Wrzesiński Edward

F

1

IS Z A W A R T O Ś C I TECZKI — £>. 1 i ...

1/1. R elacja .fo. H 3 4 " " ^

I/2. Dokumenty (sensu strlcto) do lyczące osoby relatora ^ 5 ” . 5 3

I/3. Inne rńalerialy dokumentacyjne do lyczące osoby refalora J L ' >

II. Materiały uzupełniające relację £

111/1 - Malerialy dolyczące rodziny relatora -—

lli/2 - Malerialy dotyczące ogólnie okresu sprzed 1039 r. — /

III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — - 111/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r . ---

III/5 -in n e ... ~— ■

IV. K o re sp o n d e n c ja ---

V. Nazwiskowe karły informacyjne

VI. Fotografie J k i ^ C

2

3

Ł yc ie moje w zasadniczym przebiegu związane b y ło z w oj3ki(

Pislpc ja Edwarda. "rr.?,s:ńński®/;o p.s .u ta d ek 1*

v* Państw owym Gimnazjum Klasycznym w Bydgoszczy. 0kre3 gimnazjalny t o aktywny u d z ia ł w pracach 5 - t e j drużyny h a r c e r s k ie j im. Zawiszy Czarnego, 385 dni obozów stałych i wędrownych, kursów, m. i n . /drużynowych, in s tru k to r s k i/ p e łn ie n ie

obowiązków przybocznego kcmendy H hufca, próba na podharcmistrza.

V."e wrześniu 1937r. powołanie do 3łużby wojskowej __ Szkoła Dodchorążych Rezerwy A r t y l e r i i we 'U łodzim ierzu W ołyńskim, a po zadeklarowaniu do służby zawodowej , Szkoła Podchorążych A r t y l e r i i w Toruniu. PrzydziaŁwwj— wojenny w sierpniiu 1939 r . do 27 pa l we Yś łodzim ierzu W ołyńskim. Grupa " W łodzim ierz" skutecznie wzbraniała p r z e j ś c i a przez Bug pod Uściługiem wojskom niemieckim, zadając im dotkliw e

s t r a t y , s z c z e g ó ln ie ogniem a r t y l e r i i . W walkach tych-brałem u d z ia ł na stanowisku dowódcy plutonu 75 cim armat.’*/ tym o k re s ie powiadomiono nas / n i e o f i c j a l n i e /

o nadaniu stopnia podporucznika. \'le 'Si ło d zim ierzu przebywał także marsz. tfmigły-j Rydz, który stąd w yjechał w nocy z 13 /14 września.

17 lub 18 września grupa ł' W łod zim ierz" opuściła garnizon udając s ię do Hrubio-j

i

3zowa. Próby przedostania s ię na południe/ na 'Węgry/ skończyły s ię niep wodzeniem pod Rawą Ruską i odtąd kierujemy s ię na Zflmośó-Warszawę. Kończy s ię t o niestety^

obozem jenieckim w Górze K a lw a r ii. Z obozu zbiegłem, udając s ię do Bydgoszczy.

Panował tu straszny t e r r o r . Z okien naszego mieszkania przy u l i c y Śniadeckich c z ę s to widziałem samochody załadowane ludźmi, ^żywi i martwi/ k ie ru ją c e się

rzucać s ię w oczy okupantom i p rze b yw a li r a c z e j w domach, u lc e b yły zbyt n i e -

jako chałupnik - krawiec.

Do miasta w r a c a li pow oli je g o mieszkańcy, a wśród nich bardzo n i e l i c z n i o f i c e r o - w ie, podchorążowie, p o d o fic e ro w ie zawodowi. XI kontaktach osobistych, rozmowach poruszano coraz c z ę ś c i e j i ś m ie le j problemy zabezpieczenia sprzętu wojskowego p o zosta łeg o po walkach i sprawy zorganizowania s ię na cza3 końca wojny i p r z e ­ pędzenia okupanta.

Pierwsze moje kontakty miały m ie jsce wśród ż o ł n i e r z y zawodowych już pod koniec 1939r» a w styc zn iu następnego roku zostałem zaprzysiężony do Z ^ Z - skrót je s z c z e d łu g i czas b y ł określany jako " Związek Wojskcuych Zawodowych"^

Pierwsze zadania t o kolportowanie wiadomości radiowych i podnoszenie na duchu, poszukiwanie broni i innego sprzętu wojskowego, u s ta le n ie ż o ł n i e r z y którzy w r ó c i l i do m i a s t a . '

Y/zmagają s ię r e p r e s j e , Niemcy w y s ie d la ją z miasta, w ysyłają na przymusowe

i

roboty d c M lo m lo c . Mają m iejsce aresztow ania, procesy, wyroki, wywozy do obozów koncentracyjnych. Zorganizowane p i ą t k i , potem t r ó j k i to p n ie ją i rozrywają s i ę . Rwą s ię kontakty w pionach organizacyjnych i pozictnach. Np. mój przełożony ✓ vi la ta c h 1940-41 kpt. Hoffmann z o s t a j e aresztowany i wysłany do Satutthofu

& pcaógł mi , gdy 2 l a t a p ó ź n ie j ja tam t r a f i łe m / . Znowu szukanie kontaktów wiązanie zerwanych n i c i organizacyjnych.

stronę ELacu Piastow skiego. Polacy., a s z c z e g ó ln ie m łtd zi mężczyźni, s t a r a l i nie­

bezpieczne. Obowiązywał przymus pracy, byłem zatrudniony wraz z bratem Henrykiem

4

W czerwcu 1942r,, w wyniku k o n t r o l i mieszkań Polaków, zostaliśm y skierowani wraz z bratem do pracy przymusowej do składnicy amunicji l o t n i c z e j w Oso.iej Górze.;

/ lu ftm u n io tsa n s ta lt/ jako robotnicy tra n s p o rto w i. Vł tym czasio-S^iw La moje kontakty organizacyjne t o : Zygmunt Szatkowski / Wiesław/, J ó ze f Eichptaedt

/ Mikrus/ Aleksander.SzuLe/"Michał/ f n i e z a l e ż n i e " ^ i l l i " / nazwiska n ie znałen/' , na Warszawę, g d zie stanowić miałem rezerwę organizacyjną/ I I rzu t ? /

Ze względu na m ie jsc e pracy, otrzymałem kacTanie zorganizowania placówki w Ooowej Górze ^z głównym zadaniem zaopatrywania w amunicję, broń i inny sp rzęt wojskowy, prowadzenie wywiadu odnośnie adresatów w ysyłanej amunicji. Zczasem doszedł do t e g o

sabotaż p o leg a ją c y na uszczuplaniu zapasów amunicji / zakopywanie w ziem i na t e r e n ie zakładu/, uszkadzanie zapalników bomb. Między innymi do wagonów z bonbami lo tn ic z y m i ładowaliśmy na spód małą / L C-^0 / posiadającą odbezpiecz cny za p a ln ik bezaładnikowy. K ła d ło s ię j ą wzdłuż o s i wagonu, większe s z a rp n ię c ie

wagonu na t r a s i e , powodowało wybuch.

Zadanie zorganizowania placówki wykonałem werbując i zaprzysięga ją c jako,, bezpośzfe.ł;-.

rednich współpracowników:

chor. Leone Stobrawę / powstaniec w ie lk o p o ls k i/ jako swego zastępcę, s t . wachm. Władysławy Kowalskiego

P ó ź n ie j dodatkowo:

Aleksander Iwanow _ do p rze fz u tu amunicji do Borów Tucholskich

Tadeusz Brukwicki __ organizacja i utrzymanie Łączności, współpraoa a harcorsfcai Henryk W rzesiński ]_ mój b r a t/ zakopywanie amunic j i , oraz j e j wywóz poza składnicę Druga tró jk a n ie w ie d z ia ła kto j e s t komendantem. Kontakt z n ią b y ł przez mego za stęp cę,

W składnicy Stobrawa p e ł n i ł obowiązki kierownika brygady, jegfc podwładnym b y ł Kwwlnki , repzta t o ro b o tn icy tran sp ortow i.

Wypadły mi wczasie pracy w składnicy dwa niebezpiecznezadania * p ie r a s z e t o wykopy—

'

wanie w r e j o n i e kanału bydgoskiego bomby l o t n i c z e j i drugie t o ponowne zabezpiecz;

n ie wiązek małych bomb TO kg.' służących do rażen ia celów na powierzchni / I< c-10 / W n iektórych bombach b yły uzbrojone z a p a l n i k i . Tzreba b yło j e w ykręcić, same

skorupy z materjałem wybuchowym mogły być ponownie użyte po wkręceniu nouiych '

zapalników.

Z fro n tu przywożono do skład nicy duże i l o ś c i łusek, amunicji do broni rę czn ej c z y ś c i u zb rojen ia, n iera z zn a la zła s ię część rewolweru, a nawet c a ł y . To wszystko wędrowało do baraku,w którym pracowały k o b ie ty których zadaniem była segregacja,

czys zcze n ie, konserwacja, i pakowanie do skrzynek. Stąd t o t r a f i a ł o do nan.

Uuazym zadaniom było uszczuplanie t o g o , o o drobiono przez zakopywanie, podmianę na nową amunicja i wywóz poza obręb np. do Borów Tucholskich czy w m ie ście.

W.miarę sukcesów wojsk niemieckich na wschodzie i na Bałkanach znajdywano niewy­

buchy bomb. W g n ie ś d z ie zapalników znajdowało aię kartka podająca składnicę, w k t ó r e j bomba z o s ta ła uzbrojona. Stąd,,za moich ozasów, dwukiotneOwizyty" Komisji i gestapo. Nasz ogniom istrz b y ł z a in t e i’ esowany w tym, by nie jechać na fr o n t i ni-wic5

s tw ie rd za ł , żc c a ły c z n n był przy nas; pracujemy dobrze. Sprawdzenie gotowych 0 o w ysyłki bomb nio wykazało żudnych uszkodzoń c z y niOprawidłowośoi. V?idoczniO d e fe k ty n a s tą p iły p ó ź n i e j . Po d r u g ie j k o n t r o l i zostałem jednak zwolniony z p rac y.

Bezpośrednią komendę nad placówką p r z e j ą ł mój zastępca p. Stobrawa /Z-ca. Ko­

w alski/. Dalszy, kontakt utrzymywałem przez mego brata , który nadal tam pozos­

t a ł , zwolniono go p ó ź n ie j przenosząc do Łągnowa. j

y /'

Zostałem zatrudniony w fa b ryce " Kauczuk"/" Oatlandwerke"/ u l . Fordońska, g d z ie wykonywano przo d k i do kuchni i d z i a ł .

Z mieszkania zostaliśm y w y s ie d le n i i zamieszkaliśmy na strychu tego samego budynku. Jedyna d o g o d n o ś ć t o dwa w e jś c ia / od, u l , Śniadeckich i Sienkiewicza!/

Otrzymałem p o le c e n ie zorganizowania punktu przyjmowania pęczty z Torunia.

‘ I

Zor&anizcwałem go u p. Szantruczeka przjry u l . 20 ^ ty c z n ia .

XI marcu 1944r. n a s tą p iła kolejna wsypa. Objęła Toruń i Bydgoszcz. Aresztowani z o s t a l i " Wiesław” - Szatkowski, 2 ic h s t a e d t - ’’ Mikrus", Ula Klunder. Jako zagrożony miałem wyjechać do Borów Tucholskich.

1 lcwietnia( po pracy powiadomiłem i ostrzegłem Stobrawę oraz Kowalskiego, n ie wiedziałem źo nu mnia- już czek a ją gostapowcy na strychu /naszG ncwe mieszkanie/Zabrano mnie do s ie d z ib y gestapo przy s t a d io n ie , tam już

zastłempkatcwanego p. Szantruczka uwieszonego za kajdanki na k a l o r y f e r z e , obok na podłodze pas rupturowy i p r o te z y . Na a t o l e kartka / dobrze widoczna/

z moim n^zwiskie i adresem / p o d e jś c ie psychologiczne/.

\i nocy p r z y w i e ź l i do k o n fro n ź a c ji Szatkowskiego i Eiciistaedta. Stąd po " wstęp nym" przesłuchaniu t r a f i ł e m do w ię z ie n ia przjr f a ł a c h J a g ie llo ń s k ic h / b yły

browar/. XI o k res ie św iąt '*• ielkanocnych m iał m ie jsce n a lo t na Bydgoszcz. Przed­

gon! on o nas z c e l dó piw n ic. Przy o k a z ji z d o ł a l i ś m y s ię skontaktować/szcze­

g ó l n i e " Mikrus” z a r e s z t otanymi z Torunia/ i uzgodnić zeznania . C hodziło o ogra n iczen ie z a się g u wsypy, co moim zdaniem, si3 udało.

Pod koniec Sierpnia p rzew ie zio n o nas do obozu koncentacyjnego w S z t u t f c h o f i e * Ył tym c z a s ie do obozu t r a f i ł o w ie lu powstańców warszawskich, k tó rzy od samego

początku z a c z ę l i organizować odczyty, wykłady, rozpoczęła s i ę także konapi- t|:

r a c j a .

Najtrudniejszyjokros obozu to jogo ewakuacja, która rozpoczęła s ię 25 styc zn ia 1945r. Pędzono nas p ie s z o d z i e s i ą t k i km. w głębokim śniegu, bocznymi drfcgami

przez Pomorze, zimno, głód od czasu do czasu brudny ziemniak z parownika dla świń, n o c l e g i v k o ś cio ła c h . Pomagali jak m ogli K a s z u b i}. im w ic iu z nos zawdzięcza ż y c i e . Każdy blok sta n o w ił jedną kolumnę, kto zostaw ał z t y ł u otrzymywał ritrzn ł w p o t y l i c ę . . W m. CJans k / Lęborka umieszczono nas w młodzież owym obozie budowlanych. Kopaliśmy rowy, praca ciężka ponad nasze s i ł y .

W'śród więźniów coraz b a r d z ie j r o z p r z e s tr z e n ia s ię t y f u s . U d d r ze n io wojsk ra d z ie c k ic h , o d c ię ły nas od zachodu*

5

6

u

• ' li I

Żywych wyprowadzono na drogę do Gdańska. Na drogach głównych i bocznych ś c is k Kolumny w ięźn ia rek i więźniów różnych narodowości podążają w różnych krzyżują™

cych s ię kierunkach* Kas o s ta te c z n ie zamknięto w w ię z ie n iu w Wejęherowie*

S tra żn icy u c i e k l i , opanowaliśmy c a łe w ię z ie n ie *

J e d n e j nocy wracają ż o łn ie r z d gdyż potzrebująmę mężczyzn do kopania ro*iów i obrony Gdańska. Do nas zebranych na d z ie d z iń c u w ię z ie n ia o t w o r z y li ogień k a ra b i­

nowy. Są z a b i c i i ranni. Nad ranem do miasta w jeżd żają c z o ł g i r a d z ie c k ie . Jesteśmy w o ln i. Ja w tym c z a s ie choruję na typową chorobę obozową* Biegunka

j występuje w form ie doćó o s t r e j , tl s z p i t a l u radzieckim u d z i e l a j ą nam wszystkim

niezbędnej pomocy. N ie k tó rzy b. w ie żn io w le r o z l i c z a j ą s ię z funkcyjnymi..

Wracam do dou do Bydgoszczy. 25 czerwca 1945i*« zostałem powołany

do służby wojskowej; w ery fik a c ja stopnia o fioo rs k ie go / 5 l u t e g o 1973*» przechodzą na emeryturę w stopniu -pułkownika, o s ta tn ia fu n k cja - zastępca1 kierownika

Studium Wojskowego Akademii R o ln ic z e j w Poznaniu,

Poznań, dnia 1 l u t e g o 1988*r* ^— 'Śłward W rze s iń s k i płk* w s t* spocz*

„ " W ładek"

, *.»••• ' ' . • • ii

‘

7

s

8

V

... x ---

O D Z N A K A P A M I Ą T K O W A Ułrała prawa noszenia odznaki. 5

§ 5.

Prawo do noszenia odznaki pamiątkowej Woł. S.

P. R. A . tracą: i' ‘ r .

a) karani sądownie lub dyscyplinarnie, za dezercję i j • im. Marcina Kolskiego

lub samowolne oddalenie się.

bł oficerowie wykluczeni z korpusu oficerskiego pra- . womocnem orzeczeniem O ficerskiego Sądu Ho­

norowego,

c) Inne osoby, fizyczne lub prawne, wymienione ^

w § 3 pod d), na podstawie uchwały ogólnego zebrania oficerskiego Woł. S. P. R. A ., zatwier- ' dzonej przez dowódcę O . K., orzekającej pozba­

wienie tych osób prawa noszenia odznaki. *

Zaopatrzenie w odznakę.

§ 7.

Koszta odznaki pamiątkowe] Woł. S. P. R. A . po­

nosi uprawniony.

Ś w ic J o w y Zwiqzek Żołnierzy

. WIE

60-713 Pozriań

KRA JO W EJ

U l i r i i s i r - y k / \ , —

dlegiośc! 18_

Tel. 54 1-4 6 2 .'5 4 1 -9 1 8 ŚRODOWISKO ŻOLNit-RZY OKRĘGU

POZNAŃSKIEGO » P A Ł A C

W O Ł Y Ń S K A • ' S Z K O Ł A P O D C H O R Ą Ż YC H

• : ł REZERW Y ARTYLERII

Druk. Wincentego i

9

/ f &

j O<Jc ' t z < r m - t o... ^ f i e n u z...■%}

" ^ ... if?v y?§;. ^'.;

Cr- c z /w - S /r c /’=>rv,\.,

Wyc^g z regulaminu odznaki;- — -?, O p i ś o d z n a k i .

§ 1.

Odznaka przedstawia sobą wylot lufy działa, na s i tle wnętrza której umieszczone jest godło państwowe.

>' Rozmiar 4 X 4 cm. Całość wykonana ze srebra.

Spcsćb noszenia odznaki.

§ ².

Odznakę pamiątkową Woł. S. P. R. A. nosi się na , mundurze, umocowaną na śrubce, na lewej piersi, u oficerów 4cm. poniżej guzika kieszeni górnej, u sze­

regowych—na wysokości 3-go guzika kurtki.

Upoważnienie do noszenia odznaki.

* § 3.

Upoważnienie do nadania odznaki pamiątkowej

odznaka pamiątkowa Woł. S. P. R. Ą. | * 0 1

i ' J „ b) zosfała nadana rozkazem Komendy | Woł. S. P. R. A. NrM / M - pkł... 2 .... £.:• *

z dnia J&£Z!*Z2£SL... 1 roku . ' }

Włodzimierz, dnia...i....««.... 19.

Komendant Wołyńskiej Szkoły \ Podchorążych Rezerwy A rtylerii

faktycznie służbę na stano­

wisku etatowem w Woł. S. P. R. A . przez przeciąg najmniej jednego roku,

podoficerowie, pełniący faktycznie służbę na sta­

nowisku etatowem w Woł. S. P. R. A . przez prze­

ciąg najmniej jednego roki»,

szeregowi z cenzusem , którzy ukończyli Woł. S.P.

R. A. z pomyślnym wynikiem i uzyskali tytuł pod­

chorążego,

inne osoby fizyczne lub prawne, które p ołożyły specjalne zasługi dla dobra Woł. S. P. R. A., na podstawie uchwały ogólnego zebrania oficerskie­

go Woł. S .P . R. A . zatwierdzonej przez Kcm en- danta Woł S. P. R. A.

10

3

R Z E C Z P O S P O L I T A P O L S K A

L E G I T Y M A C J A Nr 14636

W A R S Z A W A

dn. ...2 6. m a j a ... 195 2 r.

R o z k a z e m D o v .' u d c y ...

9 D y w . . P i e c h .... Nr 7 ...

z dnia 2 3 m a r c a 1 9 4 7 r . o d z n a c z o n y (a ) z o s fa ł(a )

...por,.S?3ZESlŃSKI...

... Edward...

S R E B R N Y M M E D A L E M Z A S ŁU Ż O N Y M NA POLU

C H W A Ł Y

Kancelaria Cywilna ftPre^y&jenła .R. P.

StanisUao Sajdak

( r '^ X W x L ji0 O o

P O L S K A R Z E C Z P O S P O L I T A U C H W A Ł Ą R A D Y P A Ń S T W A L U D O W A

odznaczony(o) został(a)

L E G I T Y M A C J A

N r .J L - 3 .6 0 3 6 E d w a r d s . J a n a

K R Z Y Ż E M P A R T Y Z A N C K I M

. WARSZAWA PRZEWODNICZĄCY

^^^^^tADY^MŃSTWA dn. 7 p a ź d z i e r n , 19 6 8 r.

11

- __________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________J

ZCCW Nr I Zam 1860 B 130671

12

R ZECZPOSPOLITA PO LSK A P O ST A N O W IE N IE M z dnia 26 sierpnia 1998 r.

5

LE G IT Y M A C JA

Nr 4-98-169

Warszawa dnia 26 sierpnia 1998 r.

Pan WRZESIŃSKI Edward s. Jana

odznaczony został

K R Z Y Ż E M A R M II KRAJOWEJ

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Aleksander Kwaśniewski

Świałowy Zw iązek Żołnierzy ARMII KRAJO W EJ OKRfc|G WIELKOPOLSKA 60-713 Poznań, Al. Niepodległości 18

Tel. 541-462. 541-918 ŚRODOWISKO ŻOŁNIERZY OKRĘGU

POZNAŃSKIEGO » P A Ł A C «

f

S/uuA-

‘ fo o M M M . a t 19 1 - a m -

P O L S K A R Z E C Z P O S P O L I T A L U D O W A

L E G I T Y M A C J A

Nr. 2 1 .3 -8 4 -8 8 MW

W A R S Z A W A

dn. 2 5 k w ie tn ia ...19 .84 r.

U C H W A L Ą R A D Y P A Ń S T W A

o d z n a c z o n y / a z c sta ł/ a

Ob. W R Z E S I Ń S K I ...

E d w a r d s . J a n a

M E D A L E M

»ZA UDZIAŁ W WOJNIE OBRONNEJ 1939 «

^ P R Z E W O D N IC Z Ą C Y » k W o Y B A Ń S T W A " V

/ 1

P O L S K A R Z E C Z P O S P O L I T A L U D O W A

U C H W A L Ą R A D Y P A Ń S T WA

o d z n a c ro n y (a ) zostaf(a)

L E G IT Y M A C JA

100-87-95 KO

Nr Edward s.Jana

KRZYŻEM OŚWIĘCIMSKIM

W A R S Z A W A

25 marca 87

dn. . ...19...r.

PRZEWODNICZĄCY RADY PAŃSTWA

13

»ln tro g r a fia « - 3809

• I n t r o g r a f l a - 1 18 /25 9/8 6

14

15

Światowy Zw iązek Żołnierzy ARMII K RA JO W EJ OKRt;G WIELKOPOLSKA 60-713 Poznań, Al. Niepodległości 18

Tel. 541-462, 541-918 ŚRODOWISKO ŻOŁNIERZY OKRĘGU

POZNAŃSKIEGO » P A Ł A C «

f f

*2^? jq u n

i 1 ^ 0 4 ,

S z - u u i - T^j ŁlJ & Cs

y\

\ - W t i u u A X - n $ o w \ h & j

KIEROWNIK

URZĘDU DO SPRAW KOMBATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH

SEKRETARZ STANU

przyznaje

n ,n .. Edwardowi Panu ( f e n i ) ...

WRZESIŃSKIEMU s. Jana

ODZNAKĘ

WETERANA WALK EPODLEGŁOŚĆ

- 7 1— *

Warszawa, d n ia ... 1995 r. SEKRETARZ STANU

4 %■ W ■ 3

ww-

16

Z A Ś W I A D C Z E N I E

Nr. fi735G i; . M A Z E ś/ Ń '3 * /

N azw isk o '

, / f . . . .

Im iona j >

/ Q . C C / W t . 3 < z r / i 'p j

D ala i m iejsce urtodzenia

i ’

i *

'jwawnac: pr:ei<i:a<m

°KP PKS 1 w 3 i5.0?t zriżk

URZĄD DO S P R A W K O M B A TA N TÓ W I O SÓ B R E P R E S JO N O W A N Y C H

Niniejsze zaśw iadczenie uprawnia do ulg i św iadczeń określonych w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r.'o kom batan­

tach oraz niektórych o so b atb będących ofiarami represji w ojennych i okresu po­

w ojennego (D z.U . nr 17, poz. 7 5 z póź­

niejszymi zmianami).

podpis posiadacza za św iad czen ia

RODZAJE I OKRESY s-«

ZALICZANE DO UPRAWNIEŃ

I USTAWOWYCH

Okioiiy do

l / M f l W

[ .Wyszp/ogólnienie

J / y - t a

Przepis ustawy

f o J J T T u * * ? i ą s o u m ...

i'h

•M i } It

Si

| :<? . v i • Adres zarnjesżkapia

I />otov/y Zv/?qzek Żołńierzy

.ARTMn KRAJOWEJ *• *• •*

: ; b < R t;G WIELKOPOLSKA 60-71 3 Pqzn^ń, N^spociJegloś<^ 1 ? .

| i 1 ' Tel.'541-46’2f 541 -9! 8 ' . ŚRÓDÓWISKO 2Q LN ItRZY OKRĘGU

■p o z n a ń s k i e g o. ». pa ła c « . .

i r 1

> STWIERDZA SIĘ ZGODNOŚĆ , Z ORYGINAŁEM • ,

SSKRETAkZ _

idUA

17

~

4

18

Wyższa Szkoła Oficerska

Wojsk Rakietowych i Artylerii im gen. ). Bema

ADRES: UL. SOBIESKIEGO 36. 87-100 TORUŃ, Tel. 270-71

15.10.39r.

T O R U Ń , dn ia

P O D Z I Ę K O W A N I E₍

Dyrektor i zespół pracowników Biblioteki Głównej WSOWRiA w Toruniu składają serdeczne podziękowanie Panu Edwardowi WRZESIŃSKIEMU

za piękny dar w postaci historycznych dokumentów, które wzbogacą Salę Tradycji naszej Szkoły.

św iałow y Zw iązek Ż o łn ie r r y ARMII KRAJ OWEJ O KRĘG WIELKOPOLSKA 60-713 Poznań, Al. Niepodległości 16

Tel. 541-462. 541-918 ŚRODOWISKO ŻO ŁN itRZY O K R Ę G U

POZNAŃSKIEGO » P A t A C «

Z * ^ » i U u » o V f a

S .a m ijÓ, . „ łl6iA & b

[ j $ X U U U S v

19

S 3 ty

20

1. wrzesiński Edward

— I-Ta i .orwszy stopień podoficerski — kapral, oficerski — podpo rucznik, generalski - generał brygady mianuje się a nie

awansuje.

U r . 19.V I . 1917 r. w B e r l i n i e , syn Jana, r z e m i e ś l n i k a i W ł a d y s ł a w y z d . S z u w a l s k i e j . R o d z i c e j e g o po 1920 r. p r z e n i e ś l i się do B y d g o s z c z y , g d z i e u c z ę s z c z a ł do G i m n a z j u m K l a s y c z n e g o i w 1937 r. zdał maturę. O d 19E8 r. d z i a ł a ł w ZHP. We w r z e ś n i u 1937 r. został p o w o ł a n y do S z k o ł y P o d c h o r ą ż y c h R e z . A r t y l e r i i we W ł o d z i m i e r z u W o ł., n a s t ę p n i e był w s ł u ż b i e z a w o d o w e j w S z k o l e P o d c h o r ą ż y c h Art. w T o r u n i u . W s i e r p n i u 1939 r. o t r zy m a ł p r z y d z i a ł do £7 pal we W ł o d z i m i e r z u Woł.

W w a l k a c h z N i e m c a m i n a d B u g i e m brał u d z i a ł m i a n o w a n y ppor, jako d - c a plut. 75 m m armat. Do B y d g o s z c z y p o w r ó c i ł p o d k o n i e c 1939 r. N a j p i e r w p r a co w a ł jako c h a ł u p n i k - k r a w i e c , a w c z e r w c u 1941 r. s k i e r o w a n y został p rz e z U r z ą d P r a c y do L o t n i c z y c h Z a k ł . A m u n i c y j n y c h w O s o w e j Górze. J u ż n a p o c z ą t k u 1940 r. W r z e s i ń s k i n a w i ą z a ł p i e r w s z e k o n t a k t y k o n s p i r a c y j n e z k o l e g a m i g i m n a z j a l n y m i i h a r c e r z a m i , a jego p r z e ł o ż o n y m był L e o n H o f f m a n p s ."Henryk", k m d t Garn. Z W Z . O t r z y m a ł z a d a n i e z o r g a n i z o w a n i a Plac. Z W Z - A K w O s o w e j Górze, g d z i e z a t r u d n i o n y c h b y ł o w i e l u p o l s k i c h p o d o f i c e r ó w , w y s z k o l o n y c h ż o ł n i e r z y oraz h a r c e r z y i s t a r s z y c h u c z n i ó w g i m n a z j a l n y c h . J e g o z - c ą z ostał -- s t . sierż.

L e o n S t o b r a w a p s . "Andrzej". W r z e s i ń s k i z o r g a n i z o w a ł k o m ó r k i sa b o tażu, w y w i a d u i ł ą c z n o ś c i oraz p r z e r z u t a m u n i c j i , g r a n a t ó w i m a t e r i a ł ó w w y b u c h o w y c h n a p o t r z e b y k o n s p i r a c j i w B y d g o s z c z y i p a r t y z a n t ó w w B o r a c h T u c h o l s k i c h . F u n k c j ę k m d t a S a m o d z i e l n e j Plac. O s o w a G ó r a p ełnił r ó w n o l e g l e z d o d a t k o w ą (od 1948 r.) f u n k c j ą o f i c e r a do z l e c e ń s p e c j a l n y c h z z a d a n i e m o p i e k o w a n i a się Sz Sz i u t w o r z e n i a d o d a t k o w e j sieci ł ą c z n o ś c i z K O w Toru n i u . A r e s z t o w a n y p rz e z g e s t a p o 1 . I V . 1944 r., po ś l e d z t w i e został

21

f c j ł f - l»!

H —

W r z e s i ń s k i E d w a r d p s . "Wła d e k " (1917-...) k m d t O S a m o d z i e l n e Plac. O s o w a Góra, Garn. A K B y d g o s z c z .

Ur. 19.V I . 1917 r. w B e r l i n i e , syn Jana, r z e m i e ś l n i k a i W ł a d y s ł a w y z d. S z u w a l s k i e j . R o d z i c e j e g o po 1920 r. p r z e n i e ś l i się do B y d g o s z c z y , g d z i e u c z ę s z c z a ł do G i m n a z j u m K l a s y c z n e g o i w 1937 r. zdał mat u r ę . O d 1928 r. d z i a ł a ł w ZHP. We w r z e ś n i u 1937 r. został p o w o ł a n y do S z k o ł y P o d c h o r ą ż y c h Rez. A r t y l e r i i we W ł o d z i m i e r z u Woł., n a s t ę p n i e był w s ł u ż b i e z a w o d o w e j w S z k o l e P o d c h o r ą ż y c h Art. w T o r u n i u . W s i e r p n i u 1939 r. o t r z y m a ł p r z y d z i a ł do 27 pal we W ł o d z i m i e r z u Woł.

W w a l k a c h z N i e m c a m i n a d B u g i e m brał u d z i a ł m i a n o w a n y ppor, j ako d - c a p l u t . 75 m m armat. Do B y d g o s z c z y p o w r ó c i ł p o d k o n i e c 1939 r. N a j p i e r w p r a c o w a ł jako c h a ł u p n i k - k r a w i e c , a w c z e r w c u 1941 r. s k i e r o w a n y został p rz e z U r z ą d P r a c y do L o t n i c z y c h Z a k ł . A m u n i c y j n y c h w O sowej Górze. J u ż n a p o c z ą t k u 1940 r. W r z e s i ń s k i n a w i ą z a ł p i e r w s z e k o n t a k t y k o n s p i r a c y j n e z k o l e g a m i g i m n a z j a l n y m i i h a r c e r z a m i , a jego p r z e ł o ż o n y m był L e o n H o f f m a n p s ." H e n r y k " , k m d t Garn. ZWZ. O t r z y m a ł z a d a n i e z o r g a n i z o w a n i a Plac. Z W Z - A K w O s o w e j G ó rze, g d z i e z a t r u d n i o n y c h b y ł o w i e l u p o l s k i c h p o d o f i c e r ó w , w y s z k o l o n y c h ż o ł n i e r z y oraz h a r c e r z y i

s t a r s z y c h u c z n i ó w g i m n a z j a l n y c h . J e g o z - c ą został -- s t . sierż.

L e o n S t o b r a w a p s . "Andrzej". W r z e s i ń s k i z o r g a n i z o w a ł k o m ó r k i sa b o tażu, w y w i a d u i ł ąc z n o ś c i or a z p r z e r z u t a m u n i c j i , g r a n a t ó w i m a t e r i a ł ó w w y b u c h o w y c h n a p o t r z e b y k o n s p i r a c j i w B y d g o s z c z y i p a r t y z a n t ó w w B o r a c h T u c h o l s k i c h . F u n k c j ę k m d t a S a m o d z i e l n e j Plac. O s o w a G ó r a p ełnił r ó w n o l e g l e z d o d a t k o w ą (od 1942 r.) f u n k c j ą o f i c e r a do z l e c e ń s p e c j a l n y c h z z a d a n i e m o p i e k o w a n i a się Sz Sz i u t w o r z e n i a d o d a t k o w e j sieci ł ą c z n o ś c i z K O w T o r u n i u . A r e s z t o w a n y p r z e z g e s t a p o 1 . I V . 1944 r., po ś l e d z t w i e został

22

o s a d z o n y w o b o z i e konc. Stuttłiof, g d z i e p r z e b y w a ł do m a r c a ł 9 4 5 r .

W m a j u 1945 r. w r ó c i ł do B y d g o s z c z y , a od 2 5 . V I . 1945 r.

został p o w o ł a n y do s ł u ż b y w o j s k o w e j w a r t y l e r i i . W s t o p n i u p u ł k o w n i k a p r z e s z e d ł n a e m e r y t u r ę 5 . II. 1973 r. i z a m i e s z k a ł w P o z n a n i u .

Br a t H e n r y k p s . " T a d e u s z " ur. w 19S3 r., był ż o ł n i e r z e m Z W Z - A K S a m o d z i e l n e j Plac. O s o w a G ó r a w o k r e s i e od c z e r w c a 1941 r. do k w i e t n i a 1943 r., n a s t ę p n i e w s ł u ż b i e ł ą c z n o ś c i Garn. A K B y d g o s z c z .

A P AK, T . : B r u k w i c k i T . , W r z e s i ń s k i E .( r e i . w ł a s n a ) .

H M T a d e u s z B r u k w i c k i

23

y , fa , liS L -S A .______ ll\

u , .

WRZESIŃSKI EDWARD pa. ‘'Władek" (1917*1998) ppor. AK Inspektoratu Bydgoszcz.

Urodzony 19 czerwca 1917 r. w Berlinie, z ojca Jana Wrzesińskiego i Władysławy Wrzesińskiej z domu Suwalskiej.

W 1920 roku w wyniku optowania na rzecz Polski, rodzina przeniosła się do Bydgoszczy. Na Pomorzu spędził swe dzieciństwo i lata młodzieńcze.

W szkole podstawowej i średniej należał czynnie do Związku Harcers­

twa Polskiego, pełniąc ostatnio obowiązki przybocznego II Hufca harce­

rzy w Bydgoszczy. Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy, w 1937 roku wstąpił ochotniczo do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylwrii we Włodzimierzu Wołyńskim, a po zadeklarowaniu się do służby zawodowej, ukończył Szkołę Podchorążych Artylerii w Toruniu.

W sierpniu 1939 r. uzyskał awans na podporucznika i został skierowany przydziałem wojennym do 27.PAL-U w 27* Dywiz jii Piechoty we Włodzimie­

rzu Wołyńskim. Brał udział w walkach nad Bugiem pod Usciługiem jako dowódca plutonu artylerii. 18. września oddziały zostały zmuszone do opuszczenia swych pozycji i przez Hrubieszów, Zamość, Garwolin podążyły na pomoc Warszawie. Niestety, w okolicach Góry Kalwarii ppor. Wrzesiński dostał się do niewoli. Udało mu się jednak uciec i wrócić do Bydgoszczy.

Na początku stycznia 1940 r. nawiązpł kontakt z organizacją Zwią­

zek Walki Zbrojnej. Został zaprzysięzony i przyjął pseudonim "Władek".

Włączył się w organizację sieci ruchu oporu.Skierowany przez Niemców do pracy w Zakładzie Amunicyjnym Lotnictwa w Bydgoszczy - Osowej Górze, zorganizował wśród polskich robotników komórkę konspiracji wojskowej.

Z rejonu Osowa Góra systematycznie dostarczał materiały informacyjne dotyczące rodzaju i ilości wysyłanych bomb lotniczych, amunicji oraz kierunków wysyłki. Kierował akcją sabotażu, głównie w zakresie rozbra­

jania bomb lotniczych, niszczenia wielu materiałów i produkowania braków. Zorganizował przerzuty amunicji karabinowej, rewolwerowej i granatów do oddziałów partyzanckich w Borach Tucholskich i specjal­

nych oddziałów dywersyjnych w garnizonie i obwodach Inspektoratu Byd­

goszcz. Organizował pracę konspiracyjną wśród młodzieży harcerskiej i współpracował z organizacjami AK na terenie Bydgoszczy.

Aresztowany 1 .09.1944 r. po przebyciu śledztwa w więzieniu w Gesta­

po w Bydgoszczy, został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Stutho- fie, gdzie przebywał do końca wojny.

W czerwcu 1945 r . został powołany do służby wojskowej w LWP.

Po weryfikacji stopnia oficerskiego pełnił służbę do 5.02.1973 r.

w jednostkach artylerii, ostatnio w stopniu pułkownika na stanowisku zastępcy kierownika' Studium Wojskowego Akademii Rolniczej w Poznaniu.

24

i

Zmarł 30.12.1998 r., został pochowany na cmentarzu junikowsitim w Poznaniu. Był żonaty z Haliną z d. Puścian Wrzesińską, miał dwie córki Alicję i Teresę.

Według oświadczenia Aleksandra Schulza, komendanta garnizonu Byd­

goszcz, za pracę organizacyjną w AK ppor. Edward Wrzesiński został odznaczon^Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, za postawę w obozie koncentracyjnym - -^rzyzem Walecznych.

Posiada również Krzyz Armii Krajowej, ^rzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, Krzyz Partyzancki, Krzyż Oświęcimski, Medal Zasłużony na Polu Chwały, Medal"Za Warszawę

1939— 19-45" » Medal"Za udział w Wojnie Obronnej 1939 r."

oraz wiele innych odznaczeń wojskowych.

Od grudnia 1997 r. należał do SZZAK Okręg Wielkopolska w Poznaniu,.

Opracowano na podstawie życiorysu zmarłego i oświadczeń świadków : Aleksandra Schulza i Tadeusza Brukwickiego <,

Hanna Nowicka.

- 2 -

25

W rzesiński E dw ard ps. “ W ła d ek ” (1917-....) kmdt Samodzielnej Plac. Osowa Góra, Gam. A K Bydgoszcz.

Ur. 19 V I 1917 r. wBerlinie; syn Jana - rzemieślnika i Władysławy z d. Szuwalskiej. Rodzice jego po 1920 r. przenieśli się do Bydgoszczy, gdzie uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego i w 1937 r. zdał maturę. Od 1928 r. działał wZHP. We wrześniu 1937 r. został powołany do Szkoły Podchorążych Rez. Artylerii we Włodzimierzu Woł., następnie był w służbie zawodowej w Szkole Podchorążych Art. w Toruniu. W sierpniu 1939 r. otrzyma! przydział do 27 pal we Włodzimierzu Woł.

W walkach z Niemcami nad Bugiem brał udział mianowany ppor., jako dca plut. 75 mm armat. Do Bydgoszczy powrócił pod koniec 193 9 r. Najpierw pracował jako chałupnik-krawiec, a w czerwcu 1941 r. skierowany został przez Urząd Pracy do Lotniczych Zakł. Amunicyjnych w Osowej Górze. Już na początku 1940 r. Wrzesiński nawiązał pierwsze kontakty konspiracyjne z kolegami gimnazjalnymi i harcerzami, a jego przełożonym był Leon Hoffman ps "Henryk” , kmdt Gam. ZW Z. Otrzymał zadanie zorganizowania Plac. Z W Z -A K w Osowej Górze, gdzie zatrudnionych było wielu polskich podoficerów, wyszkolonych żołnierzy oraz harcerzy i starszych uczniów gimnazjalnych. Jego zcą został st. sierż. —>Leon Stobrawa ps. “ Andrzej” . Wrzesiński zorganizował komórki sabotażu, wywiadu i łączności oraz przerzut amunicji, granatów i materiałów wybuchowych na potrzeby konspiracji w Bydgoszczy i partyzantów w Borach Tucholskich. Funkcję kmdta Samodzielnej Plac. Osowa Góra pełnił równolegle z dodatkową (od 1942 r.) funkcją oficera do zleceń specjalnych z zadaniem opiekowania się Sz Sz i utworzenia dodatkowej sieci łączności z K O w Toraniu. Aresztowany przez gestapo 1 I V 1944 r., po śledztwie został osadzony w obozie konc. Stutthof, gdzie przebywał do marca 1945r.

W maju 1945 r. wrócił do Bydgoszczy, a od 25 V I 1945 r. został powołany do służby wojskowej w artylerii. W stopniu pułkownika przeszedł na emeryturę 5 II 1973 r. i zamieszkał w Poznaniu.

BratHem yk ps. “ Tadeusz” ur. w 1923 r„ był żołnierzem Z W Z -A K Samodzielnej Plac.

Osowa Góra w okresie od czerwca 1941 r. do kwietnia 1943 r., następnie w służbie łączności Gam. A K Bydgoszcz.

A P A K , T.: B r u k w i c k i T „ W r z e s i ń s k i E. (rei. własna).

Tadeusz Brukwicki

26

27

28

29

30

31

j

32

33

34

35

%

36

4

37

# .

38

39

\

40

Wrzesiński_Edward . ps. "Włodek” Rfc*

urodź. 1918r.

ppor.sł.stałej

oficer do specjał, poruczeń "Dwór"

W c J i e < y ^ u ^ c l - J

Wykaz odznaczeń "Jary" - Michała

41

i

42

r

43

L

I

44

■

45

Z E S K A N C W A N E

46