Gospodarcza działalność człowieka na Nizinach Środkowopolskich. Treści zawarte w tym temacie nie występują w obecnej podstawie programowej.

(1)

Gospodarcza działalność człowieka na Nizinach Środkowopolskich

Treści zawarte w tym temacie nie występują w obecnej podstawie programowej.

(2)

Gospodarcza działalność człowieka na Nizinach Środkowopolskich

Na całym obszarze Nizin Środkowopolskich dominują tereny rolnicze. Pomiędzy nimi znajduje się wiele dużych miast, w tym stolica Polski – Warszawa. We wszystkich miastach funkcjonują różnorodne usługi, a w większości z nich rozwinął się też przemysł przetwórczy. W niektórych miejscach pasa nizin wydobywane są bogactwa mineralne, w tym surowce energetyczne – węgiel brunatny i gaz ziemny.

„Rosnąca w górę” zabudowa centrum Warszawy

Już wiesz

jakie warunki naturalne występują na Nizinach Środkowopolskich;

które z tych warunków sprzyjały rozwojowi osadnictwa i rolnictwa;

co to jest aglomeracja miejska;

gdzie w pasie nizin wydobywane są główne bogactwa mineralne Polski.

Nauczysz się

charakteryzować działalność gospodarczą człowieka na Nizinach Środkowopolskich;

wskazywać i wyjaśniać różnice w zagospodarowaniu poszczególnych nizin;

opisywać największe miasta pasa nizin i oceniać ich znaczenie w skali lokalnej i ogólnopolskiej;

określać kierunki dalszego rozwoju gospodarki na Nizinach Środkowopolskich.

1. Nizina Mazowiecka – rolnictwo, wielkie aglomeracje

Nizina Mazowiecka to największy nizinny region Polski. Zajmuje znaczną powierzchnię w dwóch dużych województwach – Mazowieckim i Łódzkim. Wyróżnić tam można 3 rodzaje obszarów, na których

człowiek prowadzi zróżnicowaną działalność gospodarczą:

wielkie aglomeracje miejskie Warszawy i Łodzi – działalność przede wszystkim usługowa i przemysłowa; Warszawa jako stolica Polski ma też duże znaczenie administracyjne, gdyż jest siedzibą wielu urzędów, instytucji, organizacji, ﬁrm o zasięgu ogólnokrajowym, a nawet międzynarodowym;

pozostałe obszary miejskie – średnie i małe miasta o funkcjach usługowych, niektóre z silną funkcją przemysłową;

obszary wiejskie – rozległe tereny płaskie wykorzystywane do działalności rolniczej.

(3)

Nizina Mazowiecka charakteryzuje się wielkimi kontrastami w krajobrazie, np. zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od nowoczesnej, wysokiej zabudowy Warszawy spotkać można niską, starą, drewnianą zabudowę wiejską.

Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.

LEGENDA MAPY

Aglomeracja warszawska liczy ponad 2,2 mln mieszkańców, z czego na stolicę przypada 1 mln 735 tys.

W aglomeracji łódzkiej mieszka około 900 tys. osób, z czego 706 tys. w samej Łodzi. Aglomeracje te jednak różnią się między sobą nie tylko liczbą ludności i funkcją centralną Warszawy.

Aglomeracja warszawska stale się rozwija, stale napływa tam nowa ludność podejmująca pracę lub naukę. Od lat w stolicy notowana jest najniższa stopa bezrobocia – tylko ok. 3%, przy niemal 10% w skali kraju. Warszawa ma też najwięcej uczelni wyższych i tym samym najwięcej studentów.

Natomiast aglomeracja łódzka po 1989 roku przestała się rozwijać, co było związane z upadkiem

dominującego tam przemysłu lekkiego. Liczba ludności systematycznie zmniejszała się; w 2007 roku Łódź spadła na trzecie miejsce w kraju pod względem liczby ludności, bo wyprzedził ją Kraków. Od lat trwają próby ożywienia społeczno‑gospodarczego aglomeracji łódzkiej. Utworzono na przykład Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna, w której ulokowało się wiele ﬁrm, zarówno dużych, jak i małych, z różnych branż. Stare zabudowania poprzemysłowe zostały przystosowywane do innych celów, m.in. mieszkaniowych. Jednak dynamiczny rozwój regionu łódzkiego zawsze był utrudniony ze względu na bliskość Warszawy – stolica ma zdecydowanie większą „siłę przyciągania” ludności i tym samym kapitału.

 



 



(4)

Polecenie 1

Korzystając z mapy największych ﬁrm przemysłowych w Polsce i z Tabeli 1. w rozdziale 3.6. Najlepiej rozwijające się gałęzie przemysłu w Polsce oraz z Tabeli 3., 4. i 5. w rozdziale 3.7. Rozwój usług w Polsce, odczytaj nazwy i branże największych ﬁrm z Warszawy i Łodzi. Czy można mówić, że w miastach tych dzisiejsza gospodarka jest wyspecjalizowana? Odpowiedź uzasadnij.

Poza dwiema wielkimi aglomeracjami na Nizinie Mazowieckiej przemysł rozwinął się także w niektórych innych miastach. Przede wszystkim w Płocku (122 tys. mieszkańców), gdzie mamy największą w kraju raﬁnerię ropy naftowej, z którą współpracuje wiele małych lokalnych ﬁrm głównie z branży chemicznej.

W mieście działa też fabryka maszyn rolniczych.

W Bełchatowie (59 tys.) jest największa w Polsce kopalnia węgla brunatnego i elektrownia cieplna. Duże elektrownie znajdują się także w Kozienicach (18 tys.) oraz w Ostrołęce (52 tys.), gdzie działają też zakłady drzewno‑papiernicze i spółdzielnia mleczarska. W Mławie (30 tys.) uruchomiono wielką fabrykę telewizorów LG. W Grójcu (16 tys.) produkowane są fotele do samochodów.

Dużym ośrodkiem przemysłowym, znanym m.in. z produkcji obuwia, telefonów, maszyn do szycia czy uzbrojenia, był kiedyś Radom (217 tys.) – trzecie największe miasto Mazowsza. Obecnie produkuje się tam sprzęt zbrojeniowy i telekomunikacyjny, ale na znacznie mniejszą skalę.

Polecenie 2

Korzystając z mapy okręgów przemysłowych, przypomnij najważniejsze informacje o okręgach znajdujących się na Nizinie Mazowieckiej.

Źródło: Michał Szymczak, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.

Rolnictwo Niziny Mazowieckiej rozwinęło się na bazie dużej powierzchni użytków rolnych. Gleby są raczej słabe – bielice i gleby płowe – toteż uprawia się na nich głównie mniej wartościowe rośliny, takie jak ziemniaki, żyto, owies i ewentualnie pszenżyto. Na zachód i południe od Warszawy w pasie od Łowicza do Grójca występuje dużo sadów. Najwięcej produkuje się jabłek, które są wykorzystywane w okolicznych przetwórniach spożywczych lub wysyłane na eksport. W północnej części Niziny Mazowieckiej znaczne powierzchnie pokrywają łąki i pastwiska, gdzie prowadzona jest hodowla bydła.

Działa tam wiele dużych spółdzielni mleczarskich, m.in. w Sierpcu, Kolnie czy Ostrołęce.

Przetwórstwo spożywcze na wielką skalę rozwinęło się też w samej Warszawie. Powody były trzy – duże zapotrzebowanie na żywność, duża liczba rąk do pracy, bliskość zaplecza surowcowego.

Stare zabudowania nieczynnych zakładów włókienniczych w Łodzi częściowo przerobione na hotel

„Rosnąca w górę” zabudowa centrum Warszawy

 



 



(5)

Na Nizinie Mazowieckiej mamy gęstą sieć transportową, głównie za sprawą Warszawy, która jako stolica kraju musi mieć odpowiednią liczbę połączeń komunikacyjnych. Od lat na warszawskim Okęciu działa główny międzynarodowy port lotniczy Polski. W pobliskim Modlinie, a także w Łodzi i Radomiu rozwijają się lotniska regionalne. Od 2012 roku, za sprawą otwartej wówczas autostrady A2, Warszawa ma

połączenie z drogami szybkiego ruchu Europy Zachodniej. W Strykowie koło Łodzi krzyżują się autostrady A1 i A2, dzięki czemu można stąd jechać na północ do Trójmiasta oraz na południe

do Republiki Czeskiej. Od 2015 roku z Warszawy do Gdyni, Krakowa, Katowic i Wrocławia kursują szybkie pociągi Pendolino.

2. Nizina Podlaska – rolnictwo, mniejszości narodowe

Nizina Podlaska leży na środkowym wschodzie Polski, zajmując większą część województwa podlaskiego oraz mniejsze obszary województwa mazowieckiego i lubelskiego. Jest ona najsłabiej zaludnionym i zagospodarowanym regionem Nizin Środkowopolskich. Gęste lasy, liczne łąki i tereny podmokłe w znaczący sposób utrudniały osadnictwo. Rozwinęło się tylko jedno duże miasto – Białystok (295 tys.

mieszkańców) – mające bardzo silną pozycję w całej Polsce Północno‑Wschodniej. Kiedyś był to ważny

Pola uprawne i łąki wokół wsi na Nizinie Mazowieckiej

Intensywna uprawa sadownicza jabłoni

 



 



(6)

ośrodek przemysłu włókienniczego, ale podobnie jak w Łodzi branża ta upadła. Dzisiaj w mieście i w okolicach działają głównie zakłady przemysłu spożywczego oraz drzewnego (też m.in. w Hajnówce, Sokółce, Grajewie).

LEGENDA MAPY

Białystok to ważny węzeł transportowy otwierający drogę na wschód. Jest także ośrodkiem naukowym (uniwersytety, politechnika) i kulturowo‑religijnym. Przygraniczne tereny Podlasia zamieszkuje liczna mniejszość białoruska, a ponadto Ukraińcy, Rosjanie, Tatarzy, Litwini. Większość z nich jest wyznania prawosławnego, toteż w regionie spotkać można wiele cerkwi z wieżami przykrytymi

charakterystycznymi kopułami w kształcie cebuli. W pobliżu Siemiatycz znajduje się Święta Góra Grabarka będąca celem pielgrzymek ludności prawosławnej.

W Bohonikach koło Sokółki i Kruszynianach na wschód od Białegostoku znajdują się tatarskie meczety wyznawców Islamu (muzułmanów).

Źródło: PANORAMIX, licencja: CC BY 3.0.

Cerkiew prawosławna w Czarnej Białostockiej

 



 



(7)

Na Podlasiu, oprócz dużego Białegostoku, rozwinęło się też kilka miast średniej wielkości – Siedlce (76 tys. mieszkańców), Łomża (62 tys.), Biała Podlaska (57 tys.). To ośrodki usługowe o dużym niegdyś znaczeniu lokalnym, które straciły na znaczeniu, kiedy miasta te przestały być stolicami województw w 1999 r.

Gospodarczą wizytówką Podlasia jest chów bydła i przetwórstwo produktów z niego uzyskanych.

W regionie działają liczne przetwórnie, a do najbardziej znanych zaliczają się zakłady mięsne w Sokołowie Podlaskim i Łukowie oraz spółdzielnie mleczarskie w Grajewie (Mlekpol) i Wysokiem Mazowieckiem (Mlekovita). Uprawa roślin ma znaczenie drugorzędne. Na słabych glebach płowych rośnie przeważnie żyto, owies i ziemniaki, a miejscami też tytoń i len.

Na Nizinie Podlaskiej istnieją dobre warunki dla rozwoju turystyki. Głównym atutem regionu jest bogactwo dzikiej przyrody – Puszcza Białowieska i Puszcza Knyszyńska, Bagna Biebrzańskie, dolina Narwi. Są też inne lokalne atrakcje, jak znana na całym świecie stadnina koni w Janowie Podlaskim, kościół i klasztor w Tykocinie czy geometryczny środek Europy w Suchowoli. Jednak Podlasie nie jest tłumnie odwiedzane przez turystów, ponieważ leży trochę na uboczu i w znacznej odległości od gęściej zaludnionych obszarów Polski. Nie ma tu też wielu hoteli i ośrodków wypoczynkowych. Ma to swoje plusy: rozwija się agroturystyka, gdzie można spędzać czas w ciszy i spokoju, a przyroda podlaska jest słabiej eksploatowana i łatwiej zchować ją dla przyszłych pokoleń.

Polecenie 3

Na mapie Niziny Podlaskiej wskaż miejscowości wymienione w opisie powyżej.

Zastanów się i odpowiedz na pytanie, w jakim kierunku powinna rozwijać się gospodarka Niziny Podlaskiej.

3. Nizina Wielkopolska – rolnictwo, surowce energetyczne

Nizina Wielkopolska leży w południowej części województwa wielkopolskiego. Jest to bezleśny region o charakterze typowo rolniczym z większym udziałem przemysłu w niektórych miejscach.

Chów bydła mlecznego na Nizinie Podlaskiej

 



 



(8)

LEGENDA MAPY

Rolnictwo Niziny Wielkopolskiej opiera się na wyspecjalizowanej hodowli trzody chlewnej i bydła w dużych gospodarstwach wysokotowarowych. Uzyskiwana jest tu najwyższa w kraju wydajność produkcji mięsa i mleka z 1 ha użytków rolnych. Taka specjalizacja produkcji została niejako wymuszona poprzez dominację słabych gleb bielicowych, na których najłatwiej jest uprawiać mało wymagające rośliny paszowe, np. pszenżyto czy ziemniaki.

Ale na Nizinie Wielkopolskiej, mimo słabych gleb, uprawia się też cenne rośliny żywieniowe, np.

pszenicę, jęczmień, buraki cukrowe. By uzyskiwać wysokie zbiory, stosowanych jest wiele zabiegów agrotechnicznych, np. intensywne nawożenie, opryskiwanie roślin pestycydami, nawadnianie

i meliorowanie gruntów. Wysokie zbiory uzyskuje się również poprzez obsiewanie dużych powierzchni.

Rolniczy charakter regionu przyczynił się rozwoju przemysłu spożywczego. Na Nizinie Wielkopolskiej funkcjonuje wiele zakładów przetwórczych; najbardziej znane z nich to Winiary w Kaliszu, Pudliszki koło Krobi, Kotlin koło Jarocina, Turek w Turku.

Polecenie 4

Na mapie Niziny Wielkopolskiej wskaż miejscowości wymienione w opisie powyżej. Dowiedz się z Internetu, jakie zakłady przemysłu spożywczego znajdują się w innych miastach regionu, np.

w Krotoszynie, Rawiczu, Gostyniu, Grabowie nad Prosną. Które z nich są ci znane?

Z innych gałęzi przemysłu na uwagę zasługuje branża surowców energetycznych. W okolicach Turka działa kopalnia węgla brunatnego oraz elektrownia cieplna Adamów będące częścią Zagłębia

Konińskiego. Natomiast w wielu miejscach Niziny Wielkopolskiej, a zwłaszcza w okolicach Kotliny Żmigrodzkiej, wydobywane są dosyć duże (jak na polskie warunki) ilości gazu ziemnego.

Dwa największe miasta Niziny – Kalisz (103 tys. mieszkańców) i Ostrów Wielkopolski (72 tys.) – to leżące blisko siebie ośrodki usługowo‑przemysłowe. Kiedyś tworzyły okręg przemysłowy z dominacją branży włókienniczej w Kaliszu i elektromaszynowej w Ostrowie Wielkopolskim. Kalisz był też do roku 1999 stolicą województwa kaliskigo. Dzisiaj działają tam głównie drobni przedsiębiorcy z różnych działów gospodarki. Ostrów Wielkopolski nadal jest ważnym węzłem kolejowym na skrzyżowaniu głównych linii Warszawa – Wrocław i Poznań – Katowice.

Nizina Wielkopolska pozostaje nieco w cieniu Poznania. Na Nizinie brak tak dużego, silnego ośrodka z połączeniem autostradowym i portem lotniczym; mało jest też atrakcji turystycznych. Wszystko to ogranicza rozwój regionu. Na razie udało się utworzyć kilka podstref Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna i Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna Specjalnej Strefy Ekonomicznej, w których działa jednak niewiele ﬁrm.

Polecenie 5

Zastanów się nad kwestią, czy Nizina Wielkopolska powinna pozostać regionem typowo rolniczym czy też mogą rozwijać się tam również inne gałęzie gospodarki.

(9)

4. Nizina Śląska – rolnictwo, przemysł, usługi

Nizina Śląska rozciąga się wzdłuż doliny Odry na terenie województwa opolskiego i dolnośląskiego.

Zwyczajowo do regionu zalicza się też polską część Niziny Śląsko‑Łużyckiej.

Nizina Śląska jest najlepiej i najbardziej wszechstronnie rozwiniętym regionem nie tylko w pasie nizin, ale i w skali całego kraju. Zdecydowało o tym kilka czynników:

sprzyjające warunki naturalne – ciepły klimat, dobre gleby, surowce mineralne (miedź);

do roku 1945 przynależność do Niemiec – intensywny rozwój gspodarczy wraz całym państwem niemieckim;

potencjał społeczny – gęste zaludnienie z przewagą wykształconej ludności miejskiej;

korzystne położenie geopolityczne – blisko „Europy”, a konkretnie Niemiec i Republiki Czeskiej, ze względnie dobrymi połączeniami komunikacyjnymi.

Stolicą regionu jest Wrocław (634 tys. mieszkańców) – czwarte największe miasto Polski. Niegdyś był to wielki ośrodek przemysłu elektromaszynowego z produkcją m.in. wagonów kolejowych, maszyn

budowlanych i przemysłowych czy AGD (pralki, lodówki, kuchenki). Dziś z dużych zakładów

przemysłowych w mieście działa fabryka autobusów Volvo, a inne znane ﬁrmy, np. Bosch, LG, Toshiba, Toyota ulokowały się na obrzeżach miasta. Wrocław jest prężnie działającym ośrodkiem naukowym (politechnika, uniwersytety), gdzie najnowsze osiągnięcia myśli technologicznej często znajdują praktyczne zastosowania – działają tu liczne placówki naukowo‑badawczo‑wdrożeniowe i ﬁrmy zajmujące się nowymi technologiami, np. Google, Hewlett‑Packard, Nokia, Siemens. Miasto rozwija się wielotorowo, na co istotny wpływ mają dobre połączenia komunikacyjne z Europą. Wrocławski port lotniczy zalicza się do największych lotnisk regionalnych w kraju, a autostrady pozwalają szybko dotrzeć m.in. do Niemiec, np. w 2 godziny do Drezna czy nawet Berlina. Wrocław jest też portem rzecznym żeglugi śródlądowej.

Ciekawostka

Autostrada A4 ma olbrzymie znaczenie dla całej Południowej Polski. Zapewnia ona dogodne połączenie drogowe od wschodnich do zachodnich granic kraju i dalej do Niemiec i Europy Zachodniej. Łączy u nas najlepiej rozwinięte gospodarczo regiony – od Dolnego Śląska przez Górny Śląsk po aglomerację Krakowa. Bliskość tej autostrady często miała kluczowe znaczenie przy lokowaniu inwestycji przez przedsiębiorców, zwłaszcza zagranicznych.

(10)

LEGENDA MAPY

Poza aglomeracją wrocławską na Nizinie Śląskiej działa wiele innych ﬁrm przemysłowych, m.in.

należących do znanych światowych koncernów, np. Volkswagen w Polkowicach, Coca‑Cola i BASF w Środzie Śląskiej, Electrolux w Oławie czy Nestle‑Schöller w Namysłowie. Na południowym wschodzie regionu jest kilka cementowni (Górażdże, Strzelce Opolskie) oraz duża cieplna Elektrownia Opole. Liczni przedsiębiorcy rozlokowali się też na terenach Specjalnych Stref Ekonomicznych – Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna i Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna.

Jednak największy zakład przemysłowy Niziny Śląskiej i jeden z największych w Polsce to Kombinat Górniczo‑Hutniczy Miedzi (KGHM) Polska Miedź SA. Rozwinął się on na bazie odkrytych w latach 50. XX wieku rud miedzi w okolicach Lubina. Kopalnie działają w Lubinie, Polkowicach i Rudnej, natomiast huty są w Legnicy, Głogowie i Orsku. Kombinat zatrudnia około 18 tys. osób i corocznie przynosi kilka

miliardów złotych zysku, który pochodzi głównie z eksportu miedzi, a także ze sprzedaży srebra.

Źródło: Rwers (h p://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 4.0.

Źródło: Michiel1972 (h p://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.





(11)

Oprócz Wrocławia na Nizinie Śląskiej mamy też dwa inne ośrodki lokalne – Opole (119 tys. mieszkańców) i Legnicę (101 tys.) – z silną pozycją w swoich regionach. Są to typowe miasta średniej wielkości

o charakterze usługowo‑przemysłowym. Dodatkowo Opole spełnia funkcję administracyjną, gdyż jest stolicą województwa (Legnica była nią do roku 1999).

Rolnictwo Niziny Śląskiej rozwinęło się na bazie bardzo dobrych gleb, m.in. czarnoziemów Płaskowyżu Głubczyckiego i czarnych ziem Równiny Wrocławskiej. Uprawia się tam najcenniejsze rośliny – pszenicę, kukurydzę, jęczmień, buraki cukrowe, rzepak i uzyskuje z nich, zwłaszcza na Opolszczyźnie, najwyższe plony w kraju.

Plony wybranych roślin uprawnych w województwach dolnośląskim i opolskim na tle kraju (2014)

Województwo

Zboża

ogółem Pszenica Jęczmień Kukurydza Buraki cukrowe

Rzepak i rzepik dt/ha

dolnośląskie 53,0 54,0 46,4 72,4 752 33,0

opolskie 61,7 65,7 52,1 82,8 880 39,4

Polska 42,7 49,7 40,5 65,9 683 34,4

Polecenie 6

1. Na mapie Niziny Śląskiej wskaż główne ośrodki przemysłowe, w tym miejscowości zaliczające się do Legnicko‑Głogowskiego Okręgu Miedziowego.

2. Odczytaj z mapy nazwy miast, które mają lub mogą mieć największe korzyści z położenia w pobliżu autostrady. Które z nich już wykorzystują to położenie?

3. Jedną z nielicznych słabiej rozwiniętych gałęzi gospodarki na Nizinie Śląskiej jest chów zwierząt.

Wyjaśnij dlaczego.

Podsumowanie

Najlepiej rozwiniętą gałęzią gospodarki Nizin Środkowopolskich jest rolnictwo. Jednak w poszczególnych regionach duże znaczenie mają też inne rodzaje działalności człowieka.

Na Nizinie Mazowieckiej działalność pozarolnicza – tj. usługi i przemysł – skupia się przede wszystkim w aglomeracji warszawskiej i łódzkiej, a ponadto w niektórych mniejszych miastach, np.

Płocku, Bełchatowie, Radomiu, Ostrołęce.

Źródło: Julo (h p://commons.wikimedia.org), public domain.

(12)

Rolnictwo Niziny Mazowieckiej to uprawa żyta, pszenżyta i ziemniaków, sady w rejonie Warszawy i chów bydła na północy regionu.

Nizina Podlaska jest najsłabiej zagospodarowana spośród wszystkich Nizin Środkowopolskich.

Wynika to z rzadkiego zaludnienia tamtejszych terenów, które często pokryte są gęstymi lasami, łąkami i mokradłami.

Główne działy podlaskiej gospodarki to chów bydła i oparte na nim przetwórstwo spożywcze, a także przemysł drzewny.

Nizina Wielkopolska ma charakter typowo rolniczy, nastawiony na chów trzody chlewnej i bydła.

Uprawia się też zboża, buraki cukrowe, rzepak oraz warzywa i owoce. Działają liczne zakłady przemysłu spożywczego.

Na Nizinie Wielkopolskiej wydobywa się węgiel brunatny i gaz ziemny.

Nizina Śląska jest najlepiej i najbardziej wszechstronnie rozwiniętym regionem kraju, co zawdzięcza korzystnemu położeniu, zasobom naturalnym i gęstemu zaludnieniu.

Największą ﬁrmą Niziny Śląskiej jest KGHM Polska Miedź SA. Ponadto w regionie działają liczne ﬁrmy światowych koncernów, np. Volvo, Volkswagen, Toyota, Toshiba, LG, Bosch, Nestle, Coca‑Cola, Elektrolux, Amazon, Nokia, Google, Hewlett‑Packard, Siemens.

Na urodzajnych czarnoziemach i czarnych ziemiach Niziny Śląskiej uprawia się pszenicę, jęczmień, kukurydzę, buraki cukrowe, rzepak. Na Opolszczyźnie osiągane są najwyższe plony w kraju.

Głównym miastem Niziny Śląskiej jest Wrocław. Duże znaczenie lokalne mają też Opole i Legnica.

Praca domowa Polecenie 7.1

Przejrzyj etykiety na opakowaniach różnych artykułów spożywczych, jakie masz w kuchni i odczytaj nazwy miejscowości, w których zostały one wyprodukowane. Wypisz w zeszycie miejscowości znajdujące się na Nizinach Środkowopolskich. Czy każdy z tych produktów wiąże się z rodzajem okolicznej produkcji rolnej?

Polecenie 7.2

Wypełnij tabelę. Używając szkolnej skali (od 1 do 6), oceń poziom rozwoju wymienionych dziedzin społeczno‑gospodarczych na Nizinach Środkowopolskich i krótko uzasadnij swoją ocenę.

Rozwój gospodarki na Nizinach Środkowopolskich

Nizina Śląska Nizina Wielkopolska Nizina Mazowiecka Nizina Podlaska poziom

rozwoju

uzasadnienie oceny

poziom rozwoju

poziom rozwoju Zaludnienie

Przemysł wydobywczy Przemysł przetwórczy Uprawa roślin Hodowla zwierząt

Zobacz także

Rozmieszczenie ludności Polski

Zróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsce Czynniki rozwoju rolnictwa Polski

Rozmieszczenie upraw na terenie Polski Hodowla zwierząt w Polsce

(13)

Zmiany w przemyśle Polski

Najlepiej rozwijające się gałęzie przemysłu w Polsce Rozwój usług w Polsce

Ochrona środowiska w Polsce

Środowisko naturalne Nizin Środkowopolskich

Dowiedz się więcej

Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna

Zadania

Ćwiczenie 1

Wskaż nazwy gałęzi gospodarki, które rozwinęły się na Nizinie Mazowieckiej.

górnictwo energetyka

przemysł spożywczy rolnictwo

hutnictwo rybołówstwo

Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2

Wymienione nazwy obiektów przyporządkuj do nazw miast, w których znajdują się te obiekty.

Mława, Łódź, Warszawa, Stryków, Płock, Bełchatów, Radom kopalnia węgla

brunatnego

fabryka AGD Indesit

fabryka

telewizorów LG

raﬁneria ropy na owej

zakłady zbrojeniowe skrzyżowanie autostrad

stacja końcowa szybkiej kolei Pendolino

(14)

Ćwiczenie 3

Wskaż czynniki, które zdecydowały o słabym zaludnieniu Niziny Podlaskiej.

gęste lasy słabe gleby tereny podmokłe dzikie zwierzęta rzeki i jeziora rzeźba terenu

Ćwiczenie 4

Wymienione nazwy obiektów przyporządkuj do nazw miejscowości, w których znajdują się te obiekty.

Kruszyniany, Białystok, Janów Podlaski, Wysokie Mazowieckie, Suchowola, Sokołów Podlaski politechnika

znana stadnina koni

meczet tatarski

znane zakłady mięsne

środek Europy

spółdzielnia mleczarska Mlekovita

Ćwiczenie 5

Wskaż czynniki wpływające na wysokie zbiory roślin uprawianych na Nizinie Wielkopolskiej.

duża powierzchnia zasiewów nawożenie gruntów ornych specjalizacja produkcji rolnej towarowość produkcji rolnej dobre gleby

gospodarstwa ekologiczne

Ćwiczenie 6

Które dwa surowce energetyczne wydobywane są na Nizinie Wielkopolskiej?

gaz ziemny i węgiel brunatny gaz ziemny i węgiel kamienny ropa naftowa i węgiel kamienny węgiel brunatny i węgiel kamienny

(15)

Ćwiczenie 7

Do kategorii, które stanowią główne działy gospodarki, dopasuj wiążące się z nimi hasła i miejsca na Nizinie Śląskiej.

surowce mineralne, Wrocław, dobre gleby, regionalny port lotniczy, ciepły klimat, autostrady, Płaskowyż Głubczycki, KGHM, produkcja na eksport

rolnictwo

przemysł

usługi

Ćwiczenie 8

Wymienione nazwy obiektów przyporządkuj do nazw miejscowości, w których znajdują się te obiekty.

Oława, Wrocław, Lubin, Legnica, Środa Śląska, Strzelce Opolskie huta miedzi

kopalnia rud miedzi

fabryka AGD Elektrolux

cementownia

fabryka Coca-Coli fabryka autobusów Volvo

(16)

Ćwiczenie 9

Uporządkuj nazwy miast leżących na Nizinach Środkowopolskich w kolejności od największego do najmniejszego (zaczynając od góry).

Warszawa Łódź Wrocław Białystok Biała Podlaska Kalisz