Praktyczne aspekty wykorzystania informacji przestrzennej w zarządzaniu kryzysowym

ROCZNIKI GEOMATYKI 2006 m TOM IV m ZESZYT 1

PRAKTYCZNE ASPEKTY WYKORZYSTANIA

INFORMACJI PRZESTRZENNEJ

W ZARZ¥DZANIU KRYZYSOWYM

PRACTICAL ASPECTS OF SPATIAL INFORMATION USE

IN CRISIS MANAGEMENT

Bogdan Kosowski1_{, Aleksander Kotulecki}2

1_{Szko³a G³ówna S³u¿by Po¿arniczej w Warszawie}

2_{Œl¹ski Urz¹d Wojewódzki w Katowicach – Wydzia³ Zarz¹dzania Kryzysowego}

S³owa kluczowe: zarz¹dzanie kryzysowe, informacja przestrzenna, województwo œl¹skie Keywords: crisis management, spatial information, Silesian Voivodeship

Wspó³czesny œwiat czêsto zwany jest „œwiatem informacji”, a spo³ecznoœæ przekszta³ca siê w „spo³eczeñstwa informacyjne”. Rola informacji, któr¹ cz³owiek spo¿ytkowuje, kon-struuj¹c coraz to bardziej wyrafinowane maszyny i technologie, jest coraz to wiêksza. Okre-œlony stopieñ rozwoju sta³ siê tym samym niezbêdny do podejmowania inwestycji produk-cyjnych, co w konsekwencji wp³ywa z jednej strony na wzrost zagro¿eñ spowodowanych np. niebezpieczn¹ dzia³alnoœci¹ przemys³ow¹, czy te¿ degradacj¹ œrodowiska naturalnego, a z drugiej strony daje mo¿liwoœæ doboru odpowiednich œrodków ukierunkowanych na Ÿród³o zagro¿eñ, który determinuje potrzebê tworzenia nowoczesnych rozwi¹zañ w zakresie syste-mów zarz¹dzania bezpieczeñstwem, zwanych czêsto systemem zarz¹dzania kryzysowego. Aby odpowiedzieæ sobie na pytanie dotycz¹ce roli danych przestrzennych w zarz¹dzaniu w sytuacji zaistnienia kryzysu konieczne jest w pierwszym rzêdzie zdefiniowane takich termi-nów jak zagro¿enie, sytuacja kryzysowa oraz wprowadziæ podzia³ zagro¿eñ, z którymi bory-ka siê spo³eczeñstwo XXI w. Nale¿y przy tym zaznaczyæ, ¿e parametrem charakteryzuj¹-cym ka¿de zdarzenie jest:

m miejsce – obszar kraju, województwa, powiatu, gminy – konkretny teren kraju, za-k³ad pracy,

m czas, który wskazuje na sposób przeciwdzia³ania i usuwania skutków zaistnia³ego zdarzenia niepo¿¹danego, powoduj¹cego stan zagro¿enia spo³ecznoœci.

St¹d te¿ mówi¹c o zagro¿eniu, mamy na myœli nastêpstwo prognozowanego zdarzenia, wywo³uj¹cego ryzyko utraty ¿ycia i zdrowia ludzi, powstania strat w gospodarce lub w œrodowisku o pochodzeniu naturalnym, zwi¹zanym z dzia³alnoœci¹ cz³owieka lub podjêtymi przez niego decyzjami1_{. Z kolei sytuacja kryzysowa, czyli nastêpstwo okreœlonego} zdarze-nia, to sytuacja która powoduje znaczne zagro¿enie bezpieczeñstwa ludzi, powa¿nie

ograni-1 _{Instrukcja I AF-02/00/04 „Instrukcja alarmowania województwa / powiatu / gminy” Planu Reagowania}

cza funkcjonowanie struktur pañstwowych, samorz¹dowych, wiêzi spo³ecznych oraz dla œrodowiska naturalnego. Sytuacja ta zawiera zazwyczaj takie elementy:

m powoduje zagro¿enie,

m administracja publiczna lub kierownictwo podmiotu nie jest w stanie podo³aæ zmia-nom bêd¹cym nastêpstwem zdarzenia,

m zdarzenie inicjuj¹ce jest na tyle istotne, ¿e stwarza zagro¿enie dla funkcjonowania pañstwa, rz¹du czy organizacji.

W wielu przypadkach sytuacja kryzysowa przekszta³ca siê w katastrofê traktowan¹ jako wydarzenie ograniczone w czasie i przestrzeni, które nara¿a spo³ecznoœæ na powa¿ne nie-bezpieczeñstwo oraz powoduje tak znacz¹ce straty w ludziach i straty materialne, ¿e ca³ko-wicie lub czêœciowo uniemo¿liwia normalne funkcjonowanie tej spo³ecznoœci.

Do przyczyn wywo³uj¹cych sytuacjê kryzysow¹ lub katastrofê zaliczyæ mo¿na: ska¿e-nia chemiczne, biologiczne i radiacyjne, choroby zakaŸne ludzi (epidemie), zwierz¹t (epi-zootie) i roœlin (epifitozy), powa¿ne przerwy w zasilaniu energi¹ elektryczn¹, gazem oraz wod¹, powa¿ne zak³ócenia w transporcie, komunikacji oraz telekomunikacji, groŸne zja-wiska atmosferyczne (gwa³towne opady deszczu, œniegu, gwa³towne i silne zmiany tem-peratury), powodzie, susze, katastrofy budowlane, po¿ary, trzêsienia ziemi, osuniêcia gruntu, masow¹ migracjê do kraju, demonstracje, zamieszki i niepokoje spo³eczne, terroryzm, a tak¿e wojnê. Mo¿liwy tu jest tak¿e podzia³ polegaj¹cy na wyodrêbnieniu poszczególnych zagro¿eñ. W 2004 r. przeprowadzone zosta³o badanie ankietowe wœród pracowników zaj-muj¹cych siê zarz¹dzaniem kryzysowym w jednostkach samorz¹du terytorialnego woje-wództwa œl¹skiego, które pozwoli³o na stwierdzenie jakiego rodzaju zagro¿eñ obawiaj¹ siê najbardziej te osoby2_{. Jego wynik pokaza³, ¿e najwiêksze obawy budz¹ po¿ary (85%} odpo-wiedzi), nag³e i intensywne opady deszczu i œniegu (77%), powodzie (59%), silne wiatry (38%); na dalszych miejscach uplasowa³y siê: przerwy w dostawach mediów, zak³ócenia w transporcie, awarie telekomunikacyjne, ska¿enia œrodowiska, susze, mg³y oraz smog, cho-roby zakaŸne, osuwiska, zdarzenia radiacyjne, niekontrolowane rozprzestrzenianie i u¿ycie materia³ów wybuchowych, terroryzm, migracje. Z kolei badania wœród studentów V roku studiów magisterskich o kierunku zarz¹dzanie i marketing, a tak¿e ich rodziców wykaza³o, ¿e zdecydowanie na pierwszym miejscu plasuj¹ siê zagro¿enia spowodowane: utrat¹ kogoœ bliskiego, w tym utrata mi³oœci, utrat¹ pracy, œrodków do ¿ycia, przestêpczoœci¹, a w dalszej kolejnoœci przyczyny spowodowane zagro¿eniami technicznymi czy te¿ naturalnymi. Na tej podstawie mo¿na wiêc zagro¿enia podzieliæ na:

m spo³eczno-ekonomiczne, m techniczne,

m naturalne, m wojenne.

Definiuj¹c terminy zwi¹zane z zarz¹dzaniem kryzysowym krótkiego opisu wymagaj¹ rów-nie¿ cykle zarz¹dzania, które w zarz¹dzaniu sytuacjami kryzowymi nazwane s¹ jako: zapo-bieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowa.

2 _{Badanie ankietowe przeprowadzone w 2004 roku przez dr in¿. Bogdana Kosowskiego – Dyrektora}

Wydzia³u Zarz¹dzania Kryzysowego Œl¹skiego Urzêdu Wojewódzkiego w Katowicach wœród pracowników wydzia³ów zarz¹dzania kryzysowego jednostek samorz¹du terytorialnego województwa œl¹skiego oraz studentów V roku studiów magisterskich Szko³y Zarz¹dzania Uniwersytetu Œl¹skiego.

Zapobieganie to wszelkie podejmowane dzia³ania s³u¿¹ce niedopuszczeniu do niekorzyst-nego rozwoju sytuacji. Przygotowanie obejmuje dzia³ania poszczególnych s³u¿b, inspekcji i stra¿y oraz administracji publicznej i ogó³u spo³eczeñstwa zwi¹zane z nadejœciem danego zagro¿enia. Faza reagowania rozpoczyna siê bezpoœrednio po wyst¹pieniu katastrofy i obej-muje ca³oœæ zadañ maj¹cych na celu walkê z danym zagro¿eniem. Z kolei odbudowa dotyczy przywrócenia i zapewnienia podstawowych warunków do ¿ycia ofiar katastrof oraz mo¿li-woœci naprawienia zniszczonego terenu.

Opieraj¹c siê na zasadach okreœlonych pokrótce na wstêpie artyku³u, do praktyki przenie-siono miêdzy innymi podzia³ zagro¿eñ, tworz¹c Plan Reagowania Kryzysowego Wojewódz-twa Œl¹skiego3_{. Wymieniono w nim ska¿enia chemiczne, ska¿enia radiacyjne, po¿ary,} powo-dzie, susze, katastrofy budowlane, zjawiska atmosferyczne, epidemie, epizootie, epifitozy, demonstracje i zamieszki, terroryzm, zak³ócenia w transporcie, przerwy w dostawie energii elektrycznej, przerwy w dostawach gazu, przerwy w dostawach wody, awarie telekomuni-kacyjne, przerwy w dostawach ciep³a, kieruj¹c siê prawdopodobieñstwem zaistnienia zagro-¿eñ. Przy czym plan jest planem otwartym z mo¿liwoœci¹ jego implementowania, a zarazem stanowi standard do stosowania na terenie ca³ego województwa. Jest to na tyle istotne, ¿e zachowuje siê kompatybilnoœæ dzia³ania na kolejnych poziomach w³adzy administracji ogól-nej, która to wykonuje zadania w zwi¹zku z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2003 r. w sprawie tworzenia gminnego zespo³u reagowania, powiatowego i woje-wódzkiego zespo³u reagowania kryzysowego oraz Rz¹dowego Zespo³u Koordynacji Kryzy-sowej i ich funkcjonowania4_{. Unormowanie to nak³ada odpowiednio na wójtów} (burmi-strzów, prezydentów miast), starostów (prezydentów miast na prawach powiatu) oraz wo-jewodów obowi¹zek powo³ania w³aœciwego zespo³u. Podstawow¹ rol¹ zespo³ów jest skuteczne koordynowanie dzia³añ wszystkich s³u¿b dzia³aj¹cych na odpowiednim poziomie po wyst¹pieniu danego zagro¿enia. Czêœci¹ ka¿dego zespo³u jest odpowiednio gminne cen-trum reagowania, powiatowe cencen-trum zarz¹dzania kryzysowego, wojewódzkie cencen-trum za-rz¹dzania kryzysowego oraz Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludno-œci. Centra œciœle ze sob¹ wspó³pracuj¹ i wymieniaj¹ siê informacjami, g³ównie w uk³adzie pionowym. Nale¿y przy tym zauwa¿yæ, ¿e maj¹c na wzglêdzie potencja³ si³ i œrodków oraz odpowiednie kompetencje, w czasie rozwoju sytuacji kryzysowej, zmieniaj¹ siê proporcje pomiêdzy koordynacj¹ a zarz¹dzaniem na poszczególnych poziomach w³adzy. Wójt, czy gminny zespó³ reagowania nie koordynuje dzia³añ tylko nimi zarz¹dza. Elementy koordynacji pojawiaj¹ siê na poziomie powiatowym, wojewódzkim, krajowym, Europy i Œwiata w przy-padku zdarzeñ o charakterze ponadnarodowym (np. powódŸ obejmuj¹ca dwa s¹siednie kra-je, dzia³ania militarne poza granicami kraju wynikaj¹ce z podpisanych zobowi¹zañ) – wypie-raj¹c zarz¹dzanie, w kierunku koordynacji dowodzenia.

Codzienna dzia³alnoœæ odpowiednich zespo³ów reagowania kryzysowego to przede wszyst-kich zapewnienie poprawnego przep³ywu informacji oraz monitorowanie zagro¿eñ

wykony-3 _{Plan Reagowania Kryzysowego Województwa Œl¹skiego (wydanie II) opracowany przez Centrum}

Zarz¹dzania Kryzysowego Wojewody Œl¹skiego 15 marca 2006 r., – zaakceptowany przez Wojewodê Œl¹-skiego i zatwierdzony przez Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji

4 _{Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2003 r. w sprawie tworzenia gminnego zespo³u}

reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespo³u reagowania kryzysowego oraz Rz¹dowego Zespo³u Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania (Dz.U. 2002.215.1818)

wane przez centra zarz¹dzania kryzysowego. Praca s³u¿by dy¿urnej tych komórek jest wsmagana odpowiednimi narzêdziami informatycznymi usprawniaj¹cymi ich pracê oraz po-prawny przep³yw danych. Uczestniczenie w zadaniach z zakresu zarz¹dzania kryzysowego wymaga od jego uczestników posiadania dok³adnych, szybkich i sprawdzonych narzêdzi umo¿liwiaj¹cych efektywne i sprawne dzia³ania. Wykorzystanie sprzêtu informatycznego oraz ró¿nego rodzaju aplikacji informatycznych przy planowaniu dzia³añ oraz w reagowaniu po wyst¹pieniu sytuacji kryzysowej powoduje, ¿e dzia³ania centrów staj¹ siê bardziej sku-teczne. St¹d te¿ Wydzia³ Zarz¹dzania Kryzysowego Œl¹skiego Urzêdu Wojewódzkiego w Katowicach od kilku lat stosuje i udoskonala informatyczny system przep³ywu informacji na potrzeby szefów obrony cywilnej gminy, powiatu i województwa – Bazê Szefa OC, obecnie nazwany programem ARCUS. Aplikacja ta pozwala na uzyskanie ogólnych informacji na temat ka¿dej gminy i ka¿dego powiatu w województwie œl¹skim, sprawdzenie zasobów – si³ i œrodków w terenie, pokazanie okreœlonej informacji na mapie, uzyskanie danych teleadreso-wych do kierownictwa jednostek samorz¹du terytorialnego oraz generowanie raportów i zestawieñ dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeñstwo danego terenu. Program ARCUS jest u¿ywany, a dane w nim zawarte – aktualizowane przez wszystkie gminne centra reago-wania, wszystkie powiatowe centra zarz¹dzania kryzysowego i Centrum Zarz¹dzania Kryzy-sowego Wojewody Œl¹skiego. Ponadto Wydzia³ jako partner Geodezji oraz niektóre powiaty od pewnego czasu tworz¹ mapy GIS-owe, zawieraj¹ce istotne dane przestrzenne ze wzglêdu na funkcjonowanie oraz ochronê ludnoœci województwa. W pierwszej kolejnoœci tworzone s¹ warstwy tematyczne niezbêdne dla ochrony przeciwpowodziowej województwa (rys. 1), a wœród nich: sieæ rzeczna województwa, podzia³ na zlewnie, sieæ wodowskazów, ob-szary zalewowe, wa³y przeciwpowodziowe, obob-szary aktywnoœci górniczej wraz z izoliniami osiadania terenu. Posiadanie i wykorzystywanie takich danych umo¿liwia prognozowanie sytuacji zarówno podczas planowania, jak i samego reagowania po wyst¹pieniu sytuacji kryzysowej. Warto zwróciæ uwagê, ¿e systemy GIS-owe s¹ niezwykle u¿ytecznymi narzê-dziem podczas wyst¹pienia jakiegokolwiek zagro¿enia. Potwierdzeniem tego jest fakt wyko-rzystania Systemu Informacji Przestrzennej w czasie realizowanych ró¿nego rodzaju æwi-czeñ, w tym równie¿ æwiczeñ doskonal¹cych wspó³dzia³anie s³u¿b w przypadku wyst¹pie-nia ewentualnej choroby zakaŸnej zwierz¹t (rys 2). Systemy GIS-owe umo¿liwiaj¹ s³u¿bom inspekcji weterynaryjnej wyznaczanie stref zapowietrzonych i stref zagro¿onych na mapie oraz w³aœciwego okreœlania granic tych stref. Dziêki temu u¿ytkownik systemu ma mo¿li-woœæ stwierdzenia czy na wyznaczonym w ten sposób terenie znajduj¹ siê inne gospodar-stwa lub inne wra¿liwe obiekty.

W Centrum Zarz¹dzania Kryzysowego Wojewody Œl¹skiego, jako komórce organizacyj-nej Wydzia³u Zarz¹dzania Kryzysowego rozpoczêto równie¿ realizowanie projektu maj¹cego na celu zbudowanie systemu wspomagania decyzji5_{. Przewiduje siê, ¿e system bêdzie} bu-dowany w latach 2006-2008 w ramach miêdzynarodowego projektu RIMADIMA6 finanso-wanego ze œrodków europejskich i realizofinanso-wanego na obszarze Europy Œrodkowej, Adriatyc-kiej, NaddunajsAdriatyc-kiej, Po³udniowej i Wschodniej. System rozumiany jest tutaj jako narzêdzie

5 _{Decision Support System, DSS}

6 _{Risk management, disaster management and prevention against natural hazards in mountainous and}

forested regions (RIMADIMA), z ang. „Zarz¹dzanie ryzykiem, zarz¹dzanie katastrofami i zapobieganie zagro¿eniom naturalnym na obszarach górzystych i leœnych”. Projekt finansowany ze œrodków Europejskie-go Funduszu Rozwoju RegionalneEuropejskie-go w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III B CADSES, zg³oszony do czwartego naboru projektów w dzia³aniu 4.2 Promowanie zarz¹dzania ryzykiem i zapobieganie katastrofom.

analizuj¹ce dostêpne dane, przewiduj¹ce sytuacjê oraz proponuj¹ce mo¿liwe rodzaje zacho-wañ. W ramach tego projektu zostanie równie¿ uruchomiony System Monitorowania GroŸ-nych Zjawisk AtmosferyczGroŸ-nych jako narzêdzie dostarczaj¹ce dane wejœciowe dla systemu wspomagania decyzji. Oba systemy tworz¹c kompatybiln¹ ca³oœæ bêd¹ dostêpne dla s³u¿b z gminnych centrów reagowania oraz powiatowych centrów zarz¹dzania kryzysowego.

Omawiaj¹c temat, nale¿y zauwa¿yæ ¿e podstawowym Ÿród³em danych przestrzennych w przypadku województwa œl¹skiego jest Wojewódzki Oœrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach, natomiast pozosta³e dane opracowane w ró¿nej formie s¹ dostarczane przez w³aœciwe jednostki, np. dla omawianych powy¿ej przypadków zagro¿enia powodziowego i epizotycznego – regionalne zarz¹dy gospodarki wodnej z Gliwic, Krakowa, Poznania i Wroc³awia oraz Wojewódzki Inspektorat Weterynarii z Katowic. Dane dotycz¹ce stref zalewowych s¹ dostarczane przez RZGW w przypadku zagro¿enia powodzi¹, nato-miast inspekcja weterynaryjna za pomoc¹ systemów GIS wyznacza strefy zapowietrzon¹ i zagro¿on¹ w przypadku wyst¹pienia choroby zakaŸnej zwierz¹t.

Aplikacje informatyczne s¹ znacznie bardziej u¿yteczne i ³atwiejsze w u¿yciu od tradycyj-nych odpowiedników. Dane elektroniczne s¹ zatem niezwykle po¿¹dane w centrach zarz¹-dzania kryzysowego i innych odpowiednich jednostkach ze wzglêdu prostotê ich u¿ycia oraz du¿e mo¿liwoœci aplikacji je obs³uguj¹cych. Stosowanie ró¿nego rodzaju oprogramowania oraz ró¿nych rodzajów zapisu danych powoduj¹, ¿e wymiana tych danych mo¿e powodo-waæ utrudnienia podczas ich wykorzystywania edytowania przez ostatecznego u¿ytkowni-ka. Nie ma tak¿e stworzonego wspólnego systemy przetwarzania danych przestrzennych oraz tworzenia warstw tematycznych przez jednostki systemu zarz¹dzania kryzysowego szczebla wojewódzkiego i powiatowego w województwie œl¹skim. Nale¿y przy tym zauwa-¿yæ, ¿e takie jednolite dane s¹ niezbêdne przy budowaniu wspólnego systemu wspomagania decyzji, bowiem dane zawarte w systemach informacji przestrzennej – w GIS z ca³¹ pewno-œci¹ musz¹ byæ nierozerwaln¹ czêpewno-œci¹ systemu wspomagania decyzji.

Szczególne miejsce w omawianym zagadnieniu wykorzystania danych przestrzennych i systemów baz danych w zarz¹dzaniu kryzysowym zajmuje ochrona praw ich w³asnoœci. Tak samo jak dana aplikacja u¿ywana jest w ramach specjalnej licencji, tak samo dane za jej pomoc¹ przetwarzane podlegaj¹ ochronie. Dotyczy to warstw tematycznych w systemach informacji przestrzennej, które s¹ tworzone przez ró¿ne instytucje odpowiedzialne za ich zbieranie i opracowywanie – w tym opracowywanie w wersji elektronicznej – np. woje-wódzkie oœrodki dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej dostarczaj¹ce podstawowe dane mapowe, jak i podmioty eksperckie dostarczaj¹ce warstwy zwi¹zane z konkretnymi zagro-¿eniami. Dane te, w zale¿noœci od podmiotu udostêpniane s¹ nieodp³atnie lub odp³atnie, z tym ¿e ich w³aœciciel zawsze okreœla sposób ich u¿ycia przez jednostki systemu zarz¹dzania kryzysowego oraz ich koñcowego u¿ytkownika. Konsekwencj¹ tego jest fakt, ¿e dane te nie s¹ udostêpniane szerokiemu odbiorcy – spo³eczeñstwu, a przecie¿ poprawnie funkcjonuj¹cy system bezpieczeñstwa musi równie¿ uwzglêdniaæ partycypowanie obywateli w jego two-rzeniu. Bez œwiadomoœci spo³ecznej system nie bêdzie w stanie funkcjonowaæ sprawnie i efektywnie. Bêdzie systemem drogim dla pañstwa, a tym samym dla jego spo³eczeñstwa. Analizuj¹c przypadek Wydzia³u Zarz¹dzania Kryzysowego znajduj¹cego siê w strukturze Œl¹-skiego Urzêdu Wojewódzkiego widaæ, ¿e dane pochodz¹ce z Wojewódzkiego Oœrodka Do-kumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach oraz innych jednostek nie mog¹ byæ przez Wydzia³ przekazywane wydzia³om zarz¹dzania kryzysowego urzêdów miast na pra-wach powiatu i starostw powiatowych, a tak¿e gminom, co utrudnia budowanie jednolitego

kompatybilnego systemu. Obecnie mo¿na wyraziæ pogl¹d, ¿e praktyczne rozwi¹zanie pro-blemu w tym zakresie, mo¿e zapewniæ budowany w ramach projektu RIMADIMA system wspomagania decyzji, który uruchomiony na serwerze Wydzia³u i otwarty dla zarejestrowa-nych u¿ytkowników, bêdzie wykorzystywa³ dane przestrzenne i bazy dazarejestrowa-nych zgromadzone przez Wydzia³, a nastêpnie udostêpnia³ je on-line tym u¿ytkownikom – jednostkom samorz¹-du terytorialnego – którzy funkcjonuj¹ w ramach systemu zarz¹dzania kryzysowego woje-wództwa œl¹skiego.

Summary

The authors of this paper define basic terms related to crisis management, such as: hazard, crisis situation, disaster and they present crisis management phases directly related to the management system and decision making system when a threat appears.

Actions within the frameworks of a crisis management system require precise definition of tasks for the units at each level of public administration. The differences consist , among others, in changing proportion of management and coordination of tasks. Hence, the paper presents the tasks of munici-pality, district and voivodeship teams for crisis response and the Governmental Board for Crisis Coordination, including the tasks of crisis management centers at appropriate levels.

Realization of tasks related to crisis management requires the units to possess reliable tools which assure effective and efficient operation. Hardware and software used during planning and in emergen-cy situation make our actions more efficient. Crisis Management Department of the Silesian Voivode-ship Office in Katowice has been already for a few years using and improving an information flow system for heads of civil defense units, a database, and the program ARCUS. At present, GIS maps are produced for crisis management.. Thematic layers necessary for flood prevention are made in the first place,

The use of different formats of data and various types of software may pose some problems in sharing these data and using or editing them by the final user. From this point of view, accepting standards based on spatial information systems and using them in decision support process are necessary. A particular question in the process of creating any database is related to copyrights. Thematic layers in gis systems are prepared by various institutions responsible for collecting or processing them, like voivodeship centers of land surveying and cartography or by expert units. These data are accessible for the needs of a crisis management system, but there are always rules how and who can use them. This means that such information is not accessible today to general public nor to all units in the crisis management system.

st. bryg. dr in¿. Bogdan Kosowski prorektor.rn@sgsp.edu.pl www.sgsp.edu.pl tel. (022) 561 76 50 mgr Aleksander Kotulecki kotulecki@katowice.uw.gov.pl www.katowice.uw.gov.pl/czk/ tel. (032) 207 79 13

Rys. 1.

Bogdan Kosowski, Aleksander Kotulecki