Organizacja państwowej ochrony zabytków w Czechosłowacji

H. Pieńkowska

Organizacja państwowej ochrony

zabytków w Czechosłowacji

Ochrona Zabytków 2/1 (5), 59-60

O R G A N I Z A C J A P A Ń S T W O W E J O C H R O N Y Z A B Y T K Ó W W C Z E C H O S Ł O W A C J I O r g a n iz a c ja s ie c i k o n se r w a to r s k ie j w C z e c h o s ło w a c ji je s t p o s ta w io n a n ie c o in a c z e j n iż w P o ls c e . O p ie r a się o n a na fo r m a c h s t w o r z o n y c h je s z c z e w 1911 rok u , za c z a s ó w m o n a r c h ii H a b sb u r g ó w . K o n ­ s e r w a c ją z a b y t k ó w z a jm u je się S tâ tn i P a m â t k o v y U r a d , m ie s z c z ą c y się w P r a ­ d z e p r z y u l. K a r m e lic k ie j 13 n a M ałej S tr o n ie . N a c z e le u r z ę d u sto i o b e c n ie dr S e b ek , k tó r e g o c z y n n o ś c i o d p o w ia d a ją u r z ę d o w i G e n e r a ln e g o K o n se r w a to r a w P o ls c e . S tâ tn i P a m â t k o v y U ra d je st i n ­ s t y t u c j ą s a m o d z ie ln ą ,, w y d z ie lo n ą z a d ­ m in is tr a c ji p a ń s t w o w e j , fa c h o w ą a u t o r y ­ ta ty w n ą . O r g a n iz a c y jn ie p o z o s ta je w z a ­ le ż n o ś c i o d M in is te r s tw a S z k o ln ic tw a i O ś w ia ty . D z ia ła ln o ś ć U r z ę d u K o n se r ­ w a to r s k ie g o n ie j e s t o p a r ta n a s p e c ja ln e j u s ta w ie o o c h r o n ie z a b y t k ó w , ja k to m a m ie js c e w P o ls c e , le c z je d y n ie na z a r z ą ­ d z e n ia c h z a w a r t y c h w u s ta w a c h in n y c h reso rtó w , ja k n p . w u s ta w a c h M in is te r ­ s tw a P o c z ty , K o m u n ik a c ji, r o z p o r z ą d z e ­ n ia c h b u d o w la n y c h itp ., g d z ie d e c y d u ­ ją c y g lo s w s p r a w ie o c h r o n y z a b y tk ó w o d d a n y je s t U r zię d o w i K o n s e r w a to r s k ie ­ m u. S tâ tn i P a m â t k o v y U r a d w y k o n u je s w e z a r z ą d z e n ia ?.a p o ś r e d n ic tw e m w ła d z in n y c h r es o r tó w o r a z a d m in is tr a c ji o g ó l­ nej, ja k Z a r z ą d ó w M ie jsk ic h , G m in n y c h i in n y c h . W t e r e n ie s ie ć k o n se r w a to r s k a u z u p e łn io n a j e s t p r z e z m iło ś n ik ó w sz tu k i i z a b y tk ó w . O b e c n y S tâ tn i P a m â t k o v y U r a d w P r a ­ d z e d z ie li s ię n a d w a z a s a d n ic z e o d d z ia ły o b e jm u ją c e : 1) z a b y t k i s z tu k i i 2) z a b y tk i p r z y r o d y , z w ią z a n e p e r so n a ln ie . W z a k r e s ie p la n ó w i f o t o g r a f ii i n s t y t u ­ c ją p o m o c n ic z ą le c z n ie z a w is łą je s t S tâ tn i F o to m e r ic k y U s t a v , m ie s z c z ą c y się w ty m s a m y m g m a c h u , a o d p o w ia d a ją c y p o l­ sk ie m u C e n tr a ln e m u B iu r u I n w e n t a r y z a ­ c ji Z a b y tk ó w . G r o m a d z i on p la n o w o p o ­ m ia r y i fo t o g r a f ie z a b y tk ó w z c a łe g o k r a ju , p r z y g o t o w u j ą c m a te r ia ły d o d o ­ k ła d n ie js z e g o i b a r d z ie j n o w o c z e s n e g o z in w e n t a r y z o w a n ia z a b y tk ó w . B ęd ą c w s t a ły m k o n t a k c ie z U r zę d e m K o n se r ­ w a to r sk im , d o s ta r c z a m u w w ie lu w y ­ p a d k a c h m a t e r i a ł ó w p o t r z e b n y c h do o p r a ­ c o w a n i a o k r e ś l o n y c h z a g a d n i e ń k o n s e r ­ w a t o r s k ic h . S p r a w ą i n w e n t a r y z a c j i z a ­ b y t k ó w z a j m u j e s i ę r ó w n i e ż S t â t n i P a ­ m â t k o v y U r a d , k ł a d ą c n a c i s k z w ł a s z c z a n a z a b y t k i m i a s t a P ra g i, d o t y c h c z a s nie o p r a c o w a n e . I n w e n t a r y z a c j a t a p r o w a ­ d z o n a je s t w f o r m i e k a t a l o g u k a r t k o w e ­ go, z a w i e r a j ą c e g o d a n e d o t y c z ą c e p o ł o ­ ż en ia , o p i s u , s t a n u z a c h o w a n i a o r a z l it e ­ r a t u r y d a n e g o o b i e k t u z a b y t k o w e g o . T e ­ go r o d z a ju i n w e n t a r z z a b y t k ó w P ra g i je s t ju ż na u k o ń c z e n iu . J e d n ą z k o n s e k w e n c j i b r a k u s p e c j a l n e j u s t a w y o o c h r o n ie z a b y t k ó w je s t n i e ­ m o ż n o ś ć d o k o n y w a n i a p r z e z S t â t n i P a ­ m â t k o v y U r a d reje stru z a b y t k ó w , p o l e ­ g a j ą c e g o na w y d a w a n i u a k t u u z n a j ą c e g o d a n y o b i e k t za z a b y t k o w y , ja k to m a m i e j s c e w P o ls ce . Ś r o d k ie m z a s t ę p c z y m d l a p o w y ż s z e j p r o c e d u r y są p l a n y m i a s t i d z i e l n i c s p o r z ą d z a n e p r z ez S t â t n i P a ­ m â t k o v y U r a d , n a k t ó r y c h z a z n a c z a n e są w s z y s t k i e o b i e k t y z a b y t k o w e w d a n e j m i e j s c o w o ś c i . P o w y ż s z e p l a n y p r z e s y ł a ­ ne są p o s z c z e g ó l n y m Z a r z ą d o m M ie jsk im , k t ó r e z c h w i l ą ic h o t r z y m a n i a st a j ą się o d p o w i e d z i a l n e za stan i n i e n a r u s z a l n o ś ć z a b y t k ó w . W s z y s t k i e r e m o n t y lu b p r z e ­ r ó b k i w b u d y n k a c h z a b y t k o w y c h , o z n a ­ c z o n y c h n a p o w y ż s z y c h p l a n a c h , m u s z ą b y ć p r z e p r o w a d z a n e w p o r o z u m i e n iu i w e d ł u g w s k a z ó w e k U r z ę d u K o n s e r w a ­ t o rsk ieg o . W ła ś c ic i e l e p o s z c z e g ó l n y c h o b i e k t ó w są o p o w y ż s z y m o b o w i ą z k u z a ­ w i a d a m i a n i p r z e z Z a r z ą d y M ie jsk ie , k tó r e u d o s t ę p n ia j ą z a i n t e r e s o w a n y m p l a n y s p o r z ą d z o n e w U r z ę d z i e K o n s e r w a t o r ­ s k im . P o n i e w a ż j e d n a k s p o ł e c z e ń s t w o c z e s k ie in te re s u je się ż y w o z a g a d n i e n i e m o c h r o n y z a b y t k ó w , w y p a d k i p r z e k r o c z e ń z d a r z a j ą się s t o s u n k o w o rza d ko.

O c h r o n ą p ałaców -, z a m k ó w i d w o r ó w , z n a jd u ją c y c h s ię w m a ją tk a c h r o z p a r c e ­ lo w a n y c h , a ta k ż e r u c h o m o śc i p o d w o r ­ s k ic h z a b y t k o w y c h , z a jm u je s ię o b e c n ie N â r o d n i K u ltu r n i K o m ise, in s t y t u c j a s a ­ m o d z ie ln a , z k tó r ą w s p ó łp r a c u je w ie lu h is to r y k ó w s z tu k i i k o n se r w a to r ó w . O b ­ ję ła o n a p o d o p ie k ę o k o ło 50 z a m k ó w , g r o m a d z ą c w n ic h z a b y t k i pod w -orskie, u le g a ją c e z a b e z p ie c z e n iu i z n a c jo n a liz o - w a n iu n a s k u te k p r z e p r o w a d z e n ia re­

59

f o r m y rolnej. Z eb ran e r u c h o m o ś c i m a j ą s t a n o w i ć z e s p o ł y w n ę t r z m u z e a l n y c h w w y t y p o w a n y c h , s p e c j a l n i e c i e k a w y c h o b i e k t a c h . P o z o s t a łe z a m k i i d w o r y p r z y ­ d z i e l a n e są i n s t y t u c j o m o ś w i a t o w y m i s p o łe c z n y m . K o n s e r w a t o r m a w p ł y w n a i c h u t r z y m a n i e . W p r a c a c h U r z ę d u K o n s e r w a t o r s k i e g o p r z y c h o d z ą z p o m o c ą in n e i n s t y t u c j e , j a k np. U r a d pro Z r iz o v a n i rek la m , i s t n i e j ą c y o p r ó c z P r a g i w i n n y c h w i ę k s z y c h m i a ­ s t a c h kraju. U r z ą d ten z a j m u j e się w y ­ ł ą c z n i e u r e g u l o w a n i e m z a g a d n i e n i a u m i e ­ s z c z a n ia o d p o w i e d n i o e s t e t y c z n y c h re­ k l a m w d z i e l n i c a c h z a b y t k o w y c h . P r a c ę s w ą o p ie ra o p r z e p i s y is t n i e j ą c e j u ż od la t 15. O p a n o w a n i e te g o t r u d n e g o z a g a d ­ n i e n i a p o s t ę p u j e j e d n a k d o ś ć p o w o li , ze w z g l ę d u na m a s o w o ś ć n i e e s t e t y c z n y c h r e ­ k l a m , n ie d o p a s o w a n y c h z u p e ł n i e do c h a

-KRONIKA

60