Leśnictwo w województwie wałbrzyskim w w 1989 r.

Wojewódzki w

Urząd Statystyczny Wałbrzychu

LEŚNICTWO W WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM W 1989 R.

t

Czerwiec 1990

■i

' '

\

X

c

<

-

.

UWAGI METODYCZNE

Informacja zawiera statystyczną charakterystykę gospodarki leśnej w województwie wałbrzyskim w latach 1987 - 1989.

Do opracowania wykorzystano publikacje Departamentu Rolnictwa, Leś­

nictwa i Ochrony środowiska Głównego Urzędu Statystycznego, dane ze sprawozdawczości rocznej oraz informacje Wydziału Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej, Geodezji i Leśnictwa Urzędu Wojewódzkiego.

PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE

Pod pojęciem powierzchni leśnej należy rozumieć powierzchnię pokry­

tą drzewostanem /zalesioną/ oraz powierzchnię przejściowo pozbawioną drzewostanu, do której zalicza się zręby, halizny, płazowiny, szkółki leśne i zadrzewieniowe oraz poletka łowieckie założone na gruntach leśnych, plantacje nasienne i choinkowe założone na gruntach leśnych.

I

lesistość jest to stosunek procentowy powierzchni leśnej do ogólnej powierzchni geograficznej.

Zagospodarowanie lasu obejmuje zespół czynności gospodarczych mają­

cych na celu zachowanie lasu i pomnożenie jego zasobów oraz wzmaganie jego wielostronnych funkcji pozaprodukcyjnych, przede wszystkim w kształtowaniu naturalnych warunków środowiska przyrodniczego.

Przez odnowienia rozumie się powstawanie młodego drzewostanu w miej­

sce drzewostanu usuwanego lub usuniętego.

Zalesienia polegają na zakładaniu upraw leśnych na gruntach pozos­

tających poprzednio poza uprawą leśną /nie zaliczonych do powierzchni leśnej/, tj. na gruntach nieleśnych.

Poprawki i uzupełnienia są to prace hodowlane mające na celu uzupeł­

nienia potencjału produkcyjnego upraw i młodników, w których z różnych przyczyn powstały wypady, luki i przerzedzenia, wpływające na obniże­

nie przyrostu masy drzewnej.

Pielęgnowanie lasu obejmuje zespół czynności hodowlanych związanych z pielęgnowaniem gleby i drzewostanu /tj. spulchnianie gleby, niszcze­

nie chwastów w uprawach, wprowadzanie podszytów, cięcia pielęgnacyjne i poprawianie formy poszczególnych drzew /podkrzesywanie itp./, utrzy­

mywanie gleby w czarnym ugOrze w plantacjach drzew szybko rosnących/.

4

Melioracje, do których zalicza się agromelioracje i melioracje wod­

ne, są to zabiegi mające na celu oczyszczenie powierzchni przed odno­

wieniem i zalesieniem, likwidację warstwy rudawca, ustalenie gleby pod­

legającej erozji oraz polepszenie produkcyjności gleby przez wprowadze­

nie pewnych gatunków roślin, nawożenie, odwadnianie, nawadnianie. itp.

Zadrzewienia są to produkcyjne i ochronne skupiska drzew i krzewów na terenach państwowych i niepaństwowych poza lasami i granicami ad­

ministracyjnymi miast.

Grubizna jest to drewno okrągłe, wielkowymiarowe i średniowymiarowe.

Drewno wielkowymiarowe jest to drewno o średnicy górnej od 14 cm /bez kory/ mierzone w pojedyńczych sztukach. Drewno średniowymiarowe jest to drewno o średnicy /mierzone bez kory/; górnej od 5 cm i dolnej do H cm - mierzone w pojedyńczych sztukach.

lY

' i

UWAGI ANALITYCZNE

. y

1• Zasoby leśne#

W 1989 r. powierzchnia leśna w województwie wałbrzyskim wyniosła 122403 ha, co stanowi 1,4 % powierzchni lasów w kraju i stawia je na 20 miejscu wśród województw.

Z ogólnej powierzchni leśnej województwa 119228 ha przypada na la­

sy państwowe, a pozostałe 3175 ha na lasy niepaństwowe#

W lasach państwowych dominują lasy państwowych gospodarstw rolnych podporządkowanych b. Ministerstwu Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej, które stanowią 91,2 % ogólnej powierzchni leśnej: 3,3

%

to lasy państwowych gospodarstw rolnych podporządkowanych wojewodzie, a 2,9 % lasy pozostałych resortów.

Mniejsza powierzchnia, tj. 3175 ha pozostała we władaniu lasów nie­

państwowych i stanowi 2,6 % ogólnej powierzchni leśnej, z czego 0,6

%

są to lasy rolniczych spółdzielni produkcyjnych, 0,1

%

niczych i 1,9 % lasy indywidualnych właścicieli.

Powierzchnia zalesiana stanowi 98,6 % powierzchni leśnej i w 27,2

%

pokryta jest drzewostanem młodym w wieku do 40 lat; udział drzewosta­

nów w wieku powyżej 40 lat wynosi 61,9

%

Pod względem składu gatunkowego zdecydowanie przeważają w lasach województwa drzewostany iglaste.

Udział drzew iglastych wynosi 76,3 % ogółu powierzchni, w tym 70,4

%

Zasoby drzewne na pniu, czyli zapas grubizny brutto /w korze/

w 1989 r. wyniósł w województwie 28,8 hm3, w tym w lasach organizacji Lasy Państwowe 27,3 hm3, w lasach niepaństwowych 0,4 hm3.

Zasobność drzewostanów, czyli przeciętny zapas grubizny przeliczo- ny na 1 ha powierzchni leśnej ukształtowała się odpowiednio: 234 m , 3 250 m3 i 161 m3.

Zapas grubizny na 1 ha powierzchni leśnej utrzymał się na pozio­

mie ubiegłego roku.

<£

%

-

A

:

A )

/ / / /

/«/:: : *

O

Dh

o o

j rHjjH

OOP o o 5

i

O

'O

::::i:: :: f: f

UL : : • :

t ^{j :}

7

9

2. Zagospodarowanie lasu.

W roku 1989 wykonano odnowienia i zalesienia na powierzchni 811 ha, co stanowi 0,7

%

stwowe,

Do najważniejszych zmian w zakresie prac odnowieniowo-zalesienio- wych należy zaliczyć odnowienia sztuczne na zrębach, haliznach, pła-

zowinach.

Zabiegi pielęgnacyjne, będące głównym sposobem podnoszenia produk­

cyjności lasów, zostały wykonane w 1989 r, na powierzchni stanowiącej 3,6

%

W lasach niepaństwowych posiadających najbardziej zaniedbane drze­

wostany wykonuje się zabiegi pielęgnacyjne w zdecydowanie mniejszym rozmiarze, w 1989 r. było to zaledwie 0,1 % ogólnej powierzchni.

Ważnym czynnikiem w procesie intensyfikacji produkcji leśnej są kom­

pleksowe zabiegi melioracyjne, zmierzające do poprawy produkcyjności gleb leśnych. Jednym z tych zabiegów jest nawożenie mineralne lasów, w wyniku którego uzyskuje się poważny wzrost produkcyjności drzewosta­

nów oraz ich odporności na szkody wyrządzone przez przemysł, owady, grzyby , itp.

W województwie wykonano w/w zabiegi na bardzo niewielkiej powierzchni /386 ha/, stanowiącej tylko 0,3

%

Poprawie bilansu drzewnego oprócz wzmożonej oszczędności surowca drzewnego oraz podniesienia produktywności lasów służy także sadzenie drzew i krzewów poza lasami i miejskimi terenami zielonymi.

Oprócz korzyści osiąganych w wyniku pozyskania masy drzewnej i użytków ubocznych /surowce zielarskie i garbnikowe, pastwiska pszczele itp./

zadrzewienia zapewniają szereg korzyści pozaprodukcyjnych.

7/ 1989 r. wysadzono w województwie 40934 drzew i 80187 sztuk krze­

wów; stanowi to odpowiednio; 0,7 % i 0,9

%

W latach 1985 - 1989 wysadzono 294,2 tys. szt drzew, co w przeli­

czeniu na 1 ha użytków rolnych wynosi 1,2 drzewa.

3. Wykorzystanie lasu

W 1989 r. pozyskano 530,8 danP drewna, co Sternowi 2,5 % pozyskane­

go drewna w kraju. Intensywność pozyskania drewna ma tendencję spadko­

wą tak w odniesieniu do drewna ogółem, jak i w grupach asortymentowych /w 1988 r. pozyskano 566,2 dam^, w 1987 r. 597,6 deun-fy.

10

\

%

N M

ffl

0

8

|>

H a

ra

M

»Mäfc,

:

:

/Al W ■A/

/rrmm^

0^#

i

A V

\x

<!

%

£ H K P H

M

<

w VI N 0 Ł

|#%%% :

A

A

"V /

^ EM

M

A),

t

-ii w

~W_l-T-

J;

m A

-fPV'

Jl •

1

a}

a

^llPF A

/"'-7--V / /

' ' ' Ay.

• vtiU5/" • / M hfeitw ./•

ry-/y iW

12

Główną masę pozyskanego drewna Zgrubiany/ stanowi drewno iglaste, któ­

rego udział w grubiznie ogółem wyniósł 87,2 %.

W organizacjach gospodarczych Lasy Państwowe pozyskanie grubizny w przeliczeniu na 100 ha powierzchni leśnej w 1989 r. było trzykrot­

nie wyższe niż w lasach niepaństwowych.

Rozpiętość w produktywności lasów poszczególnych form własności wskazuje na niewykorzystanie możliwości produkcyjnych powierzchni la­

sów znajdujących się poza zasięgiem działania organizacji gospodar­

czych Lasy Państwowe oraz na konieczność dalszej intensyfikacji i pod­

noszenia stanu zagospodarowania lasów niepaństwowych.

Poza drewnem dość istotny składnik gospodarki narodowej stanowi łowiectwo. Daje korzyści pozaprodukcyjne mające aspekt rozrywkowo-wy- poczynkowy, sportowy, wychowawczy, przyrodoznawczy i ekonomiczny/główiL

odstrzał i odławianie zwierząt łownych w celach eksportowych/.

W 1989 r. pozyskano 6819 szt zwierząt łownych, w tym najwięcej sa­

ren /1924 szt/ i zajęcy /1923 szt/.

• V ' ' 1 ' ' - I

$ABL. 1 POWIERZCHNIA LeSnA Stan w dniu 31 XII

13

WYSZCZEGÓLNIENIE 1987 1988 1989

OGÓŁEM w ha 122473 182*9-1,

Lasy państwowa 119322 119206 119228

organizacja gospodarcza Lasy Państwowe 110646 110743 110815

pozostałe 8676 8463 8413

Lasy niepaństwowe 3151 3288 3175

LESISTOŚĆ w * 29.4 29.4 29.4

IABL. 2. POWIERZCHNIA LEŚNA WEDŁUG WIEKU

W tym powierzchnia zalesiona w % ogółem

drzewostany według klas wieku klasa

LATA

Ogółem w

ty«.ha razem 1

/1-20/

II /21-40/

III /41-60/

IV /61-80/

V 1 wyż­

sze /81 lat

1 więcej/

nia, klasa do odnowie­

nia i o struk­

turze przerobo­

wej

1968 122 98,5 9.0 18,0 16,0 21,4 24.5 9.6

1989 123 98,6 9,0 18,2 16,0 21,3 24.6 9.5

TAEL. 3. POWIERZCHNIA LEŚNA WEDŁUG SKŁADU GATUNKOWEGO DRZEWOSTANÓW Grupy rodzajowe drzew w % ogółem

LATA sosna

1 modrzew

świerk

Jodła 1 Jedlica

dąb, jesion,

klon, Jawor,

1 wiąi

buk

grab, brzoza

i robinia

akac­

jowa

olcha

osika, lipa, wierzba

1 topola

1988 5.4 71.5 0,5 10,2 7,0 3,7 1,0 0,7

1989 5,4 70,4 . 0,5 10,8 7,5 3.7 1,0 0,7

TAEL.4. ODNOWIENIA I ZALESIENIA

WYSZCZEGÓLNIŚNIE

1987 1988 1989

w hektarach

OGÓŁEM 714 744 811

Lasy państwowe 693 717 789

organizacja gospodarcza Lasy Państwowe 670 688 768

pozostałe 23 29 21

Lasy niepaństwowe 21 27 22

$ABL. 5 POWIERZCHH1A. LE&NA 1 LASACH HIEFaSsTWÓWYCH W 1989 R.

Powierzchnia leśna

MIASTA, GMINY Ogółem

rolni­

czych spółdziel­

ni pro­

dukcyjnych

właści­

cieli indy­

widual­

nych

kółek rolni­

czych w hektarach

WOJEWÓDZTWO 3174.6 689,8 2383,1 101,7

MIASTA RAZEM 97.3 29,8 67,5 -

Wałbrzych 6.4 - 6,4 -

Bielawa 0,8 0.8 ^- -

Boguszów Gorce 3.0 1,0 2,0 ^-

Duszniki Zdrój 11,0 ^- 11,0 -

Jedlina Zdrój 25,8 22,0 3,8 ^-

Pieszyce 12,0 1,0 11 ,0 -

Piława Górna 0,2 ^- 0,2 -

Polanica Zdrój 30,1 ^— 30,1 ^-

Świebodzice 8,0 5.0 3,0 -

GMINY MIEJSKO-WIEJSKIE 1667.4 198,8 1401,8 66,8

Bardo 28,5 - 25,5 3,0

Bystrzyca Kłodzka 470,5 30,4 439,8 0,3

Głuszyca 33.5 14,4 19,1 -

Jaworzyna śląska 7.4 0,4 7,0 -

Kudowa Zdrój 90,2 10,4 79.8 ^-

Lądek Zdrój 150,1 9,3 140,8 -

Mieroszów 56,1 36,0 20,1 -

Międzylesie 267,0 6.0 261,0 -

Niemcza 19,8 7,7 11,5 0,6

Radków 50,3 3.1 44,2 3,0

Stronie śląskie 81,7 19,4 62,3 ^-

Strzegom 34.4 12,8 21,6 -

Szczytna 78,0 17.2 60,8 -

Ząbkowice śląskie 41,5 0,9 25,1 15,5

Ziębice 160,8 13.8 102,6 44.4

Złoty Stok 65.0 12,0 53.0 ^-

Żarów 32,6 5.0 27,6 -

GMINY WIEJSKIE 1409,9 461,2 913,8 34,9

Ciepłowody 35.0 1,0 33,0 1,0

Czarny Bór 24,2 9,6 14,6 -

Dobromierz 110,2 26,2 84,0

Dzierżoniów*/ 37,6 4,3 33,0 0.3

Kamieniec Ząbkowicki 53,6 21,0 32,6 -

Kłodzko8^ 186,6 23,1 163,5 -

Marcinowice 97,4 56,0 41,4 ^-

Nowa Rudaay/ 127,7 ^- 96,8 30,9

Przeworno 149,2 61,5 87,1 0,6

Stare Bogaczowice 163,1 111,6 51.5 ^-

Stoszowice 50,6 1,8 46,7 2,1

Świdnica*/ 163,4 108,0 55,4

Walie 211,3 37,1 174,2 -

a/ Łącznie * danymi dla miasta.

\

15

TABL. 6. ODNOWIENIA, ZALESIENIA I INNE PRACE HODOWLANE

Lasy państwowe WYSZCZEGÓLNIENIE

Ogółem

razem

organi­

zacji gospo­

darczej Lasy Państwowe

pozos­

tałe

Lasy niepań­

stwowe

b - 1988=100 w hektarach

Powierzchnia produkcyjna szkółek a 38 38 38

leśnych /stan w dniu 31 XII/ b 102,7 102,7 105,6

Odnowienia 1 zalesienia a 811 789 768 21 22

b 109,0 110,0 111,6 72,4 81,5

sztuczne a 798 776 755 21 22

b 111,6 112,8 114,4 75,0 81,5

zrębów1/ a 636 628 616 12 8

b 118,9 120,1 121,5 75,0 66,7

halizn i płazowin a 101 94 92 2 7

b 97,1 102,2 102,2 100,0 58,3

użytków rolnych 2/ i nieużytków a 61 54 47 7 7

b 80,3 74,0 74,6 70,0 233,3

naturalne a 13 13 13

b 44,8 44,8 46,4

Poprawki 1 uzupełnienia a 293 283 271 12 10

b 119.6 118,9 117,3 171,4 142,9

Doles Lenia luk w drzewostanach a 23 23 21 2

b 104,5 104,5 100,0 200,0 —

Pielęgnowanie lasu a 4426 4367 4199 168 59

b 81,1 81,0 79,1 202,4 93,7

w tym:

upraw a 3115 3079 2924 155 36

b 91,7 92,0 88,7 303,9 72,0

młodników a 1310 1287 1274 13 23

b 64,5 63,8 63,7 68,4 176,9

Melioracje a 386 371 342 29 15

b 86,4 87,1 83,2 193,3 71,4

1/ Łącznie z odnowieniami pod osłoną drzewostanu. 2/ Zakwalifikowanych do zalesienia.

16

TABL. 7. ZADRZEWIENIA I POZYSKANIE DREWNA Z ZADRZEW IE&

Szkółki /stan w dniu 31 XII/

Sadzenie drzew

w azt Sa-

Pozyskanie drewna Zgrubiany/

w m3 WYSZCZEGÓLNIENIE

szkół- po­

wierz­

chnia

ogółem w tym nie krze­

wów

ogółem

w tgm

z liczby ogółem - drewno tartaczne

a - 1989 r.

b - 1988-100

ki pro­

duk­

cyjna

topoli azt olaate

razem

w tym liś­

ciaste

OGÓŁEM a 2 2 40934 2876 80187 6708 4475 3514 2423

b 200,0 200,0 31,8 147.1 55,9 88,1 71,6 79,4 64,3

Min. Przemysłu a 33253 2505 47833 10 10

b — — 31,9 238,6 64,8 6,9 6,9 — —

b.Min. Rolnictwa

1 Gospodarki a - - 977 250 3444 - - - -

Żywnościowej b - - 8,0 62,5 68,4 - — • -

b.Mln. Transportu

1 Gospodarki a 100 15 10 3 1

Morskiej b

Państwowe gospodars-

twa rolne podległe a 1 1 385 - 5 1614 - 741 -

wojewodzie b - - — ■ — 6207,7 — 24TO0.0 -

Organizacja gospo­

darcza Lasy Pań- a _ _ 450 1030 10 5 _

stwowe b - - 314,7 - 50,0 - - - -

Urzędy gmin a 1 1 5769 121 27875 5059 4450 2770 2422

b 100,0 100,0 46,9 24,0 44,5 72,4 73,2 bb, 1 65,9 w tym:

na gruntach nie- a - — 3560 - 18523 3673 3302 1903 1692

państwowych b - - 48,8 - 154,1 70,4 70,8 60,8 60,4

TABL. 8. POZYSKANIE DREWNA /GRUBIZNY/1/

Grubizna iglasta Grubizna liściasta

WYSZCZEGÓLNIENIE Gru- w tym w tym

a - 1989 r.

b - 1988=100

ogółem blzna

razem razem drewno tar­

tacz­

ne

inne drewno

użyt­

kowe

drewno opa­

łowe

razem drewno tar­

tacz­

ne

inne drewno

użyt­

kowe

drewno opa­

łowe W m3

OGÓŁEM a 19261 19207 16756 9038 5222 1811 2451 1002 445 955

b 94,0 93.9 95,8 119,0 81,7 87,3 81,8 120,6 66,7 81,9 Lasy państwowe a 14925 14871 13861 7244 4615 1317 1010 410 61 490 b 96,3 96,1 96,6 120,5 85,6 86,8 87,4 145.9 174,3 96,6 Lasy podporząd­

kowane b.Min.Rol­

nictwa i Gospo­

darki Żywnościo­

wej oraz woje- a 5528 5479 4614 112,6

2820 653 548 865 396 46 374

wodzie b 115,2 114,4 170,2 79,9 77.8 123,0 159,0 306,7 138,5

Lasy innych a 9397 9392 9247 4424 3762 769 145 14 15 116

resortów b 87,8 87,9 90,2 101,6 86,9 94,5 32,1 43,8 75,0 48,9

Lasy niepańetwo- a 4336 4336 2895 1794 607 494 1441 592 384 465

we b 87,1 87,1 92,2 113,3 60,8 88.7 78,3 107,6 60,8 70,6

1/ Bez organizacji gospodarczej Lasy Państwowe

TABL. 9. POZYSKANIE DREWNA /GRUBIZNY/

WYSZCZEGÓLNIENIE 1987 1988 1989

OGÓŁEM w dam^ 597,6 566,2 530,8

Lasy państwowe 593,9 561,2 526,5

organizacja gospodarcza Lamy Państwowe 579,6 545,7

Z

511,6

pozostałe 14.3 15.5 14,9

Lasy niepaństwowe 3,7 5,0 4,3

OGÓŁEM NA 100 ha POWIERZCHNI

LEŚNEJ w m3 487,9 462,2 433.6

Lasy państwowe 497,7 470,7 441,5

organizacja gospodarcza Lasy Państwowe 523,8 492,8 461,6

• pozostałe 350,4 524,4 176,8

Lasy niepaństwowe 117,4 151,5 136,6

TABL.10. ODSTRZAŁ NIEKTÓRYCH ZWIERZĄT ŁOWNYCH

ZWIERZĘTA ŁOWNE 1987 1988 1989 1988-

w sztukach -100

Jelenie 984 1071 1072 100,1

Sarny 1518 1608 1924 119,7

Dziki 877 1111 1089 98,0

Zające 832 1292 1923 148,8

Bażanty 353 830 811 97,7

Kuropatwy 22 19 _ _

Źródło: b. Wydział Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej i Leśnictwa.

Druk. OP HUS we Wrocławiu earn. nakł. A4

>

'

»■ r*t

'

1

.■ : >

)

1

i

a

1

i

\

5