Archiwum Wojennej Służby Polek

1

\

S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I — A l k . . ...

. . x A ... ...

.. W ..nJoV.Q.. \)4)s. „ . 1 \ Q ...

1/1. R e la c ja ^ C £ o o V t

Wvq£>Jc^ vj yyp%jv6^

I/2. D okum enty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora -— -

I/3. Inne m ateriały dokum entacyjne dotyczące osoby relatora

II. M ateriały uzupełniające relację \j k . - s $ - / " 3

111/1 - M ateriały dotyczące rodziny relatora

III/2 - M ateriały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III/3 - M ateriały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) __

III/4 - M ateriały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. — III/5 - inne..._—

IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne l

VI. Fotografie

p

2

3

ULL TEOFILA

z domu WILCZYŃSKA 2° voto ULL- -ROMAttSKA (1897—1970), przybrane nazwiska: Zofia Olszańska (?), Zofia Szwdrc, pseudonimy: „Ciocia”, „Krys­

tyna”, „Mleczko”. Podoficer WP: sek­

cyjna — plutonowa (1 października 1944).

Urodzona 29 listopada 1897 r. w Mie­

chowie, córka Mikołaja i‘ Marianny z domu Kajderowicz. Uczyła się w gim­

nazjum w Kielcach, gdzie ukończyła pięć klas, a następnie uczęszczała na 2-letni kurs pedagogiczny, w 1931 r. o- trzymując jako eksternistka małą ma­

turę. Już od 1915 r. pracowała jako nauczycielka w szkołach powszechnych na wsi. W 1922 r. przeniosła się do Warszawy, gdzie była kasjerką, potem księgową w Hurtowni „Polskie Włók­

no” (kończąc jednocześnie kursy ma­

szynopisania i księgowości), od 1927 r.

referentką w Głównej Składnicy Uzbrojenia, a od 1938 r. sekretarką w Instytucie Radowym im. Marii Skło- dowskiej-Curie.

W czasie okupacji mieszkała przy ul.

Suwalskiej 25. •.

. W konspiracji od października 1939 iv uczestniczyła w powielaniu;!', kolporto­

waniu pisma „AR” G Ajencja Radiowa"*

pismo SZP-ZWZ-AK, od 1940 .wyda­

wane pod zmienionym tytułem: a A jen­

cja Prasowa”). Należała także do orga­

nizującej się komórki kobiecej Związ­

ku Odbudowy Rzeczypospolitej i 9 września 1941 r. została wyznaczona delegatką tej organizacji, na południo­

wą część Okr. Kielce.

Aresztowana tego samego dnia razem z Ewą Dreżepolską w lokalu firmy

„Mapis” w Al. Jerozolimskich 37 (uda­

ły się tam w poszukiwaniu nowego powielacza dla „AR”) w „kotle” zało­

żonym w związku z wsypą redakcji pisma „Dzień”, została osadzona na żeńskim oddziale Pawiaka — na Serbii, gdzie pracowała w tzw. czarnej praln i,

16 stycznia 1942 r. zbiegła wraz z E. Dreżepolską i Zofią Przybytkowską (przebywającą tu pod nazwiskiem Elżbieta Kwiatkowska), spuszczając się po sznurze z pierwszego piętra na ul.

Dzielną. Jej relację pt. Pobyt na Pa­

wiaku i ucieczka (9I X 1941—16 11942) opublikowano w zbiorze Wspomnienia

więźniów -Pąytiaka, Warszawa 1964, s.

260—269,Pwyd, 2, Warszawa 1978, s.

252—261; Był to jedyny przypadek uda­

nej ucieczki .kobiet zt ego więzienia w okresie okupacji.

Przez kilka miesięcy po ucieczce pra­

cowała jako nauczycielka w pow. Mie­

chów, a latem 1942 r. wróciła do War­

szawy. Używała wówczas dokumentów na nazwisko Zofia Szwarc, pod którym mieszkała przy ul. Mokotowskiej 39, potem Brzozowej 10.

Działalność^ konspiracyjną kontynuo­

wała początkowo w Bojowej Organiza­

cji „Wschód” jako kurierka do Wilna, Grodna, Iid y r^Białegostoku (prawdo­

podobnie posługując się dokumentami na nazwisko Zofia Olszańska), zaś od października {-1943 r. była łączniczką i kolporterką w BIP K-dy Obsz. War­

szawa AK, funkcję kolporterki pełniąc także w czasie Powstania Warszaw­

skiego.

Po kapitulacji oddziałów powstań­

czych wywieziona do Rzeszy, przeby­

wała w obozach pracy w Markanstadt, Lipsku i Osterode/Harz, a po uwolnie­

niu przez oddziały amerykańskie pra­

cowała w Osterode w szkolnictwie, po­

tem jako pomoc biurowa w UNRRA.

Po powrocie do kraju (kwiecień 1946) mieszlrała w Warszawie, gdzie praco­

wała w Min. Pracy i Opieki Społecz­

nej, od 1951 r. w Spółdzielni Pracy ?

„Zrzeszenie Narzędziowców”, a po przejściu na emeryturę (1958) podej­

mowała prace zlecone nad inwentary­

zacją księgozbiorów zakładowych na UW. Zmarła na raka 26 września 1970 r.

w Warszawie. Pochowana na Cmenta­

rzu Powązkowskim.

Zamężna od 1934 r. za Emilem Ada­

mem Ullem, kapitanem w stanie spo­

czynku WP, zamordowanym w Katy­

niu, a po raz drugi od 1962 r. za Ste­

fanem Romańskim, emerytowanym starszym radcą Min. Pracy i Opieki Społecznej.

Kartoteka osobowa Muzum Więzienia Pa­

wiak; Życiorys opracowany przez pasierbi­

cę Annę Romańską (w posiadaniu autora); — Bartoszewski 1859 dni; Czuperska-Sliwicka Cztery lata; Domańska Pawlak; Dreżepol- ska E. Ucieczka z Pawiaka (9 IX 1941 — 16 I 1942) (w:) Wspomnienia więźniów Pa­

wlaka, wyd. 2, Warszawa 1978, s. 245—251;

Mazur Biuro Informacji; Strzembosz Odbi­

janie.

4

U L L T E O F IL A

z domu W IL C Z Y Ń S K A 2° voto U L L - -R O M A Ń S K A (1897— 1970), przybrane nazwiska: Zofia Olszańska (?), Zofia Szwarc, pseudonimy: „Ciocia” , „K ry s­

tyna” , „M leczko” . Podoficer W P : sek­

cyjna — plutonowa (1 października 1944).

Urodzona 29 listopada 1897 r. w M ie­

chowie, córka M ikołaja i M arianny z domu Kajderowicz. Uczyła się w gim ­ nazjum w Kielcach, gdzie ukończyła pięć klas, a następnie uczęszczała na 2-letni kurs pedagogiczny, w 1931 r. o- trzym ując jako eksternistka małą m a­

turę. Już od 1915 r. pracowała jako nauczycielka w szkołach powszechnych na wsi. W 1922 r. przeniosła się do Warszaw y, gdzie była kasjerką, potem księgową w Hurtowni „Polskie W łó k ­ n o” (kończąc jednocześnie kursy m a­

szynopisania i księgowości), od 1927 r.

referentką w Głównej Składnicy Uzbrojenia, a od 1938 r. sekretarką w Instytucie Radowym im. Marii Skło- dowskiej-Curie.

W czasie okupacji mieszkała przy ul.

Suwalskiej 25.

W konspiracji od października 1939 r.

uczestniczyła w powielaniu i kolporto­

waniu pisma „ A R ” („A jen cja Radiowa”, pismo S Z P -Z W Z -A K , od 1940 w yda­

wane pod zmienionym tytułem: „A je n ­ cja Prasowa”). Należała także do orga­

nizującej się komórki kobiecej Zw iąz­

ku Odbudowy Rzeczypospolitej i 9 września 1941 r. została wyznaczona delegatką tej organizacji na południo­

wą część Okr. Kielce.

Aresztowana tego samego dnia razem z Ewą Dreżepolską w lokalu firm y

„M apis” w A l. Jerozolimskich 37 (uda­

ły się tam w poszukiwaniu nowego powielacza dla „A R ”) w „kotle” zało­

żonym w związku z wsypą redakcji pisma „Dzień”, została osadzona na żeńskim oddziale Pawiaka — na Serbii, gdzie pracowała w tzw. czarnej pralni.

16 stycznia 1942 r. zbiegła wraz z E. Dreżepolską i Zofią Przybytkowską (przebywającą tu pod nazwiskiem Elżbieta Kwiatkow ska), spuszczając się po sznurze z pierwszego piętra na ul.

Dzielną. Jej relację pt. P o b y t na Pa­

wiaku i ucieczka (9 1 X 1 9 4 1 — 16 1 1942) opublikowano w zbiorze Wspom nienia

5

w ięźniów Pawiaka, Warszawa 1964, s.

260— 269, wyd. 2, Warszawa 1978, s.

252— 261. Był to jedyny przypadek uda­

nej ucieczki kobiet z tego więzienia w okresie okupacji.

Przez kilka miesięcy po ucieczce pra­

cowała jako nauczycielka w pow. Mie­

chów, a latem 1942 r. wróciła do W ar­

szawy. Używała wówczas dokumentów na nazwisko Zofia Szwarc, pod którym mieszkała przy ul. Mokotowskiej 39, potem Brzozowej 10.

Działalność konspiracyjną kontynuo­

wała początkowo w Bojowej Organiza­

cji „ Wschód” jako kurierka do Wilna, Grodna, Lidy i Białegostoku (prawdo­

podobnie posługując ‘się dokumentami na nazwisko Zofia Olszańska), zaś od października 1943 r. była łączniczką i kolporterką w BIP K -dy Obsz. W ar­

szawa A K , funkcję kolporterki pełniąc także w czasie Powstania Warszaw­

skiego.

Po kapitulacji oddziałów powstań­

czych wywieziona do Rzeszy, przeby­

wała w obozach pracy w Markanstadt, Lipsku i Osterode/Harz, a po uwolnie­

niu przez oddziały amerykańskie pra­

cowała w Osterode w szkolnictwie, po­

tem jako pomoc biurowa w UNRRA.

Po powrocie do kraju (kwiecień 194G) mieszkała w Warszawie, gdzie praco­

wała w Min. Pracy i Opieki Społecz­

nej, od 1951 r. w Spółdzielni Pracy

„Zrzeszenie Narzędziowców”, a po przejściu na emeryturę (1958) podej­

mowała prace zlecone nad inwentary­

zacją księgozbiorów zakładowych na UW.

Zmarła na raka 26 września 1970 r.

w Warszawie. Pochowana na Cmenta­

rzu Powązkowskim.

Zamężna od 1934 r. za Emilem Ada­

mem Ullem, kapitanem w stanie spo­

czynku WP, zamordowanym w Katy­

niu, a po raz drugi od 1962 r. za Ste­

fanem Romańskim, emerytowanym starszym radcą Min. Pracy i Opieki Społecznej.

K a r t o t e k a o s o b o w a M u z u m W i ę z i e n ia P a ­ w i a k ; Ż y c i o r y s o p r a c o w a n y p r z e z p a s ie r b i ­ cę A n n ę R o m a ń s k ą (w p o s ia d a n iu a u t o r a ) ; —

B a r t o s z e w s k i 1859 d n i; C z u p e r s k a -S l i w i c k a C z t e r y la ta ; D o m a ń s k a P a w i a k ; D r e ż e p o l - s k a E . U c ie c z k a z P a w ia k a (9 I X 1941 — 16 1 1942) (w :) W s p o m n i e n i a w i ę ź n i ó w P a ­ w ia k a , w y d . 2, W a r s z a w a 1978, s. 245— 251;

M a z u r B i u r o I n f o r m a c j i ; S t r z e m b o s z O d b i ­ j a n i e .

168

6

7

8

9

10