Spis treści
Wstęp ... 9
Rozdział I. Filozoficzne i aksjologiczne podstawy wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców. Godność człowieka pracy a godność pracodawcy ... 14
1. Uwagi wstępne ... 14
2. Godność człowieka w aspekcie wolności zrzeszania się ... 15
2.1. Godność osobowa ... 18
2.2. Godność osobowościowa ... 20
3. Zakres terminu „wolność” i prawne definicje wolności człowieka ... 21
4. Wolność zrzeszania się jako liberalne prawo wolnościowe ... 25
4.1. Koncepcja wolności zrzeszania się według J.S. Milla ... 26
4.2. Koncepcja wolności zrzeszania się według J. Rawlsa ... 29
5. Podsumowanie ... 31
Rozdział II. Źródła i rys historyczny wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców ... 33
1. Uwagi wstępne ... 33
2. Źródła powszechnej wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego ... 34
3. Wolność koalicji w międzynarodowym prawie robotniczym na przełomie XIX/XX wieku – Stany Zjednoczone Ameryki, Niemcy, Anglia i Francja ... 41
3.1. Stany Zjednoczone Ameryki ... 42
3.2. Niemcy ... 47
3.3. Anglia ... 50
3.4. Francja ... 53
4. Geneza i rys historyczny wolności koalicji w polskim prawie robotniczym ... 55
4.1. Wolność koalicji (robotników) pracowników i pracodawców w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego... 60
4.1.1. Wolność zrzeszania się w przepisach konstytucyjnych ... 62
4.1.2. Dekret z dnia 8 lutego 1919 roku o pracowniczych związkach zawodowych ... 68
4.1.3. Ustawa z dnia 17 lutego 1922 roku o służbie państwowej ... 70
4.1.4. Ustawa z dnia 3 grudnia 1924 roku zmieniająca przepisy o zrzeszaniu się pracowników państwowych ... 70
4.2. Osłabienie wolności koalicji w latach 1929–1932 ... 71
5. Wolność zrzeszania się partnerów społecznych w latach 1944–1952 ... 77
5.1. Kształtowanie się wolności zrzeszania się w Polsce w latach 1944–1952 .. 77
5.2. Prawo zrzeszania się w związki zawodowe i wolność zrzeszania się w związkach zawodowych w konstytucji z 22 lipca 1952 roku ... 78
6. Podsumowanie ... 84
6
Rozdział III. Pojęcie wolności zrzeszania się partnerów społecznych
w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ... 88
1. Uwagi wstępne ... 88
2. Wolność zrzeszania się w wybranych konstytucjach państw europejskich ... 91
3. Wolność zrzeszania się a prawo do wolności zrzeszania się partnerów społecznych w Konstytucji RP ... 98
4. Wolność a prawo – charakter prawny konstytucyjnej regulacji chronionych dóbr ... 99
5. Problemy z interpretacją art. 12, 58 i 59 Konstytucji RP w aspekcie wolności zrzeszania się partnerów społecznych ... 107
6. Granice korzystania z prawa do wolności zrzeszania się partnerów społecznych na gruncie uregulowań w Konstytucji RP ... 115
7. Zasada pluralizmu związkowego w aspekcie wolności zrzeszania się pracowników i pracodawców ... 118
8. Podsumowanie ... 120
Rozdział IV. Standardy wolności zrzeszania się partnerów społecznych według prawa międzynarodowego i europejskiego ... 122
1. Uwagi wstępne ... 122
2. Prawo międzynarodowe ... 123
2.1. Traktat wersalski ... 123
2.2. Wolność zrzeszania się w świetle aktów ONZ ... 124
2.2.1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ... 124
2.2.2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ... 126
3. Standardy wolności zrzeszania się partnerów społecznych w dokumentach przyjętych przez Międzynarodową Organizację Pracy ... 138
4. Charakterystyka europejskiego prawa pracy a unormowania w zakresie wolności zrzeszania się partnerów społecznych ... 152
4.1. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności ... 154
4.2. Europejska Karta Społeczna i Zrewidowana Europejska Karta Społeczna w kontekście prawa do podejmowania akcji zbiorowych przez pracowników i pracodawców ... 167
5. Wolność zrzeszania się pracowników i pracodawców w prawie Unii Europejskiej ... 179
5.1. Prawo pierwotne – traktaty i karty praw podstawowych ... 179
5.2. Standardy wolności zrzeszania się w prawie wtórnym ... 183
5.2.1. Prawo do prowadzenia rokowań zbiorowych ... 185
5.2.2. Prawo partnerów społecznych do działań zbiorowych ... 186
6. Podsumowanie ... 187
Rozdział V. Wolność zrzeszania się pracowników w związkach zawodowych w polskim prawie pracy ... 188
1. Uwagi wstępne ... 188
7
2. Zakres podmiotowy ... 192
2.1. Wolontariusze ... 194
2.2. Samozatrudnienie ... 195
2.3. Emeryci, renciści i osoby bezrobotne ... 197
2.4. Służby zmilitaryzowane ... 198
3. Ograniczenie prawa do wolności zrzeszania się na gruncie przepisów Konstytucji RP ...202
3.1. Sędziowie ... 202
3.2. Najwyższa Izba Kontroli ... 205
3.3. Generalny Inspektor Danych Osobowych ... 209
3.4. Rzecznik Praw Obywatelskich ... 209
3.5. Rzecznik Praw Dziecka ... 210
3.6. Prezes Narodowego Banku Polskiego ... 211
3.7. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji ... 213
4. Problematyka wolności zrzeszania się osób wykonujących pracę na podstawie cywilnoprawnych stosunków zatrudnienia ... 214
4.1. Umowa-zlecenie ... 216
4.2. Umowa o dzieło ... 218
5. Podsumowanie ... 219
Rozdział VI. Wolność zrzeszania się pracodawców w polskim prawie pracy ... 222
1. Uwagi wstępne ... 222
2. Wolność zrzeszania się pracodawców na gruncie art. 18(1) k.p. ... 226
3. Wolność zrzeszania się w organizacjach pracodawców według Ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o organizacjach pracodawców ... 229
4. Wolność zrzeszania się pracodawców – zakres podmiotowy ... 234
5. Zakaz ingerencji w działalność związków zawodowych ... 237
6. Zasada samorządności organizacji pracodawców ... 239
7. Zasada niezależności organizacji pracodawców ... 243
8. Autonomia organizacji pracodawców ... 254
9. Prawo pracodawcy do obrony swoich interesów. Lokaut jako autonomiczny instrument ich obrony ... 258
10. Podsumowanie ... 264
Rozdział VII. Tworzenie związków zawodowych i organizacji pracodawców .... 265
1. Uwagi wstępne ... 265
2. Zakładanie związków zawodowych i organizacji pracodawców ... 267
3. Rejestracja związków zawodowych i organizacji pracodawców ... 272
4. Podsumowanie ... 275
Zakończenie ... 277
Spis skrótów czasopism ... 286
Bibliografia ... 287
