Transtorakalna biopsja aspiracyjna cienkoig³owa (TFNAB – Transthoracic Fine-Needle Aspiration Biopsy) jest uznan¹ metod¹ rozpoznawania raka p³uca. W Wojskowym Szpitalu GruŸ- licy i Chorób P³uc w Otwocku wyko- nuje siê ten zabieg przy wykorzysta- niu aparatu rentgenowskiego zramie- niem C. W pracy postanowiono oceniæ skutecznoœæ TFNAB w dia- gnostyce raka p³uca.
Badaniem objêto 330 chorych w wie- ku 21–84 lat, u których wykonano 400 zabiegów TFNAB.
Analizie statystycznej poddano grupê 193 chorych, u których rozpoznano ra- ka p³uca przy u¿yciu TFNAB oraz gru- pê 29 chorych znegatywnym wyni- kiem TFNAB, u których rozpoznanie raka p³uca uzyskano innymi metoda- mi. Celem pracy by³a ocena skutecz- noœci TFNAB w diagnostyce raka p³u- ca na podstawie: okreœlenia czu³oœci metody dla wybranych cech chorego z guzem p³uca oraz wytypowania gru- py cech, które istotnie wp³ywaj¹ na skutecznoœæ diagnostyczn¹ TFNAB.
W analizie statystycznej okreœlono czu³oœci metody dla poszczególnych rozpoznañ cytologicznych w stosun- ku do okreœlonych parametrów oraz przeprowadzono analizê dyskrymina- cyjn¹, która mia³a na celu wytypowa- nie parametrów, które maj¹ istotny wp³yw na skutecznoœæ TFNAB w dia- gnostyce raka p³uca.
Wykazano, i¿ najwy¿sz¹ czu³oœæ me- tody obserwuje siê dla raka p³uca umiejscowionego przyœciennie, o za- rysie równym w klasycznym radiogra- mie, zlokalizowanego w p³ucu prawym, o œrednicy 65–95 mm, u mê¿czyzn w wieku powy¿ej 63 lat. Na skutecz- noœæ diagnostyczn¹ TFNAB istotnie wp³ywaj¹ 4 cechy: wiek chorego, œred- nica guza, zarys guza, umiejscowienie guza w p³ucu prawym.
S³owa kluczowe: transtorakalna biop- sja aspiracyjna cienkoig³owa, rak p³u- ca, diagnostyka.
1
1WWoojjsskkoowwyy SSzzppiittaall GGrruuŸŸlliiccyy ii CChhoorróóbb P
P³³uucc zz PPrrzzyycchhooddnnii¹¹ SSPPZZOOZZ,, OOttwwoocckk 2
2KKlliinniikkaa CChhoorróóbb WWeewwnnêêttrrzznnyycchh,, P
Pnneeuummoonnoollooggiiii ii AAlleerrggoollooggiiii IInnssttyyttuuttuu M
Meeddyyccyynnyy WWeewwnnêêttrrzznneejj CCSSKK WWAAMM z
z PPoolliikklliinniikk¹¹,, WWaarrsszzaawwaa W
Wssppóó³³cczzeessnnaa OOnnkkoollooggiiaa ((22000011)) vvooll.. 55;; 11 ((2244––2288))
WSTÊP
Rak p³uca jest obecnie jednym z czêœciej spotykanych nowotworów z³oœliwych na œwie- cie, a w Polsce najczêstszym wœród mê¿- czyzn. W statystykach œwiatowych obserwuje siê tendencjê wzrostow¹ czêstoœci wystêpo- wania raka tego narz¹du w ci¹gu ostatnich kilku dziesiêcioleci [1]. Równie¿ œmiertelnoœæ z powodu raka p³uca w tym okresie uleg³a zmianie. W latach 80. w równym stopniu zwiêksza³a siê œmiertelnoœæ w krajach œrodko- wej i wschodniej Europy, jednak bardziej w krajach zachodnich [2, 3]. Aktualnie przyj- muje siê, ¿e na ca³ym œwiecie z powodu no- wotworów z³oœliwych umiera ok. 8 mln osób, w tym z powodu raka p³uca a¿ 1,3 mln [4].
Problem ten nabiera coraz wiêkszego znacze- nia na tle chorób uk³adu oddechowego [5].
Postêp w zakresie cytopatologii i opraco- wanie kryteriów cytodiagnostycznych pozwa- laj¹ obecnie na pewne rozpoznanie zmian no- wotworowych pierwotnych i przerzutowych na podstawie obrazu cytologicznego [6, 7, 8], eliminuj¹c koniecznoœæ weryfikacji dodatko- wej, np. poprzez badanie histopatologiczne œródoperacyjne. W diagnostyce cytologicznej raka p³uca minimum stanowi przynajmniej wy- kluczenie raka drobnokomórkowego. Umo¿li- wia to podjêcie decyzji o zastosowaniu od- powiedniego postêpowania terapeutycznego, które wraz ze skróceniem czasu diagnostyki poprawia rokowanie co do d³ugoœci ¿ycia chorego po zastosowanym leczeniu. Od bli- sko 30 lat transtorakalna biopsja aspiracyjna cieszy siê uznaniem jako metoda pozyskiwa- nia materia³u do badañ cytologicznych i jest stosowana równie¿ do diagnostyki guzów p³u- ca. Stosuje siê ró¿ne typy igie³ oraz technik nak³ucia, ale transtorakalna biopsja aspiracyj- na cienkoig³owa jest jedn¹ z bardziej bez- piecznych i skutecznych [9, 10]. W 1886 r.
Menetrier stosuj¹c metodê transtorakalnej biopsji aspiracyjnej po raz pierwszy postawi³ rozpoznanie raka p³uca [11].
MATERIA£ I METODY
Badania przeprowadzono w latach 1997–1999 w Wojskowym Szpitalu GruŸli- cy i Chorób P³uc w Otwocku. Zbadano 330 chorych ze stwierdzonym w klasycznym badaniu radiologicznym klatki piersiowej guzem p³uca, u których wykonano 400 transtorakalnych biopsji aspiracyjnych cien- koig³owych pod kontrol¹ rentgenoskopii.
W 165 (50 proc.) przypadkach rozpozna- nie raka uzyskano w wyniku pierwszej biop- sji, w wyniku drugiej lub trzeciej biopsji ra- ka rozpoznano u 28 (8 proc.) chorych. U 29 (9 proc.) chorych rozpoznanie raka uzyska- no innymi metodami (TFNAB = wynik nega- tywny), tj. na podstawie materia³u operacyj- nego (n = 26) i autopsji (n = 3). Jednocze- œnie w 108 (33 proc.) przypadkach uzyskano negatywny – co do rozpoznania raka – wynik biopsji, potwierdzony równie¿
negatywnymi wynikami innych badañ. W 22 (7 proc.) przypadkach uzyskany materia³ za- kwalifikowano jako niediagnostyczny.
Dalszej analizie statystycznej poddano wyniki TFNAB 193 (58 proc.) chorych (gru- pa A), u których weryfikacja cytologiczna przynios³a pewne rozpoznanie z³oœliwego procesu nowotworowego:
w raka drobnokomórkowego u 21, w raka niedrobnokomórkowego u 163, w komórki rakowe u 9 chorych
oraz wyniki 29 (9 proc.) chorych (grupa B), u których rozpoznanie raka uzyskano na pod- stawie innych badañ TFNAB (TFNAB = wynik negatywny).
Wykazano:
w raka drobnokomórkowego u 7, w raka niedrobnokomórkowego u 21, w komórki rakowe n = 1 chorych.
Analizie naukowej poddano zatem 222 chorych (grupa A+B). W grupie A by³o 146
Ocena skutecznoœci transtorakalnej biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej
pod kontrol¹ rentgenoskopii przy u¿yciu aparatu z ramieniem C w diagnostyce raka p³uca
Evaluation of transthoracic fine-needle aspiration biopsy effectiveness under control of fluoroscopy with a use of X-ray unit with C-arm in diagnostics of lung cancer
Robert W³odarczyk
1, Karina Jahnz-Ró¿yk
2Gemzar
(76 proc.) mê¿czyzn w wieku 21–84 lat (œrednia wieku 63 lata) i 47 (24 proc.) ko- biet w wieku 27–79 lat (œrednia wieku 61 lat). W grupie B by³o 24 (83 proc.) mê¿- czyzn w wieku 34–82 lat (œrednia wieku 66 lat) i 5 (17 proc.) kobiet w wieku 53–77 lat (œrednia wieku 69 lat).
Transtorakaln¹ cienkoig³ow¹ biopsjê aspiracyjn¹ wykonywano po uprzednim po- informowaniu pacjentów o charakterze ba- dania oraz o gro¿¹cych powik³aniach. Od wszystkich badanych uzyskano pisemn¹ zgodê na przeprowadzenie zabiegu.
Za wskazania do TFNAB przyjêto wszel- kie zmiany guzowate w p³ucach – pojedyn- cze lub mnogie – o œrednicy powy¿ej 15 mm, które nie by³y podejrzane o charakter naczyniowy, natomiast przeciwwskazaniami do wykonania tego zabiegu by³y: brak pe³- nej wspó³pracy pacjenta, lokalizacja zmia- ny zbyt blisko wa¿nych struktur œródpiersia i wnêk p³ucnych, znacznie zaawansowana rozedma p³uc, ciê¿kie nadciœnienie p³ucne, podejrzenie b¹blowca p³uc, ciê¿ka niewy- dolnoœæ kr¹¿eniowo-oddechowa, zaburze- nia krzepliwoœci krwi, z³y stan ogólny oraz brak zgody chorego.
Wyboru miejsca wk³ucia i sposobu prowa- dzenia ig³y biopsyjnej dokonywano na pod- stawie analizy klasycznych zdjêæ radiologicz- nych klatki piersiowej w dwóch projekcjach i niekiedy zdjêæ z tomografii komputerowej oraz na podstawie wielop³aszczyznowego ob- razu na monitorze aparatu rentgenowskiego bezpoœrednio przed rozpoczêciem zabiegu.
Stosowano ruchomy aparat rentgenowski fir- my OEC z ramieniem typu C, celownikiem la- serowym, torem wizyjnym, cyfrow¹ obróbk¹ obrazu i pamiêci¹ o pojemnoœci ok. 400 ob- razów, wyposa¿ony w rejestrator obrazu na papierze termoczu³ym.
Do nak³uæ u¿ywano ig³y jednorazowej 0,5 x 90 mm (25GA) z mandrynem.
Za pomoc¹ ww. metod obrazowych lo- kalizowano guz i ustalano optymaln¹ dro- gê dotarcia ig³¹ do zmiany. Przed wykona- niem wk³ucia dokonywano wyja³owienia skóry okolicy miejsca wk³ucia preparatem Softasept N firmy B. Braun. Punkt wk³ucia ustalano tak, aby promieñ celownika lase- rowego znajdowa³ siê dok³adnie w linii pro- stopad³ej do badanej zmiany.
Wszystkie stosowane obliczenia staty- styczne przeprowadzono z u¿yciem pakie- tu statystycznego Statistica 5.0 dla Win- dows 98.
Uznano, ¿e metoda TFNAB ma swo- istoœæ 100 proc., poniewa¿ w ¿adnym przy- padku w omawianej grupie badanych cho- rych diagnoza raka postawiona na podsta- wie TFNAB nie zosta³a zanegowana w póŸniejszej obserwacji. Do obliczeñ wskaŸnika czu³oœci stosowano ogólnie przy- jêty wzór, a obliczon¹ wartoœæ wyra¿ono w proc.
W celu okreœlenia pozytywnego lub ne- gatywnego wp³ywu wybranej cechy pacjen- ta na czu³oœæ TFNAB obliczano wartoœæ p (tzn. wartoœæ istotnoœci statystycznej), na podstawie metody Chi2 odnosz¹cej siê do tablic wielodzielczych.
Kolejnym etapem metody statystycznej by³a analiza dyskryminacyjna, maj¹ca na celu wytypowanie parametrów, które potrak- towane ³¹cznie maj¹ najwiêkszy wp³yw na skutecznoœæ diagnostyczn¹ metody TFNAB.
Spoœród wszystkich badanych parametrów (przebadanych w pierwszym etapie meto- d¹ Chi2), w efekcie przeprowadzonej ana- lizy dyskryminacyjnej 4 z nich: wiek, œred- nica i zarys guza w klasycznym radiogra- mie oraz lokalizacja guza w lewym b¹dŸ w prawym p³ucu, wykaza³y najwiêkszy wp³yw na czu³oœæ TFNAB jako metody wy- krywania raka. Oznacza to, ¿e cechy te maj¹ wp³yw na niewykrycie istniej¹cego ra- ka, a zatem mog¹ istotnie wp³ywaæ na po- wodzenie lub niepowodzenie tej metody.
CEL PRACY
Celem pracy by³a ocena skutecznoœci transtorakalnej biopsji aspiracyjnej cienko- ig³owej pod kontrol¹ rentgenoskopii w dia- gnostyce raka p³uca dokonana na podsta- wie okreœlenia czu³oœci metody dla wybra- nych cech chorego z guzem p³uca, wytypowanie grupy cech, które istotnie wp³ywaj¹ na skutecznoœæ diagnostyczn¹ TFNAB.
WYNIKI I OMÓWIENIE
Wyniki badañ odnosz¹ce siê do czu³o- œci metody TFNAB dla poszczególnych rozpoznañ cytologicznych w stosunku do okreœlonych parametrów przedstawiono w tabeli. Wynika z nich, i¿ najwy¿sz¹ czu-
³oœæ – 95,65 proc. w odniesieniu do typu guza uzyskano dla raka p³uca o lokaliza- cji przyœciennej. Dla cechy lokalizacja naj- wy¿sza czu³oœæ wynosi³a 89,84 proc. i do- tyczy³a raka zlokalizowanego w p³ucu pra- wym. Najwy¿sza czu³oœæ dla cechy p³eæ – 87,21 proc. – dotyczy³a raka u mê¿czyzn.
Z kolei najwy¿sz¹ czu³oœæ dla œrednicy gu- za uzyskano dla guzów o œrednicy 65–95 mm we wszystkich badanych kategoriach raka. W przypadku cechy wiek wskaŸnik czu³oœci dla chorych powy¿ej 63 lat wyno- si³ 90,28 proc., a dla cechy zarys guza – 91,84 proc. dla raka p³uca o zarysie g³ad- kim w klasycznym radiogramie.
W wyniku przeprowadzonej analizy dys- kryminacyjnej wytypowano grupê 4 cech, które istotnie wp³ywaj¹ na skutecznoœæ dia- gnostyczn¹ TFNAB. S¹ to:
w wiek chorego, w œrednica guza, w zarys guza,
w umiejscowienie guza w p³ucu prawym lub lewym.
Transthoracic fine-needle aspiration biopsy (TFNAB) is recognized dia- gnostic method for lung cancer. In Mi- litary Hospital of Tuberculosis and Lung Diseases in Otwock this proce- dure is carried out with use of X-ray unit with C-arm. This study was desi- gned to evaluate the use of TFNAB in diagnosis of lung cancer. 330 patients aged 21–84 years were enrolled in the study. There were 400 procedures of TFNAB done in this group. The stati- stic analysis was carried out in 193 patients, in which the lung cancer was diagnosed with TFNAB and the group of 29 patients with negative TFNAB, in which the lung cancer was recognized with use of other methods.
Aim of the study was: evaluation of TFNAB use in the lung cancer dia- gnosis on the bases of: sensitivity of the method for chosen characteristic of the patient with lung tumor desi- gnation of the parameters, which si- gnificantly influence the diagnostic efficiency of TFNAB.
The sensitivity of the method for each diagnosis in comparison to designa- ted parameters was designated in sta- tistical analysis. There was also com- pleted discriminative analysis, which was to point out the parameters that enable foreseeing the efficiency of TFNAB in the lung cancer diagnostic.
It was shown that the highest sensiti- vity of the method can be seen for the parietal lung cancer, with silent con- tour in classical X-ray, located in the right lung, with 65–95 mm diameter, in the men aged over 63 years. The parameters, which significantly influ- ence the diagnostic efficiency of TFNAB are: age of patient, tumors diameter, tumors contour, tumors lo- calization in the right lung.
Key words: transthoracic fine-needle aspiration biopsy, lung cancer, dia- gnostics.
W
Wssppóó³³cczzeessnnaa OOnnkkoollooggiiaa ((22000011)) vvooll.. 55;; 11 ((2244––2288))
27
W sposób istotny skutecznoœæ TFNAB w diagnostyce raka p³uca poprawiaj¹:
w wiek chorego powy¿ej 63 lat, w œrednica guza powy¿ej 35 mm, w zarys guza g³adki w klasycznym radio-
gramie,
w umiejscowienie raka w p³ucu prawym.
WNIOSKI
Transtorakalna biopsja aspiracyjna cien- koig³owa jest metod¹ skuteczn¹ w diagno- styce raka p³uca. Najwy¿sz¹ czu³oœæ meto- dy obserwuje siê dla raka umiejscowionego przyœciennie i w p³ucu prawym, o zarysie równym w klasycznym radiogramie, o œred- nicy 65–95 mm, u mê¿czyzn w wieku powy-
¿ej 63 lat. Wiek chorego, œrednica guza, za- rys guza oraz umiejscowienie raka w p³ucu prawym s¹ parametrami istotnie wp³ywaj¹cy- mi na skutecznoœæ diagnostyczn¹ TFNAB.
DYSKUSJA
W badanym materiale na 400 biopsji wy- konanych metod¹ TFNAB raka rozpoznano u 193 spoœród 222 chorych (86,94 proc.), u których uzyskano potwierdzone rozpozna- nie raka p³uca, a metod¹ analizy dyskrymi- nacyjnej obliczono, i¿ 128 (66,32 proc.) spo- œród nich mia³o parametry przemawiaj¹ce
za tym, ¿e TFNAB mo¿e umo¿liwiæ rozpo- znanie istniej¹cego raka. Jednoczeœnie ta- kie parametry mia³o tylko 8 (27,59 proc.) spoœród 29 (13,06 proc.) chorych z rakiem rozpoznanym innymi metodami (TFNAB = wynik negatywny). Potwierdza to wysok¹ skutecznoœæ diagnostyczn¹ TFNAB u cho- rych z nierozpoznanym rakiem p³uca.
Nale¿y podkreœliæ, i¿ powy¿sza metoda nie by³a nigdy wczeœniej stosowana, a uzy- skane wyniki badañ nie maj¹ odniesienia do wyników innych autorów w dostêpnym piœmiennictwie (jedynie Layfield zwraca uwagê, ¿e lokalizacja zmiany ma znacz¹- cy wp³yw na czu³oœæ metody) [12].
Wœród badanych chorych odnotowano 3 przypadki (0,7 proc.) wyst¹pienia odmy wczesnej wymagaj¹cej drena¿u oraz 11 (2,7 proc.) przypadków odmy póŸnej leczonej drena¿em, co potwierdza wyniki osi¹gane przez innych autorów [13, 14, 15, 16, 17].
Oczywiœcie, istnieje wiele innych metod sto- sowanych w diagnostyce raka p³uca mniej ob- ci¹¿aj¹cych chorego, pocz¹wszy od klasycz- nej radiodiagnostyki i prostego badania cyto- logicznego plwociny w zakresie badañ nieinwazyjnych, poprzez bronchofibroskopiê z ca³¹ gam¹ technik diagnostycznych oraz in-
wazyjn¹ diagnostykê op³ucnej, a¿ do metod chirurgicznych w³¹cznie. Wszystkie te bada- nia maj¹ ogromn¹ wartoœæ diagnostyczn¹.
Transtorakalna biopsja aspiracyjna cienkoig³o- wa jest bardzo wskazan¹ metod¹ uzyskiwa- nia materia³u do diagnostyki cytologicznej gu- zów p³uc, a szczególnie guzów o lokalizacji obwodowej. Wydaje siê jednak, ¿e wci¹¿
w polskim œrodowisku medycznym istnieje spory dystans wobec stosowania tej metody, powodowany nieuzasadnionym przekonaniem o jej niewielkim bezpieczeñstwie i obaw¹ przed groŸnymi dla ¿ycia powik³aniami. St¹d te¿ znacznie wiêkszym powodzeniem ciesz¹ siê metody diagnostyczne uznawane za mniej niebezpieczne.
Odmiennoœæ zastosowanej metody – co nale¿y podkreœliæ – polega m.in. na wpro- wadzeniu fluoroskopii przy u¿yciu aparatu z ramieniem C, dziêki któremu uzyskiwano na monitorze obraz wielop³aszczyznowy, bardzo poprawiaj¹cy precyzjê lokalizowania badanej zmiany. Stwarza³o to równie¿ mo¿- liwoœæ precyzyjnego monitorowania toru wk³ucia i lokalizacji ig³y w obrêbie zmiany.
Zaletami cechuj¹cymi TFNAB s¹ [18, 19]:
w prostota wykonania, w niewielki koszt jednostkowy,
w wzglêdne bezpieczeñstwo dla chorego, w w miarê niewielkie wymogi w zakresie
oprzyrz¹dowania.
Nie bez znaczenia jest te¿ fakt, i¿ jest ona z regu³y akceptowana przez chorych.
Wszystkie te cechy czyni¹ z niej w rêkach klinicysty znacz¹ce narzêdzie w procesie diagnostycznym raka p³uca.
Istotnym aspektem jest te¿ mo¿liwoœæ – dziêki jej zastosowaniu – skrócenia czasu trwania procesu diagnostycznego do kilku dni. Powtarzanie bronchofibroskopii czy ba- dañ cytologicznych plwociny, wyd³u¿aj¹- cych czas uzyskania tak istotnego terapeu- tycznie rozpoznania wydaje siê niecelowe tym bardziej, ¿e jednorazowy koszt TFNAB jest porównywalny z 5-krotnym badaniem cytologicznym plwociny.
Niezwykle istotnym elementem metody TFNAB jest mo¿liwoœæ oceny uzyskanego materia³u komórkowego przez specjalistê patomorfologa. Œcis³a wspó³praca lekarzy wykonuj¹cych badanie z patologiem jest conditio sine qua non uzyskania wartoœcio- wego wyniku. Prawid³owo wykonany prepa- rat cytologiczny pozwala nie tylko na stwierdzenie obecnoœci komórek rakowych, ale tak¿e na w miarê dok³adne okreœlenie jego typu [20, 21, 22, 23, 24, 25], co z ko- lei warunkuje postêpowanie terapeutyczne.
Na koniec nale¿y stwierdziæ, ¿e metoda transtorakalnej biopsji aspiracyjnej cienko- ig³owej – choæ przez wielu lekarzy traktowa- na z dystansem i obaw¹ – ma ugruntowa- n¹ pozycjê wœród wielu metod diagnostycz- nych, uznanych i stosowanych obecnie w klinice chorób p³uc, a w onkologii p³uc-
Tab. Zbiorcze zestawienie uzyskanych wyników czu³oœci metody TFNAB dla poszczególnych rozpoznañ w stosunku do okreœlonych cech
C
CEECCHHAA RRAAKK
N
Niieeddrroobbnnookkoommóórrkkoowwyy DDrroobbnnookkoommóórrkkoowwyy RRaakk ww ooggóóllee T
Tyypp gguuzzaa
Obwodowy 87,86 proc. n = 140 80,00 proc. n = 20 86,75 proc. n = 166 Przywnêkowy 86,96 proc. n = 23 57,14 proc. n = 7 81,82 proc. N = 33 Przyœcienny 95,24 proc. n = 21 100,00 proc. n =1 95,65 proc. n = 23 P
P³³uuccoo
Prawe 91,18 proc. n = 102 80,00 proc. n = 20 89,84 proc. n = 128 Lewe 85,37 proc. n = 82 62,50 proc. n = 8 82,98 proc. n = 94 P
P³³eeææ
Mêska 88,65 proc. n = 141 76,00 proc. n = 25 87,21 proc. n = 172
¯eñska 88,37 proc. n = 43 66,67 proc. n = 3 86,00 proc. n = 50 Œ
Œrreeddnniiccaa gguuzzaa
≤ 30 mm 79,66 proc. n = 59 63,64 proc. n = 11 78,38 proc. n = 74 35–60 mm 91,59 proc. n = 107 81,82 proc. n = 11 90,24 proc. n = 123 65–95 mm 100,00 proc. n = 16 100,00 proc. n = 4 100,00 proc. n = 21
≥100 mm 100,00 proc. n = 2 50,00 proc. n = 2 75,00 proc. n = 4 W
Wiieekk
<63. rok ¿ycia 85,94 proc. n = 64 44,44 proc. n = 9 80,77 proc. n = 78
>63. rok ¿ycia 90,00 proc. n = 120 89,47 proc. n = 19 90,28 proc. n = 144 Z
Zaarryyss gguuzzaa
G³adki 93,75 proc. n = 80 78,57 proc. n = 14 91,84 proc. n = 98 Nierówny 86,36 proc. n = 66 69,23 proc. n = 13 83,53 proc. n = 85 Zatarty 81,58 proc. n = 38 100 proc. n = 1 82,05 proc. n = 39
Ocena skutecznoœci transtorakalnej biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej pod kontrol¹ rentgenoskopii przy u¿yciu aparatu z ramieniem C...
28
Wspó³czesna Onkologia nej szczególnie. Nale¿y przypuszczaæ, i¿niezwyk³y postêp techniczny, jaki dokonuje siê w zakresie techniki obrazowania, mikro- nizacji instrumentów diagnostycznych oraz w zakresie in¿ynierii genetycznej spowodu- je dalszy rozwój tej metody i wykorzystanie jej w innych dziedzinach medycyny. Jednak bezsporna pozostaje wartoœæ klasycznych zdjêæ radiologicznych wykonywanych okre- sowo. Nie mo¿na tak¿e pomin¹æ roli leka- rza klinicysty, którego koordynacyjne dzia³a- nie powinno zmierzaæ do okreœlenia jak naj- efektywniejszego kierunku postêpowania diagnostycznego, przynosz¹cego ostatecz- ne rozpoznanie kliniczne, a w efekcie ko- rzyœæ terapeutyczn¹ choremu.
PIŒMIENNICTWO
1. Greenlee RT, Murray T, Bolden S, et al. Cancer statistics, 2000. Cancer J Clin 2000; 50 (1): 7.
2. Kubik A, Plesko I, Reissigova J. Prediction of lung cancer mortality in four Central European co- untries, 1990-2009. Neoplasma 1998; 45 (2): 60.
3. Skuladottir H, Olsen JH, Hirsch FR. Incidence of lung cancer in Denmark: historical and actual status. Lung Cancer 2000; 27: 107.
4. Korzeniowski S. Onkologia. Med Prakt 1999; 12 (106): 128.
5. Henschke C. Meeting report. The first internatio- nal conference on screening for lung cancer.
Lung Cancer 2000; 28: 77.
6. Cattelani L, Campodonico F, Rusca M, et al. CT- guided transthoracic needle biopsy in the diagnosis of chest tumours. J Cardiovasc Surg 1997; 38: 539.
7. Olszewski W. Rak p³uca – histoklinika i miejsce cytologii w diagnostyce i monitorowaniu leczenia.
Nowotwory 1997; 47, supl. 3: 9.
8. Olszewski W. Diagnostyka przerzutów nowotworo- wych ze szczególnym uwzglêdnieniem przerzutów do p³uc i w¹troby. Nowotwory 1998; 48, supl. 1: 20.
9. Calhoun Ph, Feldman Ph S, Armstrong P, et al.
The clinical outcome of needle aspirations of the lung when cancer is not diagnosed. Ann Thorac Surg 1986; 41: 592.
10. Domaga³a-Kulawik J, Rybus L, Krenke R i wsp.
Wyniki biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej obwodo- wych guzów p³uca uzyskane na podstawie materia³u Kliniki Pneumonologii Akademii Medycznej w War- szawie. Ann Acad Med Siles 1995; supl. 19: 31.
11. Stitik FP. Percutaneous needle aspiration biopsy of localized pulmonary disease. W: Biopsy Tech- niques in pulmonary disorders. Raven Press, Ltd., New York 1989.
12. Layfield LJ, Coogan A, Johnston WW, et al.
Transthoracic fine needle aspiration biopsy. Sensiti- vity in relation to guidance technique and lesion size and location. Acta Cytologica 1996; 40 (4): 687.
13. Aniballi M, Vallis G, Maffessanti M, et al. Biopsie polmonari transtoraciche. Valutazioni statistiche sull efficacia diagnostica e sulla comparsa di com- plicanze. La Radiologia Medica 1995; 89: 295.
14. Gibney NRT, Man GCW, King EG, et al. Aspiration biopsy in the diagnosis of pulmonary disease. Chest 1981; 80 (3): 300.
15. Majkowski J, Ka³czak M, Trawiñski J i wsp. Dia- gnosis of pulmonary tumors – comparison of me- thod usefulness with respect to location and type of the tumour. Pol J Pathol 1995; 46 (2): 121.
16. Perlmutt LM, Johnston WW, Dunnick NR. Per- cutaneous transthoracic needle aspiration: a re- view. AJR 1989; 152: 451.
17. Sinner WN. Complications of percutaneous transthoracic needle aspiration biopsy. Acta Ra- diologica Diagnosis 1976; 17 (6): 813.
18. Clore F, Virapongse C, Saterfield J. Low-risk large-needle biopsy of chest lesions. Chest 1989; 96 (3): 538.
19. Yankelevitz DF, Henschke CI, Altorki NK. Cost analysis of competing strategies for evaluating and treating solitary pulmonary nodules. Radiolo- gy 1996; 201 (P): 269.
20. Colquhoun SD, Rosenthal DL, Morton DL. Role of percutaneous fine-needle aspiration biopsy in suspected intrathoracic malignancy. Ann Thor Surg 1991; 51: 390.
21. Nonomura A, Mizukami Y, Shimizu J, et al.
Small giant cell carcinoma of the lung diagnosed preoperatively by transthoracic aspiration cytolo- gy. Acta Cytologica 1995; 39 (1): 129.
22. Weisbrod DL. Transthoracic needle biopsy.
World J Surg 1993; 17: 705.
23. Woyke S. Wybrane dzia³y cytodiagnostyki. Cyto- diagnostyka punktatów zguzów p³uc, p³ynów wy- siêkowych i pop³uczyn ¿o³¹dkowych. PZWL, Warszawa 1973.
24. Woyke S, Olszewski W. Cytodiagnostyka aspira- cyjna nowotworów. Cz. 1, PZWL, Warszawa 1979.
25. Samuelsson L, Albrechtsson U, Tylen U. Fine- -needle biopsy of chest lesions. Radiologe 1982;
22: 493.
ADRES DO KORESPONDENCJI dr n. med. RRoobbeerrtt WW³³ooddaarrcczzyykk Wojskowy Szpital GruŸlicy i Chorób P³uc z Przychodni¹ SPZOZ ul. Borowa 14/18
05-400 Otwock tel. (0-22) 779 20 91 fax (0-22) 770 27 50
P
Prraaccaa zzoossttaa³³aa zzaapprreezzeennttoowwaannaa ppooddcczzaass V
V KKoonnffeerreennccjjii NNaauukkoowwoo--SSzzkkoolleenniioowweejj RRaakk pp³³uu-- c
caa,, kkttóórraa ooddbbyy³³aa ssiiêê ww GGddaaññsskkuu,, ww ppaaŸŸddzziieerr-- n
niikkuu 22000000 rr.. ppoodd aauussppiiccjjaammii PPoollsskkiieeggoo TToo-- w
waarrzzyyssttwwaa OOnnkkoollooggiicczznneeggoo oorraazz PPoollsskkiieeggoo T
Toowwaarrzzyyssttwwaa FFttyyzzjjooppnneeuummoonnoollooggiicczznneeggoo..
S P R A W O Z D A N I E Z K O N F E R E N C J I
Nowotwory tkanek miêkkich
– sprawozdanie z konferencji
W dniach 26-28 paŸdziernika 2000 r. w Krakowie odby³a siê in- terdyscyplinarna konferencja kliniczno-metodologiczna Nowotwory tkanek miêkkich, zorganizowana z inicjatywy kilku organizacji na- ukowych: Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towa- rzystwa Patologów, Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej oraz Komitetu Patologii Komórkowej i Molekularnej Wydzia³u Nauk Medycznych PAN. Przewodnicz¹cymi komitetu naukowego byli pro- fesorowie Marek Nowacki oraz Jerzy Stachura, a komitetu organi- zacyjnego prof. Aleksander Niezabitowski z Centrum Onkologii w Krakowie. W tej interdyscyplinarnej konferencji wziê³o udzia³ ok.
120 uczestników, reprezentuj¹cych œrodowiska onkologów, patolo- gów, chirurgów onkologicznych i genetyków. Na zaproszenie or- ganizatorów przybyli równie¿ goœcie z zagranicy: przedstawiciele The Scandinavian Sarcoma Group (SSG) prof. A. Rydholm i dr T.
Alvega°rd z Uniwersytetu w Lund oraz dr G. Saeter z The Norve- gian Radium Hospital w Oslo. Seminarium patomorfologiczne pro- wadzi³ prof. M. Miettinen, kierownik Zak³adu Patologii Nowotworów Tkanek Miêkkich Arm Force Institute of Pathology z Waszyngtonu oraz dr J. Lasota, kieruj¹cy pracowni¹ biologii molekularnej tego Zak³adu. Instytut Patologii w Magdeburgu reprezentowa³a dr R.
Schneider-Stock, kierownik pracowni biologii molekularnej.
Zasadniczym celem tej, pierwszej w Polsce, konferencji po- œwiêconej nowotworom tkanek miêkkich (miêsakom) cz³owieka
by³o zapoznanie siê z najnowszymi danymi dotycz¹cym stanu epidemiologicznego, zasad chemioterapii, jak i leczenia chirur- gicznego oraz przedstawienie najnowszych osi¹gniêæ patologii, cytogenetyki i genetyki molekularnej w diagnostyce tych guzów.
Powy¿sze cele by³y realizowane przez cykle wyk³adów i dysku- sji okr¹g³ego sto³u znawców tych zagadnieñ. Streszczenia wy- k³adów oraz wszystkich prezentacji wyników badañ zosta³y wy- drukowane w Polish Journal of Pathology 51: 166-174, 2000.
Drugim celem spotkania by³o utworzenie, na wzór grupy skan- dynawskiej Polskiego Rejestru Guzów Tkanek Miêkkich. Z 20-let- nich doœwiadczeñ lekarzy skandynawskich jednoznacznie wynika,
¿e utworzenie rejestru z udzia³em lekarzy ró¿nych specjalnoœci oraz przedstawicieli nauk podstawowych znacznie usprawnia dia- gnostykê, leczenie i dokumentacjê guzów tkanek miêkkich. Powo-
³ano grupê inicjatywn¹ pod przewodnictwem doc. W. Ruki z Cen- trum Onkologii w Warszawie, która opracuje w najbli¿szych mie- si¹cach zasady pracy Polskiego Rejestru Miêsaków. Zostan¹ one wkrótce przedyskutowane w szerszym gronie lekarzy ró¿nych spe- cjalnoœci i przedstawicieli nauk podstawowych.
prof. dr hab. n. med. JJaannuusszz LLiimmoonn prof. dr hab. n. med. AAlleekkssaannddeerr NNiieezzaabbiittoowwsskkii doc. dr hab. n. med. WW³³ooddzziimmiieerrzz RRuukkaa
