Józef Mandziuk
"Mądrość przeszłości... : z historią i
dla historii przez życie", Jan Walkusz,
Pelplin 2004 : [recenzja]
Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 11/2, 288-289
2 8 8 R E C E N Z J E I O M Ó W I E N IA [1 6 ]
J a n W a 1 k u s z, M ą d ro ść przeszłości... z h istoń ą i dla historii przez życie. P elp lin 2004, ss. 208.
W 1993 r. z racji sz e ść d z ie sią ty c h u ro d z in i 30 -lecia p ra c y n a u k o w o -d y d a k ty c z n e j w K a to lic k im U n iw e rsy te c ie L u b e lsk im ks. p ro f. d r h ab . Z y g m u n ta Z ie liń s k ie g o u k a z a ła się k sięg a p a m ią tk o w a p t.: K o śció ł i społeczn ości - rewolucje - dem okracje - totalitary- z m y , d e d y k o w a n a M u p rz e z p rz y ja c ió ł i uczniów . C z as n ie u b ła g a n ie szybko u c ie k a
i w 2004 r. P ro fe s o r p rz e sz e d ł w sta n sp o c zy n k u i te m u „ w sp a n ia łe m u i n ie d o ś c ig n io n e m u w życzliw ości i k o m p e te n c ji M istrz o w i, p ra w d z iw ie lu d z k ie m u C z ło w ie k o w i” ks. p ro f. K U L d r h ab . J a n W alk u sz złożył w d a n i „z d a re m w d zięcz n o ści, p a m ię c i i d o b ry c h życzeń n a p ię k n e d n i je s ie n i ży c ia ” p r e z e n to w a n ą k sią żk ę p t.: M ą d ro ść p n eszlo ści... czyli
z h istoń ą i dla historii p n e z życie. Ks. p ro f. d r h a b . M a re k T. Z a h a jk ie w ic z , d y re k to r I n s ty tu tu H isto rii K o śc io ła K U L , n a p is a ł p rz e d m o w ę , o p a r tą n a sło w a ch w ielk ieg o p o l sk ie g o h isto ry k a J a n a D łu g o sz a , d o ty c z ą c e h isto rii ja k o m istrzy n i życia. A u to r p u b lik a cji, n a s tę p c a P ro fe s o ra n a K a te d rz e H isto rii K o śc io ła X IX i X X w., w trz e c h ro z d z ia ła c h p rz e d sta w ił d ro g i życiow e i k ie ru n k i b a d a ń sw ojego M is trz a o ra z z a p re z e n to w a ł d o k u m e n ta c ję b ib lio g ra fic z n ą . Ż y c ie J u b ila ta n ie było sie la n k ą , stą d n a 13 stro n ic a c h C z y te l n ik m o ż e p o z n a ć śro d o w isk o ro d z in n e , m iejsca i osoby, k tó r e p o z o sta w iły n ie z a ta rty śla d n a je g o życiow ych d ro g a c h , a je d n o c z e ś n ie p o z o sta w a ły „w ścisłych re la c ja c h d o c h a r a k te r u , p o sta w y i d o k o n a ń lu b e lsk ie g o u c z o n e g o ” , p o c h o d z ą c e g o z C e k cy n y p o d T u ch o lą. S k re ś lo n a le k k im p ió re m sy lw e tk a p rzy b liża ks. Z ie liń sk ie g o ja k o c zło w iek a, k a p ła n a -d u s z p a s te rz a i u c z o n e g o -p ro fe s o ra .
O g ro m n ie w ażny d la po lsk iej bio g rafisty k i u czonych je s t ro z d z ia ł Il-gi, u k azu jący k ie ru n k i b ad aw c ze b o h a te r a książki. Ks. W alkusz p o k u sił się o p rz e d sta w ie n ie , p o d a n ie c h a rak tery sty k i i g łęb sze o m ó w ie n ie z a g a d n ie ń , k tó re P ro fe s o r p o ru sz a w sw ojej tw órczości n au k o w ej. N a le ż ą d o nich: d zieje p a p ie stw a , p ro cesy k sz ta łtu ją c e oblicze dziejów X IX i X X w ieku, d zieje K o ścio ła p o d z a b o ra m i, dzieje N iem iec, K ościół w o k re sie m ię dzyw ojennym , m n iejszo ść n a ro d o w a i w yznaniow a, o k re s h itlery z m u i o k u p acji, K ościół w Polsce p o d ru g iej w o jn ie św iatow ej, felieto n isty k a p o lity czn o -sp o łeczn a . S p o d p ió ra P ro fe s o ra wyszły pozycje, ja k P apiestw o i p apieże dw óch ostatnich w ieków , czy K ościół
w Polsce 1944-2002, k tó re n a sta łe w eszły do polskiej h isto rio g ra fii k ościelnej. Ks. W alkusz
sta ra się p rz e p ro w a d z ić a n a liz ę tw órczości sw ojego M istrz a i w tym z a m ie rz e n iu w ykazał sw oją w ielk ą d o jrz a ło ść n a u k o w ą . Z azw yczaj c h a ra k te ry sty k ę tw órczości p o d a je się po śm ierci u c zo n eg o . J e st o n a n ie ra z la p id a rn a , a często w o g ó le jej n ie m a. R e d a g u ją c t. IX Słow nika polskich teologów katolickich (1994-2003), s ta ra m się uczulić a u to ró w o p ra c o w ań p o sz czeg ó ln y ch teo lo g ó w w ła śn ie w z a k re sie p o d a n ia cech ch arak tery sty czn y ch ich tw órczości n au k o w ej. N ie zaw sze to się u d a je , b o w iem a u to rz y u n ik a ją sk re śle n ia tej p r o b lem aty k i, c h o ć dotyczy o n a ju ż zm arły ch uczonych. Ks. W alkuszow i u d a ło się przybliżyć i krytycznie o m ó w ić tw ó rczo ść sw ojego N auczyciela, k tó ry żyje i je s t w p e łn i się tw órczych. W tym w y p ad k u p r e z e n to w a n a k sią żk a je s t praw dziw ym d z ie łe m u czn ia o sw oim M istrz u .
W ro z d z ia le o s ta tn im a u to r p o d a ł w ykaz p u b lik a c ji P ro fe s o ra (4 9 5 ), w ykaz p ra c m a g iste rsk ic h (180) i d o k to rs k ic h (3 6 ), p o w sta ły c h p o d Je g o k ie ru n k ie m , w ykaz re c e n z ji
[1 7 ] R E C E N Z J E I O M Ó W IE N IA 2 8 9
h ab ilitacy jn y ch (2 1 ) i o p in ii d o ty tu łu p ro fe s o rs k ie g o (10) o ra z la u d acji przy d o k to r a ta c h h o n o ris c a u s a (2). D o ro b e k je s t iście im p o n u ją c y i to w z a k re sie tw órczości n a u k o w ej, ja k i d y d a k ty c e a k a d e m ic k ie j. Im p o n u je sz czeg ó ln ie Je g o p ro m o to rs tw o p ra c d o k to rsk ic h i to z a ró w n o p o d w z g lę d e m ilościow ym ja k i jak o ścio w y m . Ks. Z ie liń sk i b o w iem p o sia d a n ajw ięcej p ro m o w a n y c h d o k to ró w z z a k re s u h isto rii K o ścio ła w d z ie ja c h n a u k i p o lsk ie j, a p ra w ie w szystkie ro zp ra w y d o k to rsk ie p o w sta łe n a Je g o s e m in a riu m n au k o w y m u jrzały św ia tło d ru k u .
K siążk a z o s ta ła z a o p a tr z o n a w liczn e fo to g ra fie ilu stru ją c e życie i d z ia ła ln o ść J u b ila ta. O trz y m a ła te ż tw a rd ą o p ra w ę , co je s t z a słu g ą W y d aw n ictw a D iecez ji P elp liń sk iej „ B e rn a r d in u m ” .
O so b iśc ie b y łe m re c e n z e n te m d y se rta c ji trz e c h d o k to ra n tó w Ks. P ro f. Z y g m u n ta Z ie liń sk ie g o , a O n n a p is a ł o b sz e rn ą o p in ię d o m o jej n o m in a c ji d o ty tu łu p ro fe s o ra n a u k h u m a n isty c z n y c h . P ra g n ę M u za to se rd e c z n ie p o d z ię k o w a ć i życzyć dalszych w ielkich o sią g n ię ć n au k o w y c h w d łu g im i tw ó rczy m życiu.
