ZESPOŁU SZKÓŁ SAMORZĄDOWYCH W EŁKU OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO JĘZYKA POLSKIEGO DLA TRZYLETNIEGO LICEUM PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z

(1)

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO

DLA TRZYLETNIEGO

LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO

ZESPOŁU SZKÓŁ SAMORZĄDOWYCH W EŁKU

(2)

PODSTAWA PRAWNA

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 sierpnia 2010 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych.

2. Standardy wymagań egzaminacyjnych z języka polskiego.

3. Podstawa programowa języka polskiego.

4. Wewnątrzszkolny System Oceniania w Liceum Ogólnokształcącym Zespołu Szkół Samorządowych w Ełku.

5. Mariusz Pawłowski, Katarzyna Porembska, Daniel Zych, „Potęga słowa”, Program nauczania języka polskiego dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Program dopuszczony do użytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej pod numerem DKOS 5002 – 79/03.

6. Od roku szkolnego 2012/2013 w klasach pierwszych – nowa podstawa programowa i realizowany program: Barbara Łabęcka, Ponad słowami. Program nauczania przedmiotu język polski w liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony (realizacja przedmiotu w zakresie podstawowym).

PODSTAWOWE ZASADY ORGANIZACJI PRACY DYDAKTYCZNEJ I WYCHOWAWCZEJ

1. Nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów danego oddziału klasowego o realizowanym programie nauczania, podstawie programowej, sposobie przeprowadzania kontroli i oceniania osiągnięć edukacyjnych ucznia, podręcznikach do nauki przedmiotu i innych materiałach edukacyjnych przewidzianych w danym roku szkolnym.

2. Nauczyciel w ramach posiadanej autonomii programowej, aby efektywnie realizować cele kształcenia określone podstawą programową i programem, indywidualnie podejmuje decyzję o kolejności realizacji działów i haseł programowych, wymiarze czasu przeznaczonego na realizację treści nauczania w formie poszczególnych jednostek tematycznych, doborze form i metod pracy.

3. Nauczyciel na początku roku szkolnego opracowuje plan pracy dydaktycznej na lekcjach języka polskiego w danej klasie, w którym uwzględnia ilość przewidzianych na realizację podstawy programowej godzin lekcyjnych.

4. Uczeń ma prawo do pomocy i konsultacji w zakresie czynności związanych z uczeniem się treści programowych i podejmowanych przez siebie form aktywności nadobowiązkowej.

5. Uczeń, który osiągnął na zajęciach lekcyjnych frekwencję mniejszą niż 50%, nie będzie klasyfikowany. Uczeń może przystąpić do egzaminu klasyfikacyjnego. Uczeń, który w wyniku klasyfikacji rocznej uzyskał ocenę niedostateczną – może przystąpić do egzaminu poprawkowego.

Warunki przystąpienia do tych egzaminów i ich tryb określa Statut Szkoły.

6. W uzasadnionych sytuacjach losowych – na prośbę rodziców lub wychowawcy – nauczyciel może odstąpić od bieżącej oceny wiadomości i umiejętności ucznia oraz kontroli pracy domowej, jeżeli uzna nieprzygotowanie się ucznia do zajęć za usprawiedliwione.

7. Nauczyciel określa indywidualne sposoby nagradzania i karania uczniów, biorąc pod uwagę dany zespół klasowy i uwzględniając motywującą rolę oceny. Ponadto ustala sposoby i terminy poprawy ocen, ewentualne możliwości zgłaszania nieprzygotowania do lekcji itp. (każdy uczeń ma prawo do poprawy ocen; ocena może być poprawiana tylko raz; w uzasadnionych wypadkach nauczyciel może jeszcze raz pozwolić poprawić ocenę).

8. Jeżeli uczeń nagminnie opuszcza zapowiedziane sprawdziany lub nie korzysta ze stwarzanych mu możliwości uzyskania ocen, nauczyciel traktuje te prace tak, jakby uczeń uzyskał zero punktów i otrzymał ocenę niedostateczną.

9. Jeżeli w czasie sprawdzianów, prac klasowych czy kartkówek uczeń korzysta z niedozwolonej pomocy, to otrzymuje ocenę niedostateczną bez możliwości jej poprawy.

(3)

10. Wpływ na ocenę końcową w klasie trzeciej ma udział ucznia w konsultacjach przygotowujących do części ustnej egzaminu. Uczeń ma obowiązek przynajmniej 2 razy w semestrze przedstawić nauczycielowi wyniki swojej pracy nad wybranym we wrześniu tematem.

11. Po uzyskaniu informacji o przewidywanej ocenie rocznej uczeń może wystąpić do nauczyciela z chęcią uzyskania oceny wyższej niż przewidywana. Wiąże się to z napisaniem w wyznaczonym przez nauczyciela terminie sprawdzianu obejmującego tematykę całego roku szkolnego lub odpowiedzią ustną z określonego przez nauczyciela zakresu, co może odbyć się, na życzenie ucznia, w obecności wychowawcy klasy.

12. W przypadku gdy uczeń uzyskał warunkowo promocję do klasy programowo wyższej, nauczyciel ustala z nim w formie kontraktu zakres materiału i sposób jego zaliczenia tak, aby uczeń mógł nadrobić zaległości.

KONTROLA, OCENA I DIAGNOZA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIA

Przedmiot język polski wymaga systematycznego sprawdzania wiedzy i różnorodnych umiejętności.

Podstawą do ich oceniania są wypowiedzi ustne i pisemne uczniów. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć powinno odbywać się na bieżąco, śródrocznie i końcoworocznie. Nauczyciel, by zindywidualizować ocenianie, może wprowadzić dodatkowo oceny opisowe i punktowe lub procentowe. Może także wykorzystywać elementy oceniania kształtującego – cele lekcji, nacobezu itp.

Przedmiotem sprawdzania i oceniania bieżącego są osiągnięcia ucznia nabyte i prezentowane w czasie lekcji, na przykład w formie ustnej wypowiedzi lub kartkówki z zakresu maksymalnie trzech ostatnich tematów. Ponadto sprawdzeniu podlega znajomość obowiązującej lektury i poznanych pojęć, jak także podstawowych umiejętności.

Przedmiotem okresowej i końcoworocznej oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia jest zarówno zasób wiadomości, jak i umiejętności praktyczne. Sprawdziany ustne i pisemne oraz testy powtórzeniowe dotyczą w tym wypadku szerszego zakresu materiału, a wyniki mogą w znaczącym stopniu zaważyć na ostatecznej ocenie.

KRYTERIA OCENIANIA

I. Wypowiedzi ustne:

Przedmiotem oceny będą zarówno odpowiedzi z trzech ostatnich tematów lekcyjnych, jak również wygłaszane referaty, udział w dyskusji, wyrażenie opinii na temat przeczytanego dzieła, ustne streszczenie itp.

Ocena dopuszczająca i umiejętności odpowiadające ocenie:

 uczeń dysponuje ubogim zasobem leksykalnym;

 nie używa terminów niezbędnych do przedstawienia treści omawianego fragmentu materiału;

 wypowiedź jest komunikatywna, a większość zbudowanych przez ucznia zdań nie budzi zastrzeżeń pod względem składniowym.

Ocena dostateczna:

 uczeń używa wszystkich ważniejszych terminów i pojęć, niezbędnych dla przedstawienia opanowanych treści materiału;

 wypowiada się w sposób płynny;

 odpowiedź na dany temat jest właściwa, ale nie rozwija zagadnienia w wystarczający sposób;

 uczeń w wyrazisty sposób prezentuje swój punkt widzenia.

Ocena dobra:

 jw., a także:

 uczeń wprowadza do swojej wypowiedzi wiele poznanych słów i związków frazeologicznych;

 stosownie do sytuacji i rodzaju wypowiedzi dobiera środki językowe;

(4)

 sprawnie stosuje składnię zdań złożonych i konstrukcji wielokrotnie złożonych;

 dba o przejrzystość, kompozycję i spójność wypowiedzi;

 przywołuje trafnie dobrane konteksty czy cytaty.

Ocena bardzo dobra:

 jw., a także:

 uczeń konstruuje wypowiedź w wyczerpujący sposób realizującą zagadnienie;

 stosuje hierarchizację elementów treści i ich logiczny układ przy prezentacji, sygnalizuje początek i koniec wypowiedzi;

 posługuje się bogatym materiałem rzeczowym;

 stosuje rozbudowaną argumentację, sięgając do wcześniej poznanej wiedzy i różnych kontekstów.

Ocena celująca:

 jw., a także:

 uczeń stosuje niecodzienne, unikatowe słownictwo związane z różnymi dziedzinami funkcjonowania człowieka;

 wypowiedź nacechowana jest wysokim stopniem nasycenia pojęciami abstrakcyjnymi i specjalistycznymi terminami, jak również bogactwem różnorodnych, trafnie dobranych i wykorzystanych kontekstów.

II. Prace pisemne:

Przedmiotem oceny będą następujące rodzaje prac pisemnych:

1. Testy wiedzy, wypracowania domowe i klasowe ( w tym: interpretacja tekstu poetyckiego, prozatorskiego lub dramatycznego, interpretacja porównawcza, „czytanie” obrazu, interpretacja fragmentu w kontekście całości utworu, szkic interpretacyjny), prace domowe z zakresu kształcenia językowego i literackiego.

2. Test rozumienia czytanego tekstu.

Ad.1

 dysponowanie ogólnymi wiadomościami na temat świata wartości, filozofii i konwencji stylistycznych danej epoki;

 wskazanie dominujących cech charakteru głównych postaci;

 znajomość losów głównych bohaterów utworu;

 podjęcie próby charakterystyki postaci;

 odszukanie w dziele wyrażonych bezpośrednio deklaracji ideologicznych, światopoglądowych czy refleksji;

 rozpoznanie głównego tematu oraz częściowo udana próba wskazania motywów i wątków w utworze;

 ogólne określenie podmiotu mówiącego lub narratora;

 określenie nastroju panującego w utworze, rozpoznanie tonów żartobliwych, satyrycznych, poważnych, podniosłych lub ironicznych.

 jw., a także:

 krótka charakterystyka podstawowych pomysłów artystycznych, wizji, koncepcji i dążeń literackich w danej epoce;

 posiadanie podstawowych informacji biograficznych, dotyczących wybranych autorów lektur z kanonu;

 rozpoznanie i omówienie losów, charakteru, światopoglądu bohaterów literackich;

 zwięzłe określenie funkcji postaci w dziele i jej znaczenia dla całościowej wymowy utworu;

(5)

 znajomość podstawowych pojęć i terminów literackich, ułatwiających identyfikację rodzajową i gatunkową, interpretację i rozumienie utworu;

 odkrycie sposobu ujęcia świata przedstawionego i jego wpływ na wymowę utworu;

 trafne rozpoznanie ewentualnych znaczeń przenośnych (podanie jednej wersji przypuszczalnego ich wyjaśnienia);

 odnalezienie przynajmniej części elementów dzieła, decydujących o jego przynależności do określonego gatunku.

Ocena dobra:

 jw., a także:

 znajomość panoramy wydarzeń historycznych, kulturalnych i faktów literackich wyznaczających charakter epoki;

 znajomość biografii wybranych wybitnych, głównych twórców literatury danego okresu;

 dokładne omówienie istoty i znaczenia ważnych prądów umysłowych, społecznych i religijnych okresu;

 stosowanie terminów: apoteoza, sakralizacja, degradacja, rehabilitacja lub hiperbolizacja w odniesieniu do postaci literackiej – poprawna egzemplifikacja tych pojęć;

 wyjaśnienie motywów postępowania danej postaci;

 dostrzeganie dylematów moralnych jednostek uwikłanych w konflikty społeczne;

 przypisanie postaci odpowiedniej jakości estetycznej np. tragizmu, komizmu czy groteskowości (z uzasadnieniem);

 umiejętne przywołanie i zwięzłe omówienie jednego kontekstu macierzystego utworu, ewidentnie wpływającego na jego strukturę i wymowę;

 wskazanie powiązań danego utworu z określoną epoką, nurtem filozoficznym, formacją kulturową;

 dobra znajomość związków dzieła z twórcą, jego życiem i przyjętymi koncepcjami artystycznymi;

 rozpoznawanie i opis różnych stylów i środków językowych występujących w badanych tekstach.

 posiadanie uporządkowanej, systemowej wiedzy na temat epoki – jej dążeń, idei, kultury materialnej, świata wartości, filozofii, konwencji stylistycznych, problemów społecznych i narodowych;

 zauważenie i uzasadnienie dezintegracji osobowości bohatera, który przyjmuje postawy i działania ze sobą sprzeczne, zaskakujące lub niezrozumiałe;

 dostrzeganie racjonalności i irracjonalności w naturze ludzkiej;

 rozpoznawanie kategorii estetycznych, tj. komizmu, tragizmu, groteski lub ironii;

 rozszyfrowywanie aluzji do innych dzieł literackich;

 rozumienie znaczenia i roli przywoływanych symboli, elementów mitycznych i biblijnych;

 uargumentowane uznanie danego utworu za dzieło symboliczne, paraboliczne lub alegoryczne;

 bezbłędne przyporządkowanie danego dzieła do określonego gatunku literackiego;

 wyjaśnienie istoty ironii w utworze;

 rozpoznanie odniesień utworu do rzeczywistości pozaliterackiej.

 jw., a także:

 formułowanie hipotez dotyczących prawidłowości tendencji rozwojowych w kulturze i języku;

 porównywanie dzieł literackich z innymi dziełami sztuki;

 posiadanie wiadomości o ważnych twórcach i działach (polskich i obcych) pominiętych w planie czytania;

(6)

 dopełnienie wypowiedzi na temat utworu przytoczeniem opinii, refleksji, omówieniem przeżyć, jakie wzbudził on u odbiorców w czasach minionych i współczesnych.

Ad. 2

 rozpoznanie adresata i nadawcy komunikatu językowego;

 rozpoznanie wewnętrznej segmentacji tekstu;

 czytanie ze zrozumieniem na poziomie znaczeń dosłownych;

 odnajdywanie w tekście odpowiedzi na postawione pytania;

 wskazywanie podstawowych figur poetyckich, tj. epitetu, porównania , metafory;

 identyfikacja obrazu świata przedstawionego w tekście i jego elementów;

 odróżnianie części opisowych od fragmentów refleksyjnych;

 rozumienie przeżyć „ja” lirycznego.

 jw., a także:

 czytanie tekstu ze zrozumieniem na poziomie znaczeń metaforycznych;

 odnajdywanie słów- kluczy w tekście;

 formułowanie pytań szczegółowych i ogólnych do tekstu;

 odróżnianie tekstu oryginalnego od jego parafrazy lub parodii;

 rozpoznawanie różnorodnych środków językowych służących ekspresji;

 wskazywanie podstawowych elementów maniery stylistycznej w tekstach barokowych (np. anafory, hiperboli, oksymoronu, epitetu metaforycznego, paraleli składniowej, antytezy, metafory, zaskakującej pointy).

Ocena dobra:

 jw., a także:

 odczytywanie intencji nadawcy (polemiczna, informacyjna, wyjaśniająca, oceniająca i in. );

 czytanie tekstu na poziomie znaczeń ukrytych;

 rozpoznawanie wyznaczników stopnia subiektywności i obiektywności tekstu;

 rozpoznawanie zastosowanych w tekście środków perswazji;

 wyjaśnienie znaczenia i roli przywołanych symboli, elementów mitycznych i biblijnych.

 jw., a także:

 dostrzeganie i omawianie odrębności stylistycznej i językowej tekstów artystycznych, publicystycznych, popularnonaukowych, użytkowych;

 wskazywanie zastosowanych w tekstach chwytów retorycznych i erystycznych (bez identyfikacji);

 rozszyfrowanie aluzji do innych dzieł literackich;

 odkrywanie w poszczególnych słowach lub zdaniach czytanego tekstu związków z jego macierzystym kontekstem historycznym i kulturowym.

 trafna identyfikacja zastosowanych w tekście chwytów retorycznych i erystycznych;

 wnikliwa obserwacja struktury tekstów prowadząca ucznia do wysnucia wniosków na temat ich macierzystej epoki: filozofii, kultury materialnej, konwencji stylistycznych, świata wartości, problemów społecznych i narodowych.

W trzyletnim liceum ogólnokształcącym przygotowującym uczniów do egzaminu maturalnego większość prac pisemnych będzie oceniana według opracowanych modeli. W przypadku zadań

(7)

czytanie ze zrozumieniem maksymalnie można będzie otrzymać 20 punktów. W przypadku zadań związanych z pisaniem własnego tekstu – na poziomie podstawowym 50 punktów, a na poziomie rozszerzonym 40 punktów.

Punkty są przeliczane na oceny według następującego kryterium z możliwością stosowania w ocenianiu bieżącym „plusów” i „minusów”

92% - 100% - bardzo dobry 91% - bardzo dobry – 88% - 90% - dobry + 75% - 87% - dobry 71% - 74% - dobry – 68% - 70% - dostateczny + 51% - 67% - dostateczny 48% - 50% - dostateczny – 46% - 47% - dopuszczający + 41% - 45%% - dopuszczający 39% - 40% - dopuszczający - poniżej 39% - niedostateczny

Ocenę celującą może otrzymać uczeń za realizację zadań dodatkowych w teście lub w przypadku osiągnięcia poziomu oceny bardzo dobrej i dodatkowo szczególne walory pracy w zakresie tworzenia własnego tekstu.

KRYTERIA OCENIANIA WYPRACOWANIA POZIOM PODSTAWOWY

I. Rozwinięcie tematu (według modelu odpowiedzi) maksymalnie 25p.

II. Kompozycja maksymalnie 5p.

Kompozycję wypracowania ocenia się, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.

- podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta

i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym 5p.

- uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części 3p.

- wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna 1p.

III. Styl maksymalnie 5p.

- jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka 5p.

- zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka 3p.

- na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe 1p.

IV. Język maksymalnie 12p.

- język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo,

frazeologia i fleksja 12p.

- język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja 9p.

- język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne składnia,

słownictwo i frazeologia 6p.

- język w całej pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych

i fleksyjnych 3p.

- język w całej pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych składniowych,

słownikowych i frazeologicznych 1p.

(8)

V. Zapis maksymalnie 3p.

- bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy) 3p.

- poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja 2p.

- poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji

(mimo różnych błędów) 1p.

VI. Szczególne walory pracy maksymalnie 4p.

POZIOM ROZSZERZONY

I. Rozwinięcie tematu (według modelu odpowiedzi) maksymalnie 26p.

II. Kompozycja maksymalnie 2p.

Kompozycję wypracowania ocenia się, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.

- podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta

i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym 2p.

- uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części 1p.

III. Styl maksymalnie 2p.

- jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka 2p.

- zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka 1p.

IV. Język maksymalnie 8p.

- język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo,

frazeologia i fleksja 8p.

- język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja 6p.

- język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne składnia,

słownictwo i frazeologia 4p.

V. Zapis maksymalnie 2p.

- bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy) 2p.

- poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja 1p.

VI. Szczególne walory pracy maksymalnie 4p.