POJĘCIE PRZEDMIOT FUNKCJE dr Małgorzata Grześków

POJĘCIE PRZEDMIOT

FUNKCJE

dr Małgorzata Grześków

Pojęcie prawa pracy

Rys historyczny - okres pozaborowy (istotne różnice) - pierwsze regulacje (dot. czasu pracy) -Konstytucja 1921 r. (praca pod szczególną ochroną)

- okres międzywojenny (brak wyodrębnienia, regulacje w Kodeksie zobowiązań z 1933 r.) - wyodrębnienie dziedziny (uchylenie Kodeksu zobowiązań, wprowadzenie Kodeksu cywilnego z 1964 r.)

- odrębna gałąź prawa 1974 r.- uchwalenie Kodeksu pracy

- odrębna gałąź prawa, wyróżniania ze względu na kryterium:

• przedmiotowe

• metody regulacji (w tym zakresie prawo pracy stanowi kompleksową gałąź prawa, która

stosuje wszystkie podstawowe metody

regulacji, czyli metodę: cywilnoprawną,

administracyjnoprawną i karnoprawną)

PRZEDMIOT PRAWA PRACY

• a) społeczne stosunki pracy związane z pełnieniem pracy

dobrowolnie podporządkowanej (zarówno stosunki indywidualne, jak i zbiorowe) = GŁÓWNY PRZEDMIOT P. PRACY

• b) stosunki poprzedzające nawiązanie stosunku pracy (np.

pośrednictwo pracy jako stosunek pomiędzy osobą poszukującą pracę a organami zatrudnienia, stosunki poradnictwa

zawodowego)

• c) nadzór nad warunkami pracy

• d) stosunki związane z rozstrzyganiem sporów ze stosunku pracy

• e) stosunki ubezpieczenia społecznego (ze względu na rozwój tej

INDYWIDUALNE A ZBIOROWE PRAWO PRACY

• dwa działy tej samej dziedziny prawa

indywidualne zbiorowe

stosunki indywidualne stosunki zbiorowe

pomiędzy pracownikiem pomiędzy pracownikami a pracodawcą jako całość a pracodawcą (np. kwota (np. prawo do strajku) wynagrodzenia,

ilość dni urlopu…)

CECHY PRACOWNICZEGO STOSUNKU PRACY

• PRACA CZŁOWIEKA

• CIĄG CZYNNOŚCI (W ROZUMIENIU CZYNNOŚCIOWYM)

• CHARAKTER ZAROBKOWY

• OSOBISTOŚĆ

• PODPORZĄDKOWANIE

• NA RZECZ I RYZYKO PRACODAWCY

INNE FORMY ZATRUDNIENIA

• TYPU ADMINISTRACYJNEGO

• TYPU CYWILNEGO

• TYPU PENALNEGO

• TYPU USTROJOWEGO

FUNKCJE PRAWA PRACY 1. Ochronna

2. Organizacyjna

3. Wychowawcza

FUNKCJA OCHRONNA

-polega na prawnym uprzywilejowaniu pracownika, jako słabszej strony stosunku

pracy (np. art. 18 k.p.)

FUNKCJA WYCHOWAWCZA

-polega na zapewnieniu pozytywnych postaw pracowników w związku z wykonywaniem pracy, właściwego

stosunku pracodawców do pracowników oraz wpływaniu na stosunek do pracy i do

ludzi pracy reszty społeczeństwa

FUNKCJA ORGANIZACYJNA

-przepisy dotyczące organizacji i porządku pracy u pracodawcy

• Kierownictwo pracodawcy

• Nagrody i wyróżnienia

• Kary i odpowiedzialność pracownika

• Rozwiązanie stosunku pracy

SZCZEGÓLNE WŁAŚCIWOŚCI PRAWA PRACY

1. SPECYFICZNY CHARAKTER NORM PP (jednostronnie bezwzględnie obowiązujące)

2. ZŁOŻONOŚĆ METOD REGULACJI (regulacja cywilistyczna:

oświadczenia woli, regulacji administracyjna: nadzór nad warunkami pracy)

3. SPECYFICZNY CHARAKTER ŹRÓDEŁ PP (autonomiczne, państwowe, międzynarodowe)

4. UDZIAŁ ZWIAZKÓW ZAWODOWYCH I ORGANIZACJI PRACODAWCÓW W PROCESIE TWORZENIA PP

5. DYFERENCJACJA PRZEPISÓW PP (PODMIOTOWA: z uwagi na wiek, płeć, sprawność organizmu, PRZEDMIOTOWA: np. ze względu na miejsce świadczenia pracy – górnik-)

PRZEPISY, NORMY, CZYNNOŚCI I DECYZJE

W PRAWIE PRACY

RODZAJE PRZEPISÓW

• KRYTERIUM: SANKCJA

A) CYWILISTYCZNA (odszkodowanie, względna/bezwzględna nieważność)

B) CYWILISTYCZNA I PENALNA (NP. naruszenie przez pracodawców praw pracowników, pracownik posiada roszczenia odszkodowawcze, PIP posiada możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności penalnej)

C) KARNA (przepisy prawa karnego dot. naruszenia praw pracowników)

RODZAJE PRZEPISÓW

• KRYTERIUM: MOC OBOWIĄZUJĄCA

BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE/1-STRONNIE BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE/WZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE

RODZAJE PRZEPISÓW

• KRYTERIUM: TREŚĆ

A) MATERIALNE (zawierają normę nakazującą/zakazującą) B) PROCESOWE (tryb postępowania)

C) USTROJOWE (regulacja ustroju podmiotów prawa pracy)

RODZAJE PRZEPISÓW

• KRYTERIUM: RODZAJ

A) PRZEPISY - WSTĘPY (preambuła, charakter programowy, pomocniczy, wyjaśniający)

B) PRZEPISY - ZASADY (normatywne, postulatywne, opisowe)

C) PRZEPISY – KLAUZULE GENERALNE (ogólne sformułowania o charakterze wartościującym odsyłające do pozaprawnego systemu, np. art. 8 k.p. = zgodność ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem i zasadami współżycia społecznego)

C) PRZEPISY ZAWIERAJĄCE ZWROTY NIEDOOKREŚLONE (klauzula ma charakter szczególny i konkretny np. art. 100 = klauzula sumiennego i starannego wykonywania pracy, art. 52 k.p.)

CZYNNOŚCI PRAWA PRACY

SZCZEGÓLNE 1 – STRONNE CZYNNOŚCI KSZTAŁTUJĄCE SYTUACJE ZWIĄZANE Z WYKONYWANIEM PRACY

• DYREKTYWNE – kształtowanie pracy poprzez polecenia pracodawcy

• DYSTRYBUTYWNE – kształtowanie racy poprzez podział świadczeń (np. nagroda, premia)

• DYSCYPLINARNE – kształtowanie pracy poprzez dyscyplinowanie

DECYZJE

AKTY INDYWIDUALIZUJĄCE I KONKRETYZUJĄCE NORMY I PRZEPISY (wyroki, postanowienia)

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY

dr Małgorzata Grześków

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY

źródło prawa pracy – akt prawny o charakterze normatywnym, który swoim zakresem obejmuje przedmiot prawa pracy

(w prawie pracy wyróżnia się przede

wszystkich źródła ustawowego i

autonomicznego prawa pracy)

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY

Umowa o pracę?

ŹRÓDŁA

• AKTY PRAWNE DOTYCZĄCE WYŁĄCZNIE PRZEDMIOTU PRAWA PRACY

• AKTY PRAWNE NALEŻĄCE DO INNYCH GAŁĘZI PRAWA, ALE

ZAWIERAJĄCE W SOBIE UNORMOWANIA DOTYCZĄCE PRAWA

PRACY

ŹRÓDŁA PRAWA

• USTAWOWEGO

• AUTONOMICZNEGO

• MIEJSCOWEGO

• MIĘDZYNARODOWEGO

ŹRÓDŁA PRAWA

USTAWOWEGO A) KONSTYTUCJA

- wytycza kierunki regulacji - określa zasady prawa pracy:

dot. zbiorowego prawa pracy (prawo zrzeszania się, prawo do strajku i innych form protestu)

dot. indywidualnego prawa pracy (wolności pracy, BHP, czasu

wolnego)

B) USTAWY I PRZEPISY WYKONAWCZE DO USTAW

• KODEKS PRACY

- centralne miejsce w systemie źródeł prawa pracy - reguluje podstawowe instytucje

- określa prawa i obowiązki wszystkich pracowników - wskazuje podstawowe zasady prawa pracy

- wskazuje zakres i sposób stosowania innych aktów prawnych - rozstrzyga o sposobie i zakresie stosowania Kodeksu cywilnego

w sprawach ze stosunku pracy

KODEKS PRACY

SPEŁNIA POSTULAT POWSZECHNOŚCI

NIE SPEŁNIA POSTULATU ZUPEŁNOŚCI

REGULACJA CAŁOŚCIOWA

REGULACJA FRAGMANTARYCZN

A

BRAK REGULACJI

NAWIĄZANIE, ZMIANA, TREŚĆ

UMOWNEGO STOSUNKU

PRACY

ORGANY NADZORU NAD

WARUNKAMI PRACY

ZWOLNIENIA GRUPOWE

• PRAGMATYKI SŁUŻBOWE (akty prawne rangi ustawy

regulujące sytuację prawną pracowników zatrudnionych w służbie państwowej)

- Ustawa o pracownikach urzędów państwowych - Ustawa o służbie cywilnej

- Ustawa o ustroju sądów powszechnych - Ustawa o prokuraturze

- Karta Nauczyciela

STOSUNEK PRAGMATYK DO KP – ART. 5 K.P.

• KODEKS CYWILNY

- jako źródło pomocnicze (art. 300 k.p.)

- zastosowanie tylko do stosunków pracy (nie zatrudnienie niepracownicze)

- zastosowanie odpowiednie

- stosowanie przepisów KC nie może prowadzić do

sformułowania normy sprzecznej z zasadami prawa pracy - musi istnieć luka regulacyjna

(Przykłady: oświadczenie woli, wady oświadczenia woli, zasady

wykonywania zobowiązań)

Autonomiczne prawo pracy – pojęcie.

• specyficzne źródła prawa właściwe jedynie prawu pracy,

• wyraz scedowania przez ustawodawcę części swoich kompetencji na przedstawicieli pracodawców i

pracowników,

• spór co do tego, czy stanowią źródła powszechnego prawa pracy, bo nie są wymienione w art. 87 KRP

(większość doktryny: autonomiczne prawo pracy jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego)

• źródła autonomicznego prawa pracy są wymienione w art. 9 k.p., który jednocześnie wprowadza pewną

hierarchię

UKŁADY ZBIOROWE PRACY

Określa warunki świadczenia pracy o zasięgu zakładowym i ponadzakładowym

ZAKRES PODMIOTOWY UZP

- PRACOWNICY I PRACODAWCY (chyba że postanowieniem UZP objęci są również np. byli pracownicy)

- Wyłączenia:

art. 239 § 3 k.p. Układu nie zawiera się dla:

1)członków korpusu służby cywilnej;

2)pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i powołania;

3)pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i powołania w:

a)urzędach marszałkowskich, b)starostwach powiatowych, c)urzędach gminy,

d)biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego, e)biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego;

4)sędziów, asesorów sądowych i prokuratorów.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY UZP

DOTYCZY WARUNKÓW PRACY I PŁACY ZWIĄZANYCH Z WŁAŚCIWOŚCIĄ DANEGO ZAWODU/BRANŻY

1. CZĘŚĆ NORMATYWNA (POSTANOWIENIA DOT. M.IN.: WYNAGRODZENIA, CZASU PRACY, URLOPÓW POZAKODEKSOWYCH)

2. CZĘŚĆ OBLIGACYJNA (POSTANOWIENIA DOT. WZAJEMNYCH ZOBOWIĄZAŃ STRON ZWIĄZANYCH Z FUNKCJONOWANIEM UZP, M.IN.:

INTERPRETACJA,ROZSTRZYGANIE SPORÓW)

3. CZĘŚĆ SOCJALNA (POSTANOWIENIA DOT. UPRAWNIEŃ SOCJALNYCH PRACOWNIKÓW (MIESZKANIOWE, KULTURALNE, BYTOWE)

TRYB ZAWIERANIA UZP

- TRYB ROKOWAŃ O CHARAKTERZE WZGLĘDNIE OBLIGATORYJNYM (jeżeli jedna strona wystąpi o zawarcie UZP druga strona nie może odmówić przystąpienia)

- ZASADY prowadzenia rokowań: DOBRA WIARA, POSZANOWANIE INTERESÓW DRUGIEJ STRONY

REJESTRACJA UZP

1. ZAKŁADOWY UZP:

- ORGAN REJESTRUJĄCY: Okręgowy Inspektor Pracy

- UZP podlega rejestracji w ciągu 1 miesiąca od zgłoszenia

- W przypadku uchybień: wezwanie do usunięcia uchybień w terminie 14 dni (w razie braku zgody na zmiany spór rozstrzyga sąd pracy

2. PONADZAKŁADOWY UZP:

- ORGAN REJESTRUJĄCY: Minister właściwy ds. pracy

- UZP podlega rejestracji w ciągu 3 miesięcy od zgłoszenia

- W przypadku uchybień: wezwanie do usunięcia uchybień w terminie 14 dni (w razie braku zgody na zmiany spór rozstrzyga sąd pracy)

WEJŚCIE W ŻYCIE UZP

• W DNIU OKREŚLONYM W UKZ (NIE WCZEŚNIEJ NIŻ DZIEŃ REJESTRACJI)

• NA PRACODAWCY SPOCZYWA CIĘŻAR ZAZNAJOMIENIA PRACOWNIKÓW Z UZP

SKUTKI

WZGLĘDEM POPRZEDNIEGO UZP: ZASTĘPOWANY

WZGLĘDEM UMÓW O PRACĘ:

1) KORZYTNIEJSZE (ZASTĘPUJĄ) 2) MNIEJ KORZYSTNE

(WYPOWIEDZENIA

ZMIANA UZP

W TRYBIE ZAWIERANIA

ROZWIĄZANIE UZP

ZGODNE OŚWIADCZENIA STRON

Z UPŁYWEM CZASU, NA KTÓRY ZOSTAŁ ZAWARTY

WYPOWIEDZENIE (OKRES WYPOWIEDZENIA: 3 MIESIĄCE)

INNE OPARTE NA USTAWIE POROZUMIENIA ZBIOROWE

Porozumienia pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcami

POROZUMIENIA ZBIOROWE

KODEKSOWE

ZAWIERANE NA PODSTAWIE ODRĘBNYCH USTAW

KODEKSOWE

POROZUMIENIE O

ZAWIESZENIU STOSOWANIA W CAŁOŚCI LUB CZĘŚCI

PRZEPISÓW PRAWA PRACY

1) trudna sytuacja finansowa pracodawcy

2) max 3 lata

3) nie dotyczy to przepisów Kodeksu pracy oraz

przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych

ART. 9 (1) K.P.

STOSOWANIE MNIEJ KORZYSTNYCH WARUNKÓW ZATRUDNIENIA

1) Dotyczy pracowników nieobjętych UZP

2) Trudna sytuacja finansowa pracodawcy

3) Pogorszenie warunków z umowy o pracę

Max 3 lata

23 (1a)

K.P.

ZAWIERANE NA PODSTAWIE ODRĘBNYCH USTAW

1) USTAWA O ROZWIĄZYWANIU SPORÓW ZBIOROWYCH (porozumienie zawierane w czasie rokowań/mediacji)

2) USTAWA O ZWOLNIENIACH GRUPOWYCH (porozumienie dotyczące zasad postępowania ws. dot. zwolnień grupowych)

REGULAMINY

REGUALAMIN PRACY

PRZEPISY O CHARAKTERZE:

ORGANIZACYJNYM PORZĄDKOWYM INFORMACYJNYM

ART. 104

K.P. REGULAMIN

WYNAGRADZANIA

DOT.

WARUNKÓW PŁACOWYCH

ART. 77 (2) K.P.

USTAWA

USTAWA O

PRZYZNAWANIU ŚWIADCZEŃ Z ZAKŁADOWEGO FUNDUSZU

ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH

POROZUMIENIA SOCJALNE

POROZUMIENIE MIĘDZY:

PODMIOTEM PREJMUJĄCYM PRZEDSIĘBIORSTWO A

DZIAŁAJĄCYMI W PRYWATYZOWANYM PODMIOCEIE ZWIĄZKAMI ZAWODOWYMI

- dot. gwarancji zatrudnienia

- najczęściej przyjmuje się, że nie ma charakteru

normatywnego a obligacyjny

MIĘDZYNARODOWE I EUROPEJSKIE PRAWO PRACY

Akty prawne organizacji działających w skali regionalnych jak Rady Europy i Unii Europejskiej zaliczamy do aktów prawnych europejskiego prawa pracy.

W znaczeniu węższym będą to akty prawne ustanowione przez Unię Europejską.

Do europejskiego prawa pracy zalicza się również umowy międzynarodowe oraz akty prawa wewnętrznego, dotyczące stosunków pracy z tzw.

elementem obcym tj. realizowane na obcym terytorium lub też na obszarze własnego państwa ale z udziałem obywateli państw obcych; chodzi tu oczywiście o istnienie również elementu europejskiego.

Z punktu widzenia treściowej zawartości norm zawartych w wymienionych aktach można dokonać ich trójpodziału na:

1. normy określające cele rozwojowe prawa pracy (jego instytucji) 2. normy określające standardy w zakresie prawa pracy

3. normy kolizyjne wyznaczające prawo właściwe w zakresie stosunków pracy z elementem obcym; są one zawarte w przepisach prawa krajowego a ponadto w umowach międzynarodowych

CHARAKTER NORM USTAWOWEGO PRAWA PRACY

Charakterystyczne jest występowanie norm jednostronnie bezwzględnie obowiązujących (zasada uprzywilejowania pracownika)

- ustanawiają minimalny poziom uprawnień na rzecz pracownika + nie przewidują ich górnej granicy (strony same ustanawiają)

np. art. 18 k.p.

zasada automatyzmu- postanowienia, które są mniej korzystne dla pracownika niż te, które

wynikają z przepisów prawa pracy są nieważne i automatycznie zastępują je bardziej

korzystne

Poza tym występują również:

- normy ściśle bezwzględnie obowiązujące

- normy dyspozytywne

- normy ściśle bezwzględnie obowiązujące (np. przepisy dot. obowiązków

pracowniczych, art. 178 k.p., zgodnie z którym pracownicy w ciąży nie wolno

zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej)

- normy dyspozytywne (mają zastosowanie

tylko wtedy, gdy strony nie zawrą innych

postanowień, nieliczne w prawie pracy)

ZASADY PRAWA PRACY

Zasady prawa pracy to główne idee o charakterze normatywnym w postaci norm prawnych.

Wyróżnia się zasady w znaczeniu:

1. normatywnym

2. postulatywnym

3. opisowym

ZASADY NORMATYWNE (DYREKTYWNE)

• ustalają konkretne prawa i obowiązki

• mogą być stosowane bezpośrednio

• najczęściej formułowane w KRP, kodeksie

• wyrażone w 1 lub kilku przepisach

(np. zasada wolności pracy, wolności

zrzeszania związków zawodowych)

ZASADY POSTULATYWNE

• wyrażają jedynie pewne

idee kierunkowe, cele

legislacyjne

• nie są źródłem

praw podmiotowych i nie mogą być źródłem roszczeń

(zasada skracania czasu pracy,

powszechności ubezpieczenia)

ZASADY OPISOWE

• wypracowane przez doktrynę, orzecznictwo

• są oparte najczęściej na wielu

regulacjach, z których wyprowadza się wnioski co do cech charakterystycznych instytucji

(np. zasada ochrony trwałości stosunku

pracy, ryzyka pracodawcy)

ZASADY USUWANIA KOLIZJI MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ŹRÓDŁAMI PRAWA Art.  9.  [Źródła prawa pracy]§  1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki

pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

§  2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.

§  3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.

  4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiązują.

NAWIĄZANIE UMOWNEGO STOSUNKU PRACY

dr Małgorzata Grześków

POJĘCIE STOSUNKU PRACY

Wśród stosunków prawnych składających się na przedmiot prawa pracy, centralne miejsce zajmuje stosunek pracy

(rozdział III Kodeksu pracy)

Stosunek pracy - stosunkiem prawnym, którego

podmiotami są pracownik (art. 2 k.p.) i pracodawca

(art. 3 k.p.), na treść takie stosunku składają się

zobowiązania stron tego stosunku, ich wzajemne

prawa i obowiązki.

CECHY ODRÓŻNIAJĄCE STOSUNEK

PRACY OD UMÓW CYWILNOPRAWNYCH

Art. 22. § 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz

pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez

pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

(definicja zakresowo pełna – gdy dany stosunek prawny posiada elementy wskazane w w/w definicji, to jest to wystarczające, a zarazem konieczne do uznania danego stosunku za stosunek pracy)

zadanie

Na podstawie w/w def. Należy wskazać na następujące cechy:

• char. ciągły („wykonywanie”) – pozwala odróżnić od umowy o dzieło

• na rzecz pracodawcy – pozwala odróżnić od prowadzenia działalności gospodarczej (tzw. „samozatrudnienia”)

• pod kierownictwem pracodawcy – dot. podporządkowania pracownika, zwłaszcza obowiązek wykonywania wiążących poleceń, czyli wyznaczania powinnego zachowania (art. 100 k.p.), odróżnia od umowy zlecenia

• za wynagrodzeniem – ta cecha odróżnia od wolontariatu

Poza cechy, które ułatwiają odróżnienie stosunku pracy od innych stosunków:

• praca wykonywana osobiście – stosunek pracy ma ściśle osobisty charakter

• praca na ryzyko pracodawcy – pracodawca ponosi ryzyko produkcyjne (np. ryzyko

niezawinionych przez pracownika zakłóceń w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa), socjalne (np. obowiązek wypłaty wynagrodzenia także w czasie urlopu wypoczynkowego),

gospodarcze (wynik gospodarczy )

SZCZEGÓLNE STOSUNKI PRACY

• brak definicji ustawowej

• pojęcie stosowane ze względu na przepisy szczególne regulujące te stosunki (np.

pragmatyki służbowe, pragmatyki pracownicze)

• pierwszeństwo regulacji szczególnych wobec przepisów k.p. (art. 5 k.p.)

NIETYPOWE (ATYPOWE) STOSUNKI PRACY

WSZELKIE INNE STOSUNKI PRACY NIŻ STOSUNEK PRACY NA CZAS NIEOKREŚLONY OBEJMUJACY 1 RODZAJ PRACY W PEŁNYM WYMIARZE CZASU PRACY

np. telepraca, praca tymczasowa…

ZASADA WOLNOŚCI NAWIĄZANIA STOSUNKU PRACY

Art. 11. Nawiązanie stosunku pracy oraz

ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu

na podstawę prawną tego stosunku, wymaga

zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i

pracownika.

Art.  22.  [Stosunek pracy]

§  1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za

wynagrodzeniem.

§  1¹. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

§  1². Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

§  2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na

warunkach określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat.

§  3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz

dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel

ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.

UMOWA O PRACĘ - RODZAJE

 umowa na czas nieokreślony – umowa typowa, zawiera największe gwarancje dla pracownika, nie wskazuje terminu końcowego

 umowa na czas określony – zawarta na okres wskazany kalendarzowo/do momentu

określonego zdarzenia, które ma nastąpić w

przyszłości; co do zasady przepisy nie wskazują na jaki max okres może zostać zawarta, ale zbyt długi okres może zostać uznany za nadużycie prawa oraz art. 25¹ k.p. (trzecia umowa zawarta na czas określony, gdy przerwa między

poprzednimi nie przekracza 1 miesiąca jest uważana za umowę na czas nieokreślony)



umowa na okres próbny – fakultatywna,

może poprzedzać w/w umowy, max na 3

miesiące, może zostać zawarta u tego

samego pracodawcy tylko 1 raz

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

NOWELIZACJA KODEKSU PRACY

22.02.2016

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Dookreślenie specyfiki umowy o pracę na okres próbny

Przewiduje się, że umowa o pracę na okres próbny będzie mogła być zawarta w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania pracy określonego rodzaju. Co do zasady pracodawca będzie mógł zatrudnić pracownika na okres próbny tylko raz.

Wyraźne określenie w przepisach Kodeksu pracy celu zatrudnienia

pracownika na podstawie umowy o pracę na okres próbny (zmiana art. 25

§ 2 oraz dodanie § 3 w tym artykule).

W poprzednim stanie prawnym o celu tego rodzaju umowy można wnioskować tylko z jej nazwy.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Jednakże jest uzasadnione, by w pewnych przypadkach tego rodzaju umowa mogła być ponownie zawarta z pracownikiem. Ponowne zawarcie takiej umowy z tym samym pracownikiem jest zatem możliwe jeżeli pracownik ma być zatrudniony do wykonywania innego rodzaju pracy.

Skoro bowiem celem tej umowy jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania pracy określonego rodzaju, to zasadne jest ponowne wypróbowanie pracownika, jeżeli ubiega się on o zatrudnienie do innej pracy.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Zmiana zasad zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony

Zmiana art. 25¹ Kodeksu pracy jest wprowadzana w celu skuteczniejszego mechanizmu przeciwdziałania nadużywaniu zawierania terminowych umów o pracę.

W nowym art. 25¹przewiduje się:

1) określenie dopuszczalnego okresu zatrudnienia na podstawie umowy (umów) o pracę na czas określony (max 33 miesiące)

2) określenie liczby tych umów, które mogą być zawarte w ramach tego limitu (łączna liczba tych umów nie będzie mogła przekraczać trzech)

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

SKUTKI PRZEKROCZENIA TYCH LIMITÓW

Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub umów o pracę na czas określony przekraczałby 33 miesiące lub liczba takich umów przekroczyłaby trzy, to od następnego dnia po upływie 33-miesięcznego okresu zatrudnienia lub od dnia zawarcia czwartej umowy pracownik byłby traktowany, jak zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Powyższe limity ograniczające zatrudnienie na podstawie umowy lub umów o pracę na czas określony nie będą dotyczyły umowy zawartej w celu:

- zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

- wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym, - wykonywania pracy przez okres kadencji,

a także: (nowe)

- gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie, które uzasadniają zatrudnienie na czas określony w związku z okresowymi potrzebami pracodawcy.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

W takich przypadkach konieczne będzie określenie w umowie o pracę tego celu lub okoliczności, tj. zamieszczenie informacji obiektywnie uzasadniających zawarcie takiej umowy (dodawany

§ 1¹ w ąrt. 29 Kodeksu pracy).

Ponadto, w przypadku zawarcia umowy o pracę na okres dłuższy niż 33 miesiące z powodu obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracodawca będzie miał obowiązek zawiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy o zawarciu takiej umowy, wskazując jednocześnie przyczynę jej zawarcia, w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia (dodawany § 4 w art. 25¹ Kodeksu pracy).

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Uzależnienie długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.

Zarówno umowa o pracę na czas określony, jak i umowa o pracę na czas nieokreślony będzie mogła być wypowiedziana przez pracodawcę z zachowaniem ustawowo określonego okresu wypowiedzenia, którego długość w obu przypadkach będzie taka sama i będzie zależała od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy (zmiana art. 36 § 1 Kodeksu pracy).

Obowiązują następujące okresy wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony i na czas nieokreślony:

a) 2 tygodnie - w przypadku zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres krótszy niż 6 miesięcy,

b) 1 miesiąc - w przypadku zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres co najmniej 6 miesięcy,

c) 3 miesiące - w przypadku zatrudnienia u danego pracodawcy przez okres co najmniej 3 lat.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Powyższe okresy wypowiedzenia obowiązują także w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (uchylenie art. 33¹ Kodeksu pracy).

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia

Przyznanie pracodawcy możliwości jednostronnego zwolnienia

pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, niezależnie od jej rodzaju (nowy art. 36(2) Kodeksu pracy).

Będzie to więc możliwe zarówno w okresie wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, jak i umowy o pracę na czas określony oraz umowy o pracę na okres próbny.

Jeżeli pracodawca zwolni pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, to z mocy przepisów Kodeksu pracy będzie

obowiązany wypłacić pracownikowi wynagrodzenie jakie by otrzymał, gdyby pracował.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Art.  25.  [Rodzaje umów]

§  1. Umowę o pracę zawiera się na okres próbny, na czas nieokreślony albo na czas określony.

§  2. Umowę o pracę na okres próbny, nieprzekraczający 3

miesięcy, zawiera się w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy.

§  3. Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest możliwe:1)jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy;

2)po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub

wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy; w tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Art.  25¹.  [Ograniczenia w zawieraniu umów na czas określony]

§  1. Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi

stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech.

§  2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia

następującego po dniu, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie, nowej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1.

§  3. Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż okres, o którym mowa w § 1, lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż liczba umów

określona w tym przepisie, uważa się, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie okresu, o którym mowa w § 1, lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas

nieokreślony.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

§  4. Przepisu § 1 nie stosuje się do umów o pracę zawartych na czas określony:1)w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

2)w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,

3)w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,

4)w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie

- jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.

FORMA

zgodnie z k.p. powinna być zawarta na

piśmie, brak tej formy nie powoduje jednak nieważności umowy, ale rodzi po stronie

pracodawcy obowiązek najpóźniej w dniu

rozpoczęcia pracy potwierdzenia rodzaju i warunków pracy (dodatkowo można

wskazać, że brak potwierdzenia na piśmie umowy o pracę stanowi wykroczenie

pracodawcy)

TREŚĆ

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Art.  29.  [Elementy i forma umowy o pracę]

§  1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

1)rodzaj pracy;

2)miejsce wykonywania pracy;

3)wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;

4)wymiar czasu pracy;

5)termin rozpoczęcia pracy.

§  1¹. W przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony w celu, o którym mowa w art. 25¹ § 4 pkt 1-3, lub w przypadku, o którym mowa w art. 25¹ § 4 pkt 4, w umowie określa się ten cel lub okoliczności tego

przypadku, przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zawarcie takiej umowy.



elementy przedmiotowo istotne – bez nich umowa jest niezawarta (tylko rodzaj pracy, nie rodzaj umowy)



obligatoryjne – rodzaj, miejsce

wykonywania, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia, wynagrodzenie



klauzule autonomiczne

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

OCHRONA

PRACOWNICZYCH DANYCH OSOBOWYCH

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

ART. 22 (1)

• § 1 DANE OSOBOWE KANDYDATA DO PRACY

• § 2 DANE OSOBOWE PRACOWNIKA

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

§ 1. Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej

się o zatrudnienie podania danych osobowych

obejmujących:

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

1) imię (imiona) i nazwisko;

2) imiona rodziców;

3) datę urodzenia;

4)miejsce zamieszkania (adres do korespondencji);

5) wykształcenie;

6) przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

§ 2. Pracodawca ma prawo żądać od

pracownika podania, niezależnie od

danych osobowych, o których mowa w § 1,

także:

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

1) innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy;

2) numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe

Centrum Informatyczne Powszechnego

Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI

PESEL).

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

• DANE O KARALNOŚĆI

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym

Art. 6. 1. Prawo do uzyskania informacji o osobach, których dane osobowe zgromadzone zostały w Rejestrze, przysługuje (…)

10) pracodawcom, w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika

wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego

stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej;

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

Co obejmuje zakaz żądania wszelkich innych danych o

kandydacie do pracy niż wymienione w art. 22[1] § 1

k.p]?