Pieśni białorusko-polskie z powiatu sokólskiego, guberni grodzieńskiej

PIEŚNI

B I A Ł O R U S K O - P O L S K I E

Z POWIATU SOKOLSKIEGO, GL B E R SU GRODZIEŃSKIEJ,

ZAPISANE PRZEZ

OF, D

. J. B

G

. ■

W KRAKOWIE.

N A K ŁA D EM A K A D E M II U M IE JĘ TN O ŚC I.

S K Ł A D Ó Ł Ó W N T W K S IĘ R A B K I S P Ó Ł K I W Y D A W N IC Z E J . A S

krajow ej A kadem ii U m iejętności w Krakowie.

3 %

K raków , 1803. — D ru k a rn ia U niw ersy tetu Jagiellońskiego pod zarzädem A . M . K osterkiew icza.

PIEŚNI BIAŁORUSKO-POLSKIE

z p o w i a t u S o k o l s k i e g o g u b e r n i i G r o d z i e ń s k i e j .

Z apisane przez

Prof. Dr. J. Baudouin de Courtenay.

--- 3><$---

O bjaśnienie w stępne.

P ie ś n i te z a p is a łe m z u s t n ia ń k i moich dzieci, J ó z e f y B oro w skiej ( l a t około 3 0), m ie sz k a ją c e j od la t czte re c h w D o rp acie, ale p o c h o ­ dzącej z „ o k o li c y “ , t. j . wsi sz la c h e c k ie j, H o r c z a k i w powiecie Sokols kim . C ały s z e r e g ta k i c h wsi czyli „ o k o l i c “ z a m i e s z k a ł y jest przez d r o b n ą szlachtę, z a p is y w a n ą z w y k le z u r z ę d u do liczby mieszczan p obliskiego m ia s te c z k a . T a k te ż i J ó z e f a B o r o w s k a z o s t a ła z a lic z o n ą do m ieszczan m ia s te c z k a O d elak a. T a d r o b n a s z l a c h t a u ż y w a w domu obu ję z y k ó w , t a k p o ls k ie g o , j a k i b ia ło ru sk ie g o . Jed n i m ów ią częściej po pols ku, inni zaś po b i a ł o r u s k a . W k a ż d y m j e d n a k r a z ie p r z e w a ż a tu j ę z y k bia ło ru sk i. P om im o to owa s z l a c h ta d r o b n a u w a ż a sieb ie za p o la k ó w , a to n ie ty lk o ze w zględu n a relig ię, s ą to bow ie m pra w ie w y łączn ie kato licy, ale t a k ż e ze w zglę du n a t r a d y c y e pols ko-szla- checkie. O ile m ogę w nosić z k ilk u indyw iduów , p o ch o d zący ch z owych okolic, p a n u je tam j ę z y k po ls k i w cale p o p r a w n y , chociaż i „p o c h ło p s k u “ czyli po b ia ło r u s k u m ów ią oni t a k ż e zupełnie dobrze.

Lubo ję z y k ie m dom ow ym j e s t tam p rz e w a ż n ie (mniej więcej w dwuch tr z e c ic h ) j ę z y k bia łoruski, to j e d n a k n a z e b ra n ia c h liczniejsz ych, na w eselach i t. p. owa d r o b n a sz la c h ta s t a r a się m ów ić w y łączn ie po p ols ku. N ie k tó r z y też z nich u m ie ją p is a ć po p ols ku d o sy ć p o ­ praw n ie.

n a z w a ć t e r y t o r y u m m i ę s z a n e m , p o l s k o - b i a ł o r u s k i e m . T e n z m i ę s z a n y c h a r a k t e r oclzwierciadla się t a k ż e w z a łą czonych tu p ie ś n ia c h . J e d n e z nich b r z m ią czysto po b ia ł o ru s k o , inne po pol­

s k u , a je s z c z e in n e p r z e d s t a w i a j ą d z iw a c z n ą m ię sz a n in ę obu ję z y k ó w . W piosnce 6 -tej z n a jd u je m y ry m o w a n e z e s ta w ie n ie pew n y ch ś r o d k ó w c z a ro d z ie js k ic h z ich d o m n ie m a n e m i sk u tk a m i.

W p ie ś n ia c h p r z e w a ż n ie b ia ł o r u s k i c h od zn aczam o s o b n y m d r u ­ kie m s p a c y o w a n y m , w y r a z y i z w r o ty p o ls k ie lub m ię sz a n e . N a o d w ró t w p ie ś n ia c h p rz e w a ż n ie p o ls k ic h u ż y w a m o sobnego d r u k u do o d z n a c z e n ia w y ra z ó w i z w ro tó w b ia ło ru s k ic h lub m ieszan y ch .

W y m a w ia n ie o z n aczam tu w sp o s ó b p r z y s tę p n y d la l szersz ej publiczności, t. j . st o s u ją c z w y k ł ą grafikę i pis o w n ię p ols ką. A k c e n t w y ra z ó w w ielo zg ło sk o w y ch oznaczam ty lk o wtedy, k ie d y p a d a on nie n a ich p r z e d o s t a t n ią zg ło s k ę . L it e r a u oz n a c z a u nie-zg ło sk o tw ó rcze, t. j.

n a s t ę p u ją c e po innej s a m o g ło sc e albo też p rzed in n ą s a m o g ło s k ą tej sam ej zgłoski.

Rzecz p ro s ta , iż li te r y a, ó, e w w y ra z a c h b ia ło r u s k ic h nie o z n a ­ c z a ją wcale ta k zw anej „ p o c h y lo n o ś c i“ , ale ty lk o a k c e n t z w y k ły c h s a m o g ło s e k a, o, e.

D o łą c z o n e m e lo d y e z o s t a ły z a p is a n e prz e z p a n n ę E l i ę d e S c h o u 1 1 z - A d a i' e w s k i.

D o r p a t , w g r u d n iu 1 8 9 0 .

1.

Wyłącznie białoruska. *) Nr. I. M oderato.

— 1~ * #-

---- 4 -

— J—

E j , p a j — d u

F Jf "U ^ » f /i [\

j a p a k r a j ł i

ds y\-:'

w

— h a , E j , p a j —

_J--- s

---

d u j a p a k r a j

---

1

---

\ W 7 f - M J 1)

l u — h a , T a m m oj m i — ł

p N - r ?

w F

y j h a — re

----1---

---

p h i — h a m ,

— 0

--- ¥

T a m m o j m i — ły j h a — r e p ł u —h a m .

E ' j , p a jd ń j a p a k r ä j łu h a , T ä m moj miłyj b a r ć p łnham .

') Każdy wiersz pow tarz a się, t. j. śpiewa się dwa razy.

D a rm o sw ajó lie ta traczu . S w a je li eta p a tr d c iła , N i e m i ta h ó , sztó lubiła.

J d k nie byłó , tó j nie budzie T a h ó , sztó lubi ci budzie.

P aniesti j a jem ii jeści,

Czy nie s k a ż e jó n mnie sieści.

P a n ie s ii j a j e m u pici, Czy nie budzie h a w a r y c i.

Ój, n a p iu s a i n ajetis a I ' n a ralil p a w a liy s a .

— Czahó l e ż y s z , czóm nie h a r ć s z , Czóm da m ienie n ie b a w o r y s z ?

— „ J d k j a li a w a r y c i m a j u ? N ie lu b u j u ż a n ń m a j u “ .

— J a u nied zielu r a d z ila s a , N ie lńbom u z b d a z iła s a . E 'j , p ajd ii j a pa k ra j sad u I w ^ ż e n u k a c z ó k stado.

T y j e ka c z k i p alecieli, J a n y sab ie p a r u mieli.

T y l k o a d n a z a s t a łd s a . P r y b ie r e ż k u k u p ń t a s a :

— „C zy w y m ienid ra s tre ld jc ie , Albo w y m nie p a r u d a jc i e “ .

2.

Przeważnie polska.

Nr. 2. A lleg retto .

t j L - 3 ... r s - .

< ■ " I*' P"

N

r t

1— j - f

3

P a — s ie —j u j a r u —t y e z te - r y o —g ro d e c z — k i ; M a—j a r u — ta J a k j a b y - ł a u o j — c a , j a k j a b y — l a u m a t k i , T o j a ś p ie w a ć

I "f" 7Ź

z b u —j a — l a , m a —j a r u —t a z b u - j a —la . s p ie —w a — l a , to j a ś p ie -w a ć s p ie - w a —la .

P a s i e j u j a r u ty c z te ry o g r ó d e c z k i;

M a j a r u t a zbujała.

J a k j a b y ła ojca, j a k j a b y ła 11 m a tk i, T o j a śp ie w a ć ś p i e w a ł a ;

J a k w y s z ła za c h ło p a , j a k za sia n o k o p a , W t e n c z a s śp ie w a ć p rz e s ta ła .

Bieży woda, bieży kolo mego o k n a ,

N ie m a k o m u z a p y n i ć 1);

P ije m o j m ile ń k i c z te r y n ie d z ie le ń k i, N ie m a k o m u zabronić.

P i j e miły , pije i mnie m ł o d o 2) bije, J e s z c z e k a ż e woły g n ać.

P o p e n d z e j a woły w k a lin o w e doły , S a m a l a h u , b u d u s p & ć .

Oj b e n d e ja s p a ła , p ó k i b e n d e chcia ła, Do sa m e g o wieczora .

— „C udze żo n eczk i ś n ia d a n ie gotuj o, Moja m iła w boru śpi.

D a łb y k o m u z a to sto z ło ty c h n a lato, Ż e b y miło 3) o b u d z ił“ .

— Z a s y p i l i j i j e d u b ó w y j i k i j e , T w a j ć, J a s i u , r i i c z e ń k i .

B o d d j t a b i ć n ó l i i p a h n u ł o n k a r c z o ł i i 4), J ä k t y j i j ó d a h a n i U.

B o d ä j t o b i e r u k i p a h n u ł o u k l u k i 6), J a k t y j i j e mocno b i u .

Pzewaźnie polska.6) Nr. 3. Allegretto.

:#=

j e u — k a z ło — te m p a — k r a — p l a — n a ,

i

T a m s t a —j a — ł a m ło d a K a — s ia , o c z k i z a —p ła k a —n e .

A u p o l u j e u k a , złotem p a k r a p l a n a;

T ä m s t a j a ł a m ło d a K a s ia , oczki z a p ła k a n e . Oj, nie m a k a m t i J a s i u d a c i z n a c i ,

K a b 7) p r y j e c h a u młodyj K a s i ó c z e ń k i u c ir a c i. (bis) J e d n e oczko utar, a d rugim p ła c z e :

— „ J a przez ciebie, m ł o d a K asiu , k o u ic z e ń k a tracę.

') Zatrzymać.

2) Młodą.

3) Miłą.

') W k o c z e r h i, w koczergi (pogrzebacze drewniane).

5J Coś zgiętego, kluka, kluczka.

6) Drugi wiersz każdego dwuwiersza powtarza się, t . j . śpiewa się dwa razy (bis).

’) K a b, k a by.

Choć je d n e g o stracę, d ru g ie g o n a b e n d e *),

A le ciebie, m ło d a K a s iu , n ig d y nie z a b e n d e 2) “ . — P o je c h a ł Jasiertko po d r u h i j 6 p e r ł a ,

A ju ż j e g o m ło d a K a s i a n a ty c h m ia s t u m a r ła . P r z y j e c h a ł J a s ie ń k o z dru g iem i perłam i,

A j u ż jego m ło d a K a s i a 8) do g ro b u w k ł a d a j o 4).

M a tk a wieniec wije, n a g ło w a 8) w k ła d a jo , C z e rw o n e m i g r a n a t a m i ręce je j wwijajo.

— „ A c h ! m o j a m a m u n iu , j a k j a je j ż a łu j e ! J a g r a n a t k i o d ejm u je, r e n c e j e j cału je.

A c h ! m o ja m a m u n iu , widzisz mnie ż y w e g o :

Dzisiaj c h o w a sz c ó r k a s w o j a 3), ju t r o mnie s a m e g o “ . — Ä u p o l u r y c z k a 6), a n a r y c z c i 5) k ł a d k a ,

C h a c i e u J & ś K a s i u w z i ś ć , n i e u z w ó l i ł a m a t k a , (bis)

4.

Prawie wyłącznie białoruska.6) Nr. 4. M oderato a ssał.

3 3

. _ . 9

O j, z a — d u — m a u , z a — h a — d a u , N ie p a d m y — ś li ze— n u u z ia u ,

I W

n ie p a d m y ś li ż e —n u u z ia u .

Ój, zadumał), z a h a d ń u :

— „N ie pad (sial) myśli żerni ijz iä u : (b is) N ie m nie ź je j u pabyei,

N ie m nić ź j e j u p a ż y c i ; (bis) P a jd t i % w ojsku służyci, P a jd ii u wojsko, u c z u ż y krd j, P a d tii b a r d k ru tu ju ,

P a d r e c z e ń k u b y s t r u ju . —

') Nabędę.

2) Zabędę, zapomnę.

a) Zob- odsyłacz l." do piosnki 7.

4) Zupełny b rak rymu; dawniej było tu zapewne „ w k ł a d a j o d o j a m y " zam. „ d o g r o b u w k ł a d a j o “.

5) R z e c z k a — n a r z e c z c e . Formy te są oczywiście białoruską p r z e r ó b k ą , wyrazów małoruskich. Mamy więc prawo przypuszczać, że całe to zakończenie zapożyczono od Małorusów. ‘

uc °) Drugi wiersz każdego dwuwiersza powtarza się (bis). Tylko w lcoń- pieśni mamy trój wiersz, którego trzeci wiersz „ D a s o c k a j a p a r a d a “ zastępuje w śpiewie powtórzenie drugiego, „ P a d a ł a c i e h r u m ä d a “.

S a la w i ej ku d ru ó b n ie ń k i, T w ó j h a ła s ó k tónieńki, Oj ! z a s z c z e b i e c z y t y mnie, JA n a czużój sta ra n ie . O j! na jm ti j a p a d w o d u , DA j p a je d u d a ro d u . J a k p r y j e c h a y pad siełó, S tało że mnió wiesiełó . JAk p r y j e c h a y na p a d w ó r,

W y s z o y acie c ra d n ó j m ój, W y s z o y acie e i maci, Stali s y n a w i t a e i :

„ W i t a j, s y n u r o d z o n y ,

O d z i e t w ó j d r u ż e k z w i e ń c z o n y 1) ? “

— Oj, z w ie n c z a y s a p r y p a łk ń , O s tr a s z a b la p r y bakti.

Ó j ty , m aci r a d z i ma, NA szto m ie n ie z rad z iła ? S zczaścia-d o li nie dałA, D a y s a ł d a t y p a d a ła . — (bis)

— „I jA ta m u nie r a d a ; P a d a łA c i e b r u m a d a D a s ó c k a j a p a r a d a 2) “ .

5.

Piosnka białoruska z wpływem wschodnim, wielkorusklm, a właściwie wielko- ruska zbiałoruszczona.

Nr. 5 . A n d a n t e .

i - h -...

" f m ^ VI7 "a * 4 11 " /® ^J J ⁴ . T 1 J "P ^\ j^{4 i}--- J ie l m a — j a d a i z ie — — lo — n a — j a ,

% •* Ö ; ; g i : ;

,

S ta — r u o — n e n —k a n ie — w ie — s io — ł a — j a .

J ie l s) maj A, d a i z ie l ó n a j a , S t a r y ó n e n k a n ie - w i e s ió ł a ja . N ie m a h ü j a p a z a b y c is a ,

U naczó s p i e c z y a y d zień ch ódzie czy, U nac z e sp ie c z y a y dz ie ń ch ódzie czy, Z czużazióm cam i h a w ó r e c z y :

*) „Przyjaciel zaślubiony“, żona.

2) „Sotskaja po ra d a “, rad a „setników “ wiejskich.

3) Jćl, j o d ł a .

Czu żaziómiec to nie b rä c ie jk o , Czuż aziem iec to nie ry ó d n ie n k i.

— S a ła w ie jk u , d n l ö b n a p tä s z e c z k a , Gzy nie b y u ty u m a jöj s t a r a n i e ? Czy nie b y u ty u maj oj s t a r a n i e ? Czy nie p łacze aeiec, m a t k a p a mniö ?

— „ P ł a c z e , płacze, z a b iw a je e sa , B r ä t s sieströju r a z ł u c z a j e c s a “ . —

— A b o d äj my nie radzłlisa, B r ä t s s ie s tr ö ju ra z łu c z y lisa .

6.

Wyłącznie polska.

Nr. 6. M oderato.

D z ie w — c z y n o , d z ię w c z y — n o , c z a r — n e k i z d o — b io : Ż e —

b y ś p o —s a g m ia —ł a , że — n i ł — b y sie

Dziew czyno, dzie w czyno, c z a r n e oczki z d o b i o ; Ż e b y ś p o s a g m iała, ż e n iłb y sie z tobo.

— N ie p y ta j sie, d u r n i a (o to), czy j a p o s a g m iała, A z a p y ta j, durniu, czy za ciebie chcia ła.

P ó k i j a je s te m u swego ojca p an n o ,

T o j a ta k ic h d u rn ió w siedm iu z n a ł a d aw no.

To pierszem u d a ła m c h o r o b a 1) z tęs knico, A d ru g ie m u da ła m k a s z a *) z gro chow ico.

A trzeciem u d a ła m je le n io we rogi, Ż eb y on nie chodził tr z y la t a n a nogi.

A c z w a rte m u d a ła m zielonej p ie tr u s z k i, Ż eb y on nie odjoł g ło w y od p oduszki.

A p ią t e m u da ła m sokołow e oczy,

Ż eby on nie chodził do d z ie w c z o n t po nocy.

A szóstemu d a ła m kijem po k o l a n a c h : Znaj to, chło pcz e d u r n i u , że nie tw o ja d a m a . A siódm em u z o s t a ł r u t w i a n y w ianeczek, Bo to był najm ilszy u m n ie k o c h a n e c z e k .

') Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

Piosnka polska.

Nr. 7. M oderato.

D z ie ń d o — b r y d z ie w — c z y — n o , c z y w e — s o — ło ż y

J a k w y — so — ko

LEżr

d la k o — go t y — j e s z ?

O : h—p--

zg-

J a k w ie l— k a c i e - k a w o ś ó tw o — j a I W s z a k w id z is z p r z e d o czy

W _a

_ : o — s o — b a m o —j a .

D zie ń d o b ry , dzie w czyno, Czy wesoło żyje sz ? J a k w y soko skaczes z, A dla kogo ty je s z ?

„ J a k w ie lk a c ie k a w o ś ć t w o j a !

W s z a k widzisz p r z e d oczy o so b a m o ja ' ) “ . P r a w d a , żem 2) cie widzę,

N ie wiem, co z a s k u t e k : Czy he n d e m ieć (m iał) ra d o ś ć , Czy (lub) n ie znośny sm utek.

„ Z a c z e k a j, w te n c z a s ci powiem,

Nie ch siem 2) j a r o z p a t r z ę i u. ludzi d o w ie m 11.

D o k ą d że ty beńdzie sz U ludzi p y t a ł a ? P i ę k n y chło piec młody, Co sien 8) tobie z d a je ?

„Mnie sien 3) to zdaje , j a tego boje, Ż ebym nie p o p a d ła w k a b a ł y t w o j e “ .

') W gwarze polskiej tej okolicy przypad ek i . 1. p. r. ź. od rzecze- w ik ó w z przypadkiem 1-ym na - a brzmi ta k sam o, j a k przyp. 1.: „oso qa moja“, „żona“.

z) Właściwość tej gwary.

3) T a k się wymawia w tern połączeniu, zam. s i ę , s i e .

P ó jd z ie m do k ościoła, S ta n ie m n a k o b ie r c u I w e ź m ie m y B o g a N a pomoc do ser ca.

„ N i e j e d e n n a p om oc bierze,

J a k stompi z k o b ie r c a , to w inne w i e r z y “ .

Piosnka polska.

Nr. 8. Allegrettn.

i

z B ia — łe j Ru — s i , O c h ! b ie — d n a j a ,

i:

bie g łó w —

Ożenił sie chło p M a r u s i1) I wzioł ż o n a 2) z Białej Rusi, —

O c h ! j a , b ie d n a ja , B ie d n a g łó w k a m o j a ! I wzioł ż o n a z B iałej R u s i, N ie chce robić, ale musi, —

O c h ! j a , ...

A n a d ru g i d zień wesela

A on w w ią zał j e j k o ń d z ie la 2), — O c h ! j a , ...

„ N ie rok, nie d w a y m atk i była, N ig d y tego nie r o b i ła “ , —

O ch! j a , ...

— Zrucaj, pan i, rę k a w ic z k i, P o m y j ły żk i i dojn iczki. —

O c h ! j a , ...

fflo — ja l

— Z ru caj, p a n i, swe p o ty n k i 3), A włóż łapcie, p o p ę d ź św inki. —

Och ! j a , b ie d n a j a , B ie d n a g łó w k a m o ja !

„ J a k j a św in ie w y g a n ia ła , Do swej m a t k i lis t p i s a ł a “ . —

Och ! j a , ...

M a tk a o ty m d ow iedzia ła, S ześćm a k ońm i p r z y j e c h a ła : —

O c h ! j a , ...

„ „G dzie ty , córko, to p o działa, Że (sic!) j a tobie n a d a w a ł a ? “ “ -

O c h ! j a , ...

„ J a to w szy stk o s p r z e d a w a ł a , C hleba, soli k u p o w a ł a “ . —

O c h ! j a , ...

*) Wyraz niezrozumiały , prawdopodobnie z am. n a Ru s i . 8) Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

») Oczywiście zam. b o t i n k i , b o t y n k i , t r z e w i c z k i .

„ „ G d z ie <y p o d z ia ł te s u r d u ty , Co p r z y j e ż d ż a ł n a z a l o t y ? “ “

O c h ! j a , ...

— Cudze były , to nie m o je , K a ż d y p o b r a ł j a k b y swoje, —

Och ! j a , ...

„ „ G d z ie ty p o d z ia ł te m a n e le ’), Co p r z y je ż d ż a ł n a w e s e l e ? “ “

O ch ! j a , ...

— C udze były , to nie moje, K a ż d y p o b r a ł j a k b y swoje. —

O c h ! j a , . . . . .

„ „ B o d a j , zieńciu, g ło w a 8) sk r e ń c ił, J a k do mojej córki j e ź d z i ł . “ “

Och ! j a , ...

— Nie klnij, nie klnij, m a tk o , zieńcia, Z a b ie r z c ó r k a 8) i z dziec ieńeiem.

O c h ! j a , ...

„ „ J a z dziec ieńeiem nie d a w a ła , Z dziecieńeiem nie be n d e b r a ł a . “ “

O c li! j a , b ie d n a j a , B ie d n a g łó w k a m oja!

Nr. 9. A ndante.

9.

Piosnka białoruska.

r - f c - 8 --- 1—

---

---

Ä — < v - - v - > i m - J — ^{— | - h -j} ii

c # ---— « --- — * — j — i—

Z a — i w i e — n ie — l i n o — w y k l u — c z y , pły

= t

Z a — p ła — k a — l i m a — ło j — c z y — k i ,

p j -1 _| _

— j —

n a w a j — n u i —

Z aźw ienieli n o w y klu czy, P a m o ru p ł y w u c z y ; Z ap łak ali m ałó jczy k i, N a wajnti id u c z y : Z a p ła k a l i m a ł a d y je , A p a to m s t a r y j e ; P a k i d a j u ó żo nki dom a I d ziec i m a ły je .

— „ Z le tä jc ie s a , e z o rn y h a l k i . “ D a ysió pole k ry li ;

Z a p ła k a li m ałó jczy k i, Ż alu naro bili,

— „Z letäjciesa, c z o rn y h a lk i, Z le tä jc ie s a y ho ry ,

A wy, m ł o d y m a łó jc z y k i, S tu p a jc ie d a d o m u “ . —

„ „ R a d y bylib my stn p a c i, T u m ä n n a s t u p a j e ;

R a d y bylib w iernńcisa, N as p ä n nie p u s k a je .

') Znaczenie objaśnia śpiewająca ogólnikowo, ja k o „ubranie ta k ie “, 2) Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7,

R a d y by lib w iern ü cisa, A s k r y p o c z k a z b ie r le m o e z k a *), N a s pkn nie p u s k a j e ; A sm y czó k iz r u t y ;

Bidzie s a b ie na k r e s ie łk u , J a k z a h r a je , serce zw iane, N a s k r y p a ń k u h r a j e . N a usiii P o is z c z u czuci 2) “ “ .

10.

Piosnka białoruska, o ile się zdaje, pochodzenia wielkoruskiego.

Nr. 10. A ndante.

A j I t y , ł u t — lta łu — ga — \y a — ja ,

— ja, ł u — g a — \va — j a .

A j ! ty, ł u t k a 3 . ł u g a w a ja , U d z ie ty n oczku n a c z e w a ła ?

— „ N a c z e w a ł a j a u lużec zku, P r y k r u c ie n k u m b iereżeczku.

I szli t u d ä usió w dałyje, R e k r u to c z k i m a ł a d y j e ; I szli a n i k r a j sadóczku, I zrfczali pa prutoczku, I ż d z ie ła li pa d u d o c z k u “ . —

— A j wy, d u d k i, nie h u d i e t i e , Maho b a t ' k a ni e z b u d i e t i e ;

Bo m u j 4) b a t ' k o s p i t ' 5) p a chmielu 6), Z w ie lik a h o p ie r e p o ju . —

') Tylko w śpiewie; przyp. 1. nieużyw any; zam tego „ b i e r w i o n i e 3, b i e r w i o n o , drzewo, polano.

ł) Rym „ruty — czuci“, oczywiście zam. „ruty — czuty", zdradza m a ł o - r u s k i e pochodzenie tej piosnki

3) Zapewne zam. „ u t k a “ (kaczka).

4) Wyraz, z polska tu wymówiony.

5) Wyrazom tej piosnki, oznaczonym za pomocą pisma spacyowanego, właściwą je s t wymowa wschodnia, Wielkoruska.

e) ‘ Żam. Wielkorus, s p a c h m i e l j a ( e t noxMeana).

11, Białoruska.

Nr. II. A n d a n te cantabile.

a)

E j , ty d u —b ie , t y z ie — lo — n y , s z y — r o — k i l i s t

«•

T y , m a —ło j — czylc m a —ł a — d z ie ń — k i ,

- u S

= 0 i

w

n i e —tu p r a u d o ń — k i u c ie — bie.

b) V-4 = d = ł

* ł • -a—j-

I i = 3

E j , t y d u —b ie , ty z ie — lo —n y , s z y —ro — k i l i s t n a t a —

m g

T y m a ło j — c z y k m a —ł a d z ie ń — k i , n ie — tu

s u

*4 -Uh

4=

p r a u — d o ń — k i u c ie — b ie .

D e J c a m e tro n D ekam etron

q*=

E j , t y d u b ie , t y z ie lo —n y , s z y ro k i l is t n a t a — b ie :

s s

ł o j — c z y k m a ła —d z ie ń — k i , n i e t u p r a u — d o ń — k i u c ie — b ie.

E l i

T y m a

E ' j , ty dubie, t y zielony, S z y r o k i list n a t a b i e ;

T y , m a ło jc z y k m a ła d z ie n k i, 1 , • , N ie tu p r a y d o ń k i y ciebiö. |

Ä ty ldaflsa, p ry s ia h a fls a , Sztó „ ja ci6 wirno l u b l ü :

„ J a k ja b u d u żenic isa, l . . .

„ Z a sió zk muż cie w a z m ü “ .f <S1 D z iu k a kle ź b ie paw iö ryln,

N a c z a l ä wirno lu b ić;

J ä k uznali licbi lu d z i, l z , . Stali ab jöj h a w a r y ć . | 1

„ S z y r ö k a j a d a r u ü z e n k a ,

„ K u tly d a miłoj c h a d z ü ;

„Jä, n a tutijże daru iiżenc.yl n . .

iKIÖn-bieLu paswm«. f

Raśc l, ra ś c i, klön-bierözn, T o n k a d a w y sö k aja.

Z a k a p a ł a ż e n a muża u s'yrü ziemlu h ly b o k

— „C iażko tabie, moj m ile n k ij, U sy r ü j zierali le ż a ó ;

J e s zcze c ie ż y j m n ie u d y b w a n c y l . Bez cie ho ro h a r e w a ć “ . f 1 *s'

1 2.

Białoruska.

Nr. 12 = 13. A ndan tin o .

*— :„ł

A u — h a — ro — d z i n a p r a — c h o —d z i ta m z ra — d z i — ła

p r o — s o ; T u — d y b ie h — ł a m ło — d a

iii

d a c y — h a n — k i

A y h a rö d z i na p ra c h o d z i T ä m z r a d z i ła proso *);

T u d y bieliła m ł o d a K a s i a D a c y h a n k i b o s o :

*) A w ogrodzie na przechodzić (na przejściu) tam urodziło się proso.

— „Cyli&necźko, m ajóreczko ł), liczy nl tuj u wolu,

P r y w a r a ż j r M ich alu tk a N a wieki za m n o j u “ . —

C y h ä n e c z k a m a j ś r e c z k a T u wolu u c z y n iła , N a k a p a ł a k a r tis z c z y k o y : D a j p r y w a r a ż y ła . S zołk am szy ła, szołkam szyła, Z ó łatam rubiła ,

„Bo j a swolió M ic h a lu tk a Da j wiern o l u b i ł a “ .

Ä

13.

Białoruska.

— W ie c zeraj że, m a tu le ń k u , K a li nawa r y ł a ;

A j a p a jd ü u tój ku to c ż e k , D a j d z i e m aj a miła.

14.

Białoruska.

Nr. 14 = 12 i 13. Tasama melodya, tylko z powtórzeniem (z powtórnem śpiewaniem) drugiej części.

Gzom ty, koniu, w a d y nie p 'j e s z ? Czy d a rf lń ż k u c z u je s z ?

Czóm ty, s y n k u M ichalutku, Dorna nie n a c z u j e s z ?

„A j a k ż e mni, m a jä maci, Dorna n aczew aei ?

Paśe łl bićła, s cien ä niema, N ie s kim r a z m u u l a c i “ .

Majesz, s y n k u M ichalutku, K a n i a w a r a n o h o ;

P a jd z i sab ie d a s ta je n k i , N a w a r y da jó h o .

„ J ä h a warü, j a h a w a r ń , A j o n nie h a w ó r y c ;

J a k j a spom niu a d z i e u c z y n i , T o m nie serce b ó l i ć 4) “ .

') T a k się zwracają zwykle do cyganki, „szpas“, żartobliwie, pie­

szczotliwie.

2) Nakopała korzeni.

3) A w lesie n a orzechu (na leszczynie).

5) Zwykle wymawiają: b a l i ć .

(

16

15.

Polska *).

Nr. 15. Vivace..

$ 3 3 E Ę E = S

E j , w W a rs z a — w ie n a G r z y — bo P i -— l i p i — wo

ż ó ł — u i e — r z o — w ie , p i - l i

i:

_'

A w W a r s z a w i e n a G rz y b o w ie P il i piw o ż o łn i e r z o w ie ;

P ili, pili, w y pijali,

P i ę k n a d a m a a) n a m a w ia li.

S z y n k a r e c z k a to w idziała, Ojcu j m a tc e p o w i e d z i a ł a :

— „ A w y śpicie, nie sły sz y c ie , W y je c h a ło w a sz e d z ie c ie “ . — Chodzi m a t k a po p o koju, Budzi, b u d zi s y n y s w o j e :

— „ W s t a ń c ie , w s ta ń c ie , s y n y m oje, Gońcie, go ń c ie s io s tr a s w o ja ,

Goń cie, gońcie s i o s tr a sw oja , Gońcie, gońcie c ó r k a m o ja 2) . A ja k że j o dogonicie, R en c e , nogi o b e tn i j c i e “ . — G nali, g n a li , nie d o g n a li, N a r y n e c z k u jo s p o tk a li , Sp o tk a li j o n a r y n e c z k u : N a s z a K a s i a j u ż w c z ep eczk u .

— „O ! j a k sie m a s z , siostro n a s z a 1 Gdzie p o d z ia ł a ś s z w a g r a J a s i a ? “ —

— „ Ż e b j a z d r a d y nie b o jała, S z w a g r a J a s i a p o k a z a ł a . “

— „A my z d r a d y nie b oim y, S z w a g r a J a s i a z o baczym y.

’) W edług zapewnienia Józefy Borowskiej, piosnka t a zjawiła się w jej okolicy pewnie ‘nie więcej j a k 15 lat temu. Drugi wiersz każdego dwuwier ­ sza powtarza się (bis).

2) Zob, odsyłacz 1. do piosnki 7.

3

— O j a k sie m a s z , p a n ie m ł o d y ! N a p ije s z się k r w i j a k w o d y “ . — J e d e n p y t a , d ru g i w ita,

T r z e c i z t y ł u szab lo c h w y ta . W y c i o ł m u w e d le r a m i o n a :

„ O tó ż tobie n a m ó w i o n a “ . I w ycioł m u wedle p a s a :

„ O tó ż tobie s i o s tr a n a s z a “ . W y c io ł m u wedle k o l a n a :

„ O t ó ż to b i e ś lic z n a d a m a “ . I w ycioł mu w e d le k o s t e k :

„ O tó ż to b ie n ie d o r o s t e k “ .

— „Idżże, K asiu , do a m m a s u ’), N a b ie r z s z m a tó w hej da m a s u ; P o zaw ijaj r a n y moje,

Co czynil i b r a c i a t w o j e “ . —

— „ J a nie b y ł a m p r z y tej c hw ili, J a k tobie b r a c i a c z y n i l i ;

J a b y ła m w te n c z a s w kościele, C h w a ła Bogu, dziś n ie d z ie la “ .

i

Nr. 16.

M

16.

Białoruska z małą domieszką polskiego.

M oderato

E j 1 ty, d a — b ie , z ie — lo — n y j d li —

4 = 4 =

N ie w i — d z ie — ł a m a —ło j — c z y —k a

ł

u ż e d r u — h ij d z ie — n io — c z e k .

W arjan t 2-ej części, powtarzany czyli dwa razy śpiewany,

N ie w i — d z ie — ł a m a ło j — c z y k a u ż e d r u — h ij d z ie — n io — c z e k .

E ' j ! ty, duble, du bie, zielonyj d u b o c z e k ! N ie widzieła m a ł ó jc z y k a y ż e d ru h ij dzie nioczek.

*) W yraz niezrozumiały; ma znaczyć coś w rodzaju składu, zbioru zapasów.

J a d u m a ła , m a ł a d z ie n k a , szto n ied zielek só rak

A j ä s a m ä zn aj u j m n ić lu dzi h a w o ra ć , Sztó da ciebió, K a s iu l e n k u , k a w a l e r y chodzie ć

A % b a r o d z i r u t a w yszej p ie r e t a z u ; P a k i ń , p a k i ń , mój m ile n k ij, ch adzici ad razu .

— A j a ni p a k i n u a n i p ie r e s ta n u

T w a k ó l ic z k a ru m ia n o h o , p a n ie n s k a h o sta n u

17 Białoruska

Mle.gre.tto sostenuto. Piosnka żartobliwie żałosna.

Nr. 17.

i

O —c h a o —c h a ,

i

K ä b ja tuj u biedń zn ała , N ie js z ła zń muż, d ń h u la ła , -

O oba ocha, b o ja bo ja, H a ł ń w a ń k a b ie d n a moja.

T r e b a tuj u b ied ń z n a c i:

P u z n o leh cz y , ra n o f l s t a c i , — O cha och a, b o ja boja, I l a łt iw a ń k a b ie d n a m oja.

P uzno lechczy, ra n o u s t a c i, Czelń dońku pab u d żaci, —

O c h a o ch a, b o ja b o ja , H a łń w a ń k a b ie d n a moja.

piecz ó palii i ehleb mieszń, D ziciä pła cz e, j ä k a ły s z ń , — O c h a ocha, b o ja b o ja , I l a ł t iw a ń k a b ie d n a moja.

Jes zczó m a jl r u k i u cieści, D z ic iä p łacz e, chocze j e ś c i, —

O cha ocha, bo ja boja, H a łń w a ń k a b ie d n a moja.

P a k ti l d ziciä n a k a r m ił a , Św in iń d ź w ie ry pa w a liła , —

O c h a ocha, bo ja b o ja , H a ł ń w a ń k a b ie d n a moja.

D a r a b u t k i ru k i dryżtić, K iliszeczek dobro dzirżtić, —

Ooba o r h a , h o ja hoja, H a łti w a ń k a b ie d n a moja.

P a s t ä w i l a m isu k w asu , S a m ä sieła, p a d p ie r tä s u , —

O cha ooba, h o ja hoja, H a łti w a ń k a b ie d n a moja.

E j ty, m u z y k , b u js a Boba, Miska lecłć d ä p a r o h a ,

O cha, och a, h o ja hoja, H a łtiw a ń k a b ie d n a moja.

18.

Polska.1) Nr. 18. M oderato.

t f - j ł - f i — 7--- ---N --- - k - M - r N — 1— M

# B -A- j ) ,

P ó j - - d e d o s a

*

- d u , p o — h u — k a m , R odzoj^ O p i

— n e j ma —my

- ż d l p o — s z u k a m .

P ó jd ę do s a d u , p o h u k a m , R o d zo n ej m a m y p o s z u k a m : S z u k a łe m we d n ie i w no cy , N ie d a je P a n B ó g po mocy .

P a n B ó g pom ocy nie d aje, Sierocie ś 1 ö z e k nie staje.

Z ielo n a r u t a , je d ło w i e c , — L e p s z y k a w a le r , j a k wdowiec.

Bo w d o w iec betidzie w y m a w ia ł:

„ L e p s z a j a ż o n a p i e r s z a a) m i a ł “ ; A d z ia t k i b e n d o p ł a k a l i :

— „ B odaj m a c o c h y n ie znali.

J a k m y m a c o c h y n ie znali, R a z e m do sto łu s i a d a li ; J a k m y m a c o c h a 1) poz nali, N ie r a z z a d rzw iam i p ł a k a l i “ .

') Każdy wiersz śpiewa się dwa razy.

*) Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

19.

Polska.

Nr. 19. a) Sosimuto.

Iva — li — n a , m a — l i — n a , c z e r — vvo— n a j a — g o — d a , —

f4 d l . - N - = n ■ , ;

• » S 4 » ' 1 " N : 'i - ...

i # ^ ^ ^

S t r a — c i — ł a w ia -

■ t t= •

- n e c z e k d z ie w —c z y —

4 f - H

Nr. 19. 5) = Nr. 6. z malemi zmianami.

Lento.

b )

H

1

43—

V \ L X 2

K a - l i — n a , m a

—0 — - 1 1 - n a ,

— c z e r — w o —

V 1 1

4 -4-

n a j a - go — d a , S t

I

ra—

V

^{--- ----}

FW

C t t

—

---,

c i — ł a w ia — n e c z e k d z ie w — c z y — n e ń —k a m ł o - d a .

K a lin a , m a lin a , c z e rw o n a j a g o d a , — S t r a c iła w ian eczek d z ie w c z jm e ń k a m łoda, S tr a c iła , stra c iła , po w o d a 1) idoncy,

I z n a la z ł J a s ie ń k o , z noclegu ja d o n c y . K a s iu le ń k a p y t a : „ K to w ia n e c z e k u k r a d ? “

— „ J a k ty w o d a 1) b r a ł a , w s t u d e n e ń k a l) u p a d . D o s ta w a j, d o s ta w a j pra w o ro nczko do d n a ; J e ż e li d o sta n ie sz , beńdzie sz w ia n k a g o d n a “ .

— „ D o s ta ł a m , d o s t a ła m , a le n ie c a łe g o : C z te r y r u m ia n e c z k i j u ż w y p a d ło z niego.

B odaj cie, J a s ie ń k u , p io r u n y tr z a sk a li, J a k z m ego w ia n e c z k a ru m ia n k i p ad ali.

B o d a j cie, J a s ie ń k u , siw y k oń nie nosił,

J a k ty do mnie jeźd z ił, o w ianeczek p r o s i ł “ . —

— „ B y ło nie słuchani p ro s z e n ia mojego, B y ło pilnow ać! ro z u m u s w o je g o .“ —

— „O j, m iała j a , m ia ła ro z u m u nie mało, N a j e d n a g o d z in a 1) ro z u m u nie s t a ł o “ . —

') Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.

20.

Białorusko-polska.

Nr. 20. M olto moderato

t ^ —\ q ■ r** - |

y , / i j : : * P - F = P —

r

r

K s iu — lu

— — e —

m o — j a ,

— 1--- 1---t e j --- z a — r e n — c zo — n t

---(-

— j a ,

k ^ --- 1.— 9 --- 1--- 1--- 1--- 1--- !--- ^— i—

Ł t F - — * — d — I*— d — j — i — W— f — * — i— --- F^—

r----1—

C ze - g

--- ---- 1---1--- — ---* --- ---

d z is z p o s a —d e ń — k u z a —s m e n — c o - - j a ?

— „ K a s iu l u m a jä , z a r e n c z ö n a j a ,

C z e g o c h o d z i s z p o s a d e ń k u z a s m e n c ó n a j a ? Czahö t y chodzis z, czahó ty n u d z is z ?

Czamti że ty m n ić nie skażes z, k a h ö ty l u b i s z ? “

— „ P a eadń c hadżu, w i n a h r ä d sa dżń, D a k ü l że j ä, m a j ä m a tk o , nie żen&t bu d u ? “

— „ Z enłsa , s y n k u , żenisa, s y n k u :

B ie r y sabić p a n ie n e c z k o , D a w id a d a c z k ü . “ —

— „ D a w i d a d a c z k ä nie m a jä r o u n i ä :

C h o d z i s o b i e p o r y n e c z k u , j a k o k r u l o w a ; A n i m n i e z j o s t a ć , a n i p o g a d a ć ,

T y l k o , s t a w s z y , c z a p k a 1) z d j u w s z y , j e j d z i e ń d o b r y d a ć . "

') Zob. odsyłacz 1. do piosnki 7.