Kalendarium działalności TMH w latach 1996–2006

H A N N A SZW A N K O W SK A Towarzystwo M iłośników Historii

T A D E U S Z K O N D R A C K I Polska A kadem ia Nauk Instytut Historii

Kalendarium TMH w latach 1996-2006

W związku z uzyskaniem przez T M H osobow ości praw nej (m aj 1994) w kadencji 1996-1999 Towarzystwo rozszerzyło zakres działalności.

Skoncentrow ało się na szeroko rozum ianej problem atyce warszawskiej. M iędzy innym i włączało się w działania społeczne w spraw ie ochrony ostatnich zabytkowych e n ­ klaw w W arszawie (np. zagrożonych — O g ro d u Saskiego i M arien sztatu ). D ziałało na rzecz integracji ruchów społecznych w W arszawie. Rozw ijano w spółpracę z m łodzieżą (głów nie p o p rzez działalność Sekcji D ydaktycznej i rozwój O lim piad H istorycznych).

P róbow ano zorganizow ać duże przedsięw zięcie naukow e o zasięgu m ięd zy n aro d o ­ wym — sesję p o p u larn o n au k o w ą w W ilnie pośw ięconą problem atyce Kościoła łacińskie­ go i grekokatolickiego na ziem iach W ielkiego K sięstw a Litew skiego w X V I-X X w. Z aaw ansow ane prace przygotow aw cze trzeb a było przerw ać w skutek wycofania się sp o n ­ sorów , w tym zwłaszcza W spólnoty Polskiej.

RO K 1996

O dbyło się 8 zebrań Z a rz ą d u (od czerw ca pod kierunkiem now ego prezesa doc. A n ­ drzeja R a c h u b y ) .

W ram ach T M H działało 6 sekcji (kom isji): Sekcja D ydaktyczna, Sekcja H istorii N aj­ nowszej, Sekcja H istorii W ojskowej, Sekcja H istorii Warszawy, Sekcja Studiów Krytycz­ nych i Kom isja H istorii K obiet w W alce o N iepodległość.

W 1996 r. T M H zorganizow ało 6 konferencji i sesji naukow ych, zaś poszczególne se k ­ cje i Z arz ąd T M H — 65 prelekcji, odczytów i spotkań.

Z ze b rań ogólnych zrealizow ano m.in.:

— 15-16 m aja — sesję varsavianistyczną na Z a m k u K rólewskim : „W arszawa w d zie­ ja ch Polski z okazji czterechsetlecia stołeczności W arszawy”.

— 6 października — sp o tk an ie historyków i nauczycieli w M aciejow icach w związ­ ku z 250 rocznicą urodzin Tadeusza K ościuszki (w spólnie z Polską F undacją K ościusz­ kowską).

544

— 24 października — sesję naukow ą „W arszawski P aździernik”, z udziałem działaczy z J 956 r.

— 17-22 listopada — im prezy zw iązane z dziew ięćdziesięcioleciem T M H (m .in. o k o ­ licznościowa wystawa w A rchiw um m.st. Warszawy i sesja naukow a „W arszawskie środo- wisko historyczne w X X w ieku” w S tarej P o m ara ń czam i w Ł azienkach K rólew skich.

— Towarzystwo zainicjow ało w „R ad iu dla C iebie” kon k u rs wiedzy o W arszawie. O publikow ano:

— „M iędzynarodow e aspekty wojny polsko-bolszew ickiej 1919-1920. A ntologia tekstów historycznych” (oprać. M arian M. D r o z d o w s k i ) — w ydane w raz z K om isją B adań D ziejów W arszawy IH PAN,

— „Jałta. Szkice i po lem ik i”, zbiór studiów pod red. M arian a M. D rozdow skiego — w ydane w raz z IH PAN,

— „Pow stanie 1794 r. D zieje i tradycja. S tudia i szkice w dw ustulecie”, B iblioteka H istoryczna im. T adeusza K orzona nr 39, p raca zbiorow a pod red. H anny S z w a n - k o w s k i e j .

Z n aczn ie zm niejszyła się liczba członków Towarzystwa — z 880 (1 stycznia) do 564 (w końcu g ru d n ia 1996 r.).

W 1996 r. T M H uzyskało 27 tys. zł dotacji (od M O N , U rzęd u G m iny W arszaw a-C en ­ trum , KBN , Instytutu O byw atelskiego i firmy „D am is”); środki te w ydatkow ano na publikacje.

R O K 1997

O dbyło się 8 zeb rań Z arząd u .

T M H zorganizow ało kilka konferencji i sesji naukow ych, m .in. wysoko o cen io n ą se­ sję saską „Pod w spólną k oroną. S ztuka i k u ltu ra w dobie unii p o lsk o -sask iej” (n a Z am k u K rólew skim ), a także ko nferencję na te m a t osiem dziesiątej rocznicy deklaracji prezy d en ­ ta U SA T h o m asa W oodrow W ilsona oraz czynu zbrojnego Polonii am erykańskiej.

Poszczególne sekcje i Z a rz ą d T M H zrealizow ały 61 prelekcji, odczytów i spotkań. Szczególnie wysoką frekw encję (naw et do 200 osób) notow ała Sekcja D ydaktyczna (p rz e ­ w odnicząca m gr Z ofia T. K ozłow ska). K ontynuow ano sp o tk an ia z wybitnymi historykam i, a także kontakty ze środow iskiem pow stańców warszaw skich. O rganizow ano wycieczki po W arszawie (w tym tradycyjny ju ż m arsz szlakiem podchorążych, 29 listo p ad a) o raz wy­ cieczkę do M aciejow ic (w rocznicę bitwy Pow stania K ościuszkow skiego).

Sukcesem zakończyła się druga edycja konkursu dla m łodzieży na plak at pt. „H ej, hej K o m en d an cie” — w spółpraca z M łodzieżow ym D om em K ultury „B ielany”.

O publikow ano:

— „W arszawskie środow isko historyczne w X X w ieku — D ziew ięćdziesięciolecie To­ warzystwa M iłośników H isto rii”, p o d red. M arian a M. D rozdow skiego i H anny Szwan- kowskiej,

— „M aciejow ice 1794” (razem z K om isją B ad an ia D ziejów W arszawy IH PAN). Liczba członków Towarzystwa nieznacznie w zrosła i wynosiła 584.

K A L E N D A R IU M TMH W LA TA CH 1996-2006

545

R O K 1998

O dbylo się 6 zeb rań Z arząd u .

Z organizow ano 5 konferencji i sesji naukow ych, m.in.: n a te m a t m ilitarnych dziejów Pragi (we w spółpracy z W ojskiem Polskim , C e n tra ln ą B iblioteką W ojskową i w ładzam i Pragi), epoki „O gniem i m ieczem ” we w spółczesnych b ad an iach historycznych, k o n fe re n ­ cję „ G en erał H a lle r i jego żołn ierz e”, X X I Sesję V arsavianistyczną pośw ięconą W ar­ szawie w pierwszych latach N iepodległości, sesję w B elw ederze pt. „R ola A leksandry Piłsudskiej i innych wybitnych P olek w w alce o niepodległość Polski”.

Sekcje i Z arząd zorganizowały 38 prelekcji (najwięcej — 1 4 — Sekcja Dydaktyczna). Z innych form działalności zrealizow ano m.in.: uczczenie pam ięci S tefana Starzyń­ skiego (8 w rześnia), spotkanie z okazji czterdziestolecia m iesięcznika „M ów ią w ieki” (24 listopada), jubileuszow e spotkanie z prof. Z bigniew em W ó j c i k i e m.

K ontynuow ano projekcje film owe w M uzeum N iepodległości oraz wycieczki po W ar­ szawie, w tym tradycyjny m arsz szlakiem podchorążych (prof. W iesław M a j e w s k i ) .

Z ałatw iono podstaw y fin an so w o -p raw n e zagrożonego likwidacją pism a „P rze­ gląd H istoryczny” (red. prof. A ndrzej W y r o b i s z ) . Periodyk został przejęty przez W ydawnictwo D iG .

O publikow ano trzy książki:

— „W arszawa w dziejach Polski. M ateriały sesji naukow ej zorganizow anej przez T M H w raz z O byw atelskim K om itetem O bchodów 400 -lecia Stołeczności Warszawy i PAN w 1996 r .” (pod red. M arian a M. D rozdow skiego).

— „1956. Polska em igracja a Kraj. A ntologia ź ró d e ł” (wybór i opracow anie M a­ rian M. D rozdow ski, Tom asz O c h i n o w s k i i Jan Ż a r у n).

— „W arszawa w pierwszych latach N iepodległości” (p o d red. M arian a M. D rozdow ­ skiego i H. Szwankowskiej)

Liczba członków T M H 31 g ru d n ia 1998 r. wyniosła 524.

R O K 1999

31 m aja 1999 r. na W alnym Z e b ra n iu T M H wybrano nowy Z arząd. P rezesurę pow ie­ rzono prof. W ojciechowi I w a r i c z a k o w i . W alne Z e b ra n ie przyjęło uchwały:

— o przyjm ow aniu finalistów i lau reató w O lim piady H istorycznej, którzy wyrażą ta ­ ką wolę, na członków Towarzystwa (i zw olnieniu ich z płacen ia składek w pierwszym roku członkostw a),

— o otoczeniu o p iek ą n au k o w o-dydaktyczną F ederacji Szkół im. Stefana S ta­ rzyńskiego.

W roku spraw ozdaw czym Z a rz ą d odbył 7 zebrań

Z e b ra n ia naukow e organizow ało 7 sekcji i je d n a k o m isja — w roku 1999 doszły: S ek­ cja Biografistyki (przew odniczący prof. M arian M. D rozdow ski) oraz Z esp ó ł D ziejów Lwowa (przew odnicząca d r A lek sa n d ra L e i n w a n d).

P rzeprow adzono 3 k o nferencje i sesje naukow e:

— X X X II S potkanie Varsavianistów „W arszawa p rzełom u wieków w św ietle historii i statystyki” (19 m aja),

546

— „W arszawa i inne stolice reg io n aln e II R P we w rześniu 1939 roku i w początkach Polskiego Państw a P o d ziem nego” (5 p a ź d z ie rn ik a )— we w spółpracy z W ojskowym Insty­ tu tem H istorycznym .

— „K obieta polska w służbie R zeczypospolitej” (w stulecie urodzin gen. M arii W it- tek; 7 października) — w C en traln ej B ibliotece W ojskowej.

Sekcje i Z a rz ą d zorganizow ały 60 z eb rań (tradycyjnie najwięcej — Sekcja D ydaktycz­ na — 16). W śród tem atów m.in.: 10 rocznica O krągłego Stołu, sp o tk an ia z Ja n e m N owa- kiem -Jezio rań sk im (2) i red. A liną G rabow ską z R a d ia „W olna E u ro p a ”.

T M H zainicjow ało ustaw ienie w G oźlinie — M ariańskim Porzeczu obelisku ku p a ­ m ięci współzałożyciela T M H prof. A lek san d ra J a b ł o n o w s k i e g o . O belisk ustaw iło społeczeństw o ziem i garw olińskiej, skąd pochodził pierwszy p rezes Towarzystwa.

W roku spraw ozdaw czym T M H otrzym ało d o tację z K BN na sesję varsavianistyczną (3 tys. zł).

31 g ru d n ia 1999 r. Towarzystwo liczyło 476 członków (z których składki zapłaci­ ło 256).

W kadencji 1996-1999 zm arło 28 członków T M H

R O K 2000

W roku tym odbyło się 7 zeb rań Z a rz ą d u T M H .

D ziałało 8 sekcji i komisji. W stosunku do roku 1999 zan o to w an o koniec działalności Z esp o łu Dziejów Lwowa oraz utw orzenie Sekcji H istorii S p o łeczn o -G o sp o d arczej (p rz e ­ w odnicząca m gr Bogusław a В u 1 s к a).

Z organizow ano 6 konferencji i sesji naukow ych, w tym m.in.: sesję „Polska myśl i p o ­ lityka m orska w X X w ieku”, sp o tk an ie pośw ięcone pam ięci prof. A lek sa n d ra G ieysztora o raz sym pozjum naukow e pt. „Z dziejów niepodległościow ego i d em okratycznego n u rtu w polskim ruchu socjalistycznym: od B olesław a Lim anow skiego do Ja n a Józefa L ipskie­ go” . X X X III Sesję V arsavianistyczną pośw ięcono dw udziestej rocznicy strajków sie rp n io ­ wych i narodzin „S olidarności”.

P rzeprow adzono (kom isje, sekcje i Z arz ą d ) 35 p o siedzeń naukow ych o raz zo rg a­ nizow ano trzy projekcje filmów dokum en taln y ch i cztery inne im prezy (w tym X V II M ię­ dzynarodow e Sym pozjum Kościuszkow skie w M aciejow icach, w spólnie z Polską F u n d a ­ cją Kościuszkow ską, i tradycyjny p rzem arsz szlakiem podchorążych). Ł ącznie odbyły się 64 spotkania.

T M H wydało n astęp u jąc e publikacje:

— „S pór o ep o k ę »O gniem i m ieczem «”, p o d red. M irosław a N a g i e l s k i e g o , — m ateriały z konferencji „Z dziejów niepodległościow ego i dem okratycznego n u rtu w polskim ruchu socjalistycznym ” (pow ielone), a także ja k o wydawca:

— Franciszki R a m o t o w s k i e j , „Tajem ne państw o polskie w pow staniu stycznio­ wym 1863-1864”, cz. II,

— G rażyny W a 1 u g i, „Społeczeństw o realn e i idealne w »O pow ieściach K an tarb e- ryjskich«”.

D o tacje wyniosły 20 500 zł (z tego 14 tys. zł z K BN na w ydanie pracy „S pór o epo k ę »O gniem i m ieczem «”).

Liczba członków w stosunku do roku 1999 zm niejszyła się nieznacznie i wyniosła 466 osób (składki zapłaciły 254 osoby).

K A L E N D A R IU M T M H W LA T A C H 1996-2006

547

R O K 2001

Z arząd , kierow any przez prof. W ojciecha I w a ń c z a k a odbył 7 posiedzeń. W ram ach T M H działało 9 sekcji i komisji. W stosunku do roku 2000 zanotow ano pow stanie Sekcji H istorii X V II w. (przew odniczący prof. Ja n T y s z k i e w i c z ; sekcja działała tylko je d e n rok).

T M H zorganizow ało X X X IV Sesję V arsavianistyczną pt. „W arszawa na tle stolic państw U nii E u ro p ejsk iej” (5 listopada) o raz w spółdziałało w zorganizow aniu 4 sesji n a ­ ukowych i sym pozjów (dyskusji panelow ej w 255 rocznicę urodzin Tadeusza Kościuszki, sesji „Ks. K ardynał S tefan Wyszyński Prym as Polski a problem y edukacji i dziedzictw a n a ­ rodow ego”, sesji „Plebiscyt i pow stania śląskie z perspektyw y osiem dziesięciolecia”, X V III M iędzynarodow ego Sym pozjum K ościuszkow skiego w M aciejow icach).

O gółem Towarzystwo zorganizow ało 68 prelekcji, odczytów, prom ocji książek, p o ­ kazów filmów i innych im prez. W śród nich było m .in. kilka sp o tk ań na tem at różnych aspektów działalności Ignacego Ja n a Paderew skiego, dyskusja panelow a „Stan w ojen­ ny grudzień 1981 r. — w dw udziestolecie” (17 g ru d n ia), w ieczór „przy ko m in k u ” w d zie­ w ięćdziesięciolecie skautingu polskiego (ok. 250 uczestników ). W tradycyjnie bardzo żywej działalności Sekcji D ydaktycznej n a w yróżnienie zasługiw ało 14 wykładów dla uczestników O lim piady H istorycznej (przygotow anych przez sam odzielnych pracow ni­ ków naukow ych IH PAN i IH U W ). Dwie sekcje: H istorii W ojskowej i H istorii Najnowszej organizow ały w M uzeum N iepodległości pokazy filmów dokum entalnych (z frekw encją 80-120 osób).

Po okresie spadku liczby członków (1998-2000) w roku 2001 zanotow ano znaczny w zrost ich liczby — do 513 osób (o blisko 50 osób).

R O K 2002

22 m aja 2002 odbyło się zeb ran ie spraw ozdaw czo-w yborcze, k tó re d o k o n ało w yboru Z a rząd u w nowym składzie, z prezesem prof. W ojciechem Iw ańczakiem oraz w icepreze­ sami: prof. A ndrzejem R ach u b ą i prof. Pawłem P. W i e c z o r k i e w i c z e m . Z a rz ą d ze­ brał się w roku spraw ozdaw czym 7 razy.

W T M H działało 8 sekcji i kom isji (w stosunku do roku ubiegłego działalności za­ przesta ła Sekcja H istorii X V II w.)

Z a rząd we w spółpracy z innym i instytucjam i zorganizow ał 8 spotkań, w tym m.in. na tem at: „R adio W olna E u ro p a w obec kryzysów społeczno-politycznych P R L ”, „W 110 rocznicę pow stania P P S ” . Tem atykę wojskow ą reprezentow ały: X X X V I Sesja V arsavianistyczna na tem at kam panii 1812 r. w historiografii i literatu rze o raz X IX M ię­ dzynarodow e Sym pozjum K ościuszkowskie.

Sekcje zorganizow ały 47 z eb rań naukow ych i prelekcji. C h a ra k te r szczególny miały w ieczory pośw ięcone pam ięci: gen. S tefana Tarnaw skiego (17 stycznia), zasłużonych dzia­ łaczy Towarzystwa — Ja n a K osim a, M acieja Jó zefa K w iatkow skiego i Ja n a G ó rsk ie ­ go (6 listo p ad a) oraz w 110 rocznicę urodzin Tadeusza Szturm de S ztrem a (12 listopada). We w spółpracy z M uzeum N iepodległości zorganizow ano 7 pokazów filmów d o k u m e n ta l­ nych (z nich 6 w ram ach cyklu „w ieczór p am ięci” pod p a tro n a te m prof. W ładysław a Bartoszew skiego). D la uczestników O lim piady H istorycznej Sekcja D ydaktyczna T M H zorganizow ała 18 wykładów (frekw encja 70-150 uczestników ). Kom isja H istorii K obiet

548

w Walce o N iepodległość, p o d o b n ie ja k w latach ubiegłych, koncentrow ała się głów nie na opracow yw aniu m ateriałów do „Słow nika uczestniczek walki o niepodległość Polski”, t. II. Z arząd T M H pow ołał, jak co roku, jury celem w yboru najlepszych varsavianów za 2001 r. L a u re a to m w ręczono dyplom y honorow e i grafiki podczas X X X V I Sesji Varsavia- nistycznej w M uzeum W ojska Polskiego. K ontynuow ano staran ia dla uczczenia pam ięci prezy d en ta W arszawy S tefana Starzyńskiego, zwłaszcza w szkołach jego im ienia.

Przeprow adzono 3 zeb ran ia zw iązane z organizacją K oła Terenow ego w U rsusie. P o ­ czątek działalności K oła — 29 p aździernika 2002 (liczyło ono kilkudziesięciu członków i sym patyków).

W ydano je d n ą w łasną publikację („W arszaw a i stolice reg io n aln e II R P we w rześ­ niu 1939 roku i w początkach Polskiego Państw a P o dziem nego” (p raca zbiorow a pod red. M arian a M. D rozdow skiego i H anny Szw ankow skiej). T M H było współwydawcą trzech innych pozycji.

W roku 2002 nastąp iła zm iana na stanow isku re d a k to ra „P rzeglądu H istorycznego”. D otychczasow y re d a k to r prof. A ndrzej W yrobisz ustąpił n a w łasną prośbę, zaś funkcję tę objął prof. W łodzim ierz L e n g a u e r. W skutek zm niejszenia dotacji z KBN pism o ukazy­ w ało s ię — jak zapisano w spraw ozdaniu — „dzięki społecznej postaw ie zespołu redakcyj­ nego, pracującego honorow o o raz życzliwości W ydawnictwa D iG ”.

D otację na działalność statu to w ą T M H w 2002 r. przyznał W ydział K ultury i Sztuki U rzęd u m.st. W arszawy (3 tys. zł na zakup grafik i dyplom ów dla autorów najlepszych var- savianów 2001 r.).

W roku 2002 zan otow ano nieznaczny spadek liczby członków — do 493 (w tym 4 h o ­ norow ych). Spośród nich składki opłaciło 271 osób, tj. 55 p ro c e n t (w tym: za rok 2003 — 42 osoby, do roku 2002 — 119 osób, a do roku 2001 — 110 osób).

R O K 2003

W 2003 r. Z arząd T M H odbył 9 zebrań.

Towarzystwo działało w ram ach dziew ięciu sekcji i kom isji (w tym K oła T erenow e­ go w Ursusie, założonego w październiku 2002 r.; w końcu 2003 r. do Koła należało 16 osób). Z arząd T M H we w spółpracy z innymi instytucjam i zorganizow ał 4 spotkania. D zia­ łalność odczytow ą (w tym dla członków T M H ) co dwa tygodnie prow adziła K om isja B ad a­ nia D ziejów Warszawy przy IH PAN, kierow ana przez prof. M arian a M. D rozdow skiego.

Z im prez naukow ych o szerszym znaczeniu odbyły się m .in. sp o tk an ia pośw ięco­ ne pam ięci prof. Tadeusza Jędruszczaka, prof. Stanisław a H e rb sta i prof. E ugeniusza Szwankowskiego. 12 m aja w Ż IH odbyła się sesja varsavianistyczna „R ok 1943 w dziejach E uropy, Polski i W arszawy” . 12 października odbyła się Sesja K ościuszkow ska w M aciejo­ wicach, zaś 30 listopada sp o tk an ie w A rsen ale na te m a t „U lica Nalewki. Polsko-żydow ­ skie pogranicze w W arszawie” (połączone z przem arszem daw ną ulicą Nalewki, z udziałem grupy m łodzieży). K ontynuow ano inne, spraw dzone form y działalności, jak wykłady o rg a ­ nizow ane przez Sekcję D ydaktyczną dla uczestników O lim piady H istorycznej.

W roku 2003 w ydano publikację „O roku ów... E p o k a n ap o leo ń sk a w polskiej h isto ­ riografii, litera tu rze, sztuce i tradycji” (w ydanie tej pracy zbiorow ej wsparły dotacje — 10 tys. zł z M O N i 8 tys. zł z Z a rz ą d u m.st. W arszawy).

Liczba członków T M H utrzym ała się na niem al niezm ienionym poziom ie: 496 osób (w tym czterech członków honorow ych).

K A L E N D A R IU M T M ll W LA TA CH 1996-2006

549

W porów naniu z rokiem ubiegłym (2002) zan o to w an o regres w zakresie opłacania składek. W płynęło ich jedynie 198 (w tym 38 zaległych).

RO K 2004

R ok 2004 obfitow ał w im prezy naukow e organizow ane przez T M H . Towarzystwo prow adziło działalność naukow ą w ram ach 9 sekcji (w stosunku do roku 2002 doszła S ek ­ cja Spraw Narodow ościow ych — działała tylko je d e n rok). Ł ącznie w ram ach sekcji odby­ ło się 66 spotkań, częściowo we w spółpracy z innymi instytucjam i, np. siedem projekcji filmów historycznych w M uzeum N iepodległości. S zerokie sp ek tru m tem atów , o b e j­ m ujących wszystkie epoki historyczne, charakteryzow ał prace Sekcji D ydaktycznej. Z e szczególnym zainteresow aniem spotkały się dwa zeb ran ia w spom nieniow e dla uczczenia zm arłych profesorów — A lek san d ra G ieysztora i A n to n ieg o M ączaka. Tradycyjnie d o m i­ now ała tem atyka X X w. (28 sp o tk ań ), a zwłaszcza drugiej wojny światowej (13 spotkań oraz cztery nt. P ow stania W arszaw skiego — w związku z jego 60 rocznicą). Pow staniu W arszaw skiem u pośw ięcono dwie sesje naukow e organizow ane przez Z a rz ą d T M H : „M iędzynarodow e echa Pow stania W arszaw skiego” (1 5 -1 6 czerw ca) o raz sym pozjum zorganizow ane w K rakow ie, w związku z X V II Pow szechnym Z jazdem H istoryków , („P lan »B urza« i Pow stanie W arszaw skie” ; do późnych godzin wieczornych uczestniczyło w nim 130 osób). O dbyło się tradycyjne już X X I Sym pozjum Kościuszkow skie w M aciejo­ wicach. N a dorocznej Sesji Varsavianistycznej, w obecności 320 uczestników , w ręczono nagrody-dyplom y za najlepsze p race pośw ięcone historii W arszawy i regionu.

N a w niosek T M H Sejm R P ustanow ił rok 2004 R okiem W ładysław a G rabskiego. To­ warzystwo m iało też udział w decyzji R ady Warszawy, ustanaw iającej rok 2004 R okiem S tefana Starzyńskiego.

D o k o n an ia edytorskie T M H w 2004 r. to publikacja trzech książek (Towarzystwo by­ ło instytucją spraw czą).

W grudniu 2004 r. T M H liczyło 469 członków , z których je d n a k — ja k zapisano w spraw ozdaniu — 117 „notorycznie nie płaci składek, do tych osób w strzym ano wysyłkę „K om unikatów ”.

R O K 2005

24 m aja w ybrano nowy Z arz ąd T M H z prof. A ndrzejem R achubą jak o prezesem . W całym 2005 r. odbyło się 10 z eb rań Z arządu.

W roku 2005 nastąpiło połączenie sekcji — Studiów Krytycznych i Biografistyki (p o ­ w stała Sekcja Biografistyki i Studiów Krytycznych). O prócz tego działały sekcje: H istorii Warszawy, D ydaktyczna, H istorii W ojskowej, H istorii S p o łeczn o -G o sp o d arczej o raz K o­ misja H istorii K obiet w Walce o N iepodległość; p rzestała funkcjonow ać Sekcja H istorii Najnowszej.

Ł ącznie zorganizow ano 59 sp o tk ań , w tej liczbie cztery sesje naukow e:

— „M iędzynarodow e aspekty Insurekcji K ościuszkow skiej” (23 kw ietnia, razem z W ojskowym B iurem B adań H istorycznych i A k ad em ią O brony N arodow ej),

— X X X V III Sesja Varsavianistyczna „R ok 1945 w dziejach Warszawy, Polski i Św iata” (z w ręczeniem dyplom ów honorow ych za najlepsze varsaviana lat 2004/2005 — 16 m aja).

550

— X X II M iędzynarodow e Sym pozjum Kościuszkow skie w M aciejow icach (we w spółpracy z Polską F undacją K ościuszkow ską — 16 października),

— K o nferencja pośw ięcona pam ięci Ignacego J. P aderew skiego (7 listopada). W roku 2005 sekcje i kom isje T M H zorganizow ały 45 prelekcji, 7 pokazów film o­ wych, 3 dyskusje panelow e:

— „B ilans społeczn o -ek o n o m iczn y III R P ” (17 stycznia, 102 uczestników ), — „W kład S tefan a Ż ero m sk ieg o do polskiej kultury literackiej” (18 października), — „M iejsce Juliusza Poniatow skiego w polskiej kulturze politycznej” (17 listopada). K ontynuow ano inne, spraw dzone form y pracy, jak p relekcje dla uczestników O lim ­ piady H istorycznej (o rg an izato r — Sekcja D ydaktyczna T M H ). K om isja H istorii K obiet w Walce o N iepodległość kontynuow ała prace redakcyjne n ad II to m em „Słow nika uczest­ niczek walki o niepodległość Polski. Z m a rłe po drugiej w ojnie św iatow ej”. W kw ietniu członkow ie K oła T M H w U rsusie włączyli się do organizow anego dla m łodzieży szkolnej przez K oło Św iatow ego Zw iązku Ż ołnierzy A K rajdu „Szlakiem N aszej H isto rii”.

N a początku roku ukazały się dwa tom y przygotow yw ane jeszcze w ro k u 2004: — „M iędzynarodow e aspekty Pow stania W arszawskiego 1944 roku. D okum enty, r e ­ feraty i kom unikaty sesji naukow ej In sty tu tu H istorii Polskiej A kadem ii N auk i Towarzy­ stwa M iłośników H istorii. 15-16 czerw iec 2004 r.”,

— „A rchiw um P rezydenta W arszawy S tefana Starzyńskiego”, 1 .1.

D zięki pom ocy finansow ej M inisterstw a N auki i Inform atyzacji przygotow ano dwie publikacje:

— „Pieczęcie w daw nej R zeczypospolitej. S tan i perspektyw y b a d a ń ” (skierow ano do druku),

— „ Z iem ie polskie w obec Z ach o d u . S tudia nad rozw ojem średniow iecznej E u ro p y ” (skierow ano do druku).

P race wydawnicze T M H były m ożliwe dzięki dotacjom z M inisterstw a N auki i In fo r­ m atyzacji, przedsiębiorstw a Tram w aje W arszawskie Sp. z o. o. oraz z M iejskiego P rzed się­ biorstw a W odociągów i K analizacji (łączna kw ota 45 700 zł).

W 2005 r. przyjęto 11 nowych członków; zm arło 11. W końcu roku T M H liczy­ ło 364 członków (o p o n ad stu m niej niż rok w cześniej, co wynikało z w ykreślenia „ m art­ wych dusz”).

O G Ó L N A C H A R A K T E R Y ST Y K A O K R E SU 1996-2005

N a początku analizow anego okresu T M H podjęło p ró b ę rozszerzenia działalności na g ru n t m iędzynarodow y. N iepow odzenie próby zorganizow ania konferencji w W ilnie (w skutek w ycofania się d o n ato ró w ) zm usiło Towarzystwo do ograniczenia aktyw ności n a ­ ukowej tylko do obszaru Polski (głów nie W arszawy i — w zw iązku z sym pozjam i kościu­ szkowskimi — M aciejowic).

Przez om aw iane dziesięciolecie działały sekcje: D ydaktyczna, H istorii Warszawy, H istorii W ojskowej, H istorii K obiet w W alce o N iepodległość, a także Studiów K ry­ tycznych (k tó ra w 2005 r. połączyła się z u tw orzoną w 1999 r. Sekcją Biografistyki). Ż y­ wą działalność prow adziła Sekcja H istorii S p o łeczn o -G o sp o d arczej (założone w 2000 r.). C iekaw e inicjatywy — pow ołania Z esp o łu D ziejów Lwowa (1999), H istorii X V II w ieku (2001) o raz Spraw N arodow ościow ych (2004) — nie okazały się trw ałe.

K A L E N D A R IU M T M H W LA TA CH 1996-2006

551

Liczba członków — podstaw ow y składnik oceny spraw ności organizacyjnej — w om aw ianym o kresie spadła dram atycznie z 880 w styczniu 1996 r. do 364 w roku 2005, co w dużej m ierze wynikało z w ym ierania najbardziej w iernych (starszych) członków i niewy­ starczającego zain tereso w an ia pracam i T M H m łodych historyków i m iłośników tej dzie­ dziny wiedzy.

Z m iany w tym zakresie ilustruje zestaw ienie:

Rok Liczba członków TMH

1996 880 (styczeń) 564 (grudzień) 1997 584 1998 524 1999 476 2000 466 2001 513 2002 493 2003 496 2004 469 2005 364

Z an o to w a n o daleko idące zm niejszenie dotacji na realizację celów statutow ych T M H , co ograniczyło możliwości w ydaw ania książek. N ato m iast w całym om aw ianym okresie ukazywał się „Przegląd H istoryczny”. Z m niejszone wpływy za składki członkow ­ skie były wielkim u tru d n ie n iem w pracach Z a rz ą d u i sek re ta ria tu (pow odow ały konieczne oszczędności). A N E K S 1. O B S A D A G Ł Ó W N Y C H F U N K C JI W Z A R Z Ą D Z IE T M H O D C Z E R W C A 1996 R. D O K O Ń C A 2006 R. Prezesi: doc. (p ro f.) A ndrzej R ac h u b a (1996-1999) prof. W ojciech Iw ańczak (1999-2005) prof. A ndrzej R ach u b a (o d 2005) W iceprezesi:

prof. Ryszard K iersnow ski (1996-1999) d r Janusz O dziem kow ski (1996-1999) prof. A ndrzej R ach u b a (1999-2002) doc. (prof.) Jerzy E isler (1999-2002) prof. Paweł P. W ieczorkiew icz (2002-2005) prof. A ndrzej K arpiński (o d 2005)

552

S ekretarze:

d r B artłom iej K aczorow ski (1990-1996) d r M aria Wis'niewska (1996-1999)

m gr (d r) Sław om ir G órzyński (1999-2005) d r M aria Wis'niewska (od 2005)

Skarbnicy:

d r (doc.) A ndrzej K arpiński (1996-1999) d r Tom asz O chinow ski (1999-2002) m gr M ariusz M alinowski (2002-2005) d r Ewa B ulska (od 2005)

Prezydium :

W ojciech Iw ańczak (od 2005) A ndrzej K oryn (od 1999) H enryk R utkow ski (od 1996) H an n a Szw ankow ska (od 1996)

A N E K S 2. S E K C JE I K O M IS JE T M H W L A T A C H 1996-2005 Sekcje/Komisje 1996 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Historii Warszawy + (5) + + (6) + + + (6) + (8) + (8) + Dydaktyczna + (20) + (14) + (16) + + + (18) + (16) + (16) + Studiów Krytycznych + (6) + + (7) + + + (5) + (2 ) _{+ (1)} * Biografistyki - - _{+ (2) + + + (1) + (4) + (5)} Historii Wojskowej + (5) + + (8) + + + (12) + (13) + (13) + Historii Najnowszej + + + (4) + + _{+ (1)} + (8 ) + (5 -6 ) -Historii Kobiet + + + + + + + + +

Z espół Dziejów Lwowa _ _ + (2) - - -

-Historii S połeczno- G ospodarczej - - - + + + (5) + (9) + (12) + ! Historii XVII w. - - - - ₊ - - - -Spraw Narodowościowych - - - - _- - - _{+ (1)} -Legenda:

+ — oznacza istnienie sekcji; cyfry w nawiasach oznaczają liczbę zebrań sekcji, gdy były one podane w sprawozdaniach

K A L E N D A R IU M T M H W LA T A C H 1996-2006

553

A N E K S 3.

Z M IA N Y W Y S O K O Ś C I S K Ł A D E K C Z Ł O N K O W S K IC H T M H W L A T A C H 1996-2005

1996

Składki wynosiły: 20 zł i 10 zł dla em erytów (opłaciło je 375 członków ). 1997

Składki podw yższono do kwoty 25 zł i 13 zł dla em erytów (opłaciło je niecałe 200 osób). 1998

Składki podw yższono do kwoty 40 zł i 20 zł dla em erytów oraz stu d en tó w (opłaciło je 418 członków).

2000