[W dniach 16-20 maja 1960 odbył się w Wiedniu Drugi Międzynarodowy Kongres Muzeów Broni i Historii Wojskowości...]

K

R

O

N

I

K

A

W roku 1959 ukazał się pierwszy num er czasopism a „Studia Monastica. Commen- tarium ad rem monasticam historice investigandam ”, poświęconego dziejom zako­ nów. Pism o zainicjow ane zostało przez opactwo benedyktyńskie Montserrat (Bar­ celona), które też jest głów nym wydaw cą, przy w spółpracy licznych konw entów spoza Hiszpanii. Pierw szy numer zaw iera sporo m ateriałów dotyczących dziejów benedyktynów i cystersów.

U niw ersytet w Chicago rozpoczął w ydaw anie nowego czasopism a pt. „Com­ parative Studies in Society and History”. W pierwszym numerze zam ieszczono m. in. artykuły: E. S h і 1 s, The Intellectu als and the Pow ers: Som e P erspectives for Com ­ pa ra tive A n alysis; E. A. K r a c k e , The Changing Role of th e Chinese Intellectual: A n In trodu ctory N ote; E. S w i s h e r , Chinese In tellectu als u nder W estern Im pact: 183S—1900; J. R. S t r a y e r , The S ta te and Religion: G reece and Rom e, the W est Islam; R. C o u i b o r n , The S tate and Religion: Iran, India and China; L. K r a d e r , F eudalism and the Tatar P olicy of the M iddle Ages.

Ukazały sdę trzy zeszyty słow nika technik tkackich opracowywanego przez Centre International d ’Etude des T ex tiles Anciens. Słow nik w ydaw any jest w ję­ zyku francuskim, angielskim i w łoskim , w przygotowaniu są w ersje: niem iecka, hiszpańska, portugalska, szwedzka i rosyjska. Słow nik ten w yjaśniający rozmaite term iny techniczne dotyczące analizy tkaniny ma służyć pomocą w badaniach nad historią tkactwa. Projektowane są specjalne słow niki dotyczące haftu, gobeliniar­ stwa, drukowania tkanin, farbiarstwa, a także specjalne glossarium dawnych term i­ nów tkackich.

*

* *

W dniach 16—20 m aja 1960 odbył się w W iedniu Drugi M iędzynarodowy Kon­ gres Muzeów Broni i Historii W ojskowości. Na Kongres- przybyło 135 przedstaw i­ cieli 24 krajów, w tym w ielu czołowych historyków w ojskow ości i bronioznawców. Liczebność reprezentacji poszczególnych krajów przedstawiała się następująco: A ustria 24, B elgia 3, Czechosłowacja 2, Dania 6, Finlandia 1, Francja 2, Hiszpania 2, Holandia 3, Jugosław ia 6, Niem cy 21, Norwegia 4, Paragwaj 1, Polska 5, Portuga­ lia 2, Rumunia 2, Szw ecja 4, Szw ajcaria 7, Syjam 2, Turcja 3, USA 6, W ielka Bry­ tania 14, W łochy 10, Zjednoczona Republika Arabska 3, ZSRR 3. N ie w szystkie jednak kraje należące do Stowarzyszenia przysłały sw ych przedstaw icieli.

W skład delegacji polskiej w chodzili z ram ienia M inisterstw a Kultury i Sztuki: prof, dr Zbigniew B o c h e ń s k i (Muzeum Narodowe w Krakowie) i doc. hist, wojsk. U. J. dr Jan P a c h o ń s k i (Muzeum Historyczne m. Krakowa, który ponadto repre­ zentow ał Podkom isję Historii W ojskowości PA N i Sekcję Historii W ojskowości PTH w Krakowie), z ram ienia M iinsterstwa Obrony Narodowej : płk Kazimierz K o n i e c z ­ n y i ppłk Kazimierz S a t o r a (Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie), ponadto w charakterze nieoficjalnym uczestniczył p. Stefan P a j ą c z k o w s k i z tworzącego się oddziału historyczno-w ojskow egó Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Program Kongresu obejm ow ał na odcinku naukow ym dyskusję nad trzema

PRZEGLĄD HISTORYCZNY T om Ы — zeszyt 4

K R O N IK A

₇₇₉

p o d s t a w o w y m i zagadnieniam i: 1 ) ekspozycji, 2 ) konserw acji i 3 ) Międzynarodowego

Słow nika Określeń Technicznych.

1.„ Przedyskutowano ekspozycje Muzeum Wojska w Arsenale oraz trzech n a j - ■ w iększych zbrojowni Austrii: cesarskiej (stanowiącej dziś oddział Muzeum Sztuki w N eue Burg), m iejskiej (obecnie oddział Muzeum Historycznego m. Wiednia, które w związku z Kongresem przygotowało w ystaw ę m ilitarną „Gotyk-Rene- san s”) oraz słynnego Joanneum w Grazu, będącego krajowym arsenałem Styrii w XV—XVII w., w okresie wielokrotnych najazdów tureckich. Tu zbroiło się pospo­ lite ruszenie broniące Styrii, a kiedy już niebezpieczeństwo minęło, stany styryjskie zachow ały arsenał w stanie niezm ienionym dla upam iętnienia sw ych zasług bojo­ wych; wartość tego arsenału, liczącego ok. 25.000 sztuk uzbrojenia z X V —XVII w., jest dla badań nad uzbrojeniem ogromna.

Trzy om awiane muzea w iedeńskie cechuje obszerny metraż, um ożliwiający w łaciw ą ekspozycję, tendencja w ym iany starego sprzętu na n ow y i wprowadzenia szeregu ulepszeń w zakresie klim atyzacji, ośw ietlenia itp.; przoduje pod tym w zglę­ dem Muzeum H istoryczne m. Wiednia, które w r. 19-59 dostało now y gmach.

Część uczestników Kongresu, która m iała polem możność w yjechać do Tyrolu (Innsbruck, Ambras) i Salzburga, mogła się przekonać, że i te ośrodki uczyniły duży w ysiłek dla unow ocześnienia sw ych ekspozycji.

2. Sprawom konserwacji poświęcono dwa plenarne posiedzenia. Omawiano kolejno konserwację: a) chorągwi, przy czym po referatach dr S e i t z a (Sztokholm), dr S c h n e i d e r a (Zürich), dr M a r t i n a (Strasbourg), płk N i e m i r o w a (Mo­ skwa), rozw inęła się interesująca dyskusja, w której osiągnięcia polskie om ówił ppłk S a t o r a (Warszawa); b) obrazów, z referatem art. m al. i konserwatora w ie ­ deńskiego H o r i n k a ; c) uzbrojenia, z referatam i Jam es M a n n a (Londyn) i M. G r a n e s a y a (N. York). W czasie dyskusji om ówił dr M ü l l e r straty ponie­ sione w czasie II w ojny przez berliński Zeughaus i zabiegi konserwacyjne dla ura­ towania części pozostałej, a płk K o n i e c z n y (Warszawa) zobrazował przy pomocy film u polskie osiągnięcia na odcinku konserwacji uzbrojenia; na ogół pracownie konserwacji broni w W arszawie i Krakowie nie ustępują odnośnie m etod zagranicz­ nym; d) dokum entów i makiet, referat pkt. mar. l k l . K u l e c h o w a (Leningrad). 3. Sprawę opracowania Międzynarodowego Słow nika Określeń Technicznych om ówił M. di C a r p e g n a (Rzym). Do w spółpracy w tym zakresie zgłosiło się w ielu specjalistów , przy czym i Polacy (ze w zględu na oryginalne cechy naszego uzbrojenia) będą tu m ieli w iele do powiedzenia.

Wśród w ydaw n ictw kongresowych przygotowano specjalnie na zjazd dwie pu­ blikacje om awiające Arsenał („Das H eeresgeschichtliche Museum in W ien”, Graz- K öln I960, s. 63 і 49 tabl.) i zbrojownię m iejską („Das W iener Bürgerliche Zeughaus”, w raz z katalogiem w ystaw y „Gotik und R enaissance”, Wien 1960, s. 50, tabl. 28).

N iezw ykle cenną pozycję stanowi w ydany przez Zarząd Stowarzyszenia Mu­ zeów Broni i Historii W ojskowości w Kopenhadze „Repertory of Museums of Arms and M ilitary History” (1960), w którym zestaw iono m uzea i instytucje należące do Stowarzyszenia, ich skład osobowy, budżet, zakres i liczebność zbiorów, działal­ ność w ydaw niczą itp.

U czestnicy Kongresu odw iedzili Schönbrunn, Akadem ię W ojskową w Wiener Neustadt oraz Kahlenberg. Stojący tu kościółek św. Józefa (pod opieką oo. zm ar­ twychw stańców ) jest ściśle zw iązany z odsieczą w iedeńską 1863 r. Znajduje się w nim kaplica Jana III oraz m iniaturowe muzeum, m ające uwypuklić udział Polski w w alce z Turkami w 1683 r. Ekspozycja jest jednak niezadawalająca, gdyż ani dość atrak­ cyjna, ani propagandowa. A przecież jest tu punkt przelotowy tysięcy w ycieczek

780

międzynarodowych. W ydaje się, że pow inien być opracowany nowy scenariusz a M inisterstwa: Kultury i Sztuki, Obrony Narodowej i Spraw Zagranicznych po­ w inny przeznaczyć pew ne kwoty dla postaw ienia tego m iniaturowego muzeum chw ały oręża polskiego na w łaściw ej stopie.

Jan Pachoński

*

* *

W Paryżu założono Société française d’histoire des h ôpitau x pod przewodnictwem Jean I m b e r t a , profesora Sorbony. N ow e towarzystw o naukowe staw ia sobie za zadanie ochronę zabudowań szpitalnych przedstawiających wartość zabytkową, ochronę zbiorów dokum entów dotyczących historii szpitali, m edycyny i farmacji, popieranie badań naukowych z tego zakresu.

W muzeum w Douai otwarto w początku 1960 r. w ystaw ę pt. Douai dans la Flandre de Charles Quint. W ystawa obejm uje w iele ciekawych dokum entów przecho­ w yw anych w muzeum, bibliotece i archiwum m iasta Douai.

W dniu 25 marca br. w związku z w izytą prem iera Zw. Radzieckiego N. S. Chruszczowa w e Francji, otwarto w Paryżu interesującą w ystaw ę dokumen­ tów obrazujących stosunki rosyjsko-francuskie od X I w ieku do czasów najnowszych. W ystaw ę zorganizowano w spólnym staraniem archiw ów francuskich i radzieckich.

Com m ission Internationale pour l’enseignem ent de l’histoire zorganizowała w czasie w akacji wielkanocnych 1960 konferencję poświęconą historii konsulatu i cesarstw a napoleońskiego. G łów ny referat w ygłosił Marcel D u n a n.

W dniu 23 kw ietnia 1960 r. w Sorbonie został w ygłoszony odczyt profesora U niwersytetu w Strasbourgu Philippe D o l i n g e r a : „Hanza w X V w .”, w którym referent spróbował dać syntezę dziejów tej organizacji, głów ny nacisk kładąc na formy działalności kupiectwa.

W dniu 19 i 20 m aja 1960 r. odbyła się w Paryżu sesja naukowa poświęcona dziejom i znaczeniu zastąpienia w okrętow nictwie żagli przez m aszynę parową. Zorganizowana przez A cadem ie de la M arine w Paryżu i C om ité de Docum entation H istorique de la Marine, przy udziale Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Marynarki w ypełniona była następującym i referatam i: A. R e u s s n e r : S ku tki poli­ tyczn e gospodarcze i społeczne zastosow an ia p a ry w żegludze; J. Р. В u s s o n : P ew ­ ne a sp e k ty dotyczące początków bu dow y sta tk ó w parow ych i ich żeglugi na p r z y ­ kładzie Rouen i La H avre 1816—1828 r.; P. Augustin N o r m a n d : Geneza śruby ok rę to w e j i p ie rw sz y okres je j zastosow ania 1836— 1843 r.; P. G i 11 e: P ie rw szy pancernik „La G loire”; Ch. D o l l f u s : P oczątki konstrukcji, m e ta lo w ej sta tk ó w ; Ph. S p r a t t : R ozw ój m aryn arki poru szan ej parą w A n glii 1820—1870 r.; В. G i l l e : K om panie żeglu gi p a ro w ej p rze d 1848 r.; L. G i r a r d , W ielkie kom panie m orskie za D rugiego C esarstw a; R. P a s q u i e r : H andel na zachodnim w y b rze żu A fry k i 1850— 1870 r.; Mme B r a b a n c e: W prow adzen ie żeglugi p a row ej na w odach i drogach Chili — pie rw sze kon sekw en cje gospodarcze; P. B o c h e : P oczątki żeglugi parow ej na drodze do Indii i ruch h andlow y na p rzesm yku Sueskim przed przekopaniem kanału; P. G u i r a l : Marsylia, i D aleki W schód po otw arciu K anału Sueskiego. Obrady zam knęli i podsumowali żyw ą dyskusję w ystępując w im ieniu 3 instytucji organizujących sesję Luis K a h n , André R e u s s n e r i M ichel M о 11 a t.