Powszechny Spis Rolny 1996. Ludność związana z rolnictwem i jej aktywność ekonomiczna. Województwo legnickie

URZĄD STATYSTYCZNY w LEGNICY

rolnic

SERIA WYDAWNICZA

NARODOWY SPIS POWSZECHNY

LEGNICA WRZESIEŃ 1997 r.

w *

*•

-•*

•:

• h

Ś••

• *■ . 4

*

•»

'i*

V

*

->

a.

* %

* ' ;

. I

Urząd Statystyczny w Legnicy

WYNIKI

POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 1996

WRZESIEŃ 1997 r.

ZESPÓŁ REDAKCYJNY:

Przewodniczący: mgr inż. Stanisław Kubicz

Sekretarz: mgr Halina Matyja

Członkowie: Janina Cieślak, mgr Zbigniew Fuczkiewicz, mgr Barbara Kozłowska, mgr inż. Maria Rubin

Opracowanie: zespół pracowników US Legnica

Korekta: mgr Barbara Kozłowska, mgr Halina Matyja, mgr Emilia Rapciak

Skład i łamanie komputerowe: zespół pod kierownictwem mgr Ireny Makiej

Przy publikowaniu danych US - prosimy o podanie źródła

Cena: 5,00 zł

Druk: Wydział Poligrafii US w Legnicy, zam.121/97, nakład 80 egz., format A-4

WPROWADZENIE

Publikacja niniejsza zawiera wyniki Powszechnego Spisu Rolnego 1996 w części ludność związana z rol­

nictwem i jej aktywność ekonomiczna w województwie legnickim.

Spis przeprowadzono

-

zgodnie z ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o Powszechnym Spisie Rolnym 1996 (Dz.

U. Nr 34, poz. 147) - według stanu w dniu 12 czerwca 1996 r.

Przemiany strukturalne w rolnictwie, jakie się dokonały w okresie ostatnich ośmiu lat, tj. od ostatniego pełnego spisu rolnego, przeprowadzonego w 1988 r. a także potrzeba dostosowania statystyki do wymogów Unii Europejskiej, wskazały na konieczność szerszego niż dotychczas opisu gospodarstw rolnych, analizy ich struktu­

ry według klasyfikacji obszarowej, nasilenia chowu i upraw, wyposażenia gospodarstw rolnych w budynki i budowle, infrastrukturę techniczną, maszyny i urządzenia rolnicze oraz środki transportu, a także klasyfikacji ekonomicznej, w tym według rodzaju działalności w powiązaniu z: gospodarstwem domowym użytkownika go­

spodarstwa rolnego, ludnością związaną z rolnictwem i charakterystyką aktywności zawodowej ludności zwią­

zanej z rolnictwem, zamierzeniami użytkowników gospodarstw rolnych do 2000 r. itd.

W województwie legnickim w pracach przy spisie 16404 gospodarstw i 10615 działek rolnych uczestni­

czyło 595 rachmistrzów spisowych.

Wyniki spisu zostaną przedstawione w kolejno wydawanych 5 publikacjach wojewódzkich:

- Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i zwierzęta gospodarskie,

-

Budynki, budowle, infrastruktura techniczna i środki produkcji w rolnictwie, - Ludność związana z rolnictwem i jej aktywność ekonomiczna,

- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich działalność pozarolnicza oraz zamie­

rzenia użytkowników gospodarstw do 2000 r.,

- Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych

Wydanych zostanie również 13 publikacji krajowych w tym m. in.: „Charakterystyka i systematyka go­

spodarstw rolnych”, „Pozarolnicza działalność gospodarstw rolnych”, „Przemiany agrarne”, „ Wybrane ele­

menty sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich zamierzenia na przyszłość”, „Rolnictwo na terenach zagrożonych ”.

Ponadto w Bazie Danych Lokalnych (BDL), prowadzonej przez Urząd Statystyczny

w

Jeleniej Górze, bę­

dą zamieszczone informacje o gminach i miejscowościach.

Urząd Statystyczny w Legnicy dziękuje wszystkim osobom i instytucjom uczestniczącym w przygotowaniu i przeprowadzeniu Powszechnego Spisu Rolnego 1996.

mgr inż. Stanisław Kubicz DYREKTOR

Urzędu Statystycznego

Legnica, wrzesień 1997 r.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie ... x 3 Znaki i skróty umowne...x 8 Uwagi metodyczne...x 9 I. Zakres i tematyka Powszechnego Spisu Rolnego... x 9

II.

Ważniejsze definicje, pojęcia spisowe...x 10 Uwagi analityczne...x 19

Spis tablic

Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

(działki rolnej) według powierzchni użytków rolnych oraz celu produkcji gospodarstwa... 1 31 Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem indywidualnego

gospodarstwa rolnego według powierzchni użytków rolnych oraz kierunku produkcji gospodarstwa...2 32 Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

(działki rolnej) według powierzchni użytków rolnych oraz wyposażenia w siłę pociągową... 3 33 Ludność faktycznie zamieszkała (bez ludności nieobecnej powyżej 12 miesięcy) w gospodarstwach

domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według powierzchni użytków

rolnych i źródeł utrzymania... 4 34 Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

według grup pokoleniowych oraz powierzchni użytków rolnych, perspektyw rozwoju

i celu produkcji gospodarstwa... 5 37 Użytkownicy gospodarstw rolnych (działek rolnych) według ekonomicznych grup wieku (bez wieku

nie ustalonego) oraz powierzchni użytków rolnych... .6 40 Przeciętny wiek użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych według płci i powierzchni

użytków rolnych...7 41 Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych według płci, grup wieku i poziomu wykształcenia

rolniczego oraz powierzchni użytków rolnych... 8 42 Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych według powierzchni użytków rolnych oraz poziomu

wykształcenia rolniczego, płci, perspektyw rozwoju gospodarstwa i wyposażenia w siłę pociągową...9 48 Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych według źródła utrzymania oraz wielkości

gospodarstwa domowego, perspektyw rozwoju, celu produkcji i powierzchni użytków rolnych

gospodarstwa...10 58 Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

(działki rolnej) według płci i gmin... 11 60 Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

(działki rolnej) według wieku, płci i gmin...12 64

TABL. STR.

5

TABL. STR.

Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

(działki rolnej) według ekonomicznych grup wieku, płci i gmin... 13 68 Użytkownicy gospodarstw rolnych (działek rolnych) według wieku, płci i gmin ...14 72 Ludność w wieku 15 lat i więcej faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem

gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według poziomu wykształcenia, płci i gmin...15 76 Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych według poziomu wykształcenia, płci i gmin...16 80 Ludność faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego

(działki rolnej) według powierzchni użytków rolnych i gmin... 17 86 Ludność w wieku 15 lat i więcej faktycznie zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem

gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według źródeł utrzymania, płci i gmin... 18 89 Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według źródeł

utrzymania i gmin... 19 96

Rezydenci w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej)

według ekonomicznych grup wieku, płci i gmin... 20 99 Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według powierzchni

użytków rolnych oraz źródła utrzymania i grupy społeczno-ekonomicznej gospodarstwa... 21 102 Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego według źródła utrzymania

gospodarstwa oraz powierzchni użytków rolnych, wielkości gospodarstwa, perspektyw

rozwoju i celu produkcji gospodarstwa... 22 104 Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego według powierzchni użytków rolnych

oraz celu produkcji, wieku i wykształcenia rolniczego użytkownika... 23 130 Gospodarstwa domowe z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego według grup

pokoleniowych oraz perspektyw rozwoju, celu produkcji i powierzchni użytków rolnych

gospodarstwa...24 138

Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według ich wielkości

oraz źródła utrzymania gospodarstwa domowego i grupy społeczno-ekonomicznej...25 146

Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według źródła

utrzymania gospodarstwa domowego oraz cech charakteryzujących użytkownika... 26 150 Gospodarstwa domowe z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej)

według źródeł utrzymania gospodarstwa domowego oraz cech demograficznych

i ekonomicznych... 27 154 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu... 28 163

6

TABL. STR.

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu

według wieku i powierzchni użytków rolnych gospodarstwa... 29 169 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu

według poziomu wykształcenia... 30 172

Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu

według rocznego wkładu pracy i powierzchni użytków rolnych gospodarstwa... 31 174 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego w badanym tygodniu

według kierunku produkcji gospodarstwa... 32 178 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) w badanym tygodniu

według celu produkcji gospodarstwa...33 179 Pełnozatrudnieni w indywidualnych gospodarstwach rolnych według powierzchni użytków

rolnych gospodarstwa...34 180 Pracujący w badanym tygodniu wyłącznie lub głównie w indywidualnym gospodarstwie rolnym

według przeciętnej dziennej liczby godzin pracy w roku oraz według wieku... 35 183 Liczba pracujących w badanym tygodniu przypadająca na 1 indywidualne gospodarstwo rolne

(na działkę rolną) w danej grupie obszarowej... 36 185 Pracujący w badanym tygodniu wyłącznie lub głównie w swoim gospodarstwie rolnym

(działce rolnej) według poziomu wykształcenia i wieku...37 186 Bezrobotni według poziomu wykształcenia i wieku... 38 190 Bezrobocie ukryte w rolnictwie indywidualnym według powierzchni użytków rolnych gospodarstwa...39 193 Osoby w wieku 15 lat i więcej, które straciły pracę poza swoim gospodarstwem rolnym (działką rolną)

po 1.01.1990 r. według aktywności zawodowej w badanym tygodniu oraz według wieku... 40 194

7

m

ZNAKI I SKRÓTY UMOWNE

Kreska

(-) - zjawisko nie wystąpiło.

Zero

(0) - zjawisko istniało, jednakże w ilościach mniejszych od liczb 0,5;

(0,0)

- zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

Kropka

(.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

Znak

(x) - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.

„W tym”

- oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.

PSR 96

- Powszechny Spis Rolny 1996.

PFZ

- Państwowy Fundusz Ziemi.

ha

- hektar.

8

UWAGI METODYCZNE

I. ZAKRES I TEMATYKA POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO

Powszechny Spis Rolny przeprowadzono u:

- użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych, - osób fizycznych użytkujących działki rolne,

- właścicieli zwierząt gospodarskich, nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha,

- osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, których podstawowym rodzajem działalności jest prowadzenie upraw rolnych, warzywnictwa i ogrodnictwa, chów i hodowla

zwierząt, działalność usługowa związana z uprawami rolnymi oraz chowem i hodowlą zwierząt (z wy­

jątkiem działalności weterynaryjnej), gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych łącznie z pokrewną działalnością usługową oraz w jednostkach, które niezależnie od rodzaju działalno­

ści podstawowej są użytkownikami użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 1 ha.

Wykazy indywidualnych gospodarstw i działek rolnych oraz właścicieli zwierząt gospodarskich nie posia­

dających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha opracowały urzędy gmin, przy wykorzystaniu wyników sprawozdawczości z gospodarstw państwowych, spółdzielczych i spółek, zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 1994 r. o zadaniach zleconych gminie związanych z organizacją i prowadze­

niem spisów rolnych (Dz. U. Nr 67, poz. 288).

Dla jednostek nie objętych powszechnym spisem rolnym tj. działek i obiektów rolnych o powierzchni użyt­

ków rolnych do 0,1 ha, ogrodów działkowych, wspólnot gminnych , działek rolnych i gospodarstw bez użytkow­

ników i o zawieszonej działalności oraz obwodów wyłączonych ze spisu dokonano doszacunku począwszy od szczebla gminnego.

Tematyka Powszechnego Spisu Rolnego 1996 r. została ujęta na formularzach spisowych w siedmiu dzia­

łach, tj.:

I. Użytkowanie gruntów w gospodarstwie II. Powierzchnia zasiewów

III. Zwierzęta gospodarskie

IV. Budynki i budowle, infrastruktura i wyposażenie techniczne

V. Ludność zamieszkała w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego VI. Wybrane wydatki w gospodarstwie

VII. Działalność rolnicza i pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez użytkownika indywi­

dualnego gospodarstwa rolnego oraz osoby dorosłe pozostające we wspólnym z użytkownikiem gospo­

darstwie domowym.

W ramach Spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych zebrano następujące informacje:

1. dane o osobach będących właścicielami i użytkownikami indywidualnych gospodarstw rolnych oraz o osobach w ich gospodarstwie domowym;

2. o źródłach utrzymania gospodarstwa domowego;

3. o liczbie pracowników najemnych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym;

9

4. o użytkowaniu gruntów;

5. o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup wiekowo-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich;

6. o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym;

7. o zadłużeniu gospodarstw rolnych;

8. o działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika gospodarstwa rolnego lub osobę pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym

9. o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie od 1 lipca 1995 r. do 12 czerwca 1996 r. i plano­

wanych do 2000 r.

10. o przewidywaniach dotyczących zmian w funkcjonowaniu gospodarstwa rolnego do 2000 r.

Również dla osób fizycznych użytkujących działki rolne zebrano ww. informacje, z wyłączeniem informa­

cji, o których mowa w pkt. 6 dotyczącej rodzaju budynków i budowli i 9, natomiast dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano informacje określone w punktach: 1,4 i 5.

W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej zebia- no informacje o których mowa w punktach 3-9.

II. WAŻNIEJSZE DEFINICJE I POJĘCIA SPISOWE

Grupowania indywidualnych gospodarstw rolnych

według powierzchni użytków rolnych

dokonano w oparciu o przedziały domknięte lewostronnie np. gospodarstwo

o

powierzchni użytków rolnych 2 ha zostało zaliczone do przedziału 2 - 5 ha.

Gospodarstwo rolne

- oznacza grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urzą­

dzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią, lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Ogólna powierzchnia gruntów gospodarstwa rolnego (działki rolnej)

to wszystkie grunty wchodzące w skład gospodarstwa (działki), a więc wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, ogrody przycb- mowe oraz grunty pod szklarniami i inspektami, łąki, pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolnicze, jak: lasy, podwórza, grunty pod zabudowami, lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, grunty pod wodami, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp. oraz nieużytki.

Indywidualne gospodarstwo rolne to gospodarstwo rolneo

powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób.

Działka rolna

to gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 do 1 ha włącznie.

Do

indywidualnych gospodarstw (działek rolnych)

należy zaliczyć również:

1) grunty użytkowane przez pracowników jednostek lasów państwowych (łącznie z gruntami deputatowy­

mi),

2) grunty nauczycieli i dróżników,

3) grunty członków rolniczych spółdzielni nie wniesione do wspólnego użytkowania, 4) gospodarstwa (działki) członków jednostek gospodarczych kółek rolniczych,

5) grunty Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa m.in. grunty byłego PFZ użytkowane indywidualnie lub zespołowo przez rolników indywidualnych,

6) gospodarstwa spółek cywilnych i jawnych.

10

Użytkownik indywidualnego gospodarstwa rolnego lub użytkownik działki rolnej

to osoba fizyczna lub grupa osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego czy są właścicielami, dzierżawcami, czy uż>t- kująje z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej czy w kilku gminach.

Indywidualni właściciele zwierząt gospodarskich nie posiadający użytków rolnych

(lub posiadający użytki o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha ) są to osoby prywatne, posiadające zwierzęta gospodarskie: bydło, trzodę chlewną, konie, owce, kozy, drób, zwierzęta futerkowe oraz pnie pszczele.

Gospodarstwo domowe

to zespół osób spokrewnionych (spowinowaconych) mieszkających i utrzymują­

cych się wspólnie. Gospodarstwa domowe mogą także tworzyć osoby niespokrewnione, jeżeli mieszkają razem i utrzymują się wspólnie. Osoby samotne utrzymujące się samodzielnie tworzą jednoosobowe gospodarstwa do­

mowe.

Robotnicy rolni, którzy zamieszkiwali wspólnie z użytkownikiem w jego gospodarstwie domowym i byli pracownikami najemnymi w gospodarstwie rolnym - nie byli spisywani jako członkowie gospodarstwa domo­

wego użytkownika.

Gospodarstwa domowe tworzą osoby mieszkające stale i przebywające czasowo. Informacje na ten temat posłużyły do określenia dwóch kategorii ludności: faktycznie zamieszkałej oraz rezydentów.

W gospodarstwach domowych były spisywane:

- osoby mieszkające stałe,

niezależnie od tego, czy o północy z 12 na 13 czerwca były obecne w gospodar­

stwie, czy też nieobecne,

- osoby przebywające czasowo

powyżej 2 miesięcy; jako kryterium przyjmowano rzeczywisty czas pobytu.

Nie spisywano zaś osób, które:

- przebywały w domach opieki, szpitalach psychiatrycznych i zakładach dla osób upośledzonych, głównie ze względu na stan zdrowia, jak również w domach pomocy społecznej, domach małego dziecka, klasztorach

i zakonach,

- przebywały czasowo do 2 miesięcy.

Za mieszkające stale

(obecne lub nieobecne) uznawano wszystkie osoby zameldowane na pobyt stały, nawet jeżeli którakolwiek z tych osób była od dłuższego czasu nieobecna, np.

- przebywała za granicą,

- odbywała służbę wojskową,

- przebywała w zakładzie rehabilitacyjnym, - przebywała w zakładzie karnym,

- przebywała w innej miejscowości w związku z pracą lub nauką (mieszkała w hotelu robotniczym na stancji, w internacie itp.).

Osoby, które wprowadziły się na stałe i prowadziły gospodarstwo wspólne z użytkownikiem, spisywano jako mieszkańców stałych w nowym miejscu, nawet jeżeli nie dopełniły jeszcze formalności związanych z zameldo­

waniem.

Osoby przebywające za granicą, nawet przez kilka lat, jeżeli nie załatwiły formalności związanych z przesie­

dleniem i ujęte są w ewidencji ludności, spisywano jako mieszkańców stałych w miejscu ich faktycznego za­

mieszkania przed wyjazdem z kraju.

11

Za przebywające czasowo

(przez okres powyżej 2 miesięcy) w gospodarstwie uznawano osoby, które były zameldowane w nim na pobyt czasowy oraz osoby przebywające bez zameldowania.

Osoby zameldowane na pobyt czasowy oraz osoby przebywające w gospodarstwie przez dłuższy okres (po­

wyżej 2 miesięcy) bez zameldowania spisywano jako przebywające czasowo nawet wtedy, gdy o północy z 12 na 13 czerwca były nieobecne np. z powodu urlopu, odwiedzin w domu rodzinnym.

Cudzoziemcy

jeżeli przybyli do Polski na pobyt stały byli spisani jako mieszkający stale, pozostali zaś w zależności od czasu pobytu w naszym kraju (powyżej 2, ale nie dłużej niż 12 miesięcy oraz powyżej 12 miesię­

cy) jako przebywający czasowo.

Kategorie ludności

Ludność faktycznie zamieszkała

to kategoria ludności wyodrębniona wtórnie i dotyczy osób, które:

a)

mieszkają stale

(i są z reguły zameldowane na pobyt stały) - były obecne w momencie spisu,

- były nieobecne w momencie spisu pod warunkiem, że nieobecność ich nie przekraczała 2 miesięcy;

- są zameldowane na pobyt stały i były nieobecne w momencie spisu przez okres powyżej 2 miesięcy, je­

śli ich nieobecność wynikała z następujących powodów:

- odbywania zasadniczej służby wojskowej lub innej w systemie skoszarowanym, - przebywania w zakładzie karnym lub areszcie śledczym,

- pobytu za granicą;

b)

przebywają czasowo

przez okres powyżej 2 miesięcy z powodu nauki, pracy, warunków rodzinnych i mieszkaniowych.

W PSR’96 wszystkie spisane dzieci będące w wieku 0-14 lat, zostały ujęte w kategorii ludności faktycznie zamieszkałej.

Rezydenci to kategoria ludności wyodrębniona wtórnie, po raz pierwszy w polskiej statystyce.

Wprowadzenie tej kategorii było możliwe dzięki zróżnicowaniu czasu nieobecności lub przebywania osób (od 2 do 12 miesięcy oraz powyżej 12 miesięcy).

Kategoria ta obejmuje:

- stałych mieszkańców bez osób przebywających poza miejscem zamieszkania (w tym za granicą) przez okres powyżej 12 miesięcy,

- osoby przybyłe z innego miejsca zamieszkania lub z zagranicy (cudzoziemców) na okres powyżej 12 mie­

sięcy.

Jako kryteria przemieszczania się ludności przy wyodrębnianiu tej kategorii przyjmuje się: naukę, pracę, wa­

runki rodzinne i mieszkaniowe. Oznacza to, że osoby odbywające zasadniczą służbę wojskową (w systemie skoszarowanym) lub przebywające w zakładach karnych czy aresztach są zaliczane do rezydentów miejscowości w których zamieszkiwali przed jej „przymusowym” opuszczeniem.

4

Wiek

Wiek osób w PSR’96 był ustalany na podstawie roku urodzenia tych osób. Wtórnie wyodrębnione zostały jako podstawowe grupowania pięcioletnie grupy wieku oraz tzw. ekonomiczne grupy wieku:

- przedprodukcyjny - osoby w wieku 0-17 lat

- produkcyjny - mężczyźni w wieku 18-64 lata i kobiety w wieku 18-59 lat w tym:

- mobilny - osoby w wieku 18-44 lata

- niemobilny - mężczyźni w wieku 45-64 lata i kobiety w wieku 45-59 lat - poprodukcyjny - mężczyźni 65 lat i więcej oraz kobiety 60 lat i więcej.

Wykształcenie

Poziom wykształcenia ustalano wyłącznie dla osób będących w wieku co najmniej 15 lat, tj. dla osób uro­

dzonych przed 13 czerwca 1981 roku. Przy ustalaniu wykształcenia kierowano się najwyższym ukończonym poziomem edukacji szkolnej niezależnie od typu szkoły w której był osiągnięty (dzienne, wieczorowe czy a- oczne). W pytaniu o wykształcenie wyodrębnione zostały następujące poziomy:

- wyższe - dla osób, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły wyższej, niezależnie czy mają dyplom mag- sterski, czy dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia (np. mają tytuł zawodowy licencjata, inżynie­

ra, dyplomowanego ekonomisty),

- policealne - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia szkoły policealnej lub pomatiralnej,

- średnie zawodowe - dla osób, które miały świadectwo ukończenia technikum lub liceum zawodowego, nie­

zależnie czy uzyskały świadectwo dojrzałości (maturę), czy tylko świadectwo ukończenia szkoły,

- średnie ogólnokształcące - dla osób, które uzyskały świadectwo dojrzałości (maturę) lub świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego,

- zasadnicze zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej lub szkoły (zespołu) przysposobienia zawodowego, bądź świadectwo ukończenia korespondencyjnego kursu rolniczego o poziomie szkoły zasadniczej,

- podstawowe ukończone - dla osób, które miały świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, niezależnie ile klas ona liczyła (osiem, siedem czy dawniej cztery) lub kursów dla pracujących w zakresie szkoły pod­

stawowej.

Wykształcenie podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego przypisywano osobom, które uczyły się w szkole podstawowej lecz jej nie ukończyli lub osobom, które nigdy nie uczęszczały do szkoły.

W spisie zebrano także informacje o najwyższym osiągniętym poziomie wykształcenia o kierunku r*- niczym. Wyróżniono następujące poziomy wykształcenia:

- wyższe - dla osób, które posiadały dyplom ukończenia szkoły wyższej o kierunku rolniczym np. ogrod­

nictwo, geodezja urządzeń rolniczych, technika urządzeń rolniczych i leśnych, leśnictwo, technologia drewna, ochrona środowiska - melioracja, rybactwo, zootechnika, technologia żywności - mleczarstwo itp.

Do kierunków rolniczych nie zaliczano weterynarii,

- policealne - dla osób, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły policealnej lub pomaturalnej o kierunku rolniczym np. ogrodnictwo, urządzanie terenów zieleni itp.,

13

- średnie zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia technikum lub liceum zawodowego o kierunku rolniczym np. hodowla zwierząt, leśnictwo, melioracja, urządzanie terenów zieleni,

- zasadnicze zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły rolniczej, szkoły przysposobienia rolniczego oraz dla osób mających świadectwo ukończenia korespondencyjnego kursu rolniczego o poziomie szkoły zasadniczej np. ogrodnictwo, hodowla zwierząt, mechanizacja rd- nictwa, wiejskie gospodarstwo domowe, rolnik upraw polowych,

- kurs rolniczy - dla osób, które ukończyły kurs kwalifikacyjny zakończony egzaminem i uzyskaniem tytułu wykwalifikowanego rolnika lub mistrza rolnika.

Przy ustalaniu poziomu wykształcenia rolniczego poszczególnych osób nie brano pod uwagę kwalifikacji rolniczych nabytych drogą praktyki.

Poziom wykształcenia rolniczego był ustalany wyłącznie dla osób powiązanych z użytkownikiem indywidu­

alnego gospodarstwa rolnego.

Źródła utrzymania

W spisie rolnym ustalano główne i dodatkowe źródła utrzymania każdej z osób wchodzących w skład gp- spodarstwa domowego.

Główne źródło utrzymania osoby

jest to źródło przynoszące jej największy zarobek lub dochód. Jeżeli dana osoba ma tylko jedno źródło dochodów, jest ono jednocześnie jej głównym źródłem utrzymania. W przypadku posiadania więcej niż jednego źródła utrzymania, spisywana osoba sama decydowała, które z nich jest głównym źródłem, czyli przynoszącym jej wyższe dochody, a które dodatkowym.

Za

dodatkowe źródło utrzymania

uważa się źródło najważniejsze spośród wszystkich pozostałych, po określeniu głównego źródła utrzymania, czyli przynoszące dochód drugi pod względem wysokości.

W spisie wyróżniono następujące źródła utrzymania osób:

- praca we własnym gospodarstwie rolnym

- dla osób uzyskujących dochód z pracy w swoim gospodar­

stwie rolnym (działce i hodowcom zwierząt gospodarskich) oraz pomagającym systematycznie i bez umownego wynagrodzenia członkom rodziny. Dochód uzyskiwany z gospodarstwa rolnego uwzględniał również wartość sprzedanych produktów rolnych oraz wartość produktów zużytych (skonsumowanych przez członków gospodarstwa lub wykorzystywanych do dalszej produkcji) w gospodarstwie domowym,

- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, najemna w rolnictwie-

dla osób uzyskujących dochód z pracy najemnej w rolnictwie: w zakładach państwowych, komunalnych i prywatnych, (w jednostkach pro­

wadzących działalność gospodarczą w zakresie gospodarki rolniczej i obsługi rolnictwa, gospodarki ło­

wieckiej i leśnej, pozyskiwania drewna), pracujących w rolnictwie spółdzielczym (w rolniczych spółdziel­

niach produkcyjnych, spółdzielniach kółek rolniczych) oraz zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych lub na działkach rolnych, innych niż swoje,

- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, najemna poza rolnictwem-

dla osób uzyskujących dochód z pracy najemnej w nierolniczych jednostkach stanowiących własność państwową, komunalną lub prywatną (w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą i będących własnością osób fizycznych, spółek, przedsiębiorstw zagranicznych, spółdzielni, organizacji wyznaniowych, partii politycznych),

14

- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, na własny rachunek-

dla osób uzyskujących dochód z pro­

wadzenia działalności gospodarczej (prowadzących własne zakłady przemysłowe, rzemieślnicze, handlowe i usługowe, zatrudniającego lub nie zatrudniającego pracowników najemnych) lub wykonujących wolne zawody, a także pomagających im członkom rodziny. Do tej kategorii zaliczano również dochody z wy­

najmu mieszkania, pokoi, budynków niemieszkalnych oraz dochody z oddanych w dzierżawę gruntów rd- nych,

- emerytura

- dla osób utrzymujących się z emerytury, również emerytury kombatanckiej i emerytury zagra­

nicznej uzyskanej z tytułu pracy za granicą,

- renta inwalidzka

- dla osób, które uzyskały rentę z powodu częściowej lub całkowitej niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, rentę kombatancką, wypadkową lub świadczenie rehabilitacyjne,

- renta rodzinna

- dla kobiet, którym przyznano to świadczenie po zmarłym mężu lub osieroconym dzb- ciom,

-

zasiłek dla bezrobotnych

- dla osób zarejestrowanych w rejonowym urzędzie pracy, które utrzymują się z zasiłku dla bezrobotnych,

-

inne niezarobkowe źródła

utrzymania - dla osób utrzymujących się z zasiłku pomocy społecznej, zasiłku wychowawczego, alimentów z funduszu alimentacyjnego i od osób prywatnych, zasiłku rodzinnego, zasi- ku pielęgnacyjnego, stypendium, dochodów ze sprzedaży nieruchomości, dochodów z lokat kapitałowych i oszczędności, pomocy z zagranicy, wygranych w grach liczbowych i loteryjnych,

- na utrzymaniu

- w przypadku pozostawania na utrzymaniu innej osoby. Osobom odbywającym zasadniczą służbę wojskową, służbę wojskową w obronie cywilnej, przeszkolenie wojskowe absolwentów szkół wyż­

szych, ćwiczenia wojskowe, przebywające w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz osobom prze­

bywającym czasowo za granicą i osobom nieobecnym w gospodarstwie domowym do 12 miesięcy (włącz­

nie), wpisywano źródło utrzymania jakie miały w czasie pobytu w domu.

Dla osób nieobecnych przez okres powyżej 12 miesięcy nie ustalano źródła utrzymania.

Źródła utrzymania gospodarstwa domowego-

główne i dwa dodatkowe ustalano poprzez odrębne pytanie kierowane do osób spisywanych. Przy wyodrębnianiu tego źródła (lub źródeł) brano pod uwagę indywidualne źródła utrzymania poszczególnych osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego. Decydujące znaczenie dla określenia źródła utrzymania gospodarstwa domowego miał rodzaj przeważającego dochodu, osiąganego przez wszystkich członków gospodarstwa (ustalano go przez sumowanie dochodów członków gospodarstwa domowego pochodzących z tego samego źródła).

Jeżeli gospodarstwo domowe uzyskiwało dochody z jednego rodzaju źródła, wówczas było ono głównym i jedynym (wyłącznym) źródłem utrzymania tego gospodarstwa. Jeżeli gospodarstwo domowe uzyskiwało docho­

dy ze źródeł utrzymania zaliczanych do różnych kategorii, wówczas określenie, które z nich stanowi główne źródło utrzymania gospodarstwa , a które dodatkowe (jedno lub dwa) następowało według oświadczenia osób spisywanych.

Główne źródło utrzymania gospodarstwa domowego musiało być zgodne z głównym lub dodatkowym źró­

dłem utrzymania co najmniej jednej z osób wchodzących w skład tego gospodarstwa. Taka sama zależność od­

nosiła się do dodatkowych źródeł utrzymania gospodarstwa domowego.

15

Kategorie ludności wyodrębnione po uwzględnieniu źródła utrzymania

Kategoria ludności rolniczej została wyodrębniona w sposób wtórny. Ludność rolnicza obejmuje osoby utrzymujące się wyłącznie lub głównie z dochodów z pracy we własnym gospodarstwie rolnym (działce rolnej).

Obok tej kategorii wyróżnione zostały: ludność mieszana - głównie rolnicza; ludność mieszana - głównie nierd- nicza oraz ludność nierolnicza.

Analogiczny podział został wprowadzony do określenia typów gospodarstw domowych:

- rolnicze,

- mieszane - głównie rolnicze,

- mieszane - głównie nierolnicze, - nierolnicze.

Osoby ujęte w określonych typach gospodarstw domowych zostały przyporządkowane do nich bez względu na posiadane źródło utrzymania.

Niezależnie od przedstawionej klasyfikacji ludności rolniczej i typów gospodarstw domowych dodatkowo, wtórnie wyodrębniono grupy społeczno-ekonomiczne ludności i gospodarstw porównywalne z klasyfikacją obowiązującą w badaniach budżetów gospodarstw domowych. Są to gospodarstwa domowe:

- rolników,

- pracowników użytkujących gospodarstwa rolne (działki rolne), - pracowników,

- emerytów i rencistów,

- pracujących na własny rachunek,

- utrzymujących się z niezarobkowych źródeł (innych niż emerytura lub renta), - pozostałe.

Aktywność ekonomiczna ludności

Dane zamieszczone w tablicach dotyczących aktywności ekonomicznej dotyczą

ludności w wieku 15 lat i więcej

faktycznie zamieszkałej na określonym terenie.

W liczbie ludności prezentowanej w niniejszej publikacji nie ujęto osób przebywających poza gospodar­

stwem domowym przez okres powyżej 12 miesięcy.

Uczniów uczących się w szkołach

dziennych, zaocznych lub wieczorowych traktowano tak samo, jak pozostałych członków gospodarstwa domowego.

która oznacza aktywność lub bierność zawodową w okresie badanego tygodnia. Metoda ta jest spójna z założeniami stosowa­

nymi w GUS w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności i cy, powszechnie stosowanymi w innych krajach.

zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Pra-

Do

pracujących

zaliczono:

- osoby, które w badanym tygodniu pracowały w swoim gospodarstwie rolnym lub poza nim,

16

- osoby, które w badanym tygodniu nie pracowały, ale miały pracę, której nie wykonywały z powodu np.:

choroby, urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego, urlopu macierzyńskiego, braku zamówień, przerwy w działalności zakładu pracy.

Do

bezrobotnych

zaliczono osoby, które spełniały jednocześnie poniższe warunki:

- w badanym tygodniu nie pracowały w swoim gospodarstwie rolnym i poza nim,

- w ciągu ostatnich 3 miesięcy poprzedzających moment spisu aktywnie poszukiwały pracy, - były gotowe podjąć pracę w ciągu miesiąca.

Do bezrobotnych zaliczono także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie.

Osoby pracujące i bezrobotne tworzą razem zbiorowość

aktywnych zawodowo.

Do

biernych zawodowo

zaliczono osoby, które nie zostały zakwalifikowane jako pracujące lub bezro­

botne, tzn.: osoby, które w badanym tygodniu nie pracowały w swoim gospodarstwie rolnym i poza nim i jedno­

cześnie w ciągu ostatnich 3 miesięcy poprzedzających moment spisu:

- nie poszukiwały pracy poza swoim gospodarstwem rolnym lub

- aktywnie poszukiwały pracy poza swoim gospodarstwem, ale w ciągu miesiąca nie mogłyby podjąć piacy.

Wśród pracujących wyodrębniono

następujące kategorie :

- pracujący wyłącznie w swoim gospodarstwie rolnym (na działce rolnej), - pracujący wyłącznie poza swoim gospodarstwem rolnym (działką rolną),

- pracujący głównie w swoim gospodarstwie rolnym (na działce rolnej), a dodatkowo poza gospodarstwem (działką),

pracujący głównie poza swoim gospodarstwem rolnym (działką rolną) a dodatkowo w gospodarstwie (na działce).

Jeżeli osoba pracowała w więcej niż jednym miejscu pracy,

pracą główną

była

praca stałe wykonywa­

na,

a jeśli obie prace miały charakter stały, bądź obie były dorywcze - praca, która zwykle zajmuje więcej czasu.

Za

pracę w gospodarstwie rolnym

uważa się prace bezpośrednio związane z produkcją rolną (roślinną i zwierzęcą) oraz prace ogólne związane z prowadzeniem gospodarstwa, (np.: zakup środków produkcji, sprzedaż produktów, bieżące naprawy sprzętu rolniczego, załatwianie spraw urzędowych).

W

pozostałych przypadkach miejsce pracy najemnej zostało określone jako

dorywcze.

Liczbę

pełnozatrudnionych

ustalono na podstawie liczby godzin przepracowanych w ciągu roku w gospo­

darstwie rolnym, przyjmując 2120 godzin w ciągu roku jako nominalny czas pracy osoby pełnozatrudnionej.

w liczbie ludności ogółem oraz danej grupy.

17

UWAGI ANALITYCZNE

Według bilansu z dnia 30 czerwca 1996 r. ludność województwa legnickiego wynosiła 524,6 tys. osób;

spośród których 372,0 tys. było mieszkańcami miast, a na terenach wiejskich mieszkało 152,6 tys. osób. Prze­

prowadzony według stanu na 12 czerwca 1996 r. powszechny spis rolny wykazał, że 97,0 tys. osób zamieszki­

wało w gospodarstwach domowych związanych z rolnictwem (z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego, z użytkownikiem działki rolnej lub z właścicielem zwierząt gospodarskich). Ludność ta stanowiła 18,5%

ludności województwa ogółem (dla porównania - w kraju odsetek ten wynosił 29,9%).

Na terenach wiejskich odnotowano 84,7 tys. osób bezpośrednio związanych z rolnictwem, co stanowi 55,5% tam mieszkających, natomiast w miastach - 12,3 tys. osób czyli 3,3% ludności miejskiej.

Uwaga.

Ze względu na istotne różnice zarówno w liczbie jak i strukturze demograficzno-społecznej lud­

ności województwa legnickiego w dalszej części analiza wyników będzie prowadzona przy wyróżnieniu dwóch grup ludności powiązanej:

• z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi;

z działkami użytkowanymi rolniczo, przy włączeniu do tej grupy gospodarstw właścicieli zwierząt go­

spodarskich.

LUDNOŚĆ W INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Powszechny spis rolny - przeprowadzony w 1996 r. - wykazał, że 64,5 tys. osób było powiązanych z go­

spodarstwami domowymi użytkowników gospodarstw rolnych (12,3% ludności województwa legnickiego).

Większość - 58,1 tys. osób mieszkało na wsi co oznacza, że 38,1% mieszkańców wsi było powiązanych z rol­

nictwem poprzez fakt pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego. W porównaniu do spisu z 1988 r. nastąpiło zmniejszenie liczby ludności powiązanej z rolnictwem ogó­

łem o 2,4%, w tym na wsi - o 5,1%.

W strukturze ludności według powierzchni użytkowanych gospodarstw rolnych wyraźnie dominują dwie grupy: 43,2% ludności stanowiły osoby powiązane z gospodarstwami domowymi użytkującymi gospodarstwa rolne o powierzchni poniżej 5 ha, zaś 48,8% to ludność tworząca gospodarstwa domowe, które użytkowały go­

spodarstwa rolne o powierzchni od 5 do 20 ha. Tylko 8,0% ludności pozostawało w powiązaniu z gospodar­

stwami rolnymi o powierzchni powyżej 20 ha. W porównaniu do wyników NSP’88 nastąpił wzrost liczby gospo­

darstw domowych użytkujących gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 15 ha z 8,1% do 11,5% w 1996 r.

Według ostatniego powszechnego spisu rolnego w województwie legnickim było 16,4 tys. gospodarstw domowych związanych z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego, czyli o 3,9% mniej niż w 1988 roku, natomiast nieznacznie zwiększyła się liczba osób przypadająca na 1 indywidualne gospodarstwo rolne z 3,88 do 3,94.

18

Wiek, płeć

Powszechny spis rolny z 1996 r. wykazał, że struktura badanej ludności według ekonomicznych grup wieku przedstawiała się w województwie legnickim następująco:

• w wieku przedprodukcyjnym - 27,8%,

• w wieku produkcyjnym ogółem - 57,9% (w tym: mobilnym - 39,4%),

• w wieku poprodukcyjnym 14,3%.

Struktura ludności wiejskiej, dominującej w kategorii ludności powiązanej z indywidualnymi gospodar­

stwami rolnymi, jest zbliżona do ogólnowojewódzkiej: w wieku przedprodukcyjnym - 27,9%, w wieku produk­

cyjnym ogółem - 57,2%, oraz w wieku poprodukcyjnym - 14,8%.

W porównaniu do NSP’88 r. zwiększyła się nieznacznie (o 1,4 punktu) liczba ludności w wieku popro­

dukcyjnym, natomiast zmalała w wieku produkcyjnym niemobilnym ( o 1,7 punktu procentowego).

Struktura ludności związanej z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi według ekonomicznych grup wieku wskazuje, że ludność w województwie legnickim jest „młodsza” niż w kraju - udział ludności w wieku produkcyjnym był wyższy o 2,0 pkt, w tym mobilnym o 1,9 pkt, natomiast w wieku poprodukcyjnym mniejszy o

1,8 pkt niż w kraju.

Z ostatniego spisu wynika, iż większy udział ludzi młodych jest w gospodarstwach dużych (powyżej 50 ha). Dla porównania: w gospodarstwach o powierzchni do 5 ha ludność poniżej 44 lat (granica tzw. wieku mo­

bilnego) stanowiła 65,3%, natomiast w gospodarstwach wielkoobszarowych - 75,9%.

Biorąc pod uwagę płeć, struktura ludności powiązanej z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi, kształtowała się następująco: 49,4% stanowiły kobiety, zaś 50,6% mężczyźni. W województwie legnickim na

100 mężczyzn przypadało 97,6 kobiet, ze zróżnicowaniem w miastach - 96,3 a na wsi 97,7 kobiet. Struktura ludności według kryterium płci w porównaniu do NSP’88 uległa nieznacznym zmianom - udział mężczyzn w ogólnej liczbie ludności związanej z gospodarstwami rolnymi (50,6%) zmniejszył się o 0,5 pkt, co spowodowało również wzrost współczynnika feminizacji o 1,8 pkt.

Ludność związana z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi według wieku

kobiety męzczyzni

^{W #}

60 lat i więcej 19,5%

35-44 28,6%

‘ *19 lat

31^,0^%

60 lat i więcej 13,6%

poniżej 19 lat

31^,2^%

40-59 lata 25,9%

20-39 łata 25,9%

20-39 lata 29,3%

19

Wykształcenie

Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej związanej z użytkownikami indywidualnych gospodarstw rd- nych, której liczebność wyniosła 49,3 tys. osób, według kryterium posiadanego wykształcenia przedstawiała się następująco:

• 45,5% posiadała wykształcenie podstawowe ukończone lub niepełne podstawowe,

• 54,5% posiadało wykształcenie ponadpodstawowe: wyższe 2,4%, policealne 1,3%, średnie 20,1%, zasadnicze zawodowe 30,7%.

W kraju wykształcenie ponadpodstawowe wśród ludności związanej z gospodarstwami rolnymi posiadało 48,2%, zaś z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia było 51,8%.

Wśród mężczyzn było więcej osób legitymujących się wykształceniem ponadpodstawowym niż wśród kobiet. Ich udział w ogólnej liczbie wynosił 59,2% podczas gdy kobiet 49,7%. Trzeba jednak podkreślić, że więcej kobiet posiadało wykształcenie średnie, natomiast mężczyźni przeważali wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym.

Najkorzystniej przedstawiała się struktura wykształcenia wśród ludności związanej z gospodarstwami du­

żymi, liczącymi 50 ha i więcej. W tej grupie odsetek ludzi z wykształceniem wyższym i średnim zawodowym był najwyższy i wynosił 36,6%.

Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych według poziomu wykształcenia

podstawowe nieukończone

podstawowe ukończone

34,2%

policealne

średnie zawodowe 20,3%

średnie

ogólnokształcące 2,7%

zasadnicze zawodowe

33,7%

20

Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych według poziomu wykształcenia rolniczego

kursy rolnicze

37,9%

bez wykształcenia rolniczego

49,2%

mm immm

Bseaea zasadnicze

zawodowe rolnicze

5,6%

średnie rolnicze

6

^,

0

^%

wyższe rolnicze

1

^,

1

^%

policealne rolnicze

0

^,

2

^%

r

Źródła utrzymania

Ludność w wieku 15 lat i więcej powiązana z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi najczęściej utrzymywała się z dwóch źródeł: 30,9% z niezarobkowych źródeł, (w tym na wsi 31,7%) oraz z dochodów z gospodarstwa rolnego - 30,6%, (w tym na wsi 32,2%). W dalszej kolejności były wymieniane dochody z pracy poza swoim gospodarstwem 25,2%, (w tym na wsi 23,6%). Ze świadczeń emerytalnych korzystało 15,9%. Pracę

gospodarstwem rolnym na rachunek własny wykonywało tylko 2,4% ludności, (w tym 1,7%).

Liczba ludności w wieku powyżej 15 lat związanej z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi, pozosti- jąca na utrzymaniu innych osób, wynosiła w województwie legnickim 12,6%, (w tym na wsi 11,9%).

Użytkownicy gospodarstw rolnych

Spis wykazał, że ogółem użytkowników gospodarstw rolnych było 16,4 tys. osób i stanowili oni 60,7%

ogółu użytkowników związanych z rolnictwem.

Wśród użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych 30,9% ogółu populacji stanowiły kobiety a 69,1% mężczyźni. Użytkownikami były najczęściej osoby w wieku produkcyjnym - 87,4% a 12,6% to osoby w wieku emerytalnym. Wśród użytkowników w wieku produkcyjnym najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku 40-49 lat - 33,3% oraz w wieku 30-39 lat - 24,3%. Osoby młode, w wieku poniżej 19 lat stanowiły zafe- dwie 0,3% ogółu użytkowników.

21

Spis powszechny z 1996 r. wykazał, że poziom wykształcenia użytkowników gospodarstw rolnych wy­

kształcenia w województwie legnickim jest nadal niski. Odsetek osób o wykształceniu podstawowym lub bez takiego wyniósł 38,7%, wykształcenie zasadnicze zawodowe posiadało 37,7%, średnie zawodowe - 20,3%, średnie ogólnokształcące - 2,7%, policealne - 1,2%, zaś wykształcenie wyższe - 3,4%.

Równocześnie odnotowano także niski poziom wykształcenia rolniczego: bez wykształcenia rolniczego było aż 49,2 % użytkowników gospodarstw rolnych a 37,9% ukończyło jedynie kursy rolnicze. W grupie osób posiadających rolnicze kwalifikacje odnotowano - 5,6% posiadających wykształcenie zasadnicze, 6,0% średnie

0,2% policealne rolnicze oraz 1,1% wyższe rolnicze.

Ludność związana z indywidualnymi działkami i właścicielami zwierząt gospodarskich

Ludność związana z użytkownikiem działki rolnej i właścicielem zwierząt gospodarskich wynosiła 32,5 tys. osób i stanowiła 33,5% ludności związanej z rolnictwem (głównie mieszkańcy wsi). W tej grupie przewa­

żały kobiety. Z analizy wieku można stwierdzić, że jest to ludność starsza, ponieważ udział osób w wieku pro­

dukcyjnym niemobilnym i poprodukcyjnym wynosił 40,0%. Analogiczny wskaźnik dla miast wyniósł 43,9%, a dla wsi 41,3%.

Ludność związana z użytkownikiem działki rolnej ma korzystniejszą niż w gospodarstwach rolnych strukturę poziomu wykształcenia. Udział osób z wykształceniem wyższym oraz średnim wynosił 24,3% ogółu ludności związanej z działkami (z gospodarstwami - 23,8%). Znacznie korzystniejsza jest struktura wykształce­

nia ludności miejskiej: 44,6% posiadało wykształcenia co najmniej średnie, podczas gdy na wsi tylko 19,8%.

Ludność w wieku 15 lat i więcej zawiązana z działkami rolnymi deklarowała w większości, że utrzymuje się z dwóch źródeł (58,0%). Pracę na swojej działce rolnej jako główne lub wyłączne źródło utrzymania zadekla­

rowało 5,6%. Większość utrzymywała się głównie lub wyłącznie z niezarobkowych źródeł (46,4%) lub z pracy poza swoją działką rolną (32,9%).

Użytkownicy działek rolnych

Jak wykazały wyniki spisu rolnego w województwie było 10,6 tys. użytkowników działek rolnych, z któ­

rych większość 82,8% stanowili mieszkańcy wsi. Odsetek kobiet wśród nich wynosił 45,0% i był znacznie wyż­

szy niż wśród użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych. Użytkownikami działek rolnych były prze­

ważnie osoby starsze w wieku poprodukcyjnym oraz w wieku produkcyjnym niemobilnym (powyżej 44 lat).

Udział tych grup w ogólnej liczbie użytkowników wynosił odpowiednio 38,7% i 30,4%.

22

AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI

Aktywność zawodowa

Dane z ostatniego spisu rolnego wykazały, że województwo legnickie zamieszkuje 59,5 tys. osób aktyw­

nych zawodowo powiązanych z rolnictwem. Z tej liczby 39,5 tys. (tj. 66,5%) stanowiły osoby pracujące, które związane były z użytkowaniem gospodarstwa rolnego, 18,3 tys. (tj. 30,7%) osoby pracujące związane z użytk)- waniem działki, natomiast 1,7 tys. (2,8%) to osoby bezrobotne.

Współczynnik aktywności zawodowej (procentowy udział ludności aktywnej zawodowo do ogółu ludno­

ści) w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego wyniósł 82,1%, a z użytkownikiem działki rolnej 74,5 %. Natomiast wskaźnik zatrudnienia (procentowy udział ludności pracującej do ogółu ludno­

ści w wieku 15 lat i więcej) wśród pracujących związanych z indywidualnym gospodarstwem rolnym wyniósł 80,6%, zaś z działką rolną 71,5%.

Wśród ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej związanej z rolnictwem co piąta osoba należała do grupy biernych zawodowo.

Pracujący w indywidualnych gospodarstwach rolnych

Według powszechnego spisu rolnego 1996 r. w swoim gospodarstwie rolnym pracowało głównie lub wyłącznie 27,7 tys. osób, tj. 56,5% ludności w wieku 15 lat i więcej, związanej z gospodarstwami rolnymi.

Większość tej populacji 26,8 tys. osób tj. 96,8% pracowała wyłącznie w gospodarstwie rolnym, natomiast dla 900 osób (3,2%) było to główne miejsce pracy.

Spośród ogólnej liczby pracujących w swoim gospodarstwie rolnym kobiety stanowiły 51,6%. One rza­

dziej niż mężczyźni podejmowały dodatkowo pracę poza swoim gospodarstwem rolnym, ponieważ dla 98,2%

kobiet pracujących w swoim gospodarstwie rolnym było to wyłączne miejsce pracy, podczas gdy dla mężczyzn odsetek ten wynosił 95,3%.

Pracujący wyłącznie w swoim gospodarstwie rolnym charakteryzują się stosunkowo niekorzystną struktu­

rą wieku. Według spisu rolnego połowę tej populacji 50,8% stanowiły osoby w wieku powyżej 44 lat, a co piąta osoba była w wieku poprodukcyjnym.

Wyniki powszechnego spisu rolnego wykazały niekorzystną strukturę wykształcenia osób pracujących wyłącznie w swoim gospodarstwie rolnym, bowiem osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym i nie ukończonym stanowiły aż 52,3% tej grupy, a osoby legitymujące się wykształceniem średnim i wyższym - 18,2%. Spośród pracujących głównie w swoim gospodarstwie rolnym najliczniej były reprezentowane osoby legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym - 40,8%. Wśród ogółu pracujących wyłącznie lub głównie w swoim gospodarstwie rolnym 2,5 tys. osób, tj. 8,9% posiadało wykształcenie rolnicze, a 7,5 tys. osób tj. 27,2% legitymowało się ukończonymi kursami rolniczymi.

Wyniki powszechnego spisu rolnego dostarczyły również szeregu informacji o czasie pracy w rolnictwie indywidualnym, zarówno o liczbie miesięcy pracy w roku, jak i przeciętnej dziennej liczbie godzin w roku oraz w poszczególnych sezonach. Informacje te pozwalają na stwierdzenie, że pracujący w swoim gospodarstwie

23

rolnym charakteryzują się brakiem jednorodności pod względem wkładu pracy. Przeciętna dzienna liczba g)- dzin pracy w skali roku wynosiła 6,5 godziny; najwyższa była dla osób w wieku 40 - 49 lat i wynosiła 8,0 gp- dzin. Wśród pracujących w swoim gospodarstwie rolnym dość duża populacja osób tylko w niewielkim stopniu była zaangażowana w pracę w gospodarstwie rolnym. Przyjmując jako kryterium zaangażowanie do 2 i mniej godzin pracy dziennie w skali roku, w tej kategorii mieści się 17,0% pracujących wyłącznie i głównie w swoim gospodarstwie rolnym.

Pracujący windywi dualnych gos

^lilii

larstwach rolnych

M ^gównie

m ^wyłącznie

30000

25000

20000

15000

10000

osoby

w swoim gospodarstwie poza swoim

rolnym gospodarstwem rolnym

Struktura wiekowa pracujących w gospodarstwach rolnych

wiek

przedprodukcyjny 4,1%

wiek

poprodukcyjny 20,4%

g$

fm

I M M P 1 1 1 1 M

■■»■■■—• ■■alMCT

■ ■ " • • ■ • ■ ■ *.

■••■•■••■••■• ^____

nffffllfMll.:_____ 91

■■■•■■■■■•■■•■••■•■aa»a

L»e»e ■••■•■■■■■•!

^■■■•■»•■•■■■■■■■■■■

i■■■•■•■■•■■■■■•■•■■

■■•«■•■■•■••■•*■•*••

••■■■■••■■■■■■■■■•■■■

• ■M ■»■■•■»■ •■«■•■•■■

■toew ••■■■■■■■■■■■■

HM ■••••«•■■•■■• ■!

■w ■■ ■ ■■

S^k: sRRRRRffR!

y i I MI lm

imSSSI^mm

•«■■■•a■•■■•■••■■■■■■i

[■••■ •■■•■••■•«■ • IMI|

»•■•■■a ■»■■•■■ •■••■■

'■•■ ••■ ••••■•• ■•■■•■■•

aaiiiaiHimiiHi«»

■a■■■■•■■a■■■■••a•■mp aiamuaianiiMii MgMM«ai«Maanal ta a* M ■•■■■■ ••• ■■»•■•!

I »•*■■MIIUBIMI•■■

• ■■■••■•■■■■•■■•■■•■•

... ...

■■■

>•••■■■■■•■■•■■•■earn**»

'«mmmmm mmmm a mm* mag#####

mmmmmmmmmmmmamammammaam immmmam#mmmme#mmmwemmmWk

mmmm a mmmm mmmm ■•mmeeraam. • mmmm# mam# mmmm mmmmmmammm

M

j mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmi

•*»■*•■mmmmmmmmmmmmmm»

mmmm■■##■■*##■##■a

iMHiMMaaiiMimamat

■■■•naaMlSofinniili

laaaHaaaaaiMHmaaaa

■ •■••na

»■mmmmmm

isimi

Baa».

mmmmm*»»--- m mmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmm

•■•■■■■mmmmmm mmmmmmmmmmmmm aanmmnmiNi mmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmm

" mmmmm mmmmm arm#

mmmmm»«mmmmmm mmmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmm«

manaiNianaimaamnai mmmmmmmm#mmmmmmmmmmmm mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

wiek produkcyjny 75,5%

24

Zdecydowaną większość pracujących głównie lub wyłącznie w swoim gospodarstwie rolnym - 83,8%

stanowili członkowie gospodarstw domowych użytkujących małe gospodarstwa rolne tj. od 1 do 15 ha. Z tego pracujący w gospodarstwach o areale do 2 ha stanowili 14,2%, od 2 do 5 ha - 22,2%, od 5 do 7 ha - 12,3%, od 7 do 10 ha - 18,1%, od 10 do 15 ha - 16,9%. Duże gospodarstwa (powyżej 15 ha) koncentrowały 16,2%, z tego w gospodarstwach wielkoobszarowych (powyżej 50 ha) 1,8%.

Z pracujących wyłącznie lub głównie poza gospodarstwem rolnym, 8,7 tys. osób, (tj. 17,7% ludności rd- niczej w wieku 15 lat i więcej) pracowała głównie poza swoim gospodarstwem rolnym, a dodatkowo w swoim

gospodarstwie.

Wśród ludności pracującej, związanej z gospodarstwami rolnymi, są również osoby świadczące pracę wyłącznie poza swoim gospodarstwem rolnym. Grupa ta liczyła 3,1 tys. osób, tj. 6,4% ludności rolniczej w wieku 15 lat i więcej.

Populacja pracujących głównie lub wyłącznie poza gospodarstwem rolnym charakteryzowała się stosun­

kowo młodą strukturą wieku. Zdecydowana większość populacji 76,2% była w wieku mobilnym, tj. od 18 do 44 lat. Osoby w wieku pozaprodukcyjnym stanowiły niewielki odsetek 0,9%.

Pracujący poza gospodarstwami rolnymi charakteryzowali się nie tylko młodą strukturą wieku, ale rów­

nież korzystniejszą strukturą wykształcenia w porównaniu z pracującymi w gospodarstwach rolnych. Wśród pracujących głównie lub wyłącznie poza gospodarstwami rolnymi wykształceniem ponadpodstawowym legity­

mowało się 84,9% tej populacji z tego wykształceniem wyższym 6,2%, policealnym i średnim 35,7%, zasadni­

czym zawodowym 43,0%. Wyższym poziomem wykształcenia cechowały się osoby pracujące poza swoim go­

spodarstwem rolnym co wynika z faktu, że podejmując pracę poza gospodarstwem rolnym konieczne jest posia­

danie pewnego poziomu kwalifikacji zawodowych.

Pracujący na działkach i u właścicieli zwierząt

Według powszechnego spisu rolnego 1996 r. na działkach rolnych i u właścicieli zwierząt pracowało głównie lub wyłącznie 10,1 tys. osób, tj. 39,3% ludności w wieku 15 lat i więcej. Z liczby tej 97,7% pracowało wyłącznie na działce rolnej, natomiast dla 2,3% było to główne miejsce pracy. Większość - 59,8% pracujących na działkach rolnych stanowiły kobiety.

Pracujący na działkach rolnych charakteryzowali się jeszcze starszą strukturą wieku niż pracujący w

go­

spodarstwach

rolnych. Osoby w wieku powyżej 44 lat, tzn. w wieku niemobilnym i poprodukcyjnym stanowiły aż 74,5% populacji, w tym osoby w wieku poprodukcyjnym 47,1%.

Osoby z wykształceniem podstawowym ukończonym i nieukończonym, stanowiły 66,6%, natomiast oso- by z wykształceniem średnim i wyższym 14,4%.

Biorąc pod uwagę charakter użytkowania działek, bardzo zróżnicowany jest również czas pracy na dział­

kach mierzony liczbą miesięcy pracy. Ponad połowa pracujących wyłącznie lub głównie na działkach (60,5%) wykonuje tę pracę przez okres trwający do 6 miesięcy w roku. Jednocześnie dość liczna grupa osób (27,9%) poświęca tej pracy 10 do 12 miesięcy w skali roku.

25

Bezrobocie

Spis wykazał, że ogółem bez pracy pozostawało 1673 osoby związane z rolnictwem: 43,5% z gospodar­

stwami rolnymi, 56,5% z działkami rolnymi.

Większość osób bezrobotnych (47,5%) posiadała wykształcenie zasadnicze zawodowe, a tylko 1,3%

wyższe. Wśród bezrobotnych związanych z gospodarstwami rolnymi 6,5% posiadało wykształcenie rolnicze, a 4,8% legitymowało się ukończonym kursem rolniczym. Najwięcej bezrobotnych było w wieku 20-24 lata - 613 osób (36,6%), z czego 164 osoby (26,8%) posiadało wykształcenie średnie zawodowe, a 286 osób (46,7%) za­

sadnicze zawodowe. W tej grupie wiekowej kobiety stanowiły 55,3%.

Ponad połowę bezrobotnych związanych z gospodarstwami (51,1%) stanowiły kobiety w wieku produk­

cyjnym z czego tylko 5,6% posiadało wykształcenie rolnicze i 3,5% ukończony kurs rolniczy.

Wśród bezrobotnych związanych z działkami rolnymi 50,7% stanowili mężczyźni w wieku produkcyj­

nym, nie posiadający ani wykształcenia rolniczego ani ukończonego kursu rolniczego. Większość z nich 49,9%

legitymowało się wykształceniem zasadniczym zawodowym.

Spis dostarczył także informacji o osobach, które po 1 stycznia 1990 r. straciły pracę poza swoim gospo­

darstwem czy działką rolną z powodu ograniczenia zatrudnienia lub likwidacji zakładu pracy. W województwie legnickim takich osób było 6,0 tys., z czego 59,1% stanowiła ludność związana z gospodarstwami rolnymi, a 40,9% z działkami rolnymi. Wśród osób, które utraciły pracę po 1 stycznia 1990 r., najliczniejszą grupę stano­

wili pracujący obecnie na działkach i w gospodarstwach rolnych - 55,4%.

Według oceny użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych i działek rolnych można zrezygno­

wać z pracy 8,4 tys. osób - z tego całkowicie 52,0%, a częściowo 48,0%.

Spośród pracujących głównie lub wyłącznie w gospodarstwach rolnych całkowicie zrezygnować może 10,3% a częściowo 11,5%, na działkach analogicznie 14,9% i 8,4%.

/

26

WAŻNIEJSZE DANE O LUDNOŚCI NA PODSTAWIE SPISU

WYSZCZEGÓLNIENIE 1996

Ludność faktycznie zamieszkała z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego Ogółem...

NSP 1988 = 100...

Mężczyźni...

Kobiety...

Na 100 mężczyzn przypada kobiet...

Struktura ludności wg wieku w %

przedprodukcyjny...

produkcyjny...

mobilnym...

niemobilnym...

poprodukcyjnym...

w tym WIEŚ Ogółem...

NSP 1988= 100...

Mężczyźni...

Kobiety...

Na 100 mężczyzn przypada kobiet...

Struktura ludności wg wieku w

%

przedprodukcyj ny...

produkcyjny...

mobilnym...

niemobilnym...

poprodukcyjny...

66070 x 33739 32331

96 28,1

58.9 38,7 20,2

12.9

61257 x 31290 29967 96 28,1

58,8 38,7 20,1

13,0

Gospodarstwa domowe z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego Ogółem...

NSP 1988= 100...

Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym...

Struktura gospodarstw wg powierzchni użytków rolnych w

%

ogółem:

poniżej 2 ha...

2-5...

5-7...

7-10...

10-15...

15 ha i więcej...

17040 x 3,88

15.2 25.2

13,9 21.2 16,4 8,1 w tym WIEŚ

Ogółem...

NSP 1988= 100...

Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym...

Struktura gospodarstw wg powierzchni użytków rolnych w % ogółem:

poniżej 2 ha...

2-5...

5-7...

7-10...

10-15...

15 ha i więcej...

15609 x 3,92

13,9 24.2 14.2 22,0 17.2

8,5

64492 97,6 32641 31851 98 27.8 57.9 39.4 18.5 14,3

58133 94.9 29402 28731

98 27.9 57.2 39,0

18.2 14.9

16380 96,1 3,94

21,0 27.0 12.0 15.7 12.8 11,5

14606 93,6 3,98

19.1 26.2

12,3 16,5 13,7 12,2

27

Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym rolniczym

3,00 - 3,30 osób 3,61 - 3,90 osób

\ \

^{Z Z w}

z__ z_ z_ z__

3,31 - 3,60 osób powyżej 3,90 osób

Liczba ludności rolniczej w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Głogów

Przemków

Polkowice

Ścinawa Lubin

Chojnów

Kunice

Prochowice

Wsr£ta </

//ty^

Bo lesłaMeckav/Ą

LEGNICA

yyyjsj Złotoryja

Jawor

PasdbwW

poniżej 70,0 osób

Z Z z z ,

Z_-Z. —Z __z__

70,0 - 75,0 osób 80,1 - 85,0 osób

75,1 - 80,0 osób powyżej 90,1 osób

• •

• - -

'ii

W Lc.

'(ft** «■*

- — •

%.

til

f*

TABL. 1. LUDNOŚĆ FAKTYCZNIE ZAMIESZKAŁA W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH Z UŻYTKOWNIKIEM GOSPODARSTWA ROLNEGO (DZIAŁKI ROLNEJ)

WEDŁUG POWIERZCHNI UŻYTKÓW ROLNYCH ORAZ CELU PRODUKCJI GOSPODARSTWA

WYSZCZEGÓLNIENIE

Powierzchnia uży tkó'w rolnych w ha

właści­ gospodarstwa rolne

g - liczba gospodarstw 1 - liczba ludności

Ogółem cieli zwierząt gospodar­

skich

działki

rolne razem 1-2 2-5 5-10 10-20 20-50 50 ha i więcej

OGÓŁEM

Ogółem g 26993 114 10499 16380 3422 4423 4550 2898 865 ²²²

I 96997 387 32118 64492 11780 16050 18419 13076 4202 965

gospodarstwa nie prowadzące g 1497 ² 1017 478 213 170 60 25 ^{8 2}

produkcj i 1 4146 4 2750 1392 626 464 159 91 39 13

gospodarstwa produkujące g 9660 105 7394 2161 1082 691 280 80 16 ¹²

wyłącznie na potrzeby własne ¹ 31379 369 23070 7940 3854 2617 1045 318 59 47

gospodarstwa produkujące g 6194 ² 1880 4312 1543 1882 737 135 13 ²

głównie na potrzeby własne ¹ 21077 7 5581 15489 5210 6682 2948 582 59 8

gospodarstwa produkujące g 9642 5 208 9429 584 1680 3473 2658 828 206

głównie na rynek ¹ 40395 7 717 39671 2090 6287 14267 12085 4045 897

w tym WIEŚ

Ogółem g 23397 93 8698 14606 2790 3823 4218 2764 813 198

1 84719 322 26264 58133 9588 13971 17185 12541 3976 872

gospodarstwa nie prowadzące g 796 ¹ 563 232 85 89 35 18 3 ²

produkcji ¹ 1926 ² 1319 605 223 ²²⁰ 70 66 13 13

gospodarstwa produkujące g 8458 90 6516 1852 922 589 249 ⁶⁸ 15 9

wyłącznie na potrzeby własne ¹ 27351 313 20199 6839 3277 2252 932 283 57 38

gospodarstwa produkujące g 5325 ² 1493 3830 1303 1688 696 130 ^{12 1}

głównie na potrzeby własne 1 18117 7 4310 13800 4385 5995 2799 565 54 2

gospodarstwa produkujące g 8818 126 8692 480 1457 3238 2548 783 186

głównie na rynek 1 37325 436 36889 1703 5504 13384 11627 3852 819

31