W leningradzkiej bibliotece publicznej im. M. Sałtykowa-Szczedrina są od pew nego czasu prowadzone prace nad przygotowaniem przewodnika po bibliografiach obcych z zakresu historii powszechnej. Pierw szy tom (wydanie zaplanow ane n ą rok 1961) obejm ie bibliografie dotyczące historii Europy i Ameryki, drugi Azji i Afryki. Zawartość przewodnika o układzie w ew nętrznym chronologiczno-geogra- ficznym zostanie uzupełniona informacjami dotyczącymi czasopism zagranicznych, stale prowadzących działy bibliograficzne.
*
W styczniu 1Θ59 powstało now e towarzystw o naukowe: International S ociety for the H istory of Ideas. Towarzystwo zorganizowane z inicjatyw y czasopisma „Journal of the History of Ideas” staw ia sobie za cel popieranie badań naukowych w zakre sie historii idei oraz rozw ijanie współpracy pomiędzy poszczególnym i dy- scyplinalmi historycznym i, jak historia filozofii, historia literatury i sztuki, historia nauk, historia m yśli politycznej i religii. Przewodniczącym Towarzystwa jest Hans K o h n.
Od kilku lat nie ukazujące się w łoskie czasopismo historyczne „Studi M edievali” zostanie wkrótce wznowione. Będzie ono w ydaw ane dwa razy do roku pod auspi cjam i Centro Italiano di S tu di S u ll’A lto M edioevo; tytuł czasopisma będzie odtąd brzm iał „Nuovi Studi M edievali”.
*
W zw iązku z X I M iędzynarodowym Kongresem Nauk Historycznych w dniach 17 i 18 sierpnia 1960 r. odbędzie się w Sztokholm ie I Międzynarodowa Konferencja Historyków Gospodarczych. Dyskutowane tam będą dw a zagadnienia: 1) Industria lizacja jako czynnik rozwoju ekonomicznego od roku 11700·, oraz 2) Studia porów nawcze nad w ielką w łasnością ziem ską w okresie od końca w ieków średnich.
*
W związku ze 150-tą rocznicą wybuchu powstania antyfrancuskiego w Tyrolu obradowała w Innsbrucku w dniach od 9 do 12 września 1959 r. V Konferencja hi storyków austriackich. Podczas obrad wygłoszono m. in. następujące referaty: H. R o s s 1e r : Das Jahr 1809 in europäischer Sicht, H. H a n t s c h : Das Jahr 1809 in d er österreichischen Geschichte, oraz F. H ü t e r : Das Jahr 1809 in der T iroler G eschichte; ponadto w ygłoszono szereg referatów w sekcjach. Rocznicy powstania tyrolskiego poświęcono także specjalny zeszyt czasopisma „Tiroler H eim at”, a w serii „An der Etsch und im Gebirge” (t. XVIII), H. K r a m e r w ydał pracę pt.
Rund u m die Erhebung Tirols im Jahre 1809. PRZEGLĄD HISTO R Y CZN Y
W styczniow ym -lutow ym zeszycie (t. CCXXIII) „Revue Historique” profesor Sorbony Marcel R e i n h a r d zamieszcza obszerne w spom nienie o zm arłym n ie dawno w ybitnym historyku francuskim Georges Leíebvre (Un historien de X X e siè cle: Georges L efebvre, s. 1—12).
Colloque H istorique, Philologique et Juridique zorganizowane przez Fondation Charles Plisnier odbyło się 28 і 29 listopada 1959 w Liège. Spośród w ielu w ygłoszo nych komunikatów ciekaw e były zwłaszcza niektóre dotyczące historii regionalnej: H. R o u s s e l , Q uleques poèm es sur la victoire de Fontenoy; P. B l o n d e a u , Traits peu connus de la vie picarde au cours de l’histoire; L. T r è n o r d, La notion de „naturalité" en Flandre au d ébu t du X V IIIe siècle; J. V a n C r o m b r u g g e , Des m ots e t des réalités: W allon e t W allonie, Flam and et Flandre, Belge et Belgique.
W A ix-en-Provence odbyło się dn. 27 lutego 1960 piąte kolokwium historyczne pt. Socialism e e t Religion. W ygłoszono następujące referaty: J. V i d a l e n c , Les techniques de propagande des Saint-Sim oniens; P. L e u i l l i o t , Socialism e et re li gion en A lsace dans la prem ière m oitié du X I X siè cle: le docteu r Pierre Curie; P. G u i r a 1, N otes sur l’an ticléricalism e des Saint-Sim oniens; J. B. D u r o s e l l e . Les F ouriérîstes catholiques; J. D r o z , V ictor-A im é H uber un socialiste con servateur e t p rotestan t du m ilieu du X I X siècle; M e s l i a n d , Socialism e et R eligion : C ontri
bution à l’étude de l’an ticléricalism e à P ertuis de 1871 à 1914; R. R é m o n d , L ’opinion catholique e t le Front Populaire.
LX X X V Kongres towarzystw naukowych Francji odbył się 8—12 kwietnia I960 w Chambéry i w Annecy. Program kongresu objął: 1) historię dróg, trans portu i ceł w średniow ieczu i w okresie renesansu, 2) historię nowożytną i w spół czesną Sabaudii i Delfinatu.
Kolejna konferencja Société Jean Bodin pour l’histoire com parative des in stitu tions odbędzie się 27—30 października 1960 w Tuluzie. Tematem obrad będzie hi storia porównawcza rządów monokratycznych.
Z okazji setnej rocznicy w ypadków lat 1(859— 1860 Com ité français des sciences h istoriques organizuje 6, 7 і 8 października 1960 „francusko-włoskie dni historii”.
W dniach 1—5 czerwca 1960 uniw ersytet w L ille obchodzić będzie 400 rocznicę sw ego istnienia.
W dniach od 14 do 19 grudnia 1959 odbyła się w B erlinie m iędzynarodowa kon ferencja z udziałem historyków niem ieckich i radzieckich poświęcona problemom im perializm u niem ieckiego i drugiej w ojny św iatow ej. Adres pow italny КС SED zam ieszczony został w zesz. 1 t. VIII (1960) „Zeitschrift für G eschichtsw issenschaft” (s. 5—6).
W związku ze 150 rocznicą w alk w yzw oleńczych i ogłoszenia niepodległości w krajach Am eryki Łacińskiej odbędzie się w Quito w sierpniu br. pierw szy w dzie jach Ekwadoru kongres historyczny. W trakcie przygotowań do obchodów 150-lecia niepodległości rozpisano konkurs na temat: „Rewolucja w Quito 10 lipca 1890 roku —
jei przebieg' i znaczenie”. Także w Caracas (Wenezuela) w związku z obchodami 150-lecia w alk narodowo-wyzwoleńczych odbędzie się w lipcu br. I Kongres H i storyczny.
Wykopaliska francuskie w Klaros.
D ziesiąta kampania w ykopaliskow a w Klaros pod kierunkiem prof. Louis R o- b e r t a odbyła się w sierpniu i w rześniu 1959 r. przy udziale tych sam ych w spół pracow ników co w łatach poprzednich — Jeanne R o b e r t ; prof. Roland M a r t i n i architekt Pierre B o n n a r d . Podobnie jak dawniej przeprowadzono liczne son daże aż do poziomu w ody w pewnej odległości od św iątyni, ażeby się upewnić, że nie było innych budynków na terenie poświęconego lasu. Rozszerzono zasięg oczysz czania terenu w okół św iątyni Apollona, aby znaleźć ew entualnie dalsze bloki mar muru i odsłonić widok. Na płd. wsch. odnaleziono now y kapitel dorycki. Na płn. zachodzie na tyłach małej św iątyni jońskiej nie znaleziono nic. W związku z opra cow yw aniem graficznym bębnów kolumn, odwrócono blok architrawu 11 -tonowego noszącego im ię Hadriana jako ofiarodawcy. Tytulatura wskazuje, że dedykacja nie może pochodzić sprzed grudnia ,1136 r., a w ięc z ostatnich lat jego panowania. Szcze gólnie intensyw ne prace w ykopaliskow e prowadzono w okół w ielkiego ołtarza Apollona i Dionyzosa bogów połączonych, ale z oddzielną płytą kultową. Rozszerzno znacznie przejście m iędzy św iątynią i ołtarzem. W łaśnie teren w pobliżu ołtarza przyniósł odkrycie o w yjątkow ym znaczeniu. W kierunku na północ od w ielkiego ołtarza, trochę w ysun ięty w przód w znosił się drugi, o w iele mniejszy, ołtarz. Jest on dość oddalony od małej św iątyni jońskiej — którą prowadzący wykopaliska uważali za poświęconą bogini Artem idzie Klaria — ale znajduje się na wprost niej i może pozostawać tylko w związku z tą świątynią. Ze strony północnej tego ołtarza znaleziono posąg Kory (bez głowy) w ielkości naturalnej, bardzo archaiczny. Dolna część ciała jest cylindaryczna, jedna ręka opuszczona w zdłż ciała, druga spoczywa na piersi, wąską talię otacza pas. W ystępują tu w ielkie podobieństwa z Koré z A uxerre z muzeum w Luwrze. Posąg, ołtarz i przez to samo mała św iątynia są identyfikow ane przez napis biegnący na lew ym boku posągu: „Timonax, syn Theodorosa, pośw ięcił m nie Artem idzie, której był pierwszym kapłanem (to prôtou ireusas)”. Znaleziska te m ają ogromne znacze n ie dla dziejów religii nie tylko Klaros, głów nie ze w zględu na to, że posąg sięga chro nologicznie nieomal że hymnu homeryckiego. Tuż obok tego ołtarza, stoi jeden tuż koło drugiego sześć ołtarzy ze zw ykłego kam ienia z późnymi napisami: dwa są poświęcone Posejdonow i Them eliouchos i bogini M iletu A rtem idzie Pythie. Wśród inskrypcji zn a leziono jeszcze: dekret z III w. z bardzo banalnym formularzem, ale na cześć oficera Ptolem eusza (zapewne Euergetesa) — co świadczy, inaczej niż dotąd przyjmowano, o okupowaniu przez Lagidów Kolophonu, tak samo jak Lebedos, Efezu i według zdania kierow nictw a w ykopalisk także Teos — resztki dekretów azylu, listę d ele gacji Chios do wyroczni z II w. n.e. i m ałe fragm enty podobnych list z Chios, Laodikei, Lykos, Akmonii, Amasii, Sagalassos i Philippopołis. Zespół kontynuować też badania na terytorium Kolophonu i Teos, obok którego, w e w si Heeke, pełnej antycznych bloków, dopatruje się dawnego Charax. Z podstaw y obram owania studni tam że odłączono do muzeum w Sm yrnie ciem noniebieski blok m armurowy z piękną
dekoracją rytą z IV w. (walka Greka i dwóch Amazonek) analogiczne do stel z Chios i Beocji. Przeprowadzono też szereg prac epigraficznych w muzeach Stam bułu i Sm yrny oraz na stanowiskach archeologicznych.
L. R. *
Dnia 18 w rześnia 1959 roku zmarł w wieku lat 36 znany m ediew ista rumuński Barbu F. C â m p i n â, zastępca dyrektora Instytutu Historii Akadem ii Nauk RRL i profesor U niwersytetu w Bukareszcie.
Dnia 18 października 1959 zmarł w w ieku lat 49 historyk austriacki Walter N e m e t z . Zmarły był w ybitnym specjalistą w zakresie historii wojskowości, ko stium ologii i umundurowania.
Dnia 12 grudnia 1959 zmarł w wieku lat 77 historyk radziecki Konstanty W. S i ^v ko w. Zmarły interesow ał się głów nie historią gospodarki w iejskiej w Rosji w XVI—XVIII w.
Dnia 7 stycznia 1960 zmarł w w ieku lat 62 radziecki historyk-orientalista Bo rys Mikołaj ew icz Z á c h o d e r. Zmarły był autorem licznych prac poświęconych głów nie historii średniowiecznej bliskiego i dalekiego wschodu. Ostatnio kierował katedrą historii Iranu przy Instytucie Orientalistycznym AN ZSRR.
LIST DO REDAKCJI
W związku z recenzją P. W. M ajewskiego
W ostatnim czasie w „Kwartalniku Historii Kultury M aterialnej” t. VII nr 2 oraz w „Przeglądzie Historycznym ” t. L z. 4 ukazały się dw ie recenzje mgra W. M a j e w s k i e g o o mojej książce pt. „Wojsko Rzeczypospolitej w dobie Wojny Północnej (1700—1717)”. Rok wcześniej ukazała się recenzja z tejże pracy, napisana przez najlepszego dziś bodaj znawcę tego okresu prof, dra J. G i e r o w s k i e g o , opublikowana w „Studiach i M ateriałach do Historii W ojskowości” t. IV, W arsza wa 1958. Poniew aż nie ze w szystkim i poglądami jej autora m ogłem się zgodzić, a większość zarzutów prof. Gierowskiego powtarza mgr M ajewski, pozwalam sobie powołać się na moją odpowiedź prof. Gierowskiemu, ogłoszoną w tymże tomie „Studiów i M ateriałów”.
Obie recenzje mgra M ajewskiego w swojej ostatecznej konkluzji nie są zgodne. W recenzji opublikowanej w „Kwartalniku Historii Kultury M aterialnej” stwierdza on, że „w ydobyłem n iew ątpliw ie w iele interesującego m ateriału”, co chyba ma sw o ją wartość, w drugiej zaś ocenia pracę jako „raczej szkodliwą ze względu na słabe wykorzystanie literatury” itp. Wobec takiej niezgodności w wypowiedziach samego re cenzenta, oceniającego ostatecznie w drugiej recenzji moją pracę jako „szkodliwą ’, uważam tę ocenę za niesłuszną i w ysoce krzywdzącą, zwłaszcza wobec sądu prof. Gierowskiego nie odm awiającego bynajmniej mojej pracy wartości.
Jan W im m er
