne gatunki znane głównie z osadów portlandu, niekiedy jednak pojawia'jące się już z końcem kimerydu, jak

Stratygrafia portlandu lIli!'!oki mogileńskiej 97

NazwIJ Dt w D l' li w

...

rllel' t IIlcz lich !!

..,

~. ....

-,

...

~ ^$t '" ~

...

""

^~

ł: ~ ^<I) ~ ^~ ~

,Nazw" 9BtUllków ^{~ ~} ~ ^.~ _i:l ^Cli iC

lIC _co :::! ^{~ o::a} .l!!

III

~

^~

... ... .

~

:::

~ ^<li

:t

:: -=.

^{~ ";, q, ~} "-

H8plDphrilqmtJiliu Wlll}ensis !ljall + + +

•

P8euóocqelaMI1IIM ,irqurliall8 Koec/lll;, ^'ł-

· ,flflmolmcu/ite.s 8991U1i1l8/1S (tI'Or~)

• •

A/1JIfJobaculile.s I18plopl/I'I91f1Dltle4 fur3"PDlell.

•

,flllmtJHculife, 8tJllallJllall6 IIJ,fI ₊ ^.+

ąvinquelocullna eqmon!ensi$ LlOI/ó

•

,Jpil'oloculilJlJ .w1J1I8nda llDl}tl

•

lenliculinII (Lenfleulina) illh-arolt}lensis fVI'I-,lłJlen. A A + +

+ •

Lenfkulllll (i.I1I1f1tJv/li18) dJfIeini K1I48/1Z.

• •

Len/kulina (t.enliculilJ8) l1I8f/II8 Hiat/.

•

lentiCIJlin, (Lenfir:fJlina) IIIven.sleri (IłDl1lll.) ^~ A + + +

Lenficubi18 (A3f8COIv3) '81'18114 (/Jorn.)

•

+

• • • •

: LenllCIJlifla (AJI8eoIuJ),islU!N e/onq8l8. 1J11J1,1łJi •• + +

l8llticuliM (Planu/liN;) poIJillfW88 KlMn. +

: IfIll'Q/iw/ih8 qlaIJra (tI'OI'lJ.) +

,.

: NlIl'f}liJulina lin8111'f8 (Reuss) .

• •

, Narqinulil1a dria/DCOMala (.1I3S) + ⁺

: M81'9inulinopsis 8mlJeen.si.s (f'III'Ii,lłJIen.) + ^-t-

+ + +

, S8racensria prayP.sla,le,; fVl'6.) Po/en. + +

, Cif/larinll IJtom6 (Fur.s.,PoIen.)

•

tifl/a!'/f/8 r8PicoslBllI (FUI's.,PoIen.)

•

Cifńaf'lHa ,il'9a1!'3 (Fvr.s.,PDlen.)

•

; Cilllarin, zllllobensi8 (8ieUłli81';) +

•

Notio6al'ia Inle!'""I'!8 Ch,,,,,,. +

: Nodo681". IJ.sljnhenl/s

Ni"/. •

: Notio68r/I .sfrialoiuren.si.s Klihn.

+ +

· /lec/0fJ18IIÓulif/8 tenU/6 (Bom.)

•

· Tri.slix .wprajurWica Paa/z.

•

Tr/6lix telflirica (Osin)

•

⁺

· EQ9vHu/ina illlJYroc/"iensi.s (6iel.,Pl1i8l'.) +

· EOfJIIltulliJa /i163l08 (Sfl'ickl.)

•

⁺

• • • •

Jlil'd/in8 infil!llJ (S!rickl.)

+

⁺

: NaertlÓenlin8 tilell/DM Na/z +

Nacrot/enlli18 II/BCu/ala Nal2

•

⁺

· (lIl1iaecąlllel'iriM pundi/,l6eformls (llJlJ.)

• • ^{+ +}

• 681iaec'lI/lmilea et. SlHittJs8 /(jlenqi

• •

· Prolocqfńere IJI'o/mq8t.f (~np.) +

IłIf1loctJpl'is .1J/'cu1118 LvII.

•

· Ctjthll'o,telJ/J ols~1I/ tvIJ.

•

butllocuflmn l».'<r!iJl lub.

•

Fig. 4. IRozprzestrzenienie otwol'Ilic i ważniejszych małż.oreczków w osadach środ­

kowego portlandu niecki mogileńskiej

!DistributitlU of fo.raminifere a·nd of more Hnportant 08tracods in the :Middle Porllandian deposits of the Mogilno trough

Obja/inienia jak Da fig. li Ellplanations all in Fig. S Kwartalnik Geologiczny - 'l

98 Wanda Bielecka

Lenticulina (L.) vistulae elongata B i e l., P o ż a r., Haplophragmoides vol- gensis M j a t 1., T'I'istiz temirica (D a i n), Ma'l'ginulina gZabra (d' O rb.), M. linearis (R e u s s) . oraz Saracenaria pravoBlavlevi F u r ;; ., p o l e n. - gatunek charakterystyczny dla portlandu. Znaleziono tu r6wnież· kilka gatunk6w typowych dla portlandu środkowego, jak Lenticulina (L.) do- jZeini (K a s a n z.), Nodosaria internotata C h a p m., li z małżoraczk6w­

Macrodentina maculata M a l z, GaUiaecytheridae cf. spinosa K i l e n y i i G. punctilataejonnis (L u b.) (T. I. Kilenyi, 1969; P. S. Lubimowa, 1955).

Mikrofauna środkowego portlandu z rejonu Mogilna została najlepiej poznana w profilu Mogilno 2. Mimo iż osady te nie były w pełni rdzenio- wane, mikrofauna w nich znaleziona dała dość typowy obraz zespołu

otwornic środkowego portlandu niecki mogileńskiej. W zespole otwornic

można było wyr6żnić trzy grupy. Pierwszą reprezentują gatunki znane z kiinerydu i portlandu, drugą - gatunki pojawiające się z końcem ki- merydu lub z początkiem portlandu i występujące następnie w portlan- dzie, trzecia grupa - to gatunki występujące przede wszystkim w portlan- dzie środkowym.

Do I grupy należą: Lenticulina (L.) injravolgaenBis (F u r s., P o l e n.),.

L. (L.) muensteri (R o e m.), L. (ABtacoIUB) varians (B o r n.), Citharina zaglobenBis (B i e 1., P o ż a r.), Tristiz supraju'l'asBica (P a a 1 z.), Ma'l'ginu- ZinopBis embaenBis (F u r s., P o 1 e n.), Marginulina striatoc08tata.

(R e u s s), Ammobaculites aglutinans (d' O rb.), A. subaequalis M j a t l.~

Eoguttulina liaiBica (S t r i c k 1.), E. inoV'l'oclavienBis (B i e l. P o ż a r.), Spirillina injima (S t r i c kl.).

. Do II grupy należą: Ma'l'ginulina linearis (R e u s s), M. glab'l'a (d'O r b.)~

Tristiz temi'l'ica (D a i n), Rectoglandulina tenuis (B o r n.), Lenticulina (Astacolus) vistula elongata B i e l., P o ż a r., Haplophragmoides volgen- Bis M j a t 1., Sa'l'acenaria pravoslavlevi F u r s., P o l e n.), a z małżo­

raczk6w - Protocythere prolongata (S h ar a p.).

Do

m

^{grupy należą:} Nodosaria Btriatojuren8is K l

a

^{h n, N.} internotata:

C h a p m., Citharina 'I'aricostata (F u r S., P o l e n.), C. virgatis (F u r s.,.

p O l e n.), Nodosaria osynkeń8is M j a t 1., Lenticulina (L.) magna (M j a t l.), Quinqueloculina egmontenBis L l o y d, Spiroloculina subpanda.

L l o y d. Dwa ostatnio wymienione gatunki są charakterystyczne dla

środkowego portlandu Anglii (A. Lloyd, 1962). Z małżoraczk6w zanotowa- no - Cytheropteron obeBum L u b., PontoCypriB arcuata L u b. i Macro- dentina maculata M a l z, r6wnież gatunki środkowego portlandu (P. S~

Lubimowa, 1955; H. MaIz, 1958).

Z otworu Mogilno geo 3 pr6bki do badań mikrofaunistycznych zosta-

ły pobrane z wyższych partii środkowego portlandu z mułowc6w nieco piaszczystych. Zesp6ł otwornic był ubogi, reprezentowany przez gatunki znane zarówno z g6rnego kimerydu, jak i portlandu. Były to: Lenticulina.

(L.) muensteri (R o e m.) L. (L.) injmvolgaenBis (F u r s., P o l e n.), L. (As- tacolus) vanans (B o r n.), MarginulinoPsis embaensis (F u r s., P o l e n.) i Eoguttulina liasBica (S t r i c kl.). Jedynie obecność małżoraczka Macro- dentina maculata M a l z pozwoliła na sprecyzowanie wieku tych warstw jako środkowy portland. Mikrofauna tych warstw z otwor6w Mogilno geo 16 i Mogilno geo 9 nie została zbadana;

W otworze Trzemżal 1 na osadach g6rnego kimerydu leży seria wapie-·

ni wyższej partii portlandu środkowego. Mikrofauna została stwierdzona

stratygrafia porUandu niecki mogileńskiej 99 tylko W wapieniach marglistych dolnej części tego profilu. Były to: Len- ticulina (L.) muenBteri (R o e m.), L. (L.) injravolgaensis (F u.r s., P o- l e n.), L. (A8tacoluB) varians (B o r n.) i Marginulinop8i8 embaen8i8 (F u r s., P'o l e n.), oraz małżoraczki .-..:... Maerodentina dictyota M a l z i GalZiaecytheridea punctilataejormiB (L u b.) określające wiek tych wa-

pieni jako środkowy portland. W wapieniach dolomitycznych oraz w wa- pieniach oolitowych wyższej części profilu nie znaleziono otwornic ani

małżoraczków. Stwierdzono jedynie nieliczne kolce jeżowców, wskazujące

na morski charakter osadu. Być może, iż górna partia tych warstw, to znaczy wapienie detrytyczno-oolitowe, należą już do małżoraczkowego po- ziomu F. Granica bowiem między środkowym a górnym portlandem prze- biega niekiedy w obrębie poziomu F (według J. Dembowskiej, wiadomość

ustna). Poziom ten stanowi więc warstwę przejściową od portlandu środ­

kowego do górnego.

W otworze Strzelno IG I we wkładkach marglistych w obrębie wa- pieni mułowcowych wyższej części profilu znaleziono dość ubogi zespół

otwornic określający jednak środkowoportlandzki wiek tych osadów.' By-

ły to: LenticuIina (L.) injravolgaensi8 (F u r s., P o l e n.), L. (Astacolus) 'Varian8 (B o r n.), Eoguttulina liassica (S t r i c kl.), Marginulinopsis em- baensi8 (F u r s., P o l e n.), Marginulina 8triatocostata (R e u s s), Haplo- phragmoide8 volgen8is M j a t 1., Lenticulina (AstacoluB) vistuZa elongata B i e 1., P o żar. oraz NQdQ8aria striatocostata KI ii h n, a także małżo­

raczek - GaZliaecytheridea pUnctilataejormiB (L u b.). Natomiast dolne' partie wapieni pozbawione były mikrofauny.

Na strukturze Gopła warstwy środkowego portlandu zostały częścio­

wo zbadane mikrofaunistycznie w profilu otworu Gopło geo 1 i Pagórki IG I. W profilu Gopło geo 1 w wapieniach marglistych znaleziono stosun- kowo nieliczny zespół otwornic: Tris~ temirica (D a i n), Lenticulina (L.) muen8teri (R o e m.), L., (Astacolu8) varian8 (B o r n.), L. (L.) infravolgaen ...

Bis (F U r S., P o l e n.) i Eoguttulina Ziassica (S t r i c kl.).

W profilu Pagórki IG I brak jest. wyższych partii portlandu środko­

wego, zachowały się jedynie prawdopodobnie jego niższe partie o miąż­

szości paru metrów, w których znaleziono gatunki środkowoportlandzkie

- AmmobacuI.ite8 haploph'l'agmoide8 F u r s., P o l e n. oraz· Galliaecyt- heridea cf. 8pina8a K i l e n y 1. W stropie tego kompleksu obserwuje się

zaburzenia sedymentacyjne, co nasuwa przypuszczenie, iż nadległe osa- dy górnego portlandu leżą tu niezgodnie (Z. Dąbrowska, 1962).

PORTLAND GÓRNY

Osady portlandu górnegc;> w niecce mogileńskiej wykształcone są głów­

nie jako osady brakiczne facji purbeckiej. Rozpoczynają się one zazwy- czaj wapieniami, miejscami detrytyczno-oolitowymi, stanowiącymi przej-

ście od morskich osadów do brakicznych (J. Dembowska, 1965).·W zachod- niej i północnej części niecki, powyżej omawianych wapieni, występują przeważnie osady chemiczne - anhydrvtv jQipsv. ~ cienkimi wkładkami

wapieni i margli. Wyżej zaś leżY-Seriatitworów ilasto-marglistych. Są to

mułowce margliste i iłowce z wkładkami muszlowca cyrenowego. We wschodniej, a partiami i w zachodniej części niecki seria węglanowo-an­

hydrytowa zastąpiona jest przeważnie przez serię marglisto-wapienną,

nad którą wyróżnia się serię ilasto-mułowcową. Miąższości osadów gór-

100 Wanda Bielecka

IQ 0.."'\

.~ '(;l

Nazw,! otwDrów _~ !=:I:m ^~ .... ...

w/el' fflic21.jch ^~ ~ ^~ _~ ^~ _\:I ^... !I<;

~ ~ ~ .... _.~

11.1 _~

NazwIJ gatlJnków ~ ... .... i& _~

...

^... _"- ¹⁰ _~

~ ^{~ ~} _~~ ..., ^{~ CI..}

<.O

~~. ~ ~ "-l,J~~ 14..~ I4..t..JCl(.)1I::!

Kń"eafla alat, Hal'/.

+ ++

^.A

. K/Jeans kujtlvial1a Biel,Jzlejn

•

^+.01-

⁺

^i-AA

Cqprio'ea a/ta Wolo. +

-+

^A

.A+

. CI/prirJea óinot:loa8 Hart

+

tlJfJI'/rlelJ dl/Me"i Jones

-+-

C"prirJea

er.

QI'fII1IJlosa SOłf. inlJerłli

+ .+

Cąpridt!a inversa lIart. +

;-: •

tl/pride9 IBM N81't.

+ •

Cvpr.klea aI'f If'OI/IIIJC/ata S/j/v. -Bpatl/elj

• +

ClJI]I'itlea . va/o'en4is praecl/JUol' De!'I/i.

+

++

• ^A+

/JamtJne1/a pąą!Iiea (lnt/eM.)

++ ++-

Damonela

et

eń"psoirJea (Wo/b)

• ^-+ ..

Hanlel/;,na· pupóeckensi" (FOI'b.)

++

Rhinocljpri" junJS8ma jur8S5ic8 (Mart)

-+ ++ • ⁺⁺⁺

,xaÓl'icv/1JCIjPI'i3 Irapezoitlę Ad"s.

++ ⁺⁺

Fa/J8ne/la pallta (Ha"l)

+

[)/cporV'/1TJ1I IjrtMnwa/i CIlt'ist.

- - ^{+ ++}

Eoouftvlin8 liassiclJ (Slr/cKI) (olwomics)

•

Fig. 5. ~trzenienłe małżo.raC7.ków w osada(:h 'górnego portlandu niecki mo-

gf.1eńskiej

Distribution of ostt"acods in the iU'pper POl'tlandian deposits ol the Mogilno trough

Objaśnienia jak na fig. 3 Explanatlons as in Fig. 3

negoportlandu na obszarze niecki mogileńskiej w omawianych profilach

wahają się od 60 m do 120 m.

Osady górnego portlandu na Niżu Polskim zostały rozpoziomowane na podstawie małżoraczków (W. Bielecka, J. Sztejn, 1966; S. Marek, W. Bie- lecka, J. Sztejn, 1969). Na obszarze niecki mogileńskiej stwierdzono obec-

ność poziomów małżoraczkowych od F do A, z tym że poziom A leży już

w obrębie dolnego beriasu i w niniejszym artykule nie będzie omawiany . . Nie wszystkie poziomy małżoraczkowe udało się wydzielić w poszczegól-

nych profilach ze względu na zbyt rzadkie pobieranie próbek lub dolo-

mityzację osadów. Rozprzestrzenienie małżoraczków w osadach górnego portlandu na obszarze niecki mogileńskiej przedstawia fig. 5.

N a strukturze Mogilna osady górnego portlandu zostały stwierdzone we wszystkich czterech omawianych wierceniach z tym,. że miąższość ich jest różna, a wykształcenie litologiczne nie wszędzie jednakowe. Nie zawsze też można było wyróżnić wszystkie poziomy małżoraczkowe. Dol- na partia osadów górnego portlandu w otworach Mogilno (geo 16, geo 9 i geo 3) wykształcona jest jako seria wapieni, niekiedy piaszczystych lub

P O R T L A N O

SI

^ł

Dolnlj .irotllrolVlj

Sd""" . ra "gr a f'i a

, . .1., ' . ~ks.ltiUal(itr.l... tJ fi z· i o m II

___ !MIYN .11/1. ~1IicIJs I rityatw .,. b IID 8 m o n i t ^(J w e i III'

t

^{i (J /'} 11 (,' T Ir fi IV ~

-~

-

~-

- _{- - -} - ^{- -}

~

".Mi.s

^/tIjtJi/.

~1'Alb~'6II1I1IIiNJ Wlvlult8nB K oechl A/f/IfIfŚIt:'II/tM 89flllIIil'l8ll8 (d'Ol'6.) . hIIno/JtJaJlilN .wlJeeflllllM Ni611

ulffKm/il18 (l.imfit:'tlllf18 ) itIIiwl'''/qee"",;,ttn.lłJIen) Ll!flłicfI/il18 (i.enlitiuliAa) RllMleri (Rum.) lIH1liculilM (A8IBCOIu3) "".i8f1.S (/kJrn.) ltItIrqinuńi18 4li-i8IDctJNalo (hu".,) 1t/8l'9iMlilJOll3i.1 embaen.n3 (F1II'.t..,Po~I1.)

~i8 ~I'/eyi FlII's,/ł1kn.

t'illJtJI'IM ~ (&;,I,1łIi8l'.)

!r1,llx

"me,

^(DaNI)

- ^{- - - -}

... ---.

S/IIiflli/IB iIttfIn8 (Jhielrl) fl;ultu1i1J8 I1I,uKJlt..(JII'kkl)

• • •

• -

- - - - - _{- -}

- -

.

- - - - _- -

- - ^{r - - -}

~- --

- - -

- - - _- ^{- -}

CilllrinllJnri.r (FI#'S.,/tJIeIl) t'i1ll8ri1l8. rarlCD81618 (F1II'.1., ItJlen) N#tIrM81il/ ,1,,'sIo}tHenM's Klilln.

AntIDIJ8cuIik3 1Ja,loph''fJqIllD,r/tM rUN., hien.

l.'nfieulill8 (,fslHrJlU8) ~/slulN ,IOI1f/lIB !JieI,1ł:Jż8l'.

llnfiw/ilJ8 (PllI1IIIlInll) PO_file KUM

Harqinulillfł 9/IIIIt'8 (tI'O,./J.)

lIr,imllliJ811nnri.1 (RI!/IR) lilharill8 w;';'114 (fUN-,Pol,n.}

1ItJtItM8I'I8 iIJINnoIlJIII l'IIaptn. . Ellijtllluń'ns int;W'IJCIByil!~ (8iel,1łIi81'.) 1mlix. .1lIpnjul'tWllW Paa/z.

/lII'nqIJf!loetJIin8 ef}If1fJIJIŃsis 1I0'ld S!iroItK;ul/M ~ LlDłJfI . UNit:uklJ8 (lenticulil18) wf/eini Kes{J/1r .

.4łlt.wm fA1U/lrelM/;' /tIj811.

lIIefrl}/lllxlulin8 1,11IIi$ (!lorn.) . lel/timiillB ~lI1liCiJ/iI181 hl8t}nII (11;8t1) tvflleNII /1016 lu4.

CIjIIJe"h ItJI'IflłMlI

iw.

I/attl'fKletllill8'l1NIt:III8I8 lI6Iz

0811t8ectilhiritlell /lllflC1II8fe8ft1p",i~ (luIJ. ) 6BliHr:il/Mrirle8 ct: qino.s8 Kilel1/ji Cvlhel'QfllelYlfl ^o6eJIIIII iw

8vl'lloct;lllete nucla I.vIJ.

/łJnIocipJri3 81C1I8I8 luli.

ltolDct/lleJ'e poIrv;ąeIe (ólN/rlllJ') N8ClYldenlilJll tlietvota Ha/z - • ((J1J1'ide8 inRr8a H8rt

- Jlanlel/iW18 /lVr!Jecken.ti.1 (FlJI'/J.) - • /J8mtJneI/8 lJWI1Iea (AtKlers.) - Kń'e8118 a/lila Marf.

- CltP!'itfe8 l4Ia Hal'l.

- ~ YilV'Q'etAW /T8tl'tll'.1ll/' Benl, - - ScIIH.ievlocf,lll'is tl'8JJelllide8 AndeI'S.

- - - R/JilKJCll/lf'/8 jvr8$Sic8 jvrlW/Qa (N4I'1:)

- 4ł/tri. et (IIfIf1IJ/Ds8 cioIIt: ill (JerlIi - - - C/pJridn tlvnlreri Jones

- t'lJlI'itIN IJintJfŃ»8 1ł8I-t.

-F8IJIII1eI" !OŃ!e fNit.t.) - Cl/II'idtl II/a Wolb .

...;, /Jicl'Ol't/lJl1łl fJI'IMn"ah' (III/S!.

- CV/II'Hks aft. /IIfJ/Jt/Il"lela ~ -Br~tllel/

• Olll1Olll!lIa ci e/ipIJidII1( 1'Io/IJ.)

~ II~_ kuDt'lLlIIJ 4ie1. .xlejn

.... .

..

l;ł

,...

..

....

Fig. 6. Roz.pmestrzenienie otwornic d niektórych małżoraczków w <l6&dach portlandu niecki mogileń&kiej

Distr,ibution of foraminifers and ot some ()8Itracods in the Po:rttlandian· depoaits ot the Mogil.Il() trough

Stratygrafia. portlandu niecki mog1leflskiej 101 oolitowych ^Z wkładkami margli. Seria ta odpowiada przypuszczalnie po- ziomom małżoraczkowym F, E, D, to znaczy środkowym i górnym mar- glom z Miinder p6łnocno-zachodnich Niemiec. Z tej partii osadów nie do- starczono jednak próbek do badań mikropaleontologicznych. Wyżej wy-

stępuje Seria mułowców i margli z wkładkami wapieni lub iłowców z ła­

wicami cyrenowymi, odpowiadająca poziomowi C i niekiedy poziomowi B, to jest niższej i środkowej partii serpuIitu Niemiec.

Mikrofauna górnej, mułowcowo-iIastej partii osadów została dość do- brze poznana. Najliczniejsza była ona w profilu Mogilno geo 16. W stro- pie mułowców oraz w marglach znaleziono zespół małżoraczków, który

tę partię osadów określa jako poziom C: Klieana alata M a r t i n, Cypri- dea valdensis p7'aecursor O e r t l i, Cypridea alta W o l b., Rhinocyp7'is ju- rassica jurassica (M a r t.), Damonella cf. elipsoidea (W o l b.) i Dicroryg- ma groenwali C h r i s t. Przypuszczalnie w profilu tego otworu rozwinię­

ty jest również poziom B. W stropie bowiem omawianych warstw znale- ziono charakterystyczny dla tego poziomu małżoraczek Klieana kujaviana B i e 1., S z t e j n. Gatunek ten nigdy nie występuje w niższych poziomach

małżoraczkowych purbeku (W. Bielecka, J. Sztejn, 1966; S. Marek, W.

Bielecka, J. Sztejn, 1969).

W otworze Mogilno geo 9 w serii marglistej leżącej nad wapieniami znaleziono bardzo ubogi zespół małżoraczków poziomu C. Były to: Klie- ana alata M a r t i n oraz Cypridea alta W o l b. i Dicrorygma groenwali C h r i s t. - gatunki nie występujące w niższych poziomach. Na podsta- wie mikrofauny nie udało się stwierdzić poziomu B w tym otworze. Nie badano jednak próbek ze stropowych partii margli, ani z wapieni mar- glistych.

W profilu otworu Mogilno geo 3 stwierdzono obecność poziomu C.

W próbce pochodzącej ze stropu iłowców marglistych zrialeziono bowiem Cypridea alta W o l b. i Klieana alata M art.

W profilu otworu Strzelno IG lobserwule się ciągłość sedymentacyj-

ną od morskich utworów portlandu poprzez brakiczne i brakiczno-mor- skie do morskich beriasu. W stropie wapieni marglistych, . leżących ponad osadami portlandu środkowego, znaleziono pojedynczy okaz Eoguttulina liassica (S t r i c k l.). Jego obecność nasuwa przypuszczenie, iż ta seria wapieni reprezentuje, ^{być może,} poziom F. Wiadomo bowiem, ^że poziom ten stanowi przejście od morskich osadów· do .brakicznych, jest ubogi w mikrofaunę, ale zawiera nieraz otwornice Eoguttulina . liassica (S t r i c kl.) .. Poziom ten odpowiada wiekowo środkowej partii margli z Miinder. Nad omawianymi wapieniami występuje seria anhydrytowo- -gipsowa z wkładkami wapienno-marglistymi, zakończona warstwą wa- pieni marglistych. We wkładkach marglistych tej serii znaleziono nie- liczne małżoraczki, które spotyka się w poziomach E i D: Klieana alata M art., DamoneZla pygmea (A n d e r s.) i Cypridea inversa M a r t i n.

Ten ostatni gatunek nie przechodzi na ^ogół do poziomu C. ^Występują tu

także Cypridea valdensis praecursor O e r t l i, Rhinocypris jurassica jurassica (M a r t.) i Scabriculocypris trapezoides A n d e r s. Poziomu E od poziomu D nie da ^się w tym przypadku rozgraniczyć ze ^względu na brak w zespole innych charakterystycznych małżoraczków. Oba te po- ziomy wiekowo odpowiadają górnym marglom z Miinder Niemiec pół-

nocno-zachodnich. .

102 Wanda -Bielecka

Powyżej serii węglanowo-anhydrytowej występują łupki ilasto-marg- liste z cienkimi wkładkami wapieni detrytycznych· i muszlowcó~ - od-

powiadające poziomom C i B. W niższej i środkowej partii tej serii zna- leziono stosunkowo liczny zespół :małżoraczków: Klieana alata M a r t., Rhinocypris jurussica jurussica (M a r t.), . Cypridea inversa M a r t., Da- monella pygmea A n d e r ^S., ScabricuZocypris trapezoides A n d e r s., Cypridea vaZdensis praecursor O e r t li, C. alta W o l b., DiC1'o;Ygm4 groenwaZi C h r i s t., Cypridea cf. granulosa S o w. in O e r t l~, Da- monella cf. elipsoidea W o l b. Obecność w zespole czterech ostatnio wy- mienionych gatunków jednoznacznie określa wiek tych osadów jako po- ziom C a więc niższą część serpulitu. W stropie zaś wyżej omawianych warstw' znaleziono kilka okazów Klieana kujaviana B i e 1., S z t e j n, gatunek ten . definiuje poziom B, który odpowiada wiekowo środkowej części serpulitu (S. Marek, W. Bielecka, J. Sztejn, 1969).

Na strukturze Gopła osady górnego portlandu zostały stwierdzone w . profilu otworu GoPło geo 4. W dolnej partii osady wapienno-marg1iste Pozbawione są makro- i mikrofauny. Być może, że przynajmniej ich wyż­

sze partie odpowiadają poziomowi F. Wyżej występuje seria wapieni marglistych; miejscami piaszczystych, zawierających wkładki margliste, w których znaleziono małżoraczki brakiczne poziomów E i D: Klieana alata M a r t., Cypridea inversa M a r t., C. valdensis praecur80T O e r t l i, Rhinocypris jurasBica jurusBica (M a r t.). W zespole tym nie stwierdzono gatunków charakteryzujących wyłącznie poziom C. Stąd też można: przypuszczać, że ta partia wapieni odpowiada serii ewaporatów ze

Strzelna i obejmuje poziomy E i D.

Najpełniejszy profil osadów górnego portlandu na strukturze Gopła występuje w otworze Pagórki IG 1. Stwierdzono tu obecność poziomów

małżoraczkowych od poziomu E do B. Poziom F został wyróżniony ze

względu na swoje położenie: pomiędzy udokumentowanymi faunistycznie morskimi osadami portlandu środkowego a serią anhydrytową. Poziom ten tworzą wapienie dolomityczne pozbawione mikrofauny.

Seria anhydrytowa zawiera cienkie przewarstwienia margli i łupków,

w których znaleziono małżoraczki poziomu E: Cypridea inversa M a r t., Klieana alata M a r t., Damonella pygmea (A n d e r s.) i Mantel!iana purbeckensis (F o r b.). Wyżej występuje seria wapienno-marglista pozio- mu D, w której znaleziono Kliena alata M a r t., Damonella pygmea (A n- d e r s.), Mantelliana purbeckensi8 (F o r b.). Ten ostatni gatunek nie jest spotykany w poziomie C. Ponadto zanotowano Cypridea valdensis prae- CU7'S07' O e r t l i, C. lata M a r t., Rhinoeypris jU7'usBica ;urussica (M a r t.). W stropowej partii margli pojawiają się Cypric1.ea cf. granulosa S o w. in O e r t l l, 'Scabriculocypri8 trapezoides A n d e r s. l Cyp1"idea dunkeri Jon.

Wyżej występuje seria łupków ilastych. Są to poziomy C i B. Po- ziom C zawiera następujący zespół małżoraczków: Klieana alata M a r t., Cypridea valdensis praecur80r O e r t l i, C. dunkeri J o n., Cypridea cf.

granulosa S o w. in O e r t l l, Scabriculocypris t7'apezoides A n d e r s.

W dolnej partii tego poziomu występowały ponadto Cypridea lata M art.

l Damonella pygmea (A n d e r s.). Wyżej zaś stwierdzono: Cypridea bi- nodosa M a r t., Fabanella polita (M a r t.), Cypridea alta W o l b., Die ..

Stratygrafia portlandu niedki mogileńs'1dej 103

'1'O'I'ygma groenwali C h r ⁱ s t., Damonella cf. ellipBoidea (W o l b.) i Cy- pTidea aff. pTopunctata S y Iv. - B r a d l e y.

W łupkach ilastych poziomu B znaleziono: Klieana kujaviana B i e l, S z t e j n, Rhinocypris jurassica jU'1'aarica (M a r t.), Cypridea dunkeri J o n., C. alta W o l b., C. aff. propunctata S y Iv. - B r a d l e y i Dicro- rygma groenwali C h r i s t. Przewodnim małżoraczkiem dla tego pozio- mu jest Klieana kujaviana B i e l, S z t e j n, który nigdy nie występuje

w starszych poziomach. Z kolei Klieana alata M a r t i n charakterystycz-· na dla poziomów od F do C nie występuje w poziomie B.

W wyniku zestawienia powyższych danych powstała tabelka (fig. 6), na której przedstawiono· graficznie zakresy występowania pionowego po- szczególnych otwornic i niektórych małżoraczków w osadach portlandu na obszarze niecki mogileńskiej.

Zakład Stratygrafii IDatytutu Geologiczneao Warszawa, uL Rakowiecka"

NadesJano dnia 23 lutego 11'10 r.

PISMIENNlCTWO

BJo:llLEOKA W., '~OZMł.YSK:I W. (1954) - Stratf:ygratia mikropaleontologiczna gór- nego malm,u w ·Polsce··SI'odkowej. Pr. ,IlliIt. Geol., 12. Warszawa.

BLELECK.A W., SZTEJtN IJ. ~'1966) - stratygrafia warstw przejściowych między jurą

a lkIredą ,na' pods,tawie mikrofauny. Kwa.rt. geol., 10, p. 96-115, 'nr l.

Warszawa.

DĄiBRiOWSKA

z.

^{(19m) -} Górna jura w niecce mogileńsko-łódzkiej. Arch. Dnst.

Geol. (maszynopis). Wars.zawa.

DEM'BO'WSKA J. (1966) - Utwory kimerydu i portlandu w .zachodniej części .niecki

mogiJeńsklej. Kwart. geol., 9, p. 858,nr 4. Warszawa.

Ksl!LENYII T. II. (UI69) - The OstI"acoda CJf the iDoroset Kimmeri~ elay. Palaeonto- logy.; 12, Part 1, p. 112-1eo. ILoodon.

I..iLOYD A. J. (liMfa) - Polymo.rphinid mi1iolid and :rotalifarm. foramindfera from the type lKimmeridgian. Micropaleontf:ology, 8, p. 369---03m, nr 3. . MiAlLZ H. (lQ68) - Die Gattung iMacrodentf.na und elnige endere 08tI"acoden-Arten

. aus dem Oberen Jura. Abh. senckenb. Naturf. Ges., 497, p. 1--67 • .F.ra·nkftmt 8'. M.

MARJllK S. (1916) - DYskusyjne problemy granicy międiy jUl'ą a· k!redą na Ndżu

lPol.s:ld. KW8l"t. geol., 9', p. 7,74-700, 'oc 4. Warszawa.

MARlEK S. (1'967) --" [·n!rawalanżyn !Kujaw. BiuI. 'Inst. 0001., DO, p. 1330--t236. War- szawa.

MAIREK S., BllIi!TiFX1KA W., SrzTI!lJlN J. 1(196\11) - Górny portland i berłu na Niłu 'Pols·kim. Kwart. geol., 13, p. fiilll6---łi80, ,nr 3. Wanzawa.

SOKOLQWSKIl J. ~l96I6) - Rola halokinezy w l'07JW()ju ~adów me7lOzoicf4lYch 1 ke- nozoicznych struktUl'Y Mogilna li synklinorium mogilefuiko-ł6dzk:iego. Pr.

[nst. Geol., 50. Warszawa.

JOOEIłMOBA n c. (l9SS) - Ocrpuo~ Me3030acmx OTJIOxemdt ~ IIoBOJDI[hlI • 06-

uxero

^Cr.tpTa. Tpy~ BHIłI'PH, 84, JIemmrpa,D; - MOCKBa. . 4J)YPCEHKO A. B., IIOJlEHOBA E. H. (l9SO) - ~~ lllL&BerO BOnm::lCOro JIPYC&

3M6Bl1C1:ol: 06JIaCTH (PaitoB ~OI'O 03epa). T~ BHHI'PH, 49, CTp. 1--92.

.Jlemmrpa.D; "-MOCKBa.

104 Wanda Bielecka·

Cl'PATlłI'PA.mr nOPT~ MOI'HJILHEHCKOR MYJIL~bI, PACCMATPHBAEMAJI BA OCHOBAHHH łI»OPAMHHH.EP H OCI'PAKO~

Pe3lOMe

Ha TeppBTOpJIH MOJ:HJJLBeBal:oJ: MY~ lt:BJDtIIe CJlOB BOpTmm.ua 06pll3oBa.Bl\ol &JIeBPOJIH- TOBO-~J: ~eJ: B 0'lellL ~ MBKP04;IayBJlC'I'll"reC «(lIII'. 3). 3T0 B ocHOBJIOM 410- p8.MID'tB(IeploI, ;O;~ B, CBOeM p&CIJpOCTpII.I!HIDI OTJIO:areBBJI: EBMepB,D;lKa-noPT~­

Cnopa,D;IAeCICB BCTpe'IlIJOTCll TUBe noPT~ BB~, DX Nodosaria striatojurensis Klibn.

Saracenaria pravoslavlevi Furs., Polen., lVIB Citlrarlna breI/la (Furs., PoJen.) HJIB C. raricoStata (Furs., Połen.) a B3 ocrpam1l.~Cytherella nota Lub. B C. tortuosa-Lub.

OrJIo:are1lBJl cpe,u;a:eI'O noPT.JJIUt,D;a B llII:EHełt IIBpTIIH npe1l,C'l'allneBW MeprelIHCTloIMlI DR Me-

BpoJUlTOBO-MepI'CIIIrCl'WM OTJIOllMRB'lIMH, a B BepXBeIi: B3BeCl'.I:OJlllC'I'SMlL I'pymm. ~

s,u;ec.r. MlWI'O'DICJIeHee «(lIII'. 4). B BeJ: MOlOO BloI1l,elDI'l'b TPB rp)'IlIlJ;l. nepBIUI IIpe,D;CTaBJIeHa BH~­

MIl, JDBeCl'BJ>lMJi B BepmeM DMep:QZe B IIOpTJIaB.Z{e, BTOpu-B~ IIOJlBJIJllO~HMHCll B m~ EBMep~ a 38.TeM BC'l'pe'IIIIOIQIIMBCII B I1opTJJaIt,tte B, BUOJIeD;, TpeTIaJI rpymIa -:-BII- ,D;BMB, xaparrepll3YlO~ J:IpelI',D;e BCero cpe,D;IDdI: IIOpTJJlUł'.lt. K IIOCIle,D;IDrM 0'1'lI0CllTCJI: Quin- queloculilla egmontensis Lloyd, SpiroWculIna sub]JQ1ll1a Lloyd, Ammobaculite3 hap/ophragmoides Furs., Polen., Lenticullna (L.) do/leiniCKasanz.).,L. (L.) mtJg1Ia Mjatl, L. (Plamdarla) polje- novae Kusn., Citlrarlna breI/la (purs., Polen.), C. raricostata (purs •• Polen.), C. virgatis (Furs., Polen.), Nodosaria internotata Chapm., N. osynkensis MjatL, N. striatojurensis KUihn, a B3

ocrpUO,D; - Macrodentina dJctyota MaIz, M. maculata MaIz, GaJ/iaecytheridea puncti/ataelormis (Lub.), G.

er.

spinosa Kilenyi, a TaDre HecJl:Om.m ,lQ)YI'BX.

OTJIO:EellllJl aepmero noPT.JJIUt,D;a 6J.Dm B~ Ha OCBOB8HIIJI JIllTOJIOI'B'leClCllX B MUpo-

·(laYBBClH'IeCILRX EPBTePHeB. Ha TeppBTOpJIH MOl1JJI!>Hem:mit ~ 38JIel'IIlOT lICe OCTpaK:o-

AOBlale ropJi30Jł'JDI OT F ;0;0 B.

ropll3OHT F - COCI'łIBIBm cepBelI: lI3BeC1'BJIEOB H JIBIlJIeTC.t: DCpexo,D;BHM OT ~ noPT- JIaB,D;8. II: BePXlleMY. 3TOT ropB30BT, uE npaBHJIO, JJeCIaM8 ~. KBJqJoc)ayuoJ:, a 'ł8CTO cosep- mmmo JIlllIIeH

ee.

no BOOpacTY os: COO'1'BC'1'CTBYCT cpe,D;B:HM MepreJIJIM B MIo:u.n;ep.

ropll3OH'I'W E H D -llPBXO,lVl'l'Cl[ Ha Up60BaTBO-aBl'lr,D;PBTOBO-l'IIIICOBYIO HJIB H3BOCTJ:OBo- -Mepre.JIHCTYlO cepBlO. 3TH: ropB30BTloI 110 B03pącTy MOJmO CpaBBlDI&TIo c BepmeJ: napTBeJ: Mep- reneJt B MIos,u;ep. r0l.'B30BTloI E B D Be BCel'~ MODO TO'IHO OT,D;CJJHTI. o~ OT ,u;pyroro. Xa- parrepm.IMH ,lVIJI RHX OCTpuO~ lIBlUIOTCIJ: Cyprldea InPel'sa Mart., C. lata Mart., C. pa/- dmslS praecursor Oertli. Mante//Iana.]JfII'beckensis (porb.), K/Ieana a/ata Mart. B ropB30HTe D

DOSłIJJ11rtI'Cl[Scilbrlculocypris trapezoide8 Andors, a HHor~ Cypridea

er.

granu/osa Sowo in Oertli.

Ha TeppBTOpKH MOl11lD>BeHCmA MYJI&,'II;W 0'łCID0 OT'IeTJIHBO BaMe'ł&CTCJl ropB30BT C. 3To

t'JIIDDICI'O-MCpl'eJIllC1He OTJIO:ateKHII C IJpOCJlOllMH QIIPCllOBloIX paEOBlIC'I'loIX JDBeCTBJII[OB. 0cTpa- JtOJ,l;lUOl, TIIIIH'IIII>IMB ,D;JU 3TOI'O ropll3OBTa JDIJIlI(OTCIJ: Cypridea binodosa Ma rŁ, C. dunkerl J o

ne

^s,

C. alta Wolb., Da1'l1D11811a cf. e//ipsoidea (Wolb.), DicTorygma groenwali Christ. H MB.oro'DICfIeH-

m.te Klieana aJata Mart. 3TOT I'OpB30BT COOTBeTCTByeT IlBmICA napTBH MepreneJt B MIOB.Ilep.

ropmOHT B - ClIJI&BO P~OB8H Ba TeppBTopBB Mor:aJIblleS:CJl:oA MYJIb,D;loI. JlBT01l0I1l-

'IeCJI:lI OH COCTaBJJeH T8.lCKC, KU I'OpB30JlT C, 1'OJJDEO' co,qepllCllT HHYIO LPymIy oc'I'puo;a;. XapalC TepllraIM ^,QJIlI Ilero BB,D;OM SBJIJIeTCIJ Klieana kldavlana BieL, Sztejn, He BCTpe1J&IOIItdCJl B Hmme- 'JI~ ropH30BTaX. HBlCor~ 3,ąec& HO BC'l'pe'IBC'J.' Klieana alata Mart.