"Kanon klasyczny architektury", L.
Niemojewski, "Sprawozdania z
posiedzeń i czynności Polskiej
Akademii Umiejętności", T. LI, 1950,
nr 8 : [recenzja]
Ochrona Zabytków 4/3-4 (14-15), 230
Józefa Galli B.hieny. S zereg analogii stylistycznych i fo rm a ln y c h a rc h ite k tu ry k ap licy i je j w yposażenia łączy ją z zachow anem i w K ra k o w ie innem i k a plicam i, o łtarzam i i n agrobkam i, pro je k to w a n y m i przez P la c id ie ’go.
L. K a l i n o w s k i , Ze studiów nad m 'strze m P ięknych M adonn (nr 8, s. 486 —488). P ra c a nosi p o d ty tu ł „Zagadnienie P iety średniow iecznej ok. 1400“. P raca zaw iera: pochodzenie i p ow stanie P iety średniow iecznej (przekształcenie siedzą cej M adonny z D zieciątkiem ), typologicz ne u p o rządkow anie m a teria łu porów naw czego P iety z kościoła św. B arb ary w K rakow ie, c h a ra k te ry sty k ę stylu m iękkiego, do k tó reg o P ieta ta należy, określenie m iejsca zajm ow anego przez styl m iękki w dziełach sztuki śred n io w iecznej i p róbę odpow iedzi na pytanie zw iązane z jego genezą i rozw ojem . Te trzy zam knięte w sobie rozdziały stano w ią ra m ę do czw artego, poświęconego um iejscow ieniu w czasie i przestrzeni i p rzypisaniu m istrzow i P ięknych M a donn P iety z kościoła św. B arbary. Zbli żona je st ona do ty p u III, należy do sty lu m iękkiego syntetycznego spokrew nio n a z dziełami m istrz a Dum lose, m istrza z G rosslobm ing i m istrza z E riskirch, któ rzy są uczniam i m istrza P ięk n y ch M adonn (au to ra M adonny toruńskiej, i M adonny w rocław skiej), którego należy uw ażać za a u to ra P iety krakow skiej, (po r. 1400).
Z. K o z ł o w s k a-B u d k o w a, M is cellan ea sfragistyczne (nr. 8, str. 489—
491). 1) Pieczęć k anclerza k ap itu ły gnieźnieńskiej — M ikołaja u dokum entu z dnia 25. V III. 1361 ze znakiem odczy tan y m przez a u to rk ę jako sk ró t V. D. (vere dignum ). Z n ak używ any jest w m szałach, co jed n ak że nie w yjaśnia jego roli na pieczęci (analogie z pieczę cią w klaszto rze w D argun w M eklem burgii). 2) D w a w ykopaliska tłoków pieczętnych: pierścień z X III/X IV w z C zerska i sre b rn y tłok pieczętny z n a pisem h e b ra jsk im z W iślicy (XVI w.).
L. N i e m o j e w s k i , K anon klasycz ny a r c h ite k tu ry (n r 8, str. 491—495). „ Istn ie je p ew n a ogólna zasada i n iew zru szalna, k tó re j przestrzegały zarów no św iątynie sta re j G recji ja k i św iątynie A tty k i (500— 132). Z asady tej źródła p i sane nie p rzekazały, jed n ak z pom ocą W itru w iu sza i cierpliw ej analizy udało się po tro sze je odcyfrow ać (Moe) i za gadka cy fry 27 p rz e sta ła być zagadką. K anon klasyczny arc h ite k tu ry polega na p rzyjęciu założenia, że całość kom pozy cji w in n a być dzielona kolejno n a coraz
m niejsze elem enty wg jednej ogólnej za sady podziału proporcjonalnego, w iążą cego części i elem enty m iędzy sobą oraz z całością kom pozycji“.
J. L e p i a r c z y k , Fazy budow y koś cioła M ariackiego w K rakow ie (w. X III — XIV). (nr 9 str. 557—560). W dzi siejszym kościele b ra k śladów n a js ta r szej budow li tj. tej do k tó rej w r. 1221/2 przeniesiono p ara fię z kościoła św. T ró j cy. Na m iejscu tego n ajstarszeg o sta n ął
z końcem X III w ieku drugi z rzędu, tró j- naw ow y, hallow y, z dw iem a w ieżam i od fro n tu , zachow anym i po dziś dzień (nad bud o w an y m i w XV i XVI w.), k o n se k ro w an y 1320. Do niego dobudow ano z fu n dacji W ierzynka ok. r. 1360—1370 now e
prez b iteriu m , z czym łączyła się budow a now ego kościoła, rów nież w typie hallo - w ym , n iew ykonana. Z am iast tego w zn ie siono z końcem X IV w. obecny k o rpus bazylikow y, (1392—1397). Wieżę w yższą nad b u d o w an o i n a k ry to hełm em w 1406 zastąpionym obecnym 1478. O sta tn ia faza budow y to w zniesienie k a plic w la ta c h 1433—1446.
SPRA W O ZD A N IA W ROCŁAW SKIEGO PR Z Y JA C IÓ Ł NAUK W POZNANIU
1950.
M aria Ł o d y ń sk a-K o s i ń s k a , Z arys ikonografii św. S tan isław a bpa n a pod staw ie zaby tk ó w k rak o w sk ic h do poł. XV w ieku (str. 96—99).
SPRAW OZD ANIA W ROCŁAW SKIEGO TOW ARZYSTW A NAUKOW EGO 1949.
M a ria n M o r e 1 o w s k i, T ym panon M arii W łostow iczow ej i Św iętosław a na tle w rocław skiej rzeźby X II w ieku (z. 4, d o d atek 1, str. 1—23, il. 16). „B ije z całości dzieła, że je st n ad e w szyst ko w rocław skie. W yrazistość w pływ ów tu w yszczególnionych (m ozańskie, fra n cuskie, b iz antyńskie) i rów noczesna ogrom na tru d n o ść znalezienia je d n ej j e dynej określonej szkoły zagranicznej, do któ rej m ożnaby przypisać nasz zabytek w yłącznie, prow adzi do spostrzeżenia, że je s t on syntezą sw oistą i h arm o n ijn ą tych w łaśn ie czynników , k tóre pod naszą egidą w y tw arza ły łącznie z nam i cało
k sz tałt sw oistej k u ltu ry W ro claw 'a X II w. C zynniki obce um iano tu dob ie rać z n ajśw ietn iejszy ch centrów z a g ra nicy i Polski (Tyniec)“. I dalej: .P o d niesione ry sy m ozańskie, uiatw ione przez T yniec-O lbin, nie są w tym panon e je d y nymi. K rz y żu ją się one z francuskim i i z naszym g u ste m “. W szystko p rz e m a w ia za tym , że ty m p a n o n z a p ro jek to
