Facetten der literarischen Übersetzung

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

Publiziert mit freundlicher Unterstützung der Neophilologischen Fakultät der Adam-Mickiewicz-Universität Poznań

Der Band wurde begutachtet von Prof. Dr. Julian Maliszewski, Dr. habil. Ewa Kujawa-Lis, prof. UWM, Dr. habil. Agnieszka Haas, prof. UG, Dr. habil. Małgorzata Dubrowska,

prof. KUL, Dr. habil. Nina Nowara-Matusik.

DTP und Umschlaggestaltung: dr Karolina Waliszewska Umschlagmotiv: © Joanna Bukowska

1. Auflage, Poznań 2018

ISBN 978-83-947609-8-4

*DOI: 10.14746/9788394760984*

Wydanie:

Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań

e-mail: dziekneo@amu.edu.pl www.wn.amu.edu.pl

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

12 Beate Sommerfeld

ą ń

ę

(16)

(17)

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

22 Małgorzata Jokiel

36

37

38

(26)

41

42

43

44

(27)

24 Małgorzata Jokiel

46

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

ć

(37)

34 Małgorzata Tempel

Górniak gibt die Stelle wie folgt wieder:

ć ą

(38)

(39)

36 Małgorzata Tempel ć ć ć ę ę ę ę ć ć ę ć ć

(40)

(41)

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

(48)

(49)

(50)

(51)

48 Joanna Bukowska

ż

Abb. 1 Cover des Zieltextes (1. Auflage, 2004) Abb. 2 Cover des Ausgangstextes

(52)

(53)

(54)

(55)

52 Joanna Bukowska

ć

ć ć ć ć

ę ć ć ę ć ż

(56)

ż ę

ć ć ć

(57)

(58)

− − − − − − −

(59)

56 Joanna Bukowska −

− − −

(60)

ę ą ą ą ń ąż ę ą ą ą ę ę ń ę ą ą ę ą ź ą ę ę ąż ą ż ą ż ą

(61)

58 Jolanta Staniuk ć ż ą ą ż ą ę ż ą ą ą-ą ń ą ąż ę ą ę ę ż ę ż ę ń-ń ą ń ż ć ż ę ń ąż ą ą ń ą ę ą ę ż ć ż ą ń ą ą ę ć ż ż ż ć ż ć ż ę ę ż

(62)

ą ż ć ą ę ą ż ą ż ć ęć ż ą ń-ą ęć ż ę ń ż ć ż ż ą ć ą ć ę ą ą ż ą ę ę ą ę ą ą ąż ę ę ę ą ż ż ć ą ż ę ą ą ż ż ą ą ż ż ę ę ą ę ń ż ż ą ę ą

(63)

60 Jolanta Staniuk ę ą ą ę ę ć ń ę ż ć ą ż ąż ę ą ą ę ż ż ć ę ą ę ć ń ę ę ż ć ż ąż ż ą ż ę-ą ą ę ę ż ąż ń ż ę ń ę ą

(64)

ą ę ą ć ę ę ą ż ń ż ć ę ę ż ż ę ć ę ę ż ń ę ż ć ę ć ż ę ń ą ę ą ę ć ę ą ę ą ć ź-ą ż ę ń ż ć ę ą ć ę ę ą ę ż

(65)

62 Jolanta Staniuk ń ą ż ń ą ą ą ż ż ż ą ę ę ąż ę ż ą ą ę ą ż ż ż ę ę ż ą ć ę ę ą ć ż ć ć ć ąż ć ż ę ą ę ę ą ż ę ż ż ć ż ń ą ę ń ń ż ż ż ć ć ą ę ę ą ą ż ć ż ą ę ąż ć ą ą ę ą ż ąć ę ą ż ę ć ż ć ę

(66)

(67)

(68)

ą ż ż ę ż ę ą ę ę ę ą ż ę ę ę ż ń ą ę ń ż ę ę ą ń ż ę żą ć ą ą ć ż ę ż ą ąż ż ę ąż ę ę ę ż ąż ą ąż ę

(69)

66 Patrycja Masłowska ę ą ę ę Ż ń ąż ę ąż ę ą ą ę ę ż ć ż ż ę ż ż ń ż ć ą ą ą ć ż ą ż ę ć ą ż ą ę ą ć ż ą ę ą ż ą ę ą ę ą ż ą ż ż ć ż ć żą ą ę ć ź ą ę ż ć ą ę ż ą ę ą ą ę

(70)

ę ę ż ę ę ą ż ż ą ę ę ż ż ę ą ę ą ą ą ż ć ż ę ą ą ż ą ęć ż ą ż ą ć . ąż ń ż ż ć ę ń ć ą Ż ń ę ą ą ę ę ą ć ą ą ę ć ą ę ć

(71)

68 Patrycja Masłowska ć ę ę ć ę ą ę ą ę ń ę ć Ż ń ą ę ą ź ąż ą ż ż ą ę ć Ż ń – ż ż ć ą ć ą ą ń-ę ę ż ę ę ą ż ż ń ę ę ż ż ę ą ż ż ż ę ć ż ę ą ć ę ą ą ą ż ż ę ć ż ą ąć ą ą ę ż ą ę ż ż ż ę ą ąż ż ć ę ę ć ę ż ą ą ą

(72)

ż ą ć ż ę ą ę ń ą ą ż ę ć ę ż ż ę ą ę ę ę ą ą ę ę ę ą ę ż ę ą ż ę ą ą ę ą ń ź ę ą ą ę ą ę ą ę ż ą ę ż ę ę ż ć ż ą ż ę ęć ż ń ą ń ć ż ę ć ą ą

(73)

70 Patrycja Masłowska ą ą ń ę ą ą ę ą ę ć ą ą ą ż ą ż ą ć ż ż ę ą ż ż ć ą ą ę ę ę ń ć ą ą ą ż ę ę ć ć ą ę ż ąż ż ą ż ń ą ć ę ż ż ż ż ę ć ę ę ą ń ż ąż ę ć ż ę ę ą ź ąż ą ż ą ę ę ć ń ż ąż ę ć ć ż ż ę ż ż ć ć ę ą ą ą ą ż ąć

(74)

ą ą ć ę ę ą ż ż ż ą ą ć ń ą ą ę ą ę ę ć ż ć ą ż ę ć ę ą

(75)

(76)

ż ć ę ą ą ę ę ż ż źć ć ż ć ą ż ć ę ę ę ą ę ą ę ć ę ż ń ż ż ę ż ć ą ę ę ń ą ż ę źć ę żą ę ą ą ę ę ą ą ę ć ń ć ć ę ć

(77)

74 Weronika Sztorc ż ę ę ę ą ż ć ż ż ę ć ę ę ć ż ż ć ę ć ż ę ę ż ąć ę ę ą ą ę ć ę ż ż ć ę ę ą ę ż ż ń ę ę ż ń ę ę ć ć ż ż ęć ż ć ę ż ą ć ż ż ę ż ą ż ą ę ż ę ę ż ć ę ć ż ć ż ż ń ę ć ć ż ż ć ą ż źć ż

(78)

ą ć ą ę ć ż ę ż ż ć ń ć ż ń ę ą ę ż ż ż ć ę ż ą ę ą ć ą ą ć ę ą ć ę ć ą ą ą ż ą ą ę ą ń ę ą ć ć ą ę ż ę ą ę ę ą ę ę ę ą ć ż ę ć ą ą ą ęż-ń żebractwa ą ą ę

(79)

76 Weronika Sztorc ć ęć ę ż ć ą ą ć ą ę ż ą ą ą ą ą ę ę ę ą ę ń ę ń ę ą ę ę ę ż ę ż ć ż ę ą ą ą ą ą ż ż ę ą ę ą ż ą ę ż ę ż ć ę ą ń ą ą ż ć ą ą ą ę ą ń ę ń ą ż ż ę ć ą ę ą ę ą ć ą ć ż ń ż ą ę ę ą ą ć ą ą ę ż ż ż ć ć ę ę ć ż ą ń ń ą ż ę ą ą ć ą ę

(80)

ć ą ę ą ą ć ż ż ą ż ż ę ć ę ż ć ę ą ą ć ż ć ż ć ć ę ć ę ć ę ż ć ą ę ć ę ę ć ę ą ż ż ć ż ż ć ą ą ż ż ż ą ę ż ć ż ą ą ą ą ż ę ą ż ą ż ą ń ę ą ą ć ż ę ż ą ą ą ę ą ć ę ę ą ż ą ą ż ć ń ą ę ą-

(81)

78 Weronika Sztorc ą ć ą ą ż ż ą ć ż ą ę ć ę ż ę ą ą ą ż ż ę ć ą ą ę ą ę ń ą ę ą ż ż ą ę ż ż ę ż ć ż ą ć ą ę ż ć ę ą ż ć ż ą ą ę ą ę ź ć ń ż ć ż ć ą ż ć ń ę ż ż ą ż ą ę ę ą ą ę ę-ę ż ę ż ż ą ć ż ż ą ą ę ą ń ę ę ć ż ą ć ż ę ż

(82)

ą ę ę ż ż ć ż ą ą ć ż ą ń ę ą ż ę ć ż ę ż ć ć ę ę ę ć ż ę ć ę ęć ę ą ę ż ą ąć ą ą ż ć ż ż ć ęć ą-ń ż ć

(83)

(84)

(85)

82 Damian Watrobiński

ę

Ein Audiodeskriptor versteht sich als ein objektiver Beschreiber, der einem Rezi-pienten grundsätzlich keine Assoziationen oder Interpretation aufzwingen soll. Bei der Gemäldebeschreibung tritt er allerdings auch in die Rolle des Erlebnis-Vermittlers, der

(86)

(87)

(88)

(89)

(90)

Janek sitzt. Er schaut seine Frau und Tochter an – sie haben geschlossene Augen. Er richtet seinen Blick auf eine jüngere Frau. Er steckt seine Hand in die Unterhose und onaniert. Seine Frau und Tochter wachen auf. Sie bewegen sich nicht, beobachten Janek. Die Frau verhüllt die Augen der Tochter mit der Hand. Janek schaut eine jüngere Frau an. Sie liebkost sein Gesicht mit der Hand; liegt rücklings. Janek legt sich auf sie28_.

(91)

(92)

(93)

(94)

ą żą ę-ź ą ę ż ę ż ą ą ą ą ę ę ż ż ę ą ą ę ąć ę ę ć ż ć ę ć

John Anthony Cud-don stylem nazywa „charakterystyczny sposób wyrażania się w prozie lub w wierszu; sposób w jaki dany autor się wypowiada […]. Jest to ton i głos samego autora, który jest tak samo osobliwy jak jego śmiech, sposób chodzenia, charakter pisma i wyraz twarzy” . Cechy stylu pozwalają czytelnikom rozumieć i interpretować sens utworu. Takimi cechami są zarówno liczne środki stylistyczne (anafory, aliteracje, gry słowne, eufemizmy itp.), fi-gury retoryczne, budowa zdań, forma gatunkowa oraz ton i atmosfera utworu. Jak zauważa Jean Boase-Beier tłumaczenie „odzwierciedla myśli autora oryginalnego tekstu, a nie tłu-macza” , dlatego też ci drudzy nie powinni ignorować żadnych cech utworu (w tym cech

(95)

92 Karolina Kwapisz

stylu), ale raczej próbować zrekonstruować w przekładzie jak najwięcej z nich.

ń ę ż ę ę ą ę ę ć ń ę ą ń ż ż ć ą ą ż ć ż ą ż ą ń treść formę ą ę ż ć ę ż ż ą ą ż ć ć ą ę ń ć ę ą ż ę ę-ę ą ę ę ń ą ą ć ż ą ż ć ż ż ą ń ą ą ć ć ń ę ą ę ń ą ń ń ą ń ą ą ę ą ą ą ż ż

(96)

ż ż ć ż ż ę ć ę ą ą ę ą ę ć ę ć ą ż ę ę ę ć ę ż ć ż ę ą ż ą ę

(97)

94 Karolina Kwapisz ę ę ż ą ę ż ą ę ę ę ę ż ż ę ą ź ą ą ż ż ć ż ż ż ż ę ą ę ą ę ą ą ę ą ę ć ż ż ć ż ć ż ć ż ż ż ć ż ż ę ż ą ą ą ą ą ć ą ż ń ę ż ę ć

(98)

ż ą ę ą ę ą ę ą ą ę ć ż ż ę ę ż ę ż ń ć ą ężą ż ż ż ą ż ż ć ę ą ż-ż • • • • •

(99)

96 Karolina Kwapisz ń ą ą ę ż ć ę ą ę ń ę ż ą ę ż ę ę ę ę ń ż ż ć ę ż ą ę ę ą ą ą ż ż ć ę ż ę ą ą ą ę ż ż ą ą ę ż ć ę ęż ż ż ź ć ć ć ą ż ż ć ę ż ż ą ć ę ę ż ą ą ż ą ę ż ą ż ż ć ć ą ę ą ę ę ę ć ę ą ą ż ę ę ą ą

(100)

ń ą ę ń ą ą ą ę ą ą ą ć ą ąć ń ż ż ć ż ż ń ć ż ż ć ż ć ż ż ą ą ż

(101)

98 Karolina Kwapisz ą ą ą ę ą ę ą ę ń ę ą ę ę ż ą ż ć ę ż ż ż ą ż ż ę ć ż ę ż ą ą ż ż ń ą ą ę ą ą ą ż ż ć ż ż ż ń ą ą ą ź ą ż ą ź ę ę ą ą ą ć ę ą ą ć ż ć ń ż ć ż ż ż ę ą ę ż ż ż ć ż ę ń ń ą ą ę ż ż ą ę ą ą ą ę ć ę ą ż ż ć ń ż ń żą

(102)

ż ż Alexander Fraser Tytler stwierdził, że najtrudniejszą rzeczą do odzwierciedlenia w przekładach nie są skompliko-wane metafory, porównania czy antytezy, lecz wszystko to, co przedstawione jest w prosty i klarowny sposób .

(103)

(104)

(105)

(106)

(107)

(108)

(109)

(110)

(111)

(112)

(113)

(114)

(115)

(116)

(117)

114 Dawid Łuczak „ […] Jest więc w wymiarze ludzkim wieś

Deutsch Zernitz, w niej drewniany stary kościół i jeszcze niebyt stary farŏrz Stawinoga […], jest Gleiwitz, gdzie mieszczą się sąd, landrat […] i Berlin, gdzie mieszka kajzer.” S. 11

„[...] Da ist also, menschlich gesehen, das Dorf Deutsch Zernitz, darin stehen eine alte Holzkirche und dazu der weniger alte Pforrer Stawinoga […], es gibt Gleiwitz mit dem Gericht, dem Landrat, [...] und es gibt Berlin, dort wohnt der Kaiser.” S. 13

„– Pōdź sam yno, pierōnowo, zatracōno…! […]” S. 12

„«Komm schoa, Miststick, ferfletstes ...!» [...]” S. 15

„Josef wchodzi do domu. Jest bardzo głodny. – Wrōciłech! – krzyczy.

Drzwi otwiera ojciec.

– W wy to niy na grubie, fater? – pyta Josef, ściągając plecak z ramion.

Stary Magnor przewraca oczami, kręci głową. – Taki wojŏk, a dycki gupi…

[…]

– A fater czamu tacy znerwowani, mamulko? – Bo żeś się pytōł gupie.

– Czamu zaś gupie?

– Jezderkusie, a czamu ôni niy sōm na grubie? Co ty, niy wiysz? Na wojnie żeś zapomniał? Ro-boty przi chałpie a na polu niy ma?” S. 28-29

„Josef betritt das Haus. Er ist sehr hungrig. «Bin rem!», ruft er.

Der Vater öffnet die Tür.

«Seid ihr nich in der Grube, Voater?», fragt Jo-sef und legt den Rucksack ab.

Der alte Magnor verdreht die Augen und schüt-telt den Kopf.

«So ein Krieger un so tumm ...» [...]

«Woas is denn Voater so beese, Mama?» «Weilst so tumme Fragen stellst.» «Warum dumm?»

«Jes’s, warum se nich in der Grube nich sind? Weeßt du doas ock nich? Hast du’s im Krieg ver-gessa? Gibt es vielleicht im

Haus un uf dem Feld nichs zu tun?»“ S. 32-33

(118)

(119)

116 Dawid Łuczak

„– Jŏ cie zabija! […]” S. 12 „«Ich bring dich um!»” S. 14 „– Możnŏ trochã inakszyj – dodaje Josef po

zastanowieniu […].” S. 226

„«Vielleicht ein bisschen anders», fügt Josef nach kürzer Überlegung hinzu […].“ S. 240 „– Negry, chopy, jerōna, Negry tam siedzōm!

– krzyczy gefreiter Piskula.“ S. 220

„«Neger, Jungs, verdammt, dort sitzen Neger!», schreit der Gefreite Piskula.“ S. 234

„– Tyju bych sie napiyła yno. […]

– Siadej. Synek miŏł gyburstak. Gorzŏłki sie napijymy.“ S. 129

„«Tee würde ich nur gern trinken.» […] «Setz dich. Mein kleiner Sohn hat Geburtstag. Lass uns Schnaps trinken.»“ S. 138

(120)

„– Beeilt euch, Jungs, hauen wir ab – pogania młodszych kolegów.“ S. 158

„«Beeilt euch, Jungs, hauen wir ab», hetzt er die jüngeren Kollegen.“ S. 168

„– Ich möchte noch einmal zu dir kommen. Mich treibt die Sehnsucht zu dir – szepcze Lamla do ucha Caroline. [...]

– Kann ich nochmal kommen? – Nein – odpowiada Caroline. [...]

– Du zeichnest es falsch. – mówi. – Ich habe dir gezeigt, wie man die Schattierung legt.“ S. 184

„«Ich möchte noch einmal zu dir kommen. Mich treibt die Sehnsucht», flüstert Lamla Caro-line ins Ohr. [...]

«Kann ich noch mal kommen?» «Nein», antwortet Caroline. [...]

«Du zeichnest es falsch», sagt er. «Ich habe dir gezeigt, wie man die Schattierung legt.»“ S. 195

(121)

(122)

(123)

(124)

i

ę ż ż ż ć ę ąż ę ż ć ę ę

(125)

122 Katarzyna Zięba ę ż ć ę ę ę ą ż ż ć ę ą ż ę ą ę ę ę ą ą ę ę ą ę ę ą ę ż ę ą ą ą ą ę ż ż ć ą ż ć ń ż ż ć ą ż ę ą ą ć ż ż ą ć ą ć ę ę ź-ę ę ż ż-ń ż ę 1

(126)

ę ę żą ż-ą ę ą ż ć ę ę ż ęć ń ż ą ę ą ę − ć żą ż − ę ż ć ę ą ą ź ę ę ę ą − żą ę ą ą ą ą ą ę ć ę ę ą ę ę ę ż ż ż ę ę ą ę

(127)

124 Katarzyna Zięba ę ę ż ć ę ę ę ż ą ę ę ą ż ę ę ę ę ę ż ę ą ż ć ę ż ż ą ć ż ę ą ę ć ą ę ż ę ż ą ć ż ą ą ę ż ć ę ą ą ą ż ę ż ć ż ę ę ę

(128)

ę ą ę ź ż ą ę ż ć ż ć ę ą ą ż ć ę ą ż ę ę ń ę ę ź ą ę ż ż ć ę ę ą ż ć ąż ż ż ć ą ą ą ą ć ę ą ą ą ż ć ą ż ć ż ą ę ą ą ę ą ę ż ą ą ą ą ę ę ż ę ż ę ą ą ę ą ą ż ę ż ż ż ę ę ą ę ę

(129)

126 Katarzyna Zięba ę ż ą ż ę ć ż ą ę ż ż ę ć ź ż ę ć ż ć ż ż ę ż ę ę ą ż ę ę ą ę ę ż ę ż ż ą ę ź ę ż ż ż ę ć ż ąż ę ą ą ę ż ż ć ę ż ż ż ę ą ż ż

(130)

ż ć ą-ą ą ę ę ę ź ą ę ą ę ż ż ć ź ż ć ę ą ę ę ą ż ż ć ż ę ż ź ąż ć ę ż ż ż ć ż ż ę ż ć ż ż ć ż ź ą ę ć ż ę ń ć ń

(131)

(132)

ń

(133)

(134)

(135)

(136)

(137)

134 Marta Wiśniowska

(138)

Ż

(139)

(140)

(141)

(142)