Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza w okresie od 10 listopada 1963 do 10 marca 1966

Maria Wosiek

Sprawozdanie z działalności

Towarzystwa Literackiego im.

Adama Mickiewicza w okresie od 10

listopada 1963 do 10 marca 1966

Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce

literatury polskiej 58/1, 307-311

IV.

K

R

O

N

I

K

A

SPRA W O ZD A N IE Z D ZIA ŁA LN O ŚC I

TO W ARZYSTW A LITERACK IEGO IM. A D A M A M ICKIEW ICZA W OKRESIE OD 10 L IST O PA D A 1963 DO 10 M ARCA 1966

U stęp u ją cy Zarząd G łów n y w składzie: p rezes — prof, dr J u lian K rzyżan ow ­ ski; w icep rezesi — prof, dr E ugeniusz S aw rym ow icz, doc. dr Edm und Jan k ow sk i; sek retarz — m gr A ndrzej K ozłow ski; skarbnik — dr S ta n isła w Św irko; czło n k o ­ w ie Z arządu — m gr M aria B okszczanin, m gr P a w e ł B agiński, p rof dr Jan Z y g ­ m unt Jak u b ow sk i, prof, dr Janina K u lczyck a-S alon i, prof, dr Z d zisław L ibera, prof, dr J u liu sz N o w a k -D łu żew sk i, doc. dr Jerzy P elc, dr S ta n isła w R utkow ski, m gr J a d ­ w ig a R u żyło-S tasiak ow a, mgr A licja Szlązakow a, m gr R yszard W ojciech ow sk i, prof, dr K azim ierz W yka; oraz K om isja R ew izyjn a w składzie: prof, dr Z ofia S zm y d to w a (przew odnicząca), prof, dr Jan D ürr-D urski, doc. dr M aria Straszew sk a, doc. dr S tefa n T reu gu tt — zo sta ły w yb ran e przez W alny Zjazd D eleg a tó w T ow a­ rzystw a 10 listop ad a 1963 w K atow icach.

D w u letn i okres k ad en cji Z arządu u p łyn ął w roku 1965. Z w ażn ych jednak w zg lęd ó w organ izacyjn ych uzgodniono z P A N p rzesu n ięcie W alnego Z jazdu na m arzec 1966.

W ok resie spraw ozdaw czym zarejestrow anych było w T o w a rzy stw ie 25 O d­ d ziałów w n astęp u jących m iastach: B iałystok , B ydgoszcz, C ieszyn, C zęstochow a, E lbląg (ten O ddział p o w sta ł w r. 1964), Gdańsk, Grudziądz, In ow rocław , K atow ice, K ielce, K oszalin, K raków , L ublin, Łódź, O lsztyn, Opole, Poznań, P rzem yśl, R ze­ szów , S ied lce, Szczecin, Toruń, W arszaw a, W rocław , Z ielona Góra.

O dbyło się w tym czasie 90 posiedzeń P rezyd iu m Zarządu, 1 zebranie p le­ narne. K om isja R ew izyjn a zebrała się 16 czerw ca 1965.

D ziałaln ość T ow arzystw a k ontrolow ana b y ła d w u k rotn ie przez w ła d ze fin a n ­ so w e P A N i raz przez k ontrolera D RN W arszaw a-Ś ród m ieście.

R ealizu jąc zarządzenia p okontrolne P A N , Zarząd G łów n y przeprow adził w 1965 r. ak cję uzu p ełn ian ia ew id en cji człon k ów T ow arzystw a oraz zastosow ał za ­ sadę rygorystyczn ego p rzestrzegania im iennego w yk azu opłacanych przez człon k ów składek.

W edług danych Zarządu G łów nego liczba członków T o w arzystw a w y n o si 820 osób.

W roku 1964 T ow arzystw o dysponow ało budżetem 130 000 zł pochodzącym z d otacji P A N , z czego na akcję odczytow ą w yd an o 99 000 (88 000 — odczyty, 11 000 — delegacje). P ozostałą su m ę w yd atk ow an o na uposażenia pracow n ik ów zatru d n ion ych w Z arządzie G łów n ym oraz na koszty ad m inistracyjne.

W roku 1965 dotacja P A N w y n o siła ty lk o 105 000 zł; n a akcję odczytow ą w y ­ dano 75 000 (62 000 — odczyty, 13 000 — delegacje). Sum ę 10 000 zł zarezerw ow ano na W alny Zjazd.

308

D otych czas T ow arzystw o otrzy m y w a ło w końcu roku od A kadem ii dodatkow e su b w en cje w w y so k o śc i 20 000— 30 000 zł; zm n iejszen ie d otacji w 1965 r. w y n o si około 50 000 zł, co sta n o w i w ła ś c iw ie Чз b u d żetu T ow arzystw a.

W ynika stąd k on ieczn ość p rzean alizow an ia form d zia ła ln o ści O ddziałów , gdyż przy rów n o m iern y m pod ziale budżetu m ięd zy 25 O d d ziałów m ak sym aln a ilo ść m ożliw ych do sfin a n so w a n ia o d czy tó w roczn ie w y n o si — 8, tym czasem , jak w ia ­ domo, n ajbardziej a k ty w n e O ddziały o rg a n izo w a ły d otych czas n iejed n ok rotn ie n a ­ w et ponad 30 odczytów . P rob lem ten p o w in ien stać się jed n ym z w a żn iejszy ch p rzed m iotów d y sk u sji W alnego Zjazdu.

P od ob n ie jak w latach u b iegłych , Zarząd G łó w n y n ie posiad ał w ła sn eg o lo ­ kalu i k o rzy sta ł z g o ścin n o ści i pom ocy In sty tu tu B ad ań L iterackich, za co p ra g ­ niem y w ty m m iejscu złożyć d yrek cji In sty tu tu serd eczn e p od zięk ow an ia.

W yrazy w d zięczn o ści n a leżą się z naszej stron y rów n ież w ład zom W ydziału I PA N , do których zw ra ca liśm y się n iejed n o k ro tn ie z różnym i p rob lem am i z w ią za ­ n ym i z d ziałaln ością T o w a rzy stw a i które zaw sze, w m iarę m ożności, starały się przyjść n am z pom ocą.

D ziałaln ość od czytow a poszczególn ych O ddziałów w zesta w ien iu liczbowym , przed staw ia się następująco:

O ddział 1963 1964 1965 B ia ły sto k 1 4 4 B ydgoszcz 3

₅

₉

K R O N I K A 3 0 9 T ow arzystw o było organizatorem n astęp u jących sesji nau k ow ych . W 1964 ro ­ ku: S e sja p ośw ięcon a literaturze X X -le c ia PRL; w program ie p rzew id zian o p re­ lek cje: R o z w ó j tw ó r c z o ś c i d r a m a t y c z n e j (S. W. B a l i c k i i A. G r o d z i c k i ) ;

P o w o j e n n a o d b u d o w a w a r s z t a t u p o lo n is ty c z n e g o (prof. dr J. K r z y ż a n o w s k i ) ; K u c z e m u z m i e r z a p o e z j a n a sz ej d o b y (prof, dr Cz. Z g o r z e l s k i ) ; L i t e r a t u r o ­ z n a w s t w o X X - l e c i a (prof. dr E. S a w r y m o w i c z ) ; K i e r u n k i p o e z j i X X - l e c i a

(dr A. L a m ) ; P r o z a p o ls k a w X X - l e c i u (H. B e r e z a ) . S esja ta, w różnych z e ­ staw ach p relek cyj, od b yła się w R zeszow ie (25—26 IV) oraz w P rzem yślu (13— 14 VI).

S esja p ośw ięcon a tw órczości S tefan a Ż erom skiego, zorganizow ana przez O d­ d ział T oruński (prelegenci: prof. dr К. G ó r s k i , Ste f a n Ż e r o m s k i a r o m a n t y z m

p o l s k i ; prof, dr A. H u t n i k i e w i c z , Ż e r o m s k i w c z o r a j i d z i ś ; prof. dr B. N a -

d o l s к i, Praca Ż e r o m s k ie g o n a d „W i a tr e m od morza") w B yd goszczy (28 X I), G rudziądzu (30 X ), In ow rocław iu (9 X II), T oruniu (11 X II) i W łocław k u (10 X II).

S e sja p ośw ięcon a tw órczości Ż erom skiego, zorganizow ana przez O ddział W ar­ sza w sk i (prelegenci: prof. dr J. Z. J a k u b o w s k i , Ż e r o m s k i i ż y w o t n e tr a d y c j e

p o ls k ie j p r o z y , prof. dr J. K u l c z y c k a - S a l o n i , W a r s z a w a w oczach Prusa i Ż e r o m s k i e g o ; prof. Z. L i b e r a , T w ó r c z o ś ć Ż e ro m s k ie g o w t r a d y c j i p o l o n i s t y c z ­ n e j ; H. M o r t k o w i c z - O l c z a k o w a , Z e r o m s k i- p i s a r z ; mg r J. K ą d z i e l a ,

G eneza „ S y z y f o w y c h prac") 29—30 października w W arszaw ie i p ow tórzona w O l­ szty n ie (14 X I) i R zeszow ie (20 X I).

Jed n od n iow e sesje p o św ięco n e S tefa n o w i Ż erom skiem u odbyły się rów n ież w C zęstoch ow ie (29 X ) i S iedlcach.

W 1965 roku: P o w tó rzen ie w Z ielonej G órze (19—20 III) se sji p o św ięco n ej li t e ­ raturze X X -le c ia . S esje z okazji setnej rocznicy urodzin S tefan a Ż erom skiego od b yły się w P oznaniu (27 III) i D ziałd ow ie (26 III). Poza ty m O ddział R zeszow sk i w sp ó ln ie z m iejsco w ą W yższą S zkołą P edagogiczną u rządził sesję: „Z trad ycji k u ltu raln ych R zeszow a i R zeszow szczyzn y”, a w Opolu o d b y ła się sesja p o św ię ­ cona tw ó rczo ści A dam a M ick iew icza, zw iązana z uroczystościam i o d słon ięcia p om ­ n ika p o ety w tym m ieście.

Ł ącznie w o k resie spraw ozdaw czym zorganizow ano 16 sesji n aukow ych. D an e liczb ow e za w a rte w ta b e li w yk azu ją p ew ien sp ad ek d ziałaln ości n iek tó ­ rych O ddziałów . D o tyczy to przede w szy stk im O ddziałów : S ied leck iego, In ow ro­ cła w sk ieg o i K oszaliń sk iego.

N a za w ieszen ie d ziałalności O ddziału S ied leck ieg o w p ły n ęło o d ejście do W ar­ szaw y w ie lo le tn ie g o prezesa, dra S tan isław a R u tk ow sk iego, oraz choroba jego n astęp cy, m gra Ign acego W ojew ódzkiego. Zarząd G łów ny w ielo k ro tn ie w y stęp o w a ł z in icja ty w a m i m ającym i na celu rea k ty w o w a n ie d ziałaln ości teg o O ddziału. O statnio starania zostały u w ień czon e p ew n ym rezu ltatem — 22 lu tego 1966 odbyło się w S ied lcach sp otk an ie Zarządu O ddziału z p rzed staw icielem Zarządu G łó w ­ nego, drem S ta n isła w em R u tk ow sk im ; jeżeli O ddziałow i uda się pokonać trudności lok alow e, n a leży o czek iw ać w najbliższym czasie w zn o w ien ia jego działalności, tym bardziej że prezes O ddziału W arszaw skiego, prof, dr Z d zisław L ibera, podjął się w im ien iu sw ego O ddziału roztoczenia sp ecjaln ej op iek i w p oczątk ow ym ok re­ sie d ziałaln ości rea k ty w o w a n eg o ośrodka.

W roku 1965 w z n o w ił działaność Oddział Szczeciński: w m arcu zaproszono na posied zen ie P rezyd iu m Z arządu G łów nego p rezesa O ddziału, dra W acław a D erej- czyka; w w y n ik u w sp ó ln ie przeprow adzonej d ysk u sji — 22 k w ietn ia od b yło się w a ln e zebranie O ddziału k on stytu u jące n ow y Zarząd, połączone z p relek cją doc. dra Jarosław a M aciejew sk iego z Poznania.

3 1 0 K R O N IK A

W osta tn im o k resie n aw iązan e z o sta ły p ierw sze k o n ta k ty zm ierzające do p o­ w o ła n ia dw óch n o w y ch O ddziałów — w P ab ian icach i R adom iu.

N a p len a rn y m zeb ran iu Z arządu G łów n ego T o w a rzy stw a w in n o się n atom iast rozw ażyć k w e stię d alszego istn ie n ia O ddziałów K o sza liń sk ieg o i Inow rocław sk iego.

Obok p o d sta w o w ej d z ia ła ln o ści T ow arzystw a, p o leg a ją cej n a organ izow an iu m o żliw ie regu larn ej a k cji od czy to w ej, Zarząd G łó w n y oraz poszczególn e O ddziały starały się sto so w a ć n o w e form y pracy. N a p ierw sze m iejsce w y su w a ją s ię w tej d zied zin ie se s je n a u k o w e, k tó re c ie sz y ły się zaw sze dużym zain teresow an iem zarów no w śród czło n k ó w T ow a rzy stw a ja k i m iejsco w eg o sp o łeczeń stw a oraz sta­ w a ły się okazją do n a w ią za n ia n o w y ch i z a cie śn ien ia d aw n ych k on tak tów z in n ym i in sty tu cja m i, z reg u ły w sp ó łp ra cu ją cy m i w organ izow an iu sesji.

P rzyk ład em sto so w a n ia n ow ych form d ziałaln ości m ogą b yć tak że ciek aw e w y c ie c z k i organ izow an e przez O ddział W arszaw sk i — do O pinogóry i „Szlakiem Ż erom sk iego”, oraz urządzone przez ten O ddział w sp ó ln ie z K atedrą H isto rii L i­ teratu ry UW i B ib lio te k ą N arod ow ą — w ieczó r i w y sta w a p o św ięco n e p am ięci W acław a B orow ego, czy te ż sp otk an ie człon k ów O ddziału z D yrekcją M uzeum im . A dam a M ick iew icza, n a k tórym zapoznano się z p rob lem am i zbiorów literack ich M uzeum .

O ddział C zęsto ch o w sk i p row ad ził w dalszym ciągu S tu d iu m H u m an istyczn e oraz w y d a w a ł przy p om ocy m ecen a tu sp o łeczn eg o „K om unikaty N a u k o w e”, w k tó ­ rych p u b lik o w a n e są n a jciek a w sze od czyty w y g ło szo n e w O ddziale oraz inne arty k u ły n a tem a ty reg io n a ln e i ogóln e, p isan e w w ię k sz o śc i przez członków m iejsco w eg o O ddziału.

P o n iew a ż program S tu d iu m H u m an istyczn ego przekracza ram y S ta tu tu T o­ w a rzy stw a , P rezyd iu m Z arządu k ilk a k ro tn ie d y sk u to w a ło ten problem i o stateczn e jego ro zw ią za n ie o d ło ży ło do p len arn ego zeb ran ia n ow ego Z arządu G łów nego.

O ddział R zeszo w sk i w p ro w a d ził „p olon istyczn e sp o tk a n ia ” przy czarnej k aw ie, w czasie k tórych m ie jsc o w i p releg en ci n iejed n o k ro tn ie w y stę p o w a li b ezp łatn ie.

A m b icją T o w a rzy stw a w om a w ia n y m o k resie b yło in icjo w a n ie n o w y ch oraz p od trzym yw an ie już n a w ią za n y ch k o n tak tów z in n y m i in sty tu cja m i n au k ow ym i i sp ołeczn ym i.

Ś w ia d czą o tym choćby w y m ie n io n e sesje n au k ow e, z regu ły organizow ane przy w sp ó łp ra cy m iejsco w y ch w y ższy ch uczeln i, m iejsk ich lu b w o jew ó d zk ich Rad N arodow ych, ośrodków m etod yczn ych czy b ib lio tek pu b liczn ych .

O ddziały T o w a rzy stw a a k ty w n ie u czestn iczy ły rów nież w im prezach organ izo­ w an ych przez in n e in sty tu cje. D la p rzykładu m ożna tu p rzytoczyć w łą czen ie się Z arządu O ddziału G rudziądzkiego do prac O góln om iejsk iego K om itetu O bchodów 900-lecia G rudziądza, w sp ó łp ra cę O ddziału C ieszyń sk iego z P o lsk im Z w iązk iem K u ltu ra ln o -O św ia to w y m w C zech osłow acji i W ojew ód zk im O środkiem K u ltu ra l­ n o -O św ia to w y m , O d d ziału S zczeciń sk iego ze S zczeciń sk im T ow arzystw em K ultury, a tak że w sp ó łp ra cę O ddziału O lszty ń sk ieg o z O środkiem M etodycznym , p rzyn oszą­ cą od w ie lu la t św ie tn e rezu ltaty.

O ddziały d ziałające w m iastach p osiad ających w y ż sz e u czeln ie — n a ogół p racują w śc isły m zw ią zk u z ich K atedram i H isto rii L iteratu ry P olsk iej.

P ra k ty k o w a n e jest ró w n ież w T o w a rzy stw ie n a w ią zy w a n ie k on tak tów m iędzy p o szczeg ó ln y m i O ddziałam i, p o leg a ją ce g łó w n ie n a opiece, ja k ą roztaczają O ddziały pracu jące w oparciu o k ated ry u n iw ersy teck ie nad są sied n im i O ddziałam i w m ia­ stach p o w ia to w y ch , np. w sp ó łd zia ła n ie O ddziałów : G dańskiego z E lb ląsk im , T o ­ ru ń sk iego z G rudziądzkim , oraz m ecen at O ddziału K rak ow sk iego nad p oczyn a­ niam i p la c ó w e k T o w a rzy stw a w R zeszo w ie i P rzem yślu .

K R O N IK A 3 1 1

W roku 1965 u k a za ły się n ak ład em PIW tom y 5 i 6 „B ib liotek i T ow arzystw a L iterack iego im ien ia A dam a M ick iew icza ”: J. P e l c , Jan K o c h a n o w s k i w t r a d y c ji

l i t e r a t u r y p o ls k ie j (od X V I do p o ł o w y X V I I I w.), I. M a c i e j e w s k a , L e o p o ld Sta ff. L w o w s k i o k r e s tw ó rc z o śc i. W 1966 n akładem „O ssolineum ” w y d a n o tom 7

tejże serii: W. S ł o d k o w s k i , „ S y z y f o w e p r a c e ” S te f a n a Ż e ro m s k ie g o . S tu d i u m

m onograficzne.

N ależy przy om aw ian iu d ziałaln ości w yd aw n iczej T ow arzystw a p od k reślić fakt, że n ie posiada ono dotychczas w ła sn ej p u li papierow ej an i fu n d u szów p rzeznaczo­ nych na ten cel. U zn ając jed n ak ak cję w ydaw niczą, obok odczytow ej, za jed en z zasadniczych k ieru n k ó w d ziałaln ości — Zarząd G łó w n y zam ierza rozpocząć w P A N starania o p rzyd ział papieru oraz u w zględ n ien ie tej sp raw y w b u d żecie T o w arzystw a na rok 1967.

T ow arzystw o L itera ck ie im . A dam a M ickiew icza jest, w raz z K om isją H isto ­ rycznoliteracką P A N , w sp ó łw y d a w cą d w u m iesięczn ik a „R uch L itera c k i”, a w raz z M in isterstw em O św ia ty — d w u m iesięczn ik a „ P olon istyk a”. C złon k ow ie T o w a ­ rzy stw a u tracili n a to m ia st w 1965 r. praw o do rabatu przy zakupie „P am iętn ik a L itera ck ieg o ” — m im o k ilk ak rotn ych in terw en cji n ie u d ało się Z arządow i uzyskać zm iany tej decyzji.

O ceniając o g ó ln ie w y n ik i d ziałaln ości T ow arzystw a w ok resie spraw ozdaw czym , n a leży jeszcze raz p od k reślić sygn alizow an ą już w yżej n ierów n om iern ość pracy p oszczególn ych O ddziałów .

Rok 1966 je s t rokiem obchodów 1000-lecia P a ń stw a P olsk iego, T ow arzystw o L iterack ie im . A d am a M ick iew icza p ragnie w łą czy ć się do tej akcji, ob ejm ującej sw ym zasięgiem w sz y stk ie n iem al in sty tu cje sp ołeczn e i w ie le n au k ow ych . Z w ró­ cono się w ięc do O ddziałów zw iązan ych z ośrodkam i u n iw ersy teck im i z prośbą o zgłaszan ie tem a tó w i p releg en tó w do „ m ilen ijn ego” cy k lu odczytów , p o św ięco ­ n ych roli p oszczególn ych ok resów literatury w dziejach k u ltu ry p o lsk iej. Oprócz ak cji tej przew idziano rów nież zorganizow anie w b ieżącym roku se s ji i odczytów zw iązan ych z 50 rocznicą śm ierci H enryka Sien k iew icza.

W yd aje się, że te dw a w ie lk ie cyk le tem a ty czn e b ęd ą p rzew ażać w pracy T o w arzystw a w n ajb liższym ok resie i określą g łó w n y k ieru n ek pracy n ow ego Z a ­ rządu G łów nego.

M aria W osiek

SPRA W O ZD AN IE Z W ALNEGO ZJAZD U

TO W A RZYSTW A LITERACK IEGO IM. A D A M A M ICKIEW ICZA (G dańsk— B ędom in, 29— 31 m arca 1966)

W alne Zjazdy T ow arzystw a L iterackiego im . A dam a M ick iew icza m ają w P o l­ sce L udow ej ju ż w ie lo le tn ią trad ycję. Zgodnie z p rzyjętym statu tem od b yw ają się one co dw a lata, ostatnio m iały m iejsce w Opolu (27—29 X 1961) i w K atow icach (8— 10 X II 1963). O rganizatorem tegorocznego Zjazdu b y ł G dański O ddział T ow a­ rzystw a w p orozum ieniu z Zarządem G łów nym oraz przy w sp ó łp ra cy M iejsk iego O ddziału Z w iązk u N a u czy cielstw a P olsk iego w G dańsku. K o m iteto w i organiza­ cyjn em u p rzew od n iczył prof, dr A. B u k o w sk i — k ierow n ik K atedry H istorii L ite ­ ratury W SP w G dańsku, członkam i zaś byli: doc. dr K. M ężyński, dr U. W iniar­ ska (zastępcy p rzew odniczącego), dr E. K otarsk i (sekretarz), m gr R. J efim o w