Turystyka w województwie wałbrzyskim w latach 1989 - 1995

2

K - t(

I

s

T

\^

URZĄD STATYSTYCZNY W WAŁBRZYCHU

TURYSTYKA

W WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM W LATACH 1989- 1995

KWIECIEŃ 1996 <•

Opracował: Andrzej W. Strumiłło

UWAGI OGÖLNE

Walory krajobrazowe oraz dotychczasowa pozycja turystyki w województwie wałbrzyskim stanowi ważny "zasób" możliwości roz­

woju tej dziedziny gospodarowania. Warunki gospodarki rynkowej wymagają jednak, aby decyzje opierały się coraz bardziej na wie­

dzy i informacji o zjawiskach zachodzących w danej dziedzinie niż na intuicji.

Lata 1989-1995 przyniosły już szereg doświadczeń, a nagroma­

dzone dane statystyczne stanowić mogą podstawę do wstępnego opisu rozmiarów, struktury i tendencji rozwoju niektórych zja­

wisk w dziedzinie turystyki. Ta właśnie okoliczność uzasadnia ce­

lowość niniejszego opracowania.

Rynek turystyczny, który podlega generalnym prawom rynku, ma również swoje cechy specyficzne, wynikające z natury turys­

tycznego popytu oraz właściwości przedmiotu wymiany (transakcji)"*/

Dane statystyczne wykorzystane w niniejszym opracowaniu pochodzą

2

z jedynego oficjalnego sprawozdania dotyczącego turystyki i si­

łą rzeczy - mogą dać pogląd na niektóre tylko cechy czy proble­

my, bowiem koncentrują się wokół bazy noclegowej, jej standardu i wykorzystania . Analiza tych danych pozwala wszakże na stwier­3 / dzenie szeregu faktów i cech oraz tendencji, w odniesieniu do

tego wycinka rzeczywistości, ale ich przyczyn szukać należałoby

1/ J. Altkorn "Marketing w turystyce", PWN, Warszawa 1994, s.19.

2/ Jest to roczne sprawozdanie wprowadzone Zarządzeniem Prezesa GUS z dnia 25 lipca 1988 r. w sprawie obowiązków sprawozdaw­

czych o obiektach, w których świadczone są usługi noclegowe dla turystów i wczasowiczów (Dz.Urz. GUS, Nr 62 z 1988 r. ,poz.28).

Wzór formularza K-Tl w załączeniu.

3/ Dane zbierane przez GUS nie ujmują wszystkich obiektów nocle­

gowych działających na terenie województwa, a zatem są nie­

kompletne, co nie oznacza, że nie da się pokazać głównych

• tendencji,rozmiaru zjawiska, ogólnej struktury, itp.

4

poprzez dodatkowe badania marketingowe, które ujawniłyby naturę rynku turystycznego. Dla inwestorów dostęp do takich informacji może stać się czynnikiem przesądzającym o tym, że swój kapitał skierują właśnie do turystyki. Dla pragnących założyć własną fir­

mę publikacje takie mogą przesądzić o tym, czy w ogóle się na ta­

ki krok zdecydują (dotyczy to nie tylko turystyki).

Zwięzłość niniejszego opracowania mogłaby przeto stać się za- chętą dla różnych instytucji (sponsorów) do zainteresowania się badaniami marketingowymi na szerszą skalę.

Zgromadzone przez lata dane zawarte we wspomnianym dokumencie dają ogromny zbiór. Jedyną wszak zmienną, która przez wszystkie

te lata zachowuje swoją klarowność - jest liczba korzystających z obiektów noclegowych i głównie ta zmienna jest przedmiotem

zainteresowania. Pozostałe służą jej opisowi, często tylko w nie- których okresach, np. ze względu na zmianę sposobu liczenia wy­

korzystania pokoi w hotelach, motelach i pensjonatach,zmiany kla­

syfikacji obiektów lub też ze względu na niedawne ich ujęcie w statystykach.

Ta niejako "oficjalna" statystyka nie jest w stanie oddać właś­

ciwości rynku turystycznego, różnorodności "produktu" turystycz­

nego, toteż celowe wydaje się wskazanie na działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego na terenie województwa po­

dając przykłady "barwności" turystyki powszechnej, czy też na rodzącą się nową działalność - agroturystykę. Lawinowo rosnący ruch turystyczny na granicy to jeszcze jedno zjawisko warte głęb­

szego zbadania z punktu widzenia ewentualnych korzyści dla re­

gionu .

Turystyka dać może zatrudnienie wielu ludziom, toteż istotne

jest badanie tych możliwości w terenie - w poszczególnych gminach czy grupach gmin. Dane statystyczne wskazują na dużą koncentrac­

ję w południowo-zachodniej części województwa. Powstaje pytanie - jak lepiej wykorzystać walory krajobrazowe w jego wschodniej części. I w tym wypadku potrzebne są badania marketingowe w posz­

czególnych gminach.

5

UWAGI METODYCZNE

Informacje o stanie i wykorzystaniu bazy noclegowej turystyki w Polsce pochodzą ze sprawozdań, które raz w roku wypełniają ges­

torzy wszystkich obiektów świadczących usługi noclegowe dla tu­

rystów (formularz o symbolu K-Tl).

Zjawisko wynajmowania w hotelach, motelach i pensjonatach ca­

łych pokoi, a nie pojedynczych łóżek, sprawiło, że zmieniono kry­

teria oceny stopnia wykorzystania tych obiektów. Od roku 1994 (tj. dla okresu sprawozdawczego 1993/94) w sprawozdaniu podaje

się liczbę wynajętych pokoi, a nie jak dotąd - liczbę wynajętych łóżek. Liczba wynajętych łóżek nadal jest podawana w pozostałych obiektach. Stopień wykorzystania obiektów oblicza się jako sto­

sunek udzielonych faktycznie miejsc noclegowych (pokoi) do przy­

gotowanych do wynajęcia (nominalnych). Czym innym jest więc sto­

pień wykorzystania bazy w hotelach, motelach i pensjonatach, a czym innym w pozostałych obiektach. Długość pobytu liczona

jest jako liczba noclegów udzielonych przypadająca na 1 korzys­

tającego z obiektu.

Inne ważniejsze terminy należy w niniejszym opracowaniu rozu­

mieć następująco:

- za gestorów obiektów noclegowych uznaje się jednostki dysponu­

jące bezpośrednio obiektami; podział gestorów obejmuje 23 po­

zycje;

- do pokoi gościnnych zaliczone są również obiekty hotelarskie, które nie odpowiadają warunkom przewidzianym dla hoteli, mote­

li, pensjonatów, domów wycieczkowych, schronisk, campingów,

pól biwakowych i domków turystycznych na równi z tradycyjnie rozumianymi umeblowanymi pokojami w mieszkaniach prywatnych wynajmowanymi odpłatnie;

- inne obiekty wykorzystywane dla turystyki - mogą to być obiek­

ty lecznictwa uzdrowiskowego, internaty, domy studenckie, ho­

tele robotnicze, itp.

6

Opracowanie ze względów oczywistych nie obejmuje turysty­

ki osób przyjeżdżających do rodziny i nocujących u niej, ani też dość dużego - jak się wydaje - ruchu turystycznego jednodniowego,

tj. bez korzystania z noclegów.

Autor składa serdeczne: podziękowania za materiały udostępnione przez Wydział Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego

w Wałbrzychu, Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Wałbrzychu zs. w Świdnicy, Oddziały Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoz­

nawczego z Wałbrzycha, Świdnicy i z Kłodzka. Dzięki tej pomocy treść niniejszego opracowania została znacznie wzbogacona.

7

A. TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE

1. Województwo wałbrzyskie na tle województw sąsiednich

Województwo wałbrzyskie należy do atrakcyjnych turystycznie regionów, zwłaszcza zachodnia część - Kotliny Kłodzkiej. Duże walo­

ry krajobrazowe całego pasa granicznego z Czechami są szansą na

zwiększenie ruchu turystycznego w przyszłości. Porównanie z woje­

wództwami sąsiednimi przedstawia poniższa tablica:

Tabl. 1. Baza noclegowa i korzystający z noclegów w roku 1994

Wrocławs- Polska

Liczba obiektów turystyki

ogółem3/ 8880

w tym:

hotele

wczasowe (bez kwa­

ter pry­

watnych)

noclegowych

13354

696181 17524 10005 11127

z nocleaów

10338789 190647 330397 56640 354085 192732 w tym cudzo-

2878122 20029 69587 18327

ziemcy 134031 23443

a/ Stan w dniu 31 VII 1994 r. b/ W okresie od I-IX 1994 r.

Powyższe dane wskazują, że województwo wałbrzyskie uczestniczy w niewielkiej części w całości ruchu turystycznego w Polsce.

%

8

I tak: baza noclegowa stanowi 1,8 %, miejsca noclegowe 1,9 %, licz­

ba korzystających z obiektów noclegowych 1,8 %, turystów zagranicz­

nych korzystających z noclegów jest 0,7

%

Znacznie lepiej na tym tle prezentuje się województwo jeleniogórs­

kie. W Legnickiem dla porównania - korzystających z noclegów w ok­

resie od I - IX 94 r. było 56640, tj. 0,5 %, a we Wrocławskiem - 3,4 %,tj. nieco więcej niż w Jeleniogórskiem. Na zbliżonym poziomie co do liczby korzystających z noclegów w roku 1994 (od I-IX) były województwa: zielonogórskie (190904 korzystających z noclegów),

słupskie (208787), gorzowskie (191706), częstochowskie (196078) oraz białostockie (171803) i krośnieńskie (165906).

Z ogólnej liczby korzystających z obiektów noclegowych turysty­

ki w Polsce w okresie od I - IX 1994 r. nocowało: w Warszawskiem - 1011396 osób, w Bielskiem - 580382, w Gdańskiem - 537681, Krakows- kiem - 659719, Nowosądeckiem - 644203, Poznańskiem - 451520 oraz w Szczecińskiem - 587074. Województwa te, jak wskazują dane, są

bardziej atrakcyjne dla turystów niż województwo wałbrzyskie.

Wstępny raport firmy konsultingowej Arthur D. Little pt.: "Plan rozwoju polskiego produktu turystycznego" z 26 kwietnia 1994 roku wskazuje dla Dolnego Śląska możliwości rozwoju turystyki na rynku

zagranicznym:

a) turystyki połączonej z podróżami w interesach, b) wykorzystania ruchu tranzytowego,

c) turystyki kwalifikowanej,

d) wykorzystania ośrodków wypoczynkowych i uzdrowisk.

Na rynku krajowym natomiast raport sugeruje turystykę weekendo­

wą, wyjazdy na zimowiska oraz wykorzystanie uzdrowisk, ' ośrodków

leczniczych i wypoczynkowych. Raport sugeruje konieczność prywaty-

&

zacji oraz modernizacji bazy materiałowej turystyki.

9

2. Korzystający z noclegów w latach 1989-1995

Dane dla okresu od 1989 do 1995 r. pozwalają na zaobserwowanie zmian zachodzących w ruchu turystycznym. Ważniejsze wielkości cha­

rakteryzujące rozmiary turystyki w województwie wałbrzyskim zawie­

ra tablica 2, w której podane są liczby bezwzględne oraz wskaźniki

%

zmian, z których trzy przedstawia wykres 1.

#

Rek 1989 przyjęto za bazowy, bowiem był to rok przełomowy ze

względu na początek zmian gospodarczych, które z reguły - jak po­

twierdzają to obserwacje w innych krajach - wyraźnie odbijają się na rozmiarach turystyki.

Dane statystyczne dla tego okresu wskazują, że najmniej korzys- tających z noclegów było w roku 1992, przy czym wielkość ta zaczy-

#

na powoli rosnąć. Do roku 1993 szybko zmniejszała się liczba noc­

legów przypadających na 1 korzystającego. Zmiana w liczeniu stop­

nia wykorzystania pokoi w hotelach, motelach i pensjonatach spra­

wia, że od X 1993 roku nie można wyliczyć średniej ilości noclegów dla wszystkich rodzajów obiektów noclegowych. Trudno oszacować

jak kształtują się obecnie.

#

Odnotować trzeba zjawisko skracania odpoczynku przez turystów w latach 1990-1993. Szczegółowe dane na ten temat zawiera tabli­

ca 3.

Tabl. 2. Korzystający z noclegów, udzielone noclegi oraz

• •

miejsca noclegowe w województwie "wałbrzyskim w latach 1989-1995

a

średnio turystycznych

korzys-

lonych

ogółem całorocznych VIII w roku

W liczbach bezwzględnych 15108

12370a 11487 21643

1989 57467 40592

1990 19592 285851 33361 23821

1991 17365 253582 30646 21132

15522 10029 221829 92182 26062 18486 a/ Bez pokoi gościnnych.

10

/dok./

turystycznych

Lata korzys-

lonych noclegów

miesięcznie w roku

całorocznych

ogołem VIII

W liczbach bezwzględnych (dok.)

1993 14129 9926 228032 726585 28691 ] 9003

1994 13354 9688 247133 ^• 28974 20594

1995a/ 17431 _e 12632

b 269422 ^* 40055 29936

1989 = 100

1990 90,5 81,9 58,7 59,5 58,0 58,7

1991 80,2 76,0 52,1 53,7 53,3 52,0

1992 71,7 66,4 45,5 36,4 45,3 45,7

1993 65,3 65,7 46,8 28,6 49,9 46,8

1994 61,7 64,1 50,7 ^• 50,4 50,7

I995a/ 80,5 83,6 55,3 69,7 73,7

a/ Dla roku 1995 - dane za okres: I-IX.

Tabl. 3. Okres pobytu w obiektach noclegowych w województwie wałbrzyskim w latach 1989-1993

Śred­

nio Lata

roku VIII 1989

1990 1991 1992

a/ Dla roku 1993 ilość udzielonych noclegów i osób w okresie I-IX. Dla pozostałych miesięcy brak danych porównywalnych dla wszystkich rodzajów obiektów noclegowych.

11

wskaźnik zmian

(%)

Wykres 1.

Ruch turystyczny w województwie wałbrzyskim

ajL

12

Dane statystyczne wyraźnie wskazują, że w okresie 1989 - 1994

"szczyt" turystyczny w województwie wałbrzyskim trwa od maja do sierpnia. Na okres ten przypada 47 - 50 % korzystających w da­

nym roku. Nieco mniej "obciążony" jest wrzesień, kiedy liczba ko­

rzystających wynosi 7,8 - 8,4 %. Najmniej korzystających z nocie- gów jest w marcu i w listopadzie, co obrazuje tablica 4.

Tabl. 4. Korzystający z obiektów noclegowych w województwie wałbrzyskim w latach 1989-1994

Lata Rok

Procentowy udział w miesiącach Udział V-VI11

w

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII roku 1989 100,0 7,4 6,9 7,1 7,5 11,2 10,2 14,2 11,5 8,4 6,5 4,6 4,5 47,1 1990 100,0 6,6 6,4 6,6 7,1 10,2 10,8 14,1 11,9 8,2 7,5 4,8 5,8 47,0 1991 100,0 7,0 7,2 6,5 6,7 11,4 10,3 13,5 12,7 7,9 7,0 4,6 4,8 48,3 1992 100,0 7,0 6,8 5,3 5,7 10,5 10,5 13,3 12,7 7,9 8,4 5,3 6,6« 47,0 1993 100,0 7,4 [6,5 4,5 6,1 11,2 11,2 14,4 13,5 8,0 6,7 4,2 5,9 50,3 1994 1100,0 5,3 17,7 4,1 5,3 10,4 9,8 15,2 11,6 |7,8 9,5 6,2 7,1 1 47,0

Najmniej miejsc noclegowych przygotowano dla turystów w roku

1994. Wyraźnie widoczne jest opóźnienie przebiegu tego zjawiska, będącego funkcją ilości korzystających z turystyki.

Dotychczas ruch turystyczny w województwie wałbrzyskim nie osiągnął poziomu (mierzonego w/w miarami) z roku 1989. Jest to widoczny skutek kryzysu.

Na uwagę zasługuje wyraźny spadek czasu pobytu (tj. ilość noc­

legów udzielonych na 1 korzystającego) w okresie 1989 - 1993.

Dane statystyczne cd X 1993 r. uwzględniają w hotelach, motelach

i pensjonatach zamiast liczby udzielonych noclegów - liczbę wyna­

jętych pokoi, co uniemożliwia obliczanie czasu pobytu w tych

obiektach, a w konsekwencji - wyliczenie średniej dla wszystkich obiektów w roku.

#

3. Korzystający z noclegów w latach 1989-1995 według rodzajów obiektów noclegowych

#

Struktura bazy noclegowej

#

#

Dane statystyczne wskazują, że kurczenie się bazy noclegowej następowało z pewnym opóźnieniem w stosunku do spadku liczby ko- korzystających. Najmniej obiektów oraz miejsc noclegowych odno­

towano w roku 1994. W roku 1995 (według stanu na 31 VII 1995 r. ) nastąpił wyraźny wzrost obu tych wielkości. Lićzba oferowanych miejsc noclegowych osiągnęła już 80 % stanu z 1989 roku (21643 miejsca noclegowe). Dane zawarte w tablicy 5 ilustrują strukturę bazy noclegowej w województwie wałbrzyskim w wybra­

nych latach (1990, 1992, 1994 i 1995).

W porównaniu do roku 1990 liczba miejsc noclegowych wzrosła jedynie w hotelach, na campingach i na polach biwakowych oraz

w kwaterach prywatnych. Spośród 15 rodzajów obiektów największy

v

udział w całości bazy noclegowej województwa w tym okresie miały ośrodki wczasowe (36,2 % - 42,1 %), hotele (6,6 % - 10,5 %)

oraz campingi i pola biwakowe łącznie, która to grupa systema­

tycznie . zwiększała swój udział z 13,1

%

%

w 1995 r.

Udział 5-6 % zachowują domy wycieczkowe, bez względu ną ko­

niunkturę. Systematycznie natomiast zmniejszał się udział liczby schronisk młodzieżowych w latach 1990, 1992, 1994, 1995 (odpo­

wiednio: 7,2 %, 5,3 %, 4,4 % i 3,8 %) oraz od roku 1992

• /

ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych (odpowiednio: 1992 r.- 9,9 %, 1994 r. - 7,0

%,

W obsłudze turystów (licząc to liczbą osób korzystających z noclegów) wyraźnie wiodą ośrodki wczasowe oraz hotele, które od 1990 roku regularnie absorbują ponad 50 % ruchu turystyczne­

go. Tracą swoją pozycję - trzecią co do liczby korzystających w 1990 r. — domy wycieczkowe, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe

oraz schroniska młodzieżowe, natomiast rośnie udział kwater pry­

watnych.

13

14

Tabl. 5. Wykorzystanie bazy noclegowej w województwie wałbrzyskim

1990 1992 1994 1995

licz­

ba mie-

sto- ba

mie-

sto- sto- sto-

licz- licz-

ba

obiek­

tów pien mie-

ba

obiek- obiek- wyko- wyko- wyko-

rzys- noc­

lego­

wych

rzys- rzys- rzys-

tania

lego- lego- tania

WOJEWÓDZTWO 19592 15522 13354 228 17431

Hotele 1450 1605

Motele

Domy wycieczkowe

młodzieżowe

bez kwater pry­

watnych 4847

kolo­

nijne

mowo-wypo- czynkowe

Domy pracy twór­

czej

Zespoły ogólnodos­

tępnych domków turystycznych

Campingi

Pola biwakowe 1220

Obiekty noclegowe w ośrodkach wy­

łącznie do wy­

poczynku sobot­

nio-' niedzielnego

(kwatery pry­

watne)

Inne obiekty wy­

korzystywane

do celów turys­

tycznych

a/ Liczba obiektów i miejsc noclegowych dla lat 1990, 1992, 1994 i 1995 według stanu na 31 VII danego roku. b/ Dla okresu I-IX . c/ Dla okresu I-XII. d/.Dla okresu I-IX.

15

Warto odnotować, że w roku 1995 liczba korzystających z kwater prywatnych była znacznie większa niż korzystających z pensjonatów

(5,29 % i 3,1 %). Dane statystyczne z lat 1990 - 1995 wyraźnie wskazują, że ponad 70 % turystów korzystało z usług ośrodków wczaso­

wych, hoteli, domów wycieczkowych oraz schronisk młodzieżowych.

W latach 1990-1993 znaczny udział miały też ośrodki szkoleniowo-

>.

wypoczynkowe - ich udział spadł do 5,42 % w 1995 r. Zmiany udzia­

łu ważniejszych obiektów noclegowych w obsłudze ruchu turystycz­

nego przedstawione są w tablicy 6.

TABL. 6. Korzystający z noclegów według wybranych obiektów (w odsetkach)

Wyszczególnienie 1990

»

1991

%

1992

•

1993 1994- 1995a/

|

Hotele

I

24,04 23,79 24,75 26,23 25,79 24,33

Domy wycieczkowe 11,39 11,00 10,63 6,92 8,58 6,33

Schroniska mło­

dzieżowe 10,07 6, 15 6,65 6,85 7,01 7,83

Ośrodki wczasowe Ośrodki szkole­

28, 13 32, 12 28,55 34,50 93,85 31,77

niowo-wypoczyn­

kowe 6,75 10,82 9,73 | 8,20 6,15 5,42

Kwatery prywatne 2,92 1, 18 0,90 0,60 1,30 5,29

Pensjonaty 1,70 1 1,10 i1 2,70 5,52 3,60 3, 10 a/ W okresie od I - IX.

Okres pobytu we wspomnianych wyżej obiektach w latach 1990- 1993 uległ skróceniu. Istnieją jednak wyraźne różnice w dynamice

zmian w odniesieniu do poszczególnych rodzajów obiektów. Przede wszystkim dotyczy to schronisk młodzieżowych i domów wycieczkowych;

dane wskazują, że pobyt w. tych obiektach powoli wydłuża się od roku 1993 oraz w odniesieniu do kwater prywatnych, w których

(w latach 1993-1995) czas pobytu wydłużył się z 3 do 14 dni. Nie­

stety jest to zaledwie nikły procent ruchu turystycznego. W ośrod­

kach wczasowych i szkoleniowo-wypoczynkowych okres pobytu ' uległ znacznemu skróceniu w stosunku do roku 1990.

W odniesieniu do pozostałych ważniejszych obiektów noclegowych trudno jest stwierdzić wyraźne tendencje. Powyższe ilustruje ta­

blica 7.

16

Tabl. 7. Okres pobytu według rodzajów obiektów noclegowych (liczba noclegów na 1 osobę korzystającą)

1992 1993 1994 1995 1990 1991

Ogółem

Hotele Motele•

Domy wycieczkowe

Ośrodki kolonijne Kwatery prywatne

wypoczynkowe

a/ W okresie I - IX.

Porównując sezony 1992/93, 1993/94 oraz 1994/95 można zauważyć niewielkie wydłużenie pobytu w tzw. "pozostałych" obiektach nocle­

gowych - odpowiednio: 4,4, 4,6 i 5,3 noclegu na 1 korzystającego.

4. Gestorzy prywatni

Struktura własnościowa wskazuje na dominację własności publicz­

nej, bowiem na 13354 miejsca noclegowe zarejestrowane w dniu 31 VII 1995 r. do tego gestora należało 81,4

%

17

Tabl. 8. Udział sektora prywatnego w bazie noclegowej Stan w dniu 31 VII

1994 1995

miejsc nocle­

gowych ogółem

miejsc nocle­

gowych ogółem obiektów

obiektów

13354 17431

turystyczne

1245 2959

Razem obiekty

prywatne 1430 3245

Odnotować jednak trzeba duży wzrost liczby miejsc noclegowych w gestii sektora prywatnego w stosunku do roku 1994. W okresie od

stycznia do września 1995 r. prywatne biura turystyczne zakwatero­

wały 1663 chętnych udzielając im 6832 noclegi, tj. 0,6

%

moteli i pensjonatów).

Inna grupa gestorów "prywatne obiekty" ma znacznie większy

udział w bazie noclegowej województwa. Wynajęła ogółem 23192 poko­

je (w grupie hoteli, moteli i pensjonatów) , co stanowi 26,5

%

Prywatni gestorzy udzielili łącznie 104015 miejsc noclegowych, co daje 9,8

%

Tak więc baza noclegowa gestorów prywatnych obejmowała w 1995 r.

28,1

%

%

słudze turystów wyniósł 26,5

%

%

ca 9 .

Tabl. 9. Obiekty noclegowe i ich wykorzystanie według gestorów w okresie I - IX 1995 r.

18

Motele, hotele i pensjonaty E'ozostale obiekty korzystający wynajęte

pokoje nemi- na Ina

licz­

ba pokoi

sto­

pień wyko­

rzys­

tania w %

korzystający udzielone

noclegi need- na Ina

licz­

ba pokoi

sto­

pień wyko­

rzys­

tania w %

Wyszczególnienie

ogółem

w tym cudzo­

ziem­

cy

ogółem

w tym cudzo­

ziem­

cem

ogółem

w tym cudzo­

ziem­

cy

ogółem

w tym cudzo­

ziem­

cem

OBIEKTY OGÓŁEM 76716 17212 87620 24306 298079 29,4 192706 7298 1057193 29104 2920584 36,2

z tego gestor:

Polskie Towarzys­

two Turystyczno-

Krajoznawcze 7070 28 160097 60 56145 285,1

"JUVENTUR" Biuro Turystyki Mło­

dzieżowej SA 910 6947

j #

11016 63,1

Wojewódzkie Przed­

siębiorstwo Turystyczne

i inne 19136 7403 22785 12341 85318 26,7

•

4469

i

20

%

20603 42

i

78826 26,1

Polskie Towarzys­

two Schronisk

Młodzieżowych 27494

&

ł •

167 58178 306 209455 27,8

Centralny Ośrodek

Sportu 854 50 6980 389 29812 23,4

Ośrodek Sportu

i Rekreacji 11576

j

Fundusz Wczasów

Pracowniczych 57225 1837 404362 9232 1038084 39,0

Prywatne--Biura

Turystyczne 1663 6832 37748 18,1

Prywatne Obiekty 29246 5855 23192

#

6734 91930 25,2 21980 519 97183 1935 385693 25,1

Ministerstwo Obrony

Narodowej

1 #

2196 13282 26600 45,9

Ministerstwo Spraw

Wewnętrznych 877 14 9455 125 19134 49,4

Pozostali 11 16758 1 2323 1 13652 '1 1847 55233 24,7 49067 2244 204197 9458 731154 27,9

5. Cudzoziemcy korzystający z noclegów w latach 1991 - 1995

W latach 1991-1994 cudzoziemcy stanowili nieco ponad 10 % korzys­

tających z noclegów w województwie, a 68 - 70

%

jących z noclegów do końca roku znacznie się zwiększy. Szczegóły zawiera poniższa tablica:

Tabl. 10. Cudzoziemcy korzystający z noclegów

19

Lata

Liczba korzystających Udział cudzoziemców

korzystających z noclegów ogółem w tym cudzo­

ziemców

w okresie

V - IX w roku

1991 253582 25600 68,8

i

10,1

1992 221829 23741 66,0 10,7

1993 228032 23387 68,7 10,2

1994 247133 24821 70,3 10,0

I995a/

269422 24510 67,5 9,1

a/ Dane za okres od I-IX 1995 r.

Cudzoziemcy nocują przede wszystkim w hotelach (53 - 60

%)

w ośrodkach wczasowych, pensjonatach i domach wycieczkowych.

W tych obiektach skupia się ponad 80

/

rzystających z noclegów w województwie wałbrzyskim w latach 1991-1995. Obrazuje to tablica 11.

Tabl. 11. Cudzoziemcy korzystający z niektórych obiektów noclegowych (w odsetkach)

Wyszczególnienie 1991 1992 1993 1994 1995a/

Hotele 53,9 54,3 58,8 60,4 59,8

Pensjonaty 6,4 7,9 10,4 7,8 7,8

Domy wycieczkowe 13,3 12,5 6,9 3,4 1,2

Ośrodki wczasowe 9,8 12,3 13,3 14,7 14,0

a/ Dane za okres od I-IX.

20

Przeciętny roczny okres pobytu wynosił w latach 1991-1993 oko­

ło trzech dób, licząc wszystkie obiekty, t j. hotele, pensjo­

naty i motele-. W roku 1994 w obiektach - poza wyżej wymieniony­

mi - czas pobytu wynosił 4,1 noclegu na 1 korzystającego. Dane

z tablicy 12 wskazują na to, że wydłuża się okres pobytu w domach wycieczkowych.

Tabl. 12. Średni okres pobytu cudzoziemców w niektórych obiektach noclegowych (w dniach)

Wyszczególnienie ^{1991 i}j ^{1992 |}I ¹⁹⁹³ ij 1994 1995a/

Hotele 2,6 2,5 2,8^ ^• •

Pensjonaty ^{4,2 4,2 3,2a/ •}

ł

•

Domy wycieczkowe 2,0 2,6 ^{1,9 3,4} _7,1

Ośrodki wczasowe ^{4,9 5,7 4,8 4,8} , 4,6

Ośrodki szkolno-

wypoczynkowe 4,3 3,9 4,0 4,1 3,0

a/ W okresie od I-IX.

\ .f - ^ , i . > ' ' " '

Interesujące jest, że w domach pracy twórczej, których udział w obsłudze cudzoziemców jest znikomy, przeciętny czas pobytu z 3,1 noclegu na 1 korzystającego w roku 1993 zwiększył się do 10,2

w roku 1995 (od I-IX).

Wśród cudzoziemców korzystających z noclegów w sezonie 1993/94 w województwie wałbrzyskim dominowali Niemcy (62,8 %). Dużą grupę

stanowili Holendrzy (8,0 %) oraz Austriacy (4-, 8

%) .

watelstwa francuskiego było 3,8%, duńskiego 1,9 %, rosyjskiego 2,2 % i ukraińskiego 2,2 %.

21

6. Agroturystyka w województwie wałbrzyskim

Agroturystykę w województwie wałbrzyskim inspiruje i organizu- . je od roku 1992 Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Wałbrzych z siedzibą w Świdnicy w związku z poszukiwaniem alternatywnych

źródeł dochodu dla gospodarstw rolnych. Dotychczasowe starania

spowodowały, że aktualnie ponad 50 gospodarstw rolnych zajęło się agroturystyką, stawiając do dyspozycji ponad 600 miejsc noclego­

wych .

Gospodarstwa zajmujące się agroturystyką rozmieszczone są głów­

nie w Kotlinie Kłodzkiej oraz w Górach Sowich. Są one zlokalizo­

wane w następujących gminach (rok 1995): Walim - 13 gospodarstw, Bystrzyca Kłodzka - 10, Radków - 7, Szczytna - 5, Stronie Śląs­

kie - 4; Lewin Kłodzki, Kudowa Zdrój, Niemcza i Świdnica po' 2;

Lądek Zdrój , Bielawa, Kłodzko i Nowa Ruda - po 1; razem 51 gospo­

darstw3^

Ta szczególna forma turystyki jest atrakcyjna dla mieszkańców dużych miast. Korzystają z niej głównie mieszkańcy Warszawy,Poz­

nania, Bydgoszczy, Górnego Śląska i Wrocławia. Wykorzystanie miejsc noclegowych średnio w roku wynosi. 30 %, poza sezonem 10-15

%,

Warto zwrócić uwagę na fakt, że w promocji tej formy turystyki zaangażowana jest firma konsultingowa "Kombi" z Berlina, realizu­

jąca zlecenie Ministerstwa Rolnictwa z Niemiec, dotycząca pomocy doradczej w organizowaniu wzorcowej wsi agroturystycznej w Zagó­

rzu Śląskim (gmina Walim) - według projektu pt.: "Wakacje u gos­

podarza"3^

a/ Źródło: Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Wał­

brzych, zs. w Świdnicy.

22

7. Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK)

W latach 1989 - 1994 - przemiany zachodzące w Polsce odbiły

się również na działalności PTTK, powodując znaczne ograniczenie zakresu aktywności, szczególnie w turystyce powszechnej.

Po likwidacji Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Wałbrzychu działal­

ność statutową uprawia dziewięć samodzielnych oddziałów: w Wał­

brzychu, Bielawie, Dzierżoniowie, Kłodzku, Lądku Zdroju, Mię­

dzygórzu, Stroniu Śląskim, Świdnicy oraz w Ząbkowicach Śląskich.

Tablica 13 przedstawia ważniejsze dane porównawcze dla roku 1989 i 1994 oraz dane charakteryzujące poszczególne oddzia­

ły PTTK w roku 1994,

W odniesieniu do działalności Wałbrzyskiego Oddziału PTTK odnotować trzeba wzrost zainteresowania "Marszem na 100 km".

Tradycyjne imprezy turystyki powszechnej nadal się odbywają. Po- jawiła się nowa forma - Rajd "Azymut", który w roku 1994 miał 58 uczestników, a w roku 1995 już 106. Zaprzestano natomiast orga­

nizowania rajdów Szlakiem Zamków Piastowskich i Szlakiem Ułanów Nadwiślańskich, które w latach 1990-1991 cieszyły się

sporą popularnością. Dane o uczestnikach zawiera tablica 14.

Oddział PTTK w Świdnicy organizuje m.in. imprezy stałe: Zlot Turystów na Wielkiej Sowie, Rajd Górski, Zlot Turystów na Slęży.

Dla młodzieży szkół podstawowych organizowany jest wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Nauk o Ziemi w Świdnicy Rajd Mine­

rałów. W roku 1995 uczestniczyło w nim ponad 200 uczniów (w tym

z Tomaszowa Mazowieckiego i z Pabianic) poznając minerały i bu­

dowę geomorfologiczną Sudetów. Od 1995 r. działa Klub Badaczy

i Miłośników Krzyży Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych. Członkowie tego klubu gromadzą dokumentacje zachowanych i zaginionych tzw.

zabytków ruchomych,' wydają biuletyny.

Oddział PTTK w Kłodzku w ramach turystyki powszechnej orga­

nizuje m.in. spacery pod hasłem " w sobotę nie ma nas w domu",

23

Tabl. 13. Działalność Oddziałów PTTK w latach 1989 -.1994

wędrówki do rezerwatów przyrody. Więcej uwagi poświęca się tu-

• t %

rystyce kwalifikowanej oraz szkoleniu przewodników.

Przedstawione wyżej wybrane informacje o trzech Oddzia­

łach PTTK są tylko przykładami różnorodności form działa­

nia kryjącej się za "suchymi" liczbami.

Tabl. 14. Uczestnicy ważniejszych imprez turystyki powszechnej Oddział PTTK w Wałbrzychu

Wyszczególnienie 1990 1991 ⁱ 1992 1993 1994 1 1995

Uczestnicy imprez

ogółem 1477 ! 1944 1334 1903 1548 1055

w tym:

Rajd "Marzanna" 348 334 372 195 242 180

Marsz na 100 km

(ogólnopolski) 24 40 60 66 91 151

Rajd Skrzatów (wiosenny

i jesienny) 394 393 337 140 259 88

Zlot Młodych

Przyrodników 1 150 1 160 1 70 1 143 129

Z ród ł o: dane Oddziału PTTK w Wałbrzychu.

25

8. Ruch graniczny w roku 1994

Ruch graniczny jest jednym ze wskaźników charakteryzujących

stopień powiązania kraju z zagranicą. Dla województw przygranicz­

nych rozmiary, dynamika oraz struktura narodowościowa przekracza­

jących granicę może być ważną informacją o szansach rozwoju tu­

rystyki . Z tego powodu interesujące są dane zawarte w tablicy 15.

Tabl. 15. Ruch graniczny w Polsce w latach 1985 - 1994 Polska

Lata ogółem w tys.

osób

w tym cudzo­

ziemcy w tys.

osób

1985 19295,8 .6714,1 1989 54085,8 16220,9 1992 154063,8 96850,0 1994 215180,3 147813,8

udział cudzo­

ziemców ogółem

w %

34,8 30,0 62,9 68,7

Województwo wałbrzyskie ogółem

w tys.

osób

1414,5 4326,3 6503,9 9680,8

w tym cudzo­

ziemcy w tys.

osób 250,0

X 543,5 1978,4 4792,0

udział wałbrzys

kiego w ogółem

w %

7,3

8,0

4,2 4,5

Stosunkowo duży ruch graniczny w województwie wałbrzyskim w ro­

ku 1985 i 1989 (odpowiednio 7,3 i 8,0 % całości ruchu granicznego w Polsce) przypisać można głównie kontaktom z ówczesną Czechosło­

wacją. Spadek udziału wskazuje na fakt, że rosnący główny "stru-

#•

mień" turystów, businessmenów, itp. w mniejszym stopniu przecho­

dzi przez województwo wałbrzyskie, ale i tak w roku 1994 przeszło granice 19 razy więcej cudzoziemców niż w roku 1985 i prawie 9 ra-

#

zy więcej niż w 1989 roku.

Dynamikę ruchu granicznego w województwie wałbrzyskim w latach 1985-1995 przedstawia tablica 16. Wskaźniki pokazują wyraźnie

• W

skalę wzrostu zjawiska. Ruch graniczny potroił się, a w roku 1995

można mówić już o "rzece" turystów przekraczających granicę - liczba

turystów zagranicznych wzrosła 12,5 razy jeśli chodzi o przyjazdy i 14 krotnie jeśli chodzi o wyjazdy w stosunku do roku 1989.

26

Tabl. 16. Ruch na przejściach granicznych województwa wałbrzyskiego w latach 1985-1995

Ogółem Przyjazdy Wyjazdy

Lata w

tys.

osób

1989=

ogó- i łem

Pola­

cy cudzoziemcy

m

ogó­

łem

Pola­

cy

•

cudzoziemcy

=100 w tys.osób 1989= |

=100 1 w tys.osób 1989=

=100

1985 .1414,5 32,7 703,2 572,8 130,4 44,

4

1986 1544,1 35,7 1

i 782,1 649,2

1

132,9 45,2 762,0 629,5 132,5 53,7

1987 2134,2 49,3 1055,7 871,5

| I1

184,2 62,7 : 1078,5

\

1

901,8 176,7 71,6

#

1988

■

2357,0 54,5 1153,4 1'

i

910,9 242,5 82,3

'*

1204,5 994,3

11

210,2 85,2

1989

1

i 4326,3

’i

100,0 2051,6 1757,9 293,7 100,0 2274,7 1

2024,9 246,8 100,0

1990

i

j 4377,0

t

i►

i

101,2

i

2149,2 1831,8 317,4

i

108,1 2227,8 1944,1 283,7 114,9

1991 4485,5 103,7 2211,1 1447,1 764,0 260,1 2274,4

I

1562,4 712,0 288,5

1992 6503,9 150,3 3213,1 2118,1 1095,0 372,8 3290,8 2407,3 883,5 358,0

1993 7530,5

I 174,1 3793,3 2195,0 1598,3 544,2 3737,2 2284,3 1452,9 588,7

i i

1994 9680,8 223,7 4819,1 2387,5 2431,6 827,9 4861,7 2551,3 2310,4 | 936,1

1995 13471,2 311,4 6761,7 3085,4 3676,3 1251,7 6709,5 3188,8 3520,7 1426,5

rodło: dane Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej w Kłodz­

ku .

2

Interesująco przedstawia się zestawienie liczby cudzoziemców przyjeżdżających do Polski (przez Kudowę-Słone) i korzystających z noclegów w województwie wałbrzyskim. Dane te zawiera tablica 17.

Brak natomiast informacji o celach przyjazdów do Polski, co mogło­

by posłużyć do opracowań promocji turystyki w województwie.

Tabl. 17. Cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski w roku 1994 (przejście graniczne w Kudowie-Słonem)

Narodowość

Liczba przy­

jeżdżających^^

w tys.osób

Liczba korzysta­

jących z nocle­

gów w Wałbrzyskiem w tys. osób t

Niemcy 187,3 14,8

Austriacy 29,0 0,7

Francuzi 8,0 0,9

Holendrzy 3,6 1,9

Włosi 7,7 0,5

a/ Ź r ó d ł o: Meldunki Sudeckiego Oddziału Straży Granicz­

nej. • - -

Na uwagę zasługuje znikoma liczba Włochów, Austriaków i Fran­

cuzów zatrzymujących się na nocleg oraz stosunkowo duża liczba Holendrów korzystających z turystycznych atrakcji regionu.

Zestawienie tak kontrastowych danych w odniesieniu do

s

obywateli Włoch, Austrii i Francji może (i powinno) być po­

wodem podjęcia badań marketingowych w terenie, by spróbować zna­

leźć odpowiedź na pytanie dlaczego tak mało spośród przekracza­

jących granicę zatrzymuje się na nocleg w tym rejonie.

28

B. TURYSTYKA W GMINACH

1. Korzystający z noclegów w poszczególnych miastach i gminach

Dane statystyczne z lat 1990 - 1995 wskazują na dużą koncen­

trację ruchu turystycznego (mierzoną liczbą korzystających z noc­

legów) w niektórych miastach i gminach. Można wydzielić trzy gru- py skupisk turystów:

1) duże skupiska w miastach: Wałbrzych, Kłodzko, Polanica Zdrój, Duszniki Zdrój i Kudowa Zdrój ;

2) wyraźnie mniejsze skupiska w miastach: Lądek Zdrój , Szczawno Zdrój oraz Bielawa, Dzierżoniów, Radków i Szczytna;

3) skupiska w gminach: Bystrzyca Kłodzka i Lewin Kłodzki.

Ten podział zarysował się w ostatnich latach. Dane ilustrujące tworzenie się tych skupisk przedstawione są w tablicy 18, w któ­

rej zestawiono kolejne okresy sprawozdawcze, by wykorzystać można było do porównań również dane najnowsze.

Ośrodki należące do grupy pierwszej skupiały w latach 1990-1995 od 49,0

%

/

I

giej grupy - od 9,2

%

%

wyraźnie), a należące do trzeciej - od. 15,2

%

%

szej w przyszłości spadnie, co oznaczałoby proces powolnej dekon­

centracji ruchu turystycznego. Nadal ruch ten koncentrować się bę­

dzie w zachodniej przygranicznej części Kotliny Kłodzkiej. Wyjątek stanowi Stronie Śląskie i Lądek Zdrój.

W wymienionych wyżej miastach i gminach grupuje się około 90

%

wszystkich korzystających z noclegów w ciągu ostatnich dwóch okre­

sów sprawozdawczych.

29 TABL. 18. ROZMIESZCZENIE I KONCENTRACJA RUCHU TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM

(KORZYSTAJĄCY Z NOCLEGÓW WEDŁUG MIAST I GMIN)

°G ó L E M

Okresy sprawozdawcze (od X - IX następnego roku) I Liczba

miejsc nocle­

gowych według

1990/91 1991/92 stanu w dniu

1992/93 1993/94 1994/95 31 VII 1995 r.

309949 ! 263948

i

218367

J

Wałbrzych

Duszniki Zdrój Kłodzko

i

37471 | 25995 26042

22948

30606 20897

25856 18568 22894

22775 ! 23971 15399 24707 30335 24756

27240 23016 23099

716 1519

656 Kudowa Zdrój

pola _{nica Zdrój}

a z e m

Uc^ział w ogółem

30432 35038

49,0

25523 35656

13112 37485

52, 5 54,0

21070 20675 51455

151931 138677 117919 145034

46660

61,7 { 61,5

43649 44703 140726 161707

49,6

2231 2139 7257 41, 6 MNIEJSZE SKUPISKA TURYSTÓW W MIASTACH

Qiel awa i _{6233 5323 3533 4032 220 8219}

187

arżoniów 3812 3643 5749 5382 5328 5021 102

Zdrój 12450 7234 5361 1356 8680 11153 907

Radk _{ow 5418 6330 6021 6727 6377}

4734 446

Szczawno Zdrój 9703 670 1637 3530 4616 14685 332

Sz C2ytna a 2 e m

^claiai w ogółem

I

2139 39755

12,8

3094 26294

10,0

121

22422 10, 3

93

9,2

808 21520 26029

11/4

5760 49572

15,2

306 2280 13,1 GŁÓWNE SKUPISKA TURYSTÓW W GMINACH

Qyst rzyca Kłodzka

Lewilri Kłodzki

Now_{a Ruda}

Radkćow

Stronie Śląskie

Szczytna

Wali_im

a z e

Ldaioł w ogółem

20938

6782 5273 2231 1836 15493 52553 16,9

23390 1335 8469 2351

517 1522 11833 49457

18,7

12727 3356 5104 I

2064 1692 I

206 10909 96058 16, 5

12697 2298 5272 3643 2210 166 9278 35564

15,1

13618

5003 4034

847 216 10956 42009

18,4 I

24573 7335 j ¹²²⁸³

I

5739 9704 8944 9660 8535 79538

24,4

1374 600 340 782 322 454 706 4578 26, 3

i

TADL. 19.

30

WYKORZYSTANIE BAZY NOCLEGOWEJ WOJEWÓDZTWA WEDŁUG MIAST I GMIN

WOJEWÓDZTWO

MIASTA RAZEM

Wałbrzych Bardo

Bielawa

Boguszów Gorce

Bystrzyca Kłodzka Duszniki Zdrój

Dzierżniów

Głuszyca

Jedlina Zdrój Kłodzko

Kudowa Zdrój Lądek Zdrój Mieroszów

Międzylesie Nowa Ruda

Pieszyce

Piława Górna

Polanica Zdrój Radków

Strzegom

Szczawno Zdrój

Szczytna

Świdnica

Świebodzice

Ząbkowice Śląskie

Ziębice

Złoty Stok

Obiekty Miejsca noclegowe w dniu 31 VII..1995 r.

228 | 178 135

18

22

10

18

I

108 I

15

17 8

17

11303 716 73 187 30 125 1519

102 10 75 656 2231

907 34 415

20

14 2139 446 485 332 306 220 46 96 28

MIASTA, GMINY w tym ^j w tym

ogółem cało­ ogółem cało­

- - - - —r

roczne roczne

17431 . 12632 8411 716 73 187 30 45 1161

102 10 75 266 1935 799 34 80

20

1759 49 142 332 306 160 28 49 28

z ogółem w dom-

kach turys­

tycznych

Korzystający z noclegów

ogółem X - IX 1994 r.

1256 664

228837

23971 484

34

67 143

18

220

226 76 89 24707

5328

294 90 24706 40 20675 8680

690 361 754

177 46667 6377 3384 4616 808 1345 2547 3521 1387 844

w tym cudzo­

ziemcy

23619 22925 8024 31

90

755

50 48

603 451 ' 98

242 693 607

ogółem X - IX 1995r.

325908 232903

27240 793 8219 208 4094 296 23016 4922 99 473 3219 23099 1003 43649

262 11153 787 3304 180

19 6445 44703

4734 3411 14685 5760 1250 2566 3010 269 1260

w tym cudzo­

ziemcy

29302 28069 8953

124 1827 79 54 282 928

3720 2055 377

13 200

6566 272 509 701 55 204 250 846 14 40

31

TAüL. 19. WYKORZYSTANIE BAZY NOCLEGOWEJ WOJEWÓDZTWA WEDŁUG MIAST I GMIN (dok.)

2. Koncentracja bazy noclegowej

Rozmieszczenie bazy noclegowej w miastach i gminach według

stanu na 31.VII.1995 r. przedstawia tablica 19, uzupełniona dany­

mi o korzystających z noclegów w dwóch ostatnich okresach. Sto­

pień koncentracji jest tu podobny do stopnia koncentracji ruchu turystycznego.

Wałbrzych i sąsiednie miasta i gminy (Boguszów Gorce, Szczawno Zdrój, Świebodzice, Jedlina Zdrój, Stare Bogaczowice, Walim) po­

siadają 11,1 % wszystkich miejsc noclegowych w województwie, co

stanowi niewiele mniej niż w Kudowie Zdroju (12,8 %) czy Polanicy

Zdroju (12,3 %).

Ze względu na różnorodność walorów turystycznych Wałbrzych i okolice mogą stanowić odrębny rejon turystyczny w przyszłości

3. Cudzoziemcy korzystający z noclegów

Na podstawie danych statystycznych z ostatnich dwóch lat moż­

na wyraźnie stwierdzić, że cudzoziemcy korzystają z noclegów prze­

de wszystkim w Wałbrzychu, Kłodzku, Kudowie Zdroju oraz Polanicy Zdroju. Przedstawia to tablica 20.

Tabl. 20. Cudzoziemcy korzystający z noclegów

Miasta

1993/94 1994/95

cudzoziemcy korzystający

z noclegów ogółem

wojewódz- two=100

cudzoziemcy korzystający

z noclegów ogółem

wojewódz- two-100

Województwo 23619 100,0 ²⁹³⁰² 100,0

w tym :

Wałbrzych 8024 34,0 8953 30, 5

Kłodzko 3219 13,6 3720 12,7

Kudowa Zdrój 1003 4,2 2055 7,0

Polanica Zdrój 6445 27,3 1 6560

i

33

W obu tych okresach cudzoziemcy nocując w Wałbrzychu korzysta­

li głównie z hoteli - odpowiednio 95,8

%

tach oraz ośrodkach wczasowych, co ilustruje tablica 21.

Tabl. 21. Cudzoziemcy korzystający z noclegów

Miasta

Kudowa Zdrój

Polanica Zdrój

W tym w:

Ogółem hote­

lach

ośrod­

kach wcza­

sowych

pen­

sjo­

natach

1993/94 1003 38,5 38,2

1994/95 2055 66,0 26,0

1993/94 6445 15,7 45,0 20,2 1994/95 6566 10,1 46,2 20,8

W Polanicy Zdroju w sezonie 1994/95 na polach biwakowych nocowało 22,3

%

%

rych rodzajów obiektów.

Dane statystyczne wskazują również, ziemców Holendrzy najchętniej mieszkają w

że spośród cudzo- Polanicy Zdroju

(69,4

%

chu, Polanicy Zdroju oraz Kłodzku.