AKADEMIA WOJSK LĄDOWYCH. imienia generała Tadeusza Kościuszki WYDZIAŁ NAUK O BEZPIECZEŃSTWIE PROGRAM STUDIÓW. Studia pierwszego stopnia stacjonarne

(1)

AKADEMIA WOJSK LĄDOWYCH imienia generała Tadeusza Kościuszki

WYDZIAŁ NAUK O BEZPIECZEŃSTWIE

PROGRAM STUDIÓW

Studia pierwszego stopnia stacjonarne

Kierunek studiów: INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA Profil praktyczny

WROCŁAW

2019

(2)

1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROWADZONYCH STUDIÓW 1.1. Podstawowe informacje dla kierunku studiów

W okresie luty-maj 2019 r. w Akademii Wojsk Lądowych opracowano program studiów na rok akademicki 2019/2020 spełniający wymagania formalne wynikające z przepisów prawa. Omawiany dokument dotyczy kierunku Inżynieria bezpieczeństwa i jest zgodny z opisem:

1) nazwa kierunku studiów: Inżynieria bezpieczeństwa;

2) poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia;

3) profil kształcenia: praktyczny 4) forma studiów: stacjonarne

5) tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta: inżynier;

6) czas trwania studiów: 7 semestrów;

7) ogólna liczba godzin bezpośrednich: 2442 -2456;

8) Liczba punktów ECTS konieczna dla uzyskania kwalifikacji (tytułu zawodowe- go): 210;

9) zasady rekrutacji: o przyjęcie na studia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa mo- gą ubiegać się absolwenci szkół ponadgimnazjalnych posiadający świadectwo dojrza- łości, a także spełniający wymagania określone w uchwale Senatu dotyczącej warun- ków i trybu rekrutacji. Postępowanie rekrutacyjne na studia ma charakter konkursowy, w którym podstawę przyjęcia, z uwzględnieniem limitów miejsc, stanowią wyniki egzaminu maturalnego.

Podstawą opracowania programu studiów były następujące akty prawne oraz dokumenty normatywne:

1) ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. 2018 poz.1668 z późn. zm.);

2) ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1669 z późn. zm.);

3) ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (t.j. Dz. U.

z 2018 r. poz. 2153 z późn. zm.);

4) rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r.

w sprawie studiów (Dz.U. z 2018 r., poz. 1861);

(3)

5) rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 listopada 2018 r.

w sprawie charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6-8 Polskiej Ramy Kwalifikacji (Dz. U. z 2018 r., poz. 2218);

6) rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r.

w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (Dz. U.

z 2018 r., poz. 1818);

7) uchwała nr 13/II/2018 Senatu Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki z dnia 22 lutego 2018 roku w sprawie przyjęcia Strategii rozwoju Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki do 2022 roku;

8) uchwała nr 70/XII/2018 Senatu Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki z dnia 13 grudnia 2018 r. w sprawie ustalenia wytycznych do tworzenia programów studiów (cywilnych) pierwszego i drugiego stopnia o profilu praktycznym w Akademii Wojsk Lądowych, rozpoczynających się od roku akademickiego 2019/2020;

9) uchwała Nr 13/IV/2019 Senatu Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki z dnia 24 kwietnia 2019 r. w sprawie określenia efektów uczenia się na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa na studiach pierwszego stopnia o profilu praktycznym, prowadzonych na Wydziale Nauk o Bezpieczeństwie;

10) uchwała nr 21/2019 Rady Wydziału Nauk o Bezpieczeństwie Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki z dnia 15 kwietnia 2019 r. w sprawie uchwalenia planu studiów i programu kształcenia studiów I stopnia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa edycji 2019 w specjalnościach: inżynieria bezpieczeństwa technicznego oraz bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni.

Inżynieria bezpieczeństwa składa się z następujących części:

1) ogólna charakterystyka prowadzonych studiów, 2) opis zakładanych efektów uczenia się,

3) opis programu studiów,

4) warunki prowadzenia studiów;

5) wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia.

Szczegółowy opis poszczególnych części stanowi zasadniczy element niniejszego opracowania i stanowi o kompleksowym, spójnym i zgodnym z wymogami formalnymi ujęciu programu kształcenia w Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki. Specyfiką studiów pierwszego stopnia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa

(4)

jest ich utechnicznienie, a zagadnienia poruszane w trakcie studiów pierwszego stopnia kompleksowo odnoszą się do koncepcji i sposobów przeciwdziałania zagrożeniom w sferze szeroko pojętej inżynierii bezpieczeństwa. Inżynieria bezpieczeństwa, będąca praktycznym kierunkiem studiów, należy do obszaru nauk technicznych, zawiera w sobie połączenie podejść teoretycznych i praktycznych, pozwalających na kompleksowe ujęcie zmieniających się zagrożeń.

1.2. Założenia generalne w zakresie kształcenia na kierunku

Głównym celem kształcenia studentów na studiach pierwszego stopnia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa prowadzonego w Wydziale Nauk o Bezpieczeństwie jest przekazanie absolwentom nowoczesnej i utylitarnej wiedzy teoretycznej oraz stworzenie warunków do opanowania umiejętności praktycznych umożliwiających późniejsze podję- cie pracy w instytucjach i firmach związanych z realizacją zagadnień inżynierii bezpie- czeństwa.

Celem dydaktycznym procesu kształcenia dla kierunku studiów jest osiągnięcie przez absolwenta umiejętności organizowania pracy, w tym organizowania i prowadzenia działań ratowniczych oraz działań zapobiegających i ograniczających wypadki, awarie i choroby zawodowe. Absolwent powinien umieć projektować i monitorować stan i warunki bezpieczeństwa. Powinien umieć wykonywać analizy bezpieczeństwa i ryzyka, kontrolować przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa, kontrolować warunki pracy i standardy bezpieczeństwa, prowadzić badania okoliczności awarii i wypadków, prowa- dzić szkolenia, pełnić funkcje organizatorskie w zakresie zarządzania bezpieczeństwem oraz prowadzić dokumentację związaną z szeroko rozumianym bezpieczeństwem.

Wiedza i umiejętności zdobywane podczas studiów obejmują przede wszystkim dorobek naukowy dyscyplin fundamentalnych dla kierunku Inżynieria bezpieczeństwa.

Przedmiotem zainteresowań badawczych kierunku jest bezpieczeństwo systemów i instytucji oraz system relacji i powiązań, jaki występuje w związku z dążeniem do osiągania określonych stanów bezpieczeństwa w zbiorowości oraz jednostki. Kierunek studiów In- żynieria bezpieczeństwa należy do dziedziny i dyscypliny w zakresie nauk inżynieryjno- technicznych i nauk społecznych. Przygotowuje specjalistów na potrzeby nowoczesnego przemysłu oraz do pracy w instytucjach zajmujących się szeroko rozumianym bezpieczeń- stwem. Kształcenie na kierunku obejmuje przyswajanie treści związanych z: inżynierią bezpieczeństwa technicznego oraz bezpieczeństwem w cyberprzestrzeni. Obejmuje kom-

(5)

pleksowo szereg przedmiotów pozwalających na zdobycie wiedzy oraz praktycznych umiejętności w ww. specjalnościach.

Zgodnie z misją oraz strategią rozwoju Akademii Wojsk Lądowych imienia genera- ła Tadeusza Kościuszki do 2022 roku, zakłada się kształcenie na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa: na wysokim poziomie, ukierunkowane na umiejętności praktyczne i w wymiarze międzynarodowym, przy wykorzystaniu i implementacji do procesu kształ- cenia wiedzy wybitnych naukowców oraz najlepszych rozwiązań z innych uczelni z kraju i z zagranicy, jednocześnie kładąc nacisk na kształtowanie postaw etyczno-moralnych i patriotycznych studentów.

Wysoki poziom kształcenia powinien wynikać z wdrożenia i realizacji systemu zapewnienia jakości kształcenia, opartego na procedurach:

1) tworzenia i realizowania treści kształcenia;

2) doboru kadry dydaktycznej i obsady zajęć;

3) motywowania do dobrej nauki i pracy;

4) kontrolowania i rozwijania jakości dydaktyki.

Dbanie o jakość w działalności badawczo-dydaktycznej zakłada indywidualne po- dejście każdego nauczyciela akademickiego oparte na dążeniu do doskonałości warsztato- wej, a także działania kompleksowe w ramach stosowanego w Akademii systemu zapewniania jakości kształcenia i wdrożenia wymogów w zakresie Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Kształcenie ukierunkowane na umiejętności praktyczne oznacza:

1) nasycenie treści kształcenia aktualną problematyką społeczno-gospodarczą;

2) stosowanie w kształceniu metod pracy zawierających elementy ćwiczeń, treningów i projektów oraz analiz studiów przypadków;

3) stwarzanie możliwości odbywania praktyk zawodowych;

4) udział w procesie dydaktycznym wykładowców z dużym doświadczeniem zawodowym.

Międzynarodowy wymiar kształcenia wiąże się z:

1) możliwością realizacji części studiów oraz praktyk lub staży za granicą w ramach programu ERASMUS+ i innych wymian studenckich;

2) prowadzeniem wybranych zajęć i/lub przedmiotów w języku angielskim;

3) stwarzaniem warunków do nauki języków obcych;

4) organizowaniem zajęć prowadzonych przez wykładowców zagranicznych.

(6)

Przyjęcie takich założeń w kształceniu na kierunku oznacza utrzymanie wysokiego poziomu wymagalności w procesie dydaktycznym i stanowi wartość nadrzędną, nie tylko w nauce, kształceniu, ale również w całym postępowaniu wobec otoczenia.

W postępowaniu każdego pracownika oznacza to respektowanie zasad etycznych i reguł środowiskowych w dążeniu do poszukiwania prawdy naukowej i w kształceniu studentów.

Wymienione i nakreślone zasady kształcenia stanowią istotne elementy misji i strategii rozwoju Akademii w odniesieniu do procesu dydaktycznego. Do podstawowych celów kształcenia w ramach kierunku Inżynieria bezpieczeństwa należy zatem zaliczyć przygotowanie do samodzielnego formułowania i rozwiązywania problemów technicznych w poszczególnych obszarach funkcjonalnych organizacji i w odniesieniu do organizacji jako całości oraz do sprawowania w niej czynności kierowniczych, zarówno na szczeblach naczelnych kierownictwa, jak i na pośrednich i niższych. Podstawę w tym względzie two- rzy poznanie istoty, prawidłowości i problemów powstawania, funkcjonowania, prze- kształcania, rozwoju i współdziałania różnych organizacji – przedsiębiorstw, instytucji publicznych i struktur bezpieczeństwa państwa.

Realizowane na Wydziale Nauk o Bezpieczeństwie studia pierwszego stopnia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa w specjalności „Inżynieria bezpieczeństwa technicznego” przeznaczone są dla przyszłych pracowników i funkcjonariuszy jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz pracowników przemysłu. Głównym celem kształcenia w tej spe- cjalności na kierunku studiów jest przekazanie nowoczesnej wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych niezbędnych absolwentom do właściwej realizacji obowiąz- ków zawodowych na różnych stanowiskach związanej z funkcjonowaniem systemu bez- pieczeństwa i ochrony ludności, którego głównym celem jest ratowanie oraz ochrona ży- cia, zdrowia i mienia przed zagrożeniami.

Realizowane na Wydziale Nauk o Bezpieczeństwie studia pierwszego stopnia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa w specjalności „Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni”

przeznaczone są dla specjalistów zatrudnionych w różnorodnych organizacjach. Głównym celem kształcenia w tej specjalności jest przekazanie oraz uzyskanie przez absolwentów podstaw teoretycznych oraz umiejętności praktycznych, które przede wszystkim dotyczą istoty, prawidłowości oraz problemów związanych z funkcjonowaniem instytucji publicznych oraz struktur bezpieczeństwa wewnętrznego państwa cyberprzestrzeni. Posiadając podstawą wiedzę z zagadnień technicznych absolwent będzie rozumiał istotę bezpieczeń- stwa indywidualnego oraz organizacji w środowisku wirtualnym. Wiedza z zakresu wy-

(7)

branych dziedzin nauk technicznych oraz zadań i zasad funkcjonowania organów kierowa- nia państwem oraz administracji rządowej - pomoże w zrozumieniu i usytuowaniu w strukturze władzy organów i podmiotów odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo.

Specjalność ta wychodzi naprzeciw oczekiwaniom pracodawców oraz służb związanych z bezpieczeństwem państwa w aspekcie zapoznania się z podstawami bezpieczeństwa w środowisku cyberprzestrzeni.

Całość efektów uczenia się jest zdefiniowana przez program kształcenia, który zawiera opis założonych efektów uczenia się oraz opis procesu kształcenia prowadzącego do osiągnięcia tych efektów. Po wprowadzeniu Polskiej Ram Kwalifikacji dyplom ukoń- czenia studiów wyższych będzie potwierdzał uzyskane w tym procesie kształcenia kwalifikacje, czyli zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.

Kształcenie studentów na studiach pierwszego stopnia kierunku Inżynieria bezpie- czeństwa prowadzonego w Wydziale Nauk o Bezpieczeństwie jest zgodnie z przyjętą misją Uczelni kształtowaniem światłych i odpowiedzialnych obywateli naszej ojczyzny, specjalistów w zakresie problematyki ochrony ludności w stanach zagrożenia, polityki i opieki społecznej, a także współpracy z instytucjami resortu obrony narodowej w zakresie pomocy społecznej ludności w czasie klęsk żywiołowych.

Podkreślić należy, że kierunek Inżynieria bezpieczeństwa znalazł swoje ważne miejsce w strategii Uczelni. Po pierwsze – jest to kierunek, który odpowiada aktualnym potrzebom rynku i może cieszyć się dużym zainteresowaniem kandydatów, a po drugie – na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa została wykorzystana duża część potencjału nauczycieli akademickich zatrudnionych w Akademii Wojsk Lądowych. Szczególne znaczenie dla rozwoju Uczelni w zakresie Inżynierii bezpieczeństwa ma fakt, że część kadry zaliczanej do minimum kierunku posiada doświadczenie w zakresie bezpieczeństwa, ale z zauważalnym technicznym ukierunkowaniem. Ta podbudowa praktyczna kierunku wpłynęła na wysoką rangę, jaką nadano kierunkowi w strategii Uczelni.

Studia pierwszego stopnia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa są studiami zawodowymi. Na specjalności inżynieria bezpieczeństwa technicznego studia te dostarcza- ją wiedzy teoretycznej i praktycznych umiejętności niezbędnych do wykonywania pracy zawodowej, a w tym umiejętność projektowania, budowy, eksploatacji obiektów technicznych tak, aby zminimalizować generowane przez te obiekty zagrożenie dla otoczenia (lu- dzi, środowiska naturalnego i dóbr cywilizacji). W ten sposób wykształcony absolwent przygotowany jest do pracy w zespołach interdyscyplinarnych zajmujących się problema-

(8)

tyką rozwiązywania zagadnień związanych z: oceną ryzyka technicznego (tj. skojarzenia stopnia następstw zdarzeń i prawdopodobieństwa ich wystąpienia), identyfikacji progno- zowania zagrożeń, bezpieczeństwa w obiektach o złożonej strukturze, projektowaniem, wdrażaniem i eksploatacją układów bezpieczeństwa, konstruowania bezpiecznych środków technicznych zapewniających unikanie, wykrywanie i eliminowanie zagrożeń oraz ograni- czanie szkód.

Dodatkowym elementem jest możliwość osiągania niektórych efektów uczenia się bezpośrednio w środowisku kształtującym współczesne bezpieczeństwo, w ramach praktyk zawodowych czy wykonywanej pracy.

Absolwent studiów pierwszego stopnia powinien znać język obcy na poziomie bie- głości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego. Powinien być przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. Po ukończeniu studiów uzyska tytuł zawodowy inżyniera.

Studia przeznaczone są również dla osób, które zawodowo zajmują się albo mogą zetknąć z różnego rodzaju sytuacjami (stanami) kryzysowymi. Dotyczy to głównie żołnie- rzy zawodowych (podoficerów, szeregowych zawodowych) pragnących zdobywać wy- kształcenie i podnosić swoje kwalifikacje, żołnierzy rezerwy, pracowników administracji publicznej (rządowej i samorządowej) oraz pracowników różnego rodzaju służb publicznych (Policji, Straży Miejskiej, Straży Granicznej itp.).

2. OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ 2.1. Efekty uczenia się uwzględnione w opisie kierunku

Przygotowany opis efektów uczenia się dla kierunku Inżynieria bezpieczeństwa jest zgodny z następującymi deskryptorami:

1) uniwersalnymi charakterystykami poziomów w PRK – załącznik do ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (t.j. Dz. U. z 2018 r.

poz. 2153 z późn. zm.);

2) charakterystykami drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6-8 Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach systemu szkolnictwa wyższego i nauki po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 – załącznik do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się dla

(9)

kwalifikacji na poziomach 6-8 Polskiej Ramy Kwalifikacji (Dz. U. z 2018 r., poz. 2218).

Dla przedstawienia deskryptorów przyjęto konwencję opisu efektów uczenia się wprowadzoną w Rozporządzeniu z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego:

a) K1_W01_IB_P – kierunkowy efekt uczenia się dla studiów pierwszego stopnia, w zakresie wiedzy, nr 1, dla kierunku Inżynieria bezpieczeństwa, profil praktyczny;

b) dla kierunku studiów wykorzystano tabelę z nazwą zawierającą poziom kształcenia (studia pierwszego stopnia) i profil kształcenia (praktyczny).

Opracowane deskryptory przedstawione zostały w tabelach i matrycach, dla poziomu studiów i profilu kształcenia, które pozwalają na wyjaśnienie ich relacji w układzie: obszar kształcenia – kierunek studiów – plan studiów.

2.2. Ogólny opis efektów uczenia się

Studia pierwszego stopnia przeznaczone są dla absolwentów szkół średnich zaintere- sowanych pozyskaniem wiedzy z zakresu inżynierii bezpieczeństwa. Studenci, którzy zrealizują program studiów otrzymają dyplom inżyniera. Praktyczne i techniczne podejście ma na celu rozwijanie potencjału niezbędnego do podjęcia dalszej nauki na studiach magisterskich w obszarze nauk technicznych oraz prowadzenia badań naukowych i analiz w instytucjach zajmujących się procesami bezpieczeństwa. Absolwent studiów zawodowych otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera z inżynierii bezpieczeństwa, w specjalności Inżynieria bezpieczeństwa technicznego lub Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni.

Zakładane cele kształcenia oraz kompetencje ogólne i specyficzne, które uzyskają absolwenci, odnoszą się do wiedzy, umiejętności i postaw, w tym umiejętności stosowania w praktyce zdobytej wiedzy, dokonywania ocen i formułowania sądów, komunikowania się z otoczeniem, kontynuacji kształcenia.

Absolwent specjalności inżynieria bezpieczeństwa technicznego powinien posiadać wiedzę w zakresie:

 ogólnym, nauk technicznych oraz specjalistyczną z obszaru bezpieczeństwa maszyn, konstrukcji, urządzeń i instalacji technicznych;

 zasad prawnych oraz procedur bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego w skali globalnej, regionalnej, narodowej i lokalnej;

 odnoszącym się do istoty bezpieczeństwa oraz jego uwarunkowań;

(10)

 zasad funkcjonowania podmiotów bezpieczeństwa.

Absolwent specjalności inżynieria bezpieczeństwa technicznego powinien posiadać umiejętności w zakresie:

 wykorzystania ogólnej wiedzy interdyscyplinarnej z nauk technicznych w pracy zawodowej i życiu z zachowaniem zasad etycznych;

 umiejętności organizowania pracy, w tym organizowania i prowadzenia działań ratowniczych oraz działań zapobiegających i ograniczających wypadki, awarie i choroby zawodowe;

 projektowania i monitorowania stanu i warunków bezpieczeństwa;

 organizowania i prowadzenia akcji ratowniczych;

 wykonywania analiz bezpieczeństwa i ryzyka;

 kontrolowania i przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa;

 kontrolowania warunków pracy i standardów bezpieczeństwa;

 prowadzenia badań okoliczności awarii i wypadków;

 pełnienia funkcji organizatorskich w zakresie zarządzania bezpieczeństwem;

 analizy i stosowania zasad prawnych oraz procedur bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego;

 gromadzenia, przetwarzania oraz udostępniania informacji z wykorzystaniem nowoczesnych technologii;

 rozwiązywania problemów zawodowych;

 skutecznego działania w grupie (zespole), m.in.: komunikowania się, negocjowania, motywowania;

 oceny wpływu i skutków działań własnych i otaczającego go środowiska;

 podejmowania racjonalnych decyzji z zarządzania i dowodzenia, opartych na ocenie zagrożeń, niepewności i ryzyka;

 posługiwania się językiem specjalistycznym niezbędnym do wykonywania zawodu;

 posługiwania się językiem angielskim na poziomie B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, w tym terminologii z inżynierii bezpieczeństwa.

Absolwent specjalności „Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni” posiada wiedzę doty- czącą funkcjonowania nowoczesnych systemów telekomunikacyjnych oraz informatycz- nych. Powinien być przygotowany do pracy na stanowiskach specjalistycznych i kierowniczych na różnych szczeblach zarządzania w strukturach IT odpowiedzialnych za szeroko rozumiane bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Oferta programowa zbudowana jest

(11)

w sposób uwzględniający zagadnienia bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni w wielu obszarach, w tym w podmiotach gospodarczych oraz jednostkach organizacyjnych zajmujących się problematyką bezpieczeństwa, między innymi w przedsiębiorstwach. Wiedza i umiejętności w zakresie organizacji systemu bezpieczeństwa IT, umożliwi absolwentowi podjęcie pracy na wybranych stanowiskach w formacjach mundurowych oraz w służbach państwowych związanych z bezpieczeństwem. Praktyki dla studentów przewidują zdoby- wanie wiedzy nie tylko teoretycznej, lecz także wynikającej z doświadczeń instytucji zhie- rarchizowanych oraz przemysłu.

Absolwent specjalności bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni powinien posiadać wiedzę w zakresie:

 ogólnym, nauk technicznych oraz specjalistyczną z obszaru bezpieczeństwa IT;

 zasad prawnych oraz procedur bezpieczeństwa i zarządzania IT w skali narodowej oraz lokalnej;

 odnoszącym się do istoty bezpieczeństwa oraz jego uwarunkowań;

 zasad funkcjonowania podmiotów bezpieczeństwa.

Absolwent specjalności bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni powinien posiadać umiejętności w zakresie:

 wykorzystania ogólnej wiedzy interdyscyplinarnej z nauk technicznych w pracy zawodowej i życiu z zachowaniem zasad etycznych;

 umiejętności organizowania pracy, w tym organizowania i prowadzenia działań zapobiegających i ograniczających skutkom zagrożeń w świecie wirtualnym;

 projektowania i monitorowania stanu i warunków bezpieczeństwa;

 organizowania i usuwania awarii technicznych;

 wykonywania analiz bezpieczeństwa i ryzyka;

 kontrolowania i przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa;

 kontrolowania warunków pracy i standardów bezpieczeństwa;

 prowadzenia badań okoliczności awarii i wypadków;

 pełnienia funkcji organizatorskich w zakresie zarządzania bezpieczeństwem IT;

 analizy i stosowania zasad prawnych oraz procedur bezpieczeństwa IT;

 gromadzenia, przetwarzania oraz udostępniania informacji z wykorzystaniem nowoczesnych technologii;

 rozwiązywania problemów zawodowych;

(12)

 skutecznego działania w grupie (zespole), m.in.: komunikowania się, negocjowania, motywowania;

 oceny wpływu i skutków działań własnych i otaczającego go środowiska;

 podejmowania racjonalnych decyzji opartych na ocenie zagrożeń, niepewności i ryzyka;

 posługiwania się językiem specjalistycznym niezbędnym do wykonywania zawodu;

 posługiwania się językiem angielskim na poziomie B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, w tym terminologii z inżynierii bezpieczeństwa.

Absolwent studiów powinien charakteryzować się pozytywnie ukształtowanymi postawami oraz cechami osobowo-zawodowymi w zakresie:

a) samoświadomości;

b) samoregulacji;

c) motywacji;

d) umiejętności społecznych;

e) empatii;

f) bystrości umysłu (spostrzegawczości);

g) zdolności adaptacyjnych;

h) umiejętności analitycznych;

i) przywództwa;

j) prawości.

Absolwenci będą prezentować szeroką wiedzę oraz wysoką kulturę osobistą, a w tym: opanują zdolności i umiejętności oceny zmieniającej się sytuacji politycznej i ekonomicznej, racjonalnego reagowania na destabilizujący wpływ czynników zewnętrz- nych oraz przystosowywania się do nowych warunków środowiska polityczno-ekonomicznym.

Absolwenci będą dysponować nowoczesną wiedzą i podstawami teoretycznymi z ogólnych zagadnień bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego, opartymi na podstawach nauk ścisłych oraz społecznych, dotyczących:

 znajomości teoretycznych podstaw współczesnych systemów bezpieczeństwa, ich techniki i technologii oraz głównych dziedzin praktycznych zastosowań oraz perspek- tywicznych tendencji rozwojowych;

 zasad i metodologii projektowania, budowy, wdrażania i użytkowania współczesnych systemów bezpieczeństwa w różnych dziedzinach życia społecznego, a także gospodarczo-ekonomicznego;

(13)

 dalszego samokształcenia i permanentnego doskonalenia w nowoczesnych dziedzinach naukowych i dyscyplinach praktycznych związanych z inżynierią bezpieczeństwa;

 umiejętności wykorzystania w pracy zawodowej procedur związanych z procesem decyzyjnym realizowanym przez organy zarządzania kryzysowego w zakresie bezpie- czeństwa technicznego.

Opracowane kierunkowe efekty uczenia się obejmują tabelę odniesień efektów kierunkowych i specjalnościowych do uniwersalnych charakterystyk poziomów w PRK i charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się (Tab. 1).

(14)

2.3. Szczegółowe efekty uczenia się dla kierunku

Dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych w dyscyplinach naukowych: inżynieria lądowa i transport, inżynieria chemiczna, informatyka techniczna i telekomunikacja oraz w dziedzinach nauki medyczne, nauki humanistyczne i społeczne.

Tab. 1. Tabela odniesień efektów kierunkowych i specjalnościowych do uniwersalnych charakterystyk poziomów w PRK i charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się.

Symbol

Efekty uczenia się dla kierunku studiów:

Inżynieria bezpieczeństwa

Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku studiów Inżynieria bezpieczeństwa absolwent:

Odniesienie do uniwersalnych charakterystyk poziomów w PRK

i charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się

WIEDZA K1_W01_IB_P

ma wiedzę w zakresie: metod matematycznych, chemii, fizyki, mechaniki, elektroniki oraz informatyki w obszarze zastosowań inżynierskich

P6U_W P6S_WG K1_W02_IB_P ma wiedzę w zakresie technik graficznych służących do

ilustrowania i projektowania rozwiązań inżynierskich P6S_WG K1_W03_IB_P ma wiedzę w zakresie metrologii i normalizacji

w zastosowaniach inżynierskich P6S_WG

K1_W04_IB_P ma wiedzę w zakresie ryzykownych procesów i operacji

technologicznych P6S_WG_KI

K1_W05_IB_P ma wiedzę w zakresie metod optymalizacji procesów i

operacji P6S_W

K1_W06_IB_P

ma podbudowaną wiedzę w zakresie bezpiecznego funkcjonowania i użytkowania urządzeń, maszyn, instalacji oraz obiektów technicznych

P6S_WG_KI

K1_W07_IB_P

ma wiedzę w zakresie cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych ze szczególnym uwzględnie-

niem bezpieczeństwa eksploatacji P6S_WG_KI

K1_W08_IB_P

ma wiedzę w zakresie zagrożeń związanego ze skalą (laboratoryjną, techniczną, przemysłową) procesów lub operacji

P6S_WG_KI

K1_W09_IB_P

ma podbudowaną wiedzę w zakresie technik komunika- cji oraz procedur związanych z realizacją ryzykownych procesów i operacji

P6U_W P6S_WG K1_W10_IB_P ma wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy P6S_WG K1_W11_IB_P ma wiedzę w zakresie budowy i zasad stosowania środ-

ków bezpieczeństwa i ochrony P6S_WG

K1_W12_IB_P ma wiedzę w zakresie organizacji i funkcjonowania sys-

temów bezpieczeństwa oraz zarządzania kryzysowego P6U_W K1_W13_IB_P

ma wiedzę w zakresie prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz prawa własności przemysłowej;

potrafi korzystać z zasobów informacji patentowej

P6S_WK K1_W14_IB_P ma podstawową wiedzę w zakresie zjawisk ekono-

micznych i procesów gospodarczych P6S_WK

(15)

Symbol

K1_W15_IB_P

ma podstawową wiedzę w zakresie obowiązującego prawa dotyczącego działalności inżynierskiej, w tym także przedsiębiorczości indywidualnej

P6S_WK_KI K1_W16_IB_P ma podstawową wiedzę w zakresie zarządzania,

w tym zarządzania jakością P6S_WK

K1_W17_IB_P

ma podstawową wiedzę w zakresie psychologicz- nych i socjologicznych aspektów działalności inży- nierskiej

P6U_W UMIEJĘTNOŚCI

K1_U01_IB_P

posiada umiejętność zastosowania opisu matema- tycznego do wyjaśnienia zjawisk i procesów zwią- zanych z bezpieczeństwem technicznym

P6S_UW

K1_U02_IB_P

posiada umiejętność czytania i wykonywania ry- sunków technicznych oraz schematów instalacji i obiektów w zakresie inżynierii bezpieczeństwa

P6S_UW K1_U03_IB_P posiada umiejętność abstrakcyjnego rozumienia

problemów technicznych P6S_UW_KI_1

K1_U04_IB_P

potrafi dokonać analizy funkcjonowania urządzenia, maszyny lub obiektu technicznego oraz określić ich wpływ na bezpieczeństwo użytkowników i środo- wiska

P6S_UW_KI_2 P6S_UW_KI_3

K1_U05_IB_P

potrafi dobrać rodzaj urządzenia, określić jego pa- rametry techniczne oraz zaprojektować zmiany w konstrukcji urządzenia, maszyny, instalacji przemy- słowej lub obiektu technicznego w celu bezpiecznej i wydajnej realizacji praktycznego zadania inżynier- skiego

P6S_UW_KI_3 P6S_UW_KI_4

K1_U06_IB_P

posiada umiejętność wyboru metod optymalizacji procesów i operacji w celu poprawienia bezpieczeń- stwa

P6S_UW_KI_2 P6S_UW_KI_4

K1_U07_IB_P

posiada umiejętność identyfikacji i formułowania specyfikacji zadań inżynierskich o charakterze praktycznym związanych z bezpieczeństwem technicznym

P6U_U P6S_UW_KI_2 P6S_UW_KI_3 K1_U08_IB_P

ma doświadczenie w korzystaniu z norm i standar- dów związanych z działalnością inżynierską w zakresie inżynierii bezpieczeństwa

P6S_UW P6S_UW_KI_5 P6S_UW_KI_6 K1_U09_IB_P

potrafi zastosować odpowiednie techniki komunika- cji oraz procedury dotyczące ryzykownych proce- sów i operacji

P6U_U P6S_UW_KI_5 K1_U10_IB_P

potrafi dokonać pomiarów, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski w zakresie praktycznych zadań inżynierskich

P6S_UW_KI_1 P6S_UW_KI_2

(16)

Symbol

K1_U11_IB_P

potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym symulacje komputerowe w zakresie prostych zadań inżynierskich

P6S_UW P6S_UW_KI_1 K1_U12_IB_P

potrafi przeprowadzić analizę oraz rozwiązać zadania inżynierskie w aspekcie pozatechnicznym, w tym społecznym, ekonomicznym i prawnym

P6U_U P6S_UW_KI_2 P6S_UW_KI_3 K1_U13_IB_P

potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz dobrać środki ochrony w celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy

P6S_UO P6S_UW_KI_4 P6S_UW_KI_6 K1_U14_IB_P

potrafi przygotować w języku polskim i języku obcym, dobrze udokumentowane opracowanie zadań

inżynierskich w zakresie inżynierii bezpieczeństwa P6S_UW K1_U15_IB_P

potrafi przygotować i przedstawić w języku polskim i języku obcym prezentację ustną w zakresie inży- nierii bezpieczeństwa

P6S_UW P6S_UK

K1_U16_IB_P

ma umiejętności językowe w zakresie inżynierii bezpieczeństwa zgodne z wymaganiami określony- mi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego

P6S_UK

K1_U17_IB_P

potrafi pracować (realizować zadania inżynierskie) indywidualnie oraz w grupie, przyjmując w niej różne role - posiada umiejętność planowania i organizacji,

P6S_UK P6S_UO

K1_U18_IB_P

ma doświadczenie związane z rozwiązywaniem praktycznych zadań inżynierskich, zdobyte w śro- dowisku zajmującym się zawodowo działalnością inżynierską w zakresie inżynierii bezpieczeństwa

P6S_UW_KI_2 P6S_UW_KI_3 P6S_UW_KI_5 P6S_UW_KI_6 K1_U19_IB_P

ma umiejętność samokształcenia się oraz określania kierunku dalszego rozwoju naukowego i zawodowego

P6U_U P6S_UU KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K1_K01_IB_P potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy,

uwzględniając aspekty bezpieczeństwa P6S_KK P6S_KO

K1_K02_IB_P

rozumie potrzebę komunikowania się ze społeczeń- stwem w zakresie technicznych i pozatechnicznych aspektów działalności inżynierskiej; podejmuje jed- nocześnie starania, aby przekazać takie informacje i opinie w sposób powszechnie zrozumiały

P6U_K

K1_K03_IB_P rozumie koncepcje stałego uczenia się i podnosze-

nia kwalifikacji zarówno swoich jak i podwładnych P6S_KR K1_K04_IB_P

posiada kompetencję w zakresie przeprowadzenia instruktaży stanowiskowych i szkoleń dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy P6S_KR

(17)

Symbol

K1_K05_IB_P ma świadomość społecznej roli absolwenta kierun-

ku inżynieria bezpieczeństwa P6S_KR

K1_K06_IB_P

ma świadomość wpływu działalności inżynierskiej, związanej z ryzykownymi procesami i operacjami technologicznymi na środowisko naturalne

P6U_K

K1_K07_IB_P

ma świadomość wielopłaszczyznowego charakteru działalności inżynierskiej zarówno w przemyśle jak i w instytucjach zajmujących się zapewnianiem bezpieczeństwa

P6S_KR

2.4. Współzależność efektów uczenia się

Opracowane deskryptory przedstawiono w trzech różnych zestawieniach, które pozwalają na wyjaśnienie współzależności efektów uczenia się w układzie: obszar kształ- cenia – kierunek studiów – plan studiów.

Przestawiona tabela nr 1 jest zbiorem deskryptorów kierunku studiów Inżynieria bezpieczeństwa przyjętych przez Senat Uczelni. Analiza tabeli wskazuje, że wszystkie efekty kierunkowe mają swoje odzwierciedlenie w efektach obszarowych. Analiza tabeli nr 2 – pokrycia efektów obszarowych przez efekty kierunkowe – wskazuje, że wszystkie efekty obszarowe dla kierunku studiów są odzwierciedlone w efektach kierunkowych.

Tym samym nie zachodzi zjawisko braku pokrycia dla efektów obszarowych. W związku z faktem pokrycia wszystkich efektów obszarowych w zakresie nauk technicznych, w tym także efektów powiązanych z kompetencjami inżynierskimi, można stwierdzić, że program spełnia wymagania niezbędne do nadawania tytułu zawodowego inżyniera.

Ważnym elementem projektowania programu kształcenia jest określenie relacji:

efekt obszarowy – efekt kierunkowy – efekt kierunkowy dla przedmiotu kształcenia. Za- leżność tą odzwierciedlona jest w kartach przedmiotu. Tym samym nastąpiło powiązanie efektów obszarowych i kierunkowych z przedmiotami kształcenia. Dzięki odniesieniu efektów uczenia się kierunkowych dla przedmiotu do efektów uczenia się dla obszaru kształcenia, do których przyporządkowano program kształcenia Inżynierii bezpieczeństwa, możliwe będzie przypisanie efektów uczenia się zdefiniowanych dla przedmiotów do efek-

(18)

tów uczenia się zdefiniowanych dla programu (które z założenia muszą odnosić się do efektów obszarowych).

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów program studiów zawiera grupę przedmiotów z obszarów nauk humanistycznych i nauk społecznych, za które student uzyskuje 23 punkty ECTS.

Tezę tę potwierdza matryca kierunkowych efektów uczenia się opracowana dla przedmiotów dla planu studiów. Realizacja przedmiotów pozwoli na osiągnięcie założo- nych kierunkowych efektów uczenia się. Przedstawiona zależność nie określa jednak peł- nej współzależności efektów uczenia się programu kształcenia. Niezbędne jest, bowiem przeniesienie efektów kierunkowych na efekty przedmiotowe i wyjaśnienie tej współza- leżności.

Efekty uczenia się przewidziane dla przedmiotów są ujęte w Akademii Wojsk Lądowych w opracowanych dla poszczególnych przedmiotów ich kartach przedmiotów.

Dopiero pozytywna realizacja kształcenia, potwierdzona zdaniem przewidzianych w kartach przedmiotów zaliczeń i egzaminów, powiązanych z efektami kształcenia przewidzianych dla danego przedmiotu, oznacza pozytywną weryfikację programu kształcenia.

Ważne jest także, że przyjęta procedura pozwoliła na stwierdzenie już w początko- wej fazie prac, że wszystkie efekty obszarowe mają odpowiedniki w proponowanym zestawie przedmiotów. Nie stwierdzono także, że któryś z efektów obszarowych jest pokrywany w nadmiernym stopniu.

(19)

3. PROGRAM STUDIÓW

3.1. Schemat zarządzania kierunkiem i programem studiów

Efektywna realizacja procesu kształcenia w uczelni wyższej wymaga zarządzania kierunkiem studiów i programem studiów na tym kierunku. Wszystkie podmioty uczestni- czące w procesie kształcenia powinny znać strukturę procesu decyzyjnego i rozumieć wynikające z tego współzależności. Szczególna ranga programu studiów dla realizacji kształcenia wymaga doprecyzowania stosowanych w tym procesie procedur i relacji.

Podmiotami zarządzającymi procesem kształcenia na kierunku Inżynieria bezpieczeństwa są:

1. Rektor-Komendant Akademii Wojsk Lądowych - organ jednoosobowy Uczelni, o kompetencji i zakresie odpowiedzialności regulowanych Statutem Akademii Wojsk Lądowych.

2. Dziekan Wydziału Nauk o Bezpieczeństwie – organ jednoosobowy Wydziału, o kompetencji i zakresie odpowiedzialności regulowanych Statutem Akademii Wojsk Lądo- wych.

Te dwa podmioty w procesie zarządzania kształceniem na kierunku korzystają z pomocy organów kolegialnych, Senatu i Wydziału. Uprawnienia tych organów są regulowane zapisami Statutu Akademii Wojsk Lądowych.

Zarządzanie procesem kształcenia jest bardzo złożone i wymaga współpracy podmiotów zarządzających z innymi uczestnikami procesu, szczególnie z Prorektorem ds. dydaktycznych, kierownikami katedr i kierownikami komórek pionu dydaktycznego pełniących funkcje wykonawcze – Oddziału Koordynacji Kształcenia i Szkolenia oraz Zespołu Jakości Kształcenia. Współzależność działania tych podmiotów jest oczywista i odpowiada często współzależności wzajemnej, gdy podejmowane decyzje muszą uwzględniać wskazówki i działania wszystkich podmiotów. Jednak najczęściej jest to współzależność sumująca, gdyż od efektów pracy poszczególnych podmiotów zależy wynik całego procesu.

Sposób zarządzania programem studiów określają następujące dokumenty:

1. Regulamin Studiów Akademii Wojsk Lądowych.

2. Zarządzenia - rozkazy Rektora-Komendanta - w sprawie: organizacji roku akademickiego; prowadzenia procesu dydaktycznego itp.

3. Zarządzenia Dziekana Wydziału Nauk o Bezpieczeństwie w sprawie: realizacji przed- miotów wybieralnych; zasad składania i oceny projektów inżynierskich (egzaminu

(20)

dyplomowego); zasad realizacji obowiązku odbywania dyżurów organizacyjnych oraz konsultacji przez pracowników wydziału; opracowywania, gromadzenia i udostępniania przewodników i kart przedmiotów; realizacji projektów inżynierskich ; realizacji zajęć w obiektach uczelni itp. Ponadto powołania opiekuna kierunku studiów; powołania opiekunów poszczególnych roczników oraz określenia obowiązków i kompetencji w tym zakresie; zaliczenia warunkowego semestru z deficytem punktów ECTS, itp.

4. Wewnętrzne procedury organizacyjne i kontrolne. Są one efektem pracy zarówno organów kolegialnych i jednoosobowych, jak i rozwiązań wewnętrznych innych podmiotów. Są to uchwały Senatu i Rady Wydziału, procedury i harmonogramy wynikające z wdrożonych i obowiązujących przepisów i zarządzeń.

Celem systemu zarządzania programem studiów jest zapewnienie sprawności i skuteczności organizacji procesu dydaktycznego. System zarządzania programem studiów obejmuje następujące etapy działań:

1) planowanie i organizację procesu dydaktycznego,

2) realizację zajęć dydaktycznych oraz działań związanych ze wsparciem dydaktyki oraz weryfikacją osiągnięcia efektów uczenia się,

3) kontrolę realizacji zadań związanych z procesem dydaktycznym.

Planowanie i organizacja zajęć dydaktycznych odbywa się na podstawie zawartych w planach studiów założeń programu studiów w zakresie: przedmiotów/zajęć, ich roz- mieszczenia w semestrach, rygoru zaliczenia, liczby godzin poszczególnych form i metod dydaktycznych wynikających z punktów ECTS. Zajęcia dydaktyczne na studiach stacjonarnych planowane są od poniedziałku do piątku. Dopuszcza się jednak organizowanie zajęć charakterze ogólnouczelnianym oraz wybieralnym poza ogólnym schematem planowania, dzięki czemu możliwe jest zapewnienie większej różnorodności i dostępności pro- ponowanych zajęć. Elastyczność organizacji zajęć dotyczy ponadto form i metod dydaktycznych wspierających tradycyjne kształcenie i obejmuje konsultacje oraz opiekę dydak- tyczną.

Realizacja zajęć jest wysoce zestandaryzowana. Rok akademicki w Akademii jest podzielony na dwa semestry. Zajęcia w każdym semestrze trwają po 15 tygodni. Harmo- nogram roku akademickiego przewiduje 1 tydzień przerwy międzysemestralnej. Dzienny wymiar zajęć wynosi od 4-8 godzin. Zajęcia odbywają się w cyklach dwugodzinnych.

Zajęcia przedzielają 10–minutowe przerwy. Zajęcia odbywają się zgodnie z harmonogra- mem zajęć tak, by udokumentowana była realizacja całego programu studiów.

(21)

Realizacja zajęć dydaktycznych organizowanych w formie bezpośredniej w siedzibie Uczelni podlega bieżącej kontroli. Wewnętrzne procedury monitorowania realizacji zajęć zapewniają możliwość szybkiego reagowania na wszelkie niezgodności z przyjętymi pla- nami i służą doskonaleniu programu studiów, stanowiąc element wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia.

3.2. Opis programu studiów

Program kształcenia dla studiów pierwszego stopnia obejmuje ogółem 210 punktów ECTS możliwych do uzyskania w trakcie 7 semestrów (30 punktów ECTS w każdym semestrze) i realizowanych w formie studiów stacjonarnych. Plan studiów obejmuje całkowity nakład pracy słuchacza niezbędny do uzyskania wszystkich przyjętych efektów uczenia się, uwzględnia uczestnictwo w zajęciach wymagających bezpośredniego udziału studentów i nauczycieli akademickich oraz samodzielną pracę własną.

W ramach studiów 106 punktów ECTS, realizowane są w postaci zajęć wymagają- cych bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów, pozostałe punkty ECTS odzwierciedlają nakład samodzielnej pracy studentów niezbędny do uzyskania zakładanych efektów uczenia się.

Program studiów zawiera przedmioty kształcenia planowane w następujących grupach zajęć:

1. przedmioty kierunkowe, 2. przedmioty specjalistyczne, 3. wychowanie fizyczne, 4. projekt inżynierski,

5. lektorat języka obcego (nowożytnego);

6. praktyka zawodowa.

W programie studiów zawarte zostały zajęcia o charakterze praktycznym, umożli- wiające studentom rozwijanie umiejętności praktycznych oraz kompetencji społecznych.

Zajęcia o charakterze praktycznym obejmują formy dydaktyczne wymagające bezpośred- niego udziału nauczycieli akademickich i studentów (ćwiczenia, laboratoria, projekty, wychowanie fizyczne, lektoraty) oraz samodzielną pracę studenta związaną z realizacją praktyk oraz przygotowaniem do zajęć praktycznych.

(22)

Studenci zobowiązani są do odbycia szkolenia bibliotecznego w pierwszym miesią- cu nauki celem przygotowania do korzystania ze zbiorów i usług biblioteki AWL w wymiarze 2 godzin. Zaliczenie szkolenia dokumentuje się na koniec pierwszego semestru nauki.

Szczegółowe dane zawiera poniższy rysunek:

Studia stacjonarne FORMA STUDIÓW/

PRZYDZIAŁ PUNKTÓW ECTS

IBT liczba godzin/

liczba punktów

BwC liczba godzin/

liczba punktów 2008 godzin/

149 ECTS 434 - 448 godzin/

37 ECTS 592 godziny/

24 ECTS

Grupa treści kierunkowych zawiera 41 przedmiotów, zajęcia z wychowania fizycznego oraz języka obcego obejmujące kształcenie na poziomie biegłości B2 Europej- skiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy.

Grupa treści specjalistycznych zawiera odmienne treści kształcenia dla dwóch specjalności: Inżynieria bezpieczeństwa technicznego oraz Bezpieczeństwo w cyber- przestrzeni. W ramach specjalności studenci realizują po 7 przedmiotów technicznych.

Wybór specjalności przez studentów następuje po drugim semestrze studiów.

Rok akademicki rozpoczyna się w październiku inauguracją, połączoną z immatry- kulacją studentów I roku studiów.

Program studiów umożliwia studentowi wybór przedmiotów kształcenia w łącznym wymiarze 39-40% ogólnej liczby punktów ECTS. Do przedmiotów tych należą:

1) lektorat języka obcego;

2) przedmioty specjalnościowe.

Przygotowanie projektu inżynierskiego realizowane w ramach przedmiotu o nazwie

„Projekt inżynierski” obejmuje m.in. organizację oraz realizację projektu praktycznego, jak również sformułowanie jego opisu (formułowanie celów, problematyka, metodyka, rezul-

GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH GRUPA TREŚCI

SPECJALISTYCZNYCH PRAKTYKA

ZAWODOWA

(23)

tat) i przygotowuje studentów do myślenia problemowego i udziału w dyskusji wokół określonego tematu związanego z projektem, analizy i interpretacji tekstów zawartych w literaturze źródłowej oraz interpretacji wyników przeprowadzonych badań empirycz- nych a także formułowania i prezentowania własnych myśli dotyczących rozwiązywanego problemu.

Formy prowadzenia zajęć dydaktycznych i metody kształcenia

Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału studentów i nauczycieli akademickich realizowane są w ramach następujących form dydaktycznych:

1) wykłady – zajęcia audytoryjne prowadzone w formie wykładów podających (informa- cyjnych) oraz problemowych, konwersatoryjnych, z wykorzystaniem m.in.: prezentacji multimedialnej;

2) ćwiczenia – zajęcia o charakterze praktycznym prowadzone w małych grupach, z wykorzystaniem takich metod dydaktycznych jak np.: gra biznesowa, gra kierownicza, analiza tekstów z dyskusją, symulacja komputerowa, praca w grupach, dyskusja, rozwiązy- wanie zadań, burza mózgów itd.;

3) projekty – zajęcia o charakterze praktycznym prowadzone w grupach wyodrębnionych w ramach grup audytoryjnych, o charakterze kształcenia problemowo-projektowego, którego celem jest inicjowanie aktywnych zachowań oraz kierowanie i nadzorowanie praktycznych działań studentów, prowadzonych w celu rozwiązania problemu i podejmowania decyzji;

4) laboratoria – zajęcia o charakterze praktycznym prowadzone w laboratorium z użyciem sprzętu informatycznego;

5) lektoraty – zajęcia kursowej nauki języka obcego (nowożytnego);

6) wychowanie fizyczne – zajęcia o charakterze praktycznych, rozwijające kulturę fizycz- ną i kształtujące potrzebę ruchu;

7) seminarium – zajęcia prowadzone małych grupach, których celem jest opracowanie projektu dyplomowego i przygotowanie do egzaminu dyplomowego;

8) opieka dydaktyczna – forma uzupełniająca system opieki dydaktycznej związany z konsultacjami organizowanymi w siedzibie uczelni, polegająca na konsultacjach prowadzonych w siedzibie uczelni w sposób zapewniający bezpośredni kontakt między studentami i nauczycielami akademickimi dla danego przedmioty;

9) zaliczenia i egzaminy – weryfikacja efektów uczenia się poszczególnych przedmiotów kształcenia, prowadzona w siedzibie uczelni po zakończeniu wszystkich form dydak-

(24)

tycznych w ramach danego przedmiotu. Polega na końcowej kontroli i ocenie stopnia osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego przedmiotu.

W ramach pracy własnej student samodzielnie realizuje następujące formy kształcenia:

1) przygotowanie do zajęć praktycznych – opracowywanie zadań, projektów, studium przypadków, testów itp. zlecanych w ramach form dydaktycznych o charakterze praktycznym;

2) praktyka zawodowa – nabywanie przez studentów umiejętności praktycznych do wykonywania pracy związanej z realizacją zadań inżynierskich;

3) przygotowanie projektu inżynierskiego (wraz z przygotowaniem do egzaminu dyplomowego);

4) przygotowanie do zaliczeń i egzaminów.

Formy prowadzenia zajęć w Akademii Wojsk Lądowych związane są z organizacją procesu dydaktycznego i gospodarowaniem posiadanych zasobów edukacyjnych. Studenci kierunku uczestniczą w różnych formach zajęć dydaktycznych: wykładach, ćwiczeniach, warsztatach, seminariach, laboratoriach i projektach. Wykłady są prowadzone przez doświadczonych dydaktyków i uznanych specjalistów w danej dziedzinie, posiadających stopień naukowy doktora, doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora. Oprócz tradycyjnych form aktywnych zajęć, jak ćwiczenia w grupach, czy zajęcia laboratoryjne i seminaria – studenci biorą udział w takich formach jak: warsztaty, treningowe formy zajęć także realizowanie indywidualnych lub zespołowych form pracy przez metodę analizy przypadków, opracowywanie i publiczne prezentowanie projektów w ramach warsztatów diagnostyczno-projektowych.

Formy kształcenia mają swoje odzwierciedlenie w stosowanych metodach kształcenia. W Uczelni istotną rangę nadaje się stosowanym przez nauczycieli akademickich sposobom realizacji zajęć obejmującym ich pracę i współpracę ze słuchaczami.

Zarówno formy zajęć jak i metody kształcenia ujęte w programie kształcenia kierunku Inżynieria bezpieczeństwa podporządkowane są uzyskaniu przez studentów zakładanych efektów uczenia się. Temu służy opracowana dokumentacja opisująca program kształce- nia, zawierająca szczegółowe wytyczne i wskazówki o charakterze praktycznym. Także temu służy alokacja zasobami edukacyjnymi kierunku.

Analiza programu kształcenia potwierdza, że w AWL tradycyjne formy prowadzenia zajęć, takie jak wykłady dla dużych grup studentów, są stopniowo zastępowane formami wymuszającymi aktywne zachowania i praktyczne działania studentów. Przyjęta

(25)

strategia upowszechniania nowoczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych w Aka- demii sprawiła, że w programie studiów wprowadzono metody kształcenia oparte na wykorzystaniu tych technik.

Weryfikacja efektów uczenia się, zaliczanie przedmiotu i ustalanie oceny

Realizacja ujętych w programie studiów form i metod dydaktycznych jest szczegó- łowo opisana w Uczelnianym Systemie Zapewnienia Jakości Kształcenia. Spełniono także warunek konieczny do realizacji kształcenia na wysokim poziomie, jakim jest organizacyjne i metodyczne przygotowanie kadry kierunku do realizacji zajęć.

Ujęcie przedmiotowe programu studiów sprawia, że szczegółowe określanie nakła- du pracy nauczyciela akademickiego na podstawie liczby godzin zajęć w planie studiów (godzin kontaktowych) jest nieadekwatne do zmian zachodzących w sposobie realizacji procesu kształcenia. Wykładowca przedmiotu, który musi całościowo, czy wręcz syste- mowo programować swoją pracę i pracę innych współpracowników, rozumiejąc relacje pomiędzy stosowanymi formami i metodami w kontekście efektów uczenia się, staje się

„mentorem”, który prowadzi swój zespół i studentów do osiągnięcia zakładanych celów.

Szczególnie ważnym zagadnieniem w opisie programu kształcenia jest weryfikacja efektów uczenia się. Z analizy współzależności efektów uczenia się wynika, że miejscem rzeczywistej weryfikacji efektów uczenia się są przedmioty planu studiów. Weryfikacja efektów jest rozumiana jako sprawdzenie wyników pracy studenta i określenie, czy zostały przez niego osiągnięte zdefiniowane efekty uczenia się. Opracowane karty przedmiotów przez wykładowców, zweryfikowane przez kierowników katedr i pracowników Oddziału Kształcenia, są w dużej mierze narzędziem weryfikacji efektów uczenia się.

W kartach przedmiotów, do weryfikacji efektów uczenia się wykorzystuje się następujące części:

a) III Szczegółowe efekty uczenia się,

b) IX Macierz oceny efektów uczenia się /forma oceny/ - zaliczenie przedmiotu - skala ocen.

III. Szczegółowe efekty uczenia się

Nr efektu uczenia się

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student potrafi:

(użyć czasowników operacyjnych, w bezokolicznikach)

Odniesienie do efektów uczenia się

dla programu

EK1 .... K1_W01

EKn .... ...

(Efekty uczenia się wynikają z programu studiów przyjętego przez Radę Wydziału. Przyjmuje się, że n EK = od 5 do 9, a efekty są opisane za pomocą czasowników operacyjnych, ujętych w formie osobowej, które nazywają konkretne czynno- ści studenta poddawane sprawdzeniu. Opis dostosowujemy do najsłabszego studenta i jego zdolności przyjęcia wiedzy.)

(26)

IX. Macierz oceny efektów uczenia się /forma oceny/ - zaliczenie przedmiotu - skala ocen

Macierz relacji efekt uczenia się – forma oceny

Efekt uczenia się Test 1 Kolokwium Projekt prezentacja

Egzamin

pisemny Inne …..

Efekt 1 (EK1…) F1

Efekt 2 … … … F3

… … … F2

N= 5 do 9 P2 Pn

(W opisie każdego przedmiotu powinny znaleźć się autorskie rozwiązania dotyczące sposobu formułowania oceny za daną formę przedmiotu. Oceny te mogą być kształtowane podczas semestru (oceny formułujące) albo być uzyskiwane podczas sesji (ocena podsumowująca). Podstawą oceny może być suma punktów zdo- bytych w ramach przedmiotu zamieniana na ocenę w rozliczeniu końcowym. Na przykład: F1.ocena za ak- tywność na wykładzie; F2.ocena za projekt, prace tematyczne; F3. ocena za kolokwium cząstkowe; F…n - ocena określająca zaangażowanie studenta w realizację przedmiotu. P1. - może to być średnia ważona na koniec ćwiczenia, laboratorium itd., obliczana z ocen formujących; P2. - egzamin wiedzy, test, rozwiązanie studium przypadku, także średnia ważona; Pn. – odpowiada ilości zaplanowanych do sprawdzenia efektów uczenia się)

Macierz relacji forma zaliczenia – skala ocen Forma

zaliczenia

Na ocenę 2

Na ocenę 3

Na ocenę 3,5

Na ocenę 4

Na ocenę 4,5

Na ocenę 5

Test - opis opis Opis opis opis opis opis

Projekt - opis ...

Egzamin - opis

...

(Macierze relacji forma zaliczenia – skala ocen są rozwinięciem (konkretyzacją) form zaliczenia wskazanych w macierzy efekt uczenia się – forma oceny. Określenie wymogów w stosunku efektów uczenia się przy ocenie zajęć jest wymagane w PRK. Konieczne jest zatem wskazanie kryteriów, które będą podstawą do oceny pracy student. Mogą to być proste wskaźniki procentowe, kryteria zawierające średnie ważone z ocen cząstkowych, kryteria techniczne, metodologiczne itp. dające możliwość wskazania, w jakim procencie wiedza, umiejętności i kompetencje składają się na ocenę końcową).

Wykładowcy, zgodnie z zaleceniami Pełnomocnika Rektora-Komendanta ds. Jakości Kształcenia i Polskiej Ramy Kwalifikacji, są także zobowiązani do gromadzenia dokumentacji egzaminacyjnej (np. zestawów pytań egzaminacyjnych, testów, projek- tów itp.), która pozwoli sprawdzić osiągniecie efektu uczenia się. Przyjęto, że osiągnięcie założonych efektów uczenia się przez studenta stanowi podstawę do zaliczenia przedmiotu. Ocena ta jest wyrażona w wielowartościowej skali określonej Regulaminem studiów AWL (ocena ze zbioru: 2, 3, 3.5, 4, 4.5, 5). Dla każdego przedmiotu w programie studiów przewidziano tylko jeden rygor dydaktyczny.

Proces weryfikacji efektów uczenia się kończy się opracowywaniem sprawozdania walidacyjnego. Sprawozdanie składa się z dwóch współzależnych protokołów - syntetycz- nego, który przygotowuje nauczyciel akademicki będący wykładowcą wiodącym - koor- dynatorem przedmiotu (wzór protokołu zawiera załącznik nr 7 do USZJK) i protokołu dla form praktycznych, który przygotowuje realizujący je nauczyciel (wzór protokołu zawiera

(27)

załącznik nr 8 do USZJK), następnie przekazuje je właściwemu koordynatorowi przedmiotu. Na podstawie otrzymanego protokołu dla form praktycznych i wyników weryfikacji osiągnięcia efektów uczenia się dla wykładów, koordynator przedmiotu przygotowuje pro- tokół syntetyczny. Jest on przekazywany w formie elektronicznej dla wydziałowej komisji ds. jakości kształcenia i archiwizowany w wersji papierowej przez koordynatora przedmiotu.

Plany studiów

Zasadniczą częścią opracowanego programu kształcenia jest plan studiów.

Ze względu na złożoność przyjętych rozwiązań plan ten nie jest zamieszczony w zasadniczej części opracowania, a jest załączony w postaci załącznika. Zamieszczony plan jest semestralnym zestawieniem przyjętych rozwiązań (tab. 2).

Tabela 2. Sumaryczne wskaźniki charakteryzujące program studiów

Lp. Wskaźnik IBT BwC

1 Łączna liczba punktów ECTS, którą student musi uzyskać na zaję- ciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich i studentów

107 106 2 Liczbę punktów ECTS, którą student musi uzyskać w ramach zajęć

z obszarów nauk humanistycznych i nauk społecznych, nie mniejszą

niż 5 punktów ECTS 23

3 Program studiów powinien umożliwiać studentowi wybór przedmio- tów, którym przypisano punkty ECTS w wymiarze nie mniejszym

niż 30% liczby punktów ECTS 32%

4 Program studiów dla kierunku o profilu praktycznym obejmuje przedmioty powiązane z praktycznym przygotowaniem zawodowym, którym przypisano punkty ECTS w wymiarze większym niż 50%

liczby punktów ECTS służące zdobywaniu przez studenta umiejętno- ści praktycznych i kompetencji społecznych.

54%

3.3. Sposób określania punktu ECTS

W Akademii Wojsk Lądowych jest stosowany Europejski System Transferu i Akumulacji punktów (ang. ECTS), który jest przyjętym i stosowanym systemem ukierunkowanym na studenta i opartym na ocenie nakładu pracy studenta do osiągnięcia celów programu studiów. W projektowaniu programu studiów przyjęto, że jeden punkt ECTS odpowiada efektom uczenia się, których uzyskanie wymaga 25 godzin pracy w ujęciu średnim oraz 30 godzin w przypadku praktyk. Program studiów określa, że liczba punktów dla roku akademickiego wynosi 60, dla semestru wynosi 30, a wymagana liczba punktów ECTS do ukończenia studiów pierwszego stopnia z Inżynierii bezpieczeństwa wynosi 210 punktów.

(28)

W rozwiązaniach dla niniejszego programu studiów przyjęto, że nakład pracy studenta obejmuje udział w rożnych formach zajęć z udziałem nauczycieli akademickich (godziny bezpośrednie), ale także czas poświęcony na samodzielne uczenie się - przygotowanie się do tych zajęć, samodzielne studiowanie materiałów kursowych i e-learningowych, wykonanie zadań projektowych czy przygotowanie się do zaliczeń i egzaminów (godziny bez udziału wykładowcy). Rozwiązania te są zatem znacznie bardziej szczegółowe. Należy także podkreślić, że nakład pracy, który stanowił podstawę do określenia punktów ECTS uwzględniał możliwości osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się przez „przeciętnego” studenta.

System ECTS został szczegółowo opisany w Rozdziale 4 Uczelnianego Systemu Zapewnienia Jakości Kształcenia w Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki, który został przyjęty uchwałą nr 22/XII/2017 Senatu Uczelni z dnia 20 grudnia 2017 r.

Dokumentem, w którym organizacyjnie ujęto sposób określania punktów ECTS jest karta przedmiotu. W zasadniczej części karty, w części VI, ujęto w tabeli algorytm określania ECTS. W algorytmie uwzględniono opinie studentów. Mieli oni możliwość zarówno wskazywania swoich ocen dotyczących rozwiązań programowych, jak i składali swoje propozycje w tym względzie. W niektórych przedmiotach uwzględniono sugestie wykładowców oraz studentów i wstępnie przyjęty wskaźnik co do ilości godzin pracy własnej studentów został zmieniony, tym samym przedmiotom tym nadano większą war- tość punktową ECTS. Przedmiotowy fragment karty przedmiotu podano niżej:

VI. Obciążenie pracą studenta

Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Wykład

Udział w zajęciach …

Samodzielna praca studenta

- przygotowanie się do zajęć wykładowych … E-learning

Udział w zajęciach

- realizacja zajęć – e-learning synchroniczny … Samodzielna praca studenta

- e-learning asynchroniczny …

Ćwiczenia

- przygotowanie się do ćwiczeń …

(29)

Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Projekt

- przygotowanie się do projektu …

Seminarium

- opracowanie pracy …

Opieka dydaktyczna - konsultacje

Egzamin / Zaliczenie na ocenę

Udział w egzaminie / zaliczeniu ….

- przygotowanie się do egzaminu /zaliczenia …

SUMA ŁĄCZNA GODZIN …

SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS

DLA PRZEDMIOTU … ECTS

W odniesieniu do form dydaktycznych zestandaryzowano proporcje określające nakład pracy przeciętnego studenta. Przy określeniu nakładu pracy studenta dla czynności przewidzianych w algorytmie bierze się pod uwagę skalę trudności przedmiotu, praco- chłonność zadań i opinie studentów dotyczące danego przedmiotu i jego cech. W związku z tym ECTS – jako system, którego podstawę stanowi nakład pracy studenta – nie może opierać się na godzinach zajęć, jeśli nawet uczelnia stosuje taki miernik jak liczba godzin ustalając wymiar czasu pracy dla pracowników.

Wartość punktów ECTS dla przedmiotu (Wm) jest obliczana na podstawie wzoru:

Wm = Sg + Spw+ Wr

˗ Sg - wskaźnik siatki godzin planu studiów dla realizowanych form kształcenia - liczba godzin odzwierciedlająca pracochłonność danego przedmiotu z uwzględnieniem metod i form dydaktycznych;

˗ Spw - wskaźnik pracy własnej studenta odzwierciedlający pracochłonność danego przedmiotu z uwzględnieniem metod i form dydaktycznych, uwzględniający różne wartości, np.:

˗ Sgw – pracochłonność wykładu odzwierciedlona proporcją 1:1/3 (wykładowi 30-godzinnemu przyporządkowuje się 10 godzin pracy własnej studenta);