Marian Paździor
Ogólnopolski konkurs na najlepszego
użytkownika obiektu zabytkowej
architektury
Ochrona Zabytków 41/2 (161), 137-139
1988
KRONIKA
O G Ó LN O P O LSK I KONKURS N A NAJLEPSZEGO UŻYTK O W N IK A OBIEKTU ZABYTKOWEJ ARCHITEKTURY
D n ia 3 s ie rp n ia 1987 r. o d b y ło się na Zam ku K rólew skim w W a rsza w ie w rę czen ie n a g ró d la u re a to m d o ro c z nego, d u w n a s te g o ju ż konkursu na n a jle p sz e g o u żytko w n ika o b ie k tu z a b ytko w e j a rc h ite k tu ry w 1986 r. Cel o ra z w yn iki konkursu p rz e d s ta w ił G e n e ra ln y K o n se rw a to r Z ab ytkó w , Tadeusz Z ie ln ie w ic z . P rzem ów ienie g ra tu la c y jn e w y g ło s iła w ic e m in is te r ku ltu ry i sztuki, Krystyna M a rsz a łe k - -M łyń czyk. Przy w rę czan iu n a g ró d w e r d ykt ju ry konkursu w raz z u z a s a d n ie niem o d c z y ta ł W o jc ie c h S ie m io n — a k to r, p o se ł na Sejm , któ ry z a g o s p o d a ro w a ł d w ó r zabytkow y w Petrykozach i z g ro m a d z ił w nim ko le k cję sztuki lu d o w e j.
K ilk a n a ś c ie osób o d zn aczo n o złotym i o d z n a k a m i „Z a O p ie k ę nad Z a b y tk a m i” , a wśród n ich d y re k to ró w K o m b i n a tó w Państw owych G o s p o d a rs tw R o l nych: m g r inż. Jana Jerzyniaka (C zem p iń ), m g r inż. Z enona Jerzykiew icza (G a ło w o ), m g r inż. Tadeusza P a w la czyka (C h ocicza).
C zternastu w o je w ó d z kic h k o n s e rw a to rów za b y tk ó w zg ło s iło 22 o b ie kty. D e cyzję ju ry konkursu przyznano 12 n a g ró d rzeczowych (d z ie ła sztuki z a k u pio n e w „ D e s ie ” ), 1 n a g ro d ę s p e c ja l ną, 6 n a g ró d I sto p n ia (ze w zg lę d u na
w ysoki, w yró w n an y p o zio m ), 1 n a g ro dę II s to p n ia , 2 n a g ro d y III sto p n ia oraz 2 w y ró ż n ie n ia . W śród n a g ro d z o nych n a jlic z n ie js z ą g ru p ę , ja k co ro ku, s ta n o w ili użytkow nicy z resortu ro ln ic tw a (5), p o z o s ta li to u ż y tk o w n i cy o b ie k tó w ku ltow ych (3), użytko w nicy p ry w a tn i (2), K o p a ln ia Soli w W ie lic z c e , która w y re m o n to w a ła w m ieście o b ie k t na Dom K ultury, oraz Towarzystwo R e g io n a ln e w M a rk o wej. N a g ro d ę s p e c ja ln ą o trzym a ł K o m b i n a t Państwowych G o s p o d a rs tw Rol nych w M a n ie c z k a c h za p rz e p ro w a d zenie p ra c re m o n to w o -k o n s e rw a to r skich w zespole p a ła c o w o -p a rk o w y m w Przylepkach (gm . B ro d n ica , w oj. p ozn ań skie ). Pałac przeznaczono na O środ e k Szkolenia Z aw o d o w e g o . N ie gdyś w ła ś c ic ie la m i Przylepek b y li m .in. gen. Józef W y b ic k i — a u to r Hym nu n a ro d o w e g o , S ta n is ła w K o im ia n — p o e ta i p u b lic y s ta , Kazim ierz C h ła p o wski — syn. gen. D ezyderego C h ła p o w skie g o z Turwi. D zie w ię tn a s to w ie c z ny p a ła c w Przylepkach w y re m o n to w a ła b ry g a d a rem ontow a K o m b in a tu „ M a n ie c z k i” w c ią g u 2 la t przy ścisłej w s p ó łp ra c y z w o je w ó d zkim k o n se rw a torem za b ytków w Poznaniu. Swą d a wną św ietność o d zyska ł także i z a b y t
kowy p a rk krajob ra zo w y. Szczególne w yró żnien ie i p o d z ię ko w a n ie złożył W o jc ie c h Siem ion d yre k to ro w i m gr inż. Janow i B a ie ro w i, pod któ re g o osobistym nadzorem w y re m o n to w a n o na te re n ie K o m b in a tu ju ż sześć o b ie k tó w zabytkow ych typu p a ła c o w o -p a r- kow ego (M a n ie c z k i, B ro d n ic a , Krzyża- now o, Łęg, P iotrow o). W la ta c h u b ie g łych o b ie k ty te b ra ły u d z ia ł w ko n kursie uzyskując najwyższe n a g ro d y. S p e c ja ln ą troską o ta cza n y je s t d w ó r w M a n ie c z ka ch , o b e cn ie M uzeum im. Józefa W y b ic k ie g o . N a g r o d y I s t o p n i a o t r z y m a -I i: - K o m b in a t Państwowych G o sp o d a rstw Rolnych w C ze m piniu za w zorow e o d res ta u ro w a n ie i w yposażenie w nętrz p a ła c u w C zem piniu (w o j. p o z n a ń skie) z przeznaczeniem na cele s p o łeczne. Z espół p a ła c o w o -p a rk o w y z b u d o w a n o w la ta c h 1729—1739 d la gen. Lu d w ika S zołdrskiego, a ro z b u d o w a no go częściow o ok. 1904 r. W p a ła cu ma swą s ie d zib ę G m inn y O ś ro de k Kultury, B ib lio te k a M ie jska . O d b y w a ją się w n ic h liczne im prezy, m .in. kon ce rty m uzyki d a w n e j z u d zia łe m zapraszanych a rtystów . W tra k c ie re m ontu z a d b a n o o p ie c z o ło w ite za
ko n se rw o w a n ie d e ta li a rc h ite k to n ic z nych zd o b ią cy c h e le w a c je i w nętrza. O b ie k t utrzym any je s t wzorow o. Ku stoszem p a ła c u je s t Jerzy S w ią tk ie - wicz. D yre kcja w raz z p ra c o w n ik a m i K o m b in a tu w yka za li w ie le o s o b is te g o z a a n g a ż o w a n ia przy o d n o w ie p a ła c u . N a stę p n y — je d e n z ośmiu - w G orzy- czkach je s t w tra k c ie o d b ud o w y. - K o m b in a t Państwowych G o sp od a rstw Rolnych w C hociczy za b a rd zo d o brze w ykonany rem ont X IX -w iecznego zespołu p a ła c o w o -p a rk o w e g o w C h o ciczy (gm . N ow e M ia s to , w o j. p o z n a ń skie) z przeznaczeniem na ce le b iu rowe. Prace rem ontow e p ro w a d zo n o p o d nadzorem w o je w ó d zk ie g o konser w a to ra zabytków . W o d re s ta u ro w a nych w n ę trza ch z o rg a n iz o w a n o g a le rię w spółczesnego m ala rstw a , która po w s ta ła m .in. dzięki o d b yw a ją cym się tu ta j każdego roku p lenerom m a larskim . G o d ne p o d k re śle n ia je s t o so biste za a n g a ż o w a n ie d y re k c ji w p ro w a dzone rob o ty przy n astępnych zespo ła ch zabytkow ych na te re n ie K o m b i n atu.
- K o m b in a t Państwowych G o sp od a rstw Rolnych w G a ło w ie (gm . Szam otuły, w o j. p o znańskie) za w zorow o w yko na n y rem ont zespołu p a ła c o w o p a rk o
-1. Pałac w Przylepkach, K o m b in a t PGR „ M a n i e c z k i ”
w ego w G a lo w ie . D z ie w ię tn a s to w ie c z ny zespół w y re m o n to w a ła w łasna b ry g a d a K o m b in a tu w c iq g u je d n e g o ro ku z p rze zn a cze n ie m na s ie d zib ę a d m in is tra c ji. C zło n ko w ie b ry g a d y — co należy p o d k re ś lić — p ra c o w a li po 12 g o d zin d z ie n n ie , n ie rza d k o i w n ie dzie le . B ryg a d a je s t d u m n a z w yników swych p ra c p ro w a d zo n ych p o d ścisłym n adzorem ko n se rw a to rskim . P la n u je się o d b u d o w ę i kon se rw a cję n a s tę p nych o b ie k tó w , myśli się rów nież o estetycznym w yposażeniu wnętrz. — W o js k o w y R ejonow y Z arząd Kwa- te ru n k o w o -B u d o w la n y nr 9046 w K ra kow ie za w zorow e w yko n a n ie pra c re m o n to w o -k o n se rw a to rs k ic h zespołu kościoła g a rn iz o n o w e g o w K rakow ie, z p rze zn a cze n ie m na cele kultow e. Ten ce n n y zespół, p o ch o d zą cy z XV— XIX w., z o s ta ł b a rd z o s ta ra n n ie w y re m o n to w a n y , łą c z n ie z z a g o s p o d a ro w aniem i u p o rz ą d k o w a n ie m oto czen ia . Prace re m o n to w o -k o n s e rw a to rs k ie w y k o n a no w b a rd z o krótkim czasie i, co należy p o d k re ś lić , w yłą czn ie ze ś ro d ków w ła sn ych u żytko w n ika . W zorow e w y k o n a n ie p e łn e j rew a lo ry z a c ji zespo łu sta n o w i d o w ó d n ie zw ykłe j troski u żytko w n ika o d o b ra ku ltu ry. N ależy p rzyp o m n ie ć, że W o js k o Polskie w la ta c h u b ie g ły c h n ie je d n o k ro tn ie b ra ło u d z ia ł w k o n ku rsie na n a jle p sz e g o u żytko w n ika o b ie k tu z a b ytkow ej a rc h i te k tu ry u z y s ku ją c wysokie n a g ro d y.
— Towarzystwo Przyjaciół Markowej w województwie rzeszowskim za urato wanie, odbudowę i właściwe wykorzy stanie zabytków dziewiętnastowiecz nego budownictwa ludowego z prze znaczeniem na cele społeczne i mu zealne. Zagroda-muzeum w Marko wej — składająca się z chaty drew nianej, stajni oraz wiatraka — zosta ła wyremontowana głównie w czynie społecznym przez członków Towarzy stwa Przyjaciół Markowej oraz miesz kańców wsi \
Należy podkreślić, że te trzy obiekty utworzyły jak gdyby miniskansen obra zujący tak charakterystyczną niegdyś zabudowę Markowej. Dodajmy jeszcze, że na wyposażenie wnętrz złożyły się dary mieszkańców wsi zaangażowa nych w ochronę rodzimych pamiątek przeszłości.
— S ta n is ła w W ię z ik za w yko n a n ie p ra c re m o n to w o -k o n s e rw a to rsk ich ze społu d w o rs k o -p a rk o w e g o w Strzego- cic a c h (gm . Pilzno, w o j. ta rn o w skie ) z p rze zn a cze n ie m na cele m ieszkalne i p ra c o w n ię ko n s e rw a c ji zabytkow ych m eb li. D z ie w ię tn a s to w ie c z n y d w ó r w S trze g o c ic a c h w y re m o n to w a ł w ła ś c i c ie l. W ie le u w a g i p o ś w ię c ił on d e ta lom ka m ien n ym , d re w n ia n ym , sto su ją c tra d y c y jn e m a te ria ły . Te w yko n a n e na najwyższym p o z io m ie p ra ce są ś w ie t nym p rz y k ła d e m d o b re g o w yko n a w
-1 Polecam y g o rą c o w sp o m n ie n ia p ió ra Z b ig n ie w a W aw szczaka pt. O c a lić ślady... d o ty c z ą c e p ra c społecznych przy z a g ro d z ie w M a rk o w e j, a za m ie szczone w „ S p o tk a n ia c h z Z a b y tk a m i" 1987 nr 4. W s p o m n ie n ie to o trzym a ło w y ró ż n ie n ie w K o n ku rsie D z ie s ię cio le cia zo r g a n iz o w a n y m przez R e d a kcję „ S p o t kań z Z a b y tk a m i”
2. Pałac w Chociczy, K o m b in a t PGR „ C h o c i c z a "
3. Pała c w Czem pi ni u, K o m b in a t PGR „ C ze m piń "
4. Pałac w Cz e m pin iu — hall, K o m b in a t PGR ,,C z e m p i ń '
5. Paia c w G a lo w ie , K o m b in a t PGR „ G a l o w o ”
6. M a r k o w a , za g ro d a wie jska
7. W ie li c zk a , zabytkow y b u d y ne k d a w n e j Szkoły G ó rn ic ze j i M uz e u m Sa li n a rn e g o
z 1898 r., o b e cnie M ie js k i D o m Kultu ry
(fot. 1—5 B. Cynalewski, 6 — J. Sroka, 7 — R. Cza ja k )
stwa. W y k o n a n ie p a rk ie tó w i stro p ó w d re w n ia n y ch w y m a g a ło w yso kie g o kunsztu cie sie ls k ie g o i a rtystyczn e g o . O to cze nie dw oru u p o rz ą d k o w a n o , p o d - sypano skarpę, na sa dzo n o drze w a i krzewy, a ca ło ść o to czo n o o g ro d z e niem z piaskow ca.
N a g r o d ę II s t o p n i a o trzym a ła K o p a ln ia Soli w W ie lic z c e za p ra w i d ło w e w yko n a n ie rem ontu i o d n o w ie nie budynku d a w n e j szkoły g ó rn ic z e j zw anej sztygarów ką, u s y tu o w a n e j v j
W ie lic z c e przy ul. D e m b o w s k ie g o 2 z przeznaczeniem na M ie js k i D om K u l tury. O b ie k t ten, p o c h o d z ą c y z XIX w Teku, był ba rd zo zd e w a stow an y. D o brze w ykonane prace k o n se rw a to rskie , także przy w ystroju w nętrz, p rzyw ró c iły społeczeństw u zabytek.
N a g r o d ę III s t o p n i a o t r z y m a ł y :
— Państwowe G o sp o d a rs tw o R olne w R ychłow icach (gm . K o n o p n ic a , w oj. sie rad zkie ) za w yk o n a n ie p ra c re m ontow ych zespołu p a ła c o w o -p a rk o - w ego w R ychłocicacn z p rze zn a cze niem na b iu ra i p o m ie szcze n ia so c ja ln e d la za ło g i PGR. D z ie w ię tn a s to w ieczny zespół — s k ła d a ją c y się z p a ła c u , p arku, sp ich le rza , g o rz e ln i i b u - dyków go sp od a rczych — w y re m o n to w a ła b ryg a d a PGR p o d n adzorem W o je w ó d z k ie g o K o n se rw a to ra Z a b y t ków z S ieradza. D z ię k i sto so w n ej a d a p ta c ji o b ie k t za b ytkow y służy n o wym fu n kc jo m z a c h o w u ją c swe w a rto ści historyczne i artystyczne.
— P a ra fia rzym sko -ka to licka w Ż arach (w oj. zie lo n o g órskie ) za p ra w id ło w o w yko n a n e p ra ce re m o n to w o -k o n s e rw a torskie ko ścio ła p a ra fia ln e g o . Budynek poch od zą cy z przełom u X IV /X V w. przez w ie le la t stał nie używ any. Po p rze ję ciu przez p a ra fię p o d d a n o go k o n se rw a cji p ro w a d z o n e j p o d n a d z o rem w o je w ó d z k ie g o k o n s e rw a to ra za bytków . Na u w agę z a s łu g u je szcze g ó l na d b a ło ś ć o estetyczne w yp o sa że nie w nętrza w raz z o to czen ie m ze w n ę trz nym kom pleksu za b u d o w a ń .
W y r ó ż n i e n i a o t r z y m a l i : — P a ra fia rzym sko -ka to licka ko ścio ła fa rn e g o w Rzeszowie za u ra to w a n ie i w yre m o n to w a n ie o puszczonej i zd e w a sto w a n ej k a p lic y c m e n ta rn e j p o d w ez w a n ie m św. T rójcy w Rzeszowie. D z ie w ię tn a sto w ie c zn ą k a p lic ę , s ta n o w ią c ą istotny e le m e n t z a b y tko w e g o c m e n ta rza, o d n o w io n o z na le żytą tro s k ą w e d łu g w skazań ko n se rw a to rskich . U ra to w a n ie k a p lic y pozw oli na u trz y m a nie ważnych e le m e n tó w k o m p o zycji przestrzennej te j części m ia s ta oraz na w ye ksp o n ow an ie je j w a lo ró w z a b y t kowych łą c z n ie z cie k a w y m i a rc h ite k to n ic z n ie n a g ro b k a m i p o ch o d z ą c ym i
jeszcze z XVIII i XIX w.
W im ie n iu la u re a tó w ko n kursu p o d z ię k o w a ł d y re k to r K o m b in a tu M a n ie czki, m gr inż. Jan Baier. Z a p e w n ił on resort kultury, ,,źe jeszcze n ie je d e n o b ie k t za b y tko w e j a r c h it e k tu r y z te r e nów W ie lk o p o ls k i stanie do konkursu, oby ta kich było w naszym k r a ju ja k n a jw ię c e j" .
oprać. M arian Paździor
