1.
Geneza państwa
1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zna różne koncepcje powstania państwa,
• potrafi podać różne powody organizowania się społeczności ludzkich w państwo.
ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, dlaczego ludziom potrzebna była formalna instytucja państwa,
• wyjaśnić, dlaczego instytucja państwa przetrwała aż do naszych czasów,
• rozróżnić podstawowe sposoby istnienia państwa i uznać jego rolę w społeczeństwie.
2. Metoda i forma pracy
Burza mózgów, wykład, praca z całą klasą.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik do WOS-u
4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel mówi uczniom, że państwo powstało dla dobra obywateli.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel zaczyna omawianie genezy powstania państwa od przedstawienia powstania
państwa na drodze naturalnego rozwoju. Twórcą tej koncepcji jest Arystoteles, który uważał, że państwo powstało na drodze naturalnego rozwoju, dlatego że ludzie są stworzeni do życia w państwie, dzięki któremu mogą rozwijać się zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo.
2. Nauczyciel przedstawia koncepcję Ludwika Gumplowicza, który mówił o powstaniu państwa w drodze podboju. Zgodnie z tą koncepcją, państwa powstawały na drodze wojny pomiędzy odrębnymi grupami, które wzajemnie się nienawidziły i dążyły do wzajemnego unicestwienia.
Podział na rządzonych i rządzących miał odbywać się na zasadzie różnicy ras, a zwycięska większość narzucała swoje rządy zwyciężonej mniejszości.
3. Kolejną koncepcją prezentowaną przez nauczyciela jest powstanie państwa na drodze umowy społecznej. Przedstawicielem tej koncepcji jest Jan Jakub Rousseau. Jej zwolennicy mówili, że
społeczeństwa na drodze rozwoju dochodziły do wniosku, że lepiej i bezpieczniej jest sformalizować swoje istnienie pod postacią państwa.
4. Nauczyciel omawia koncepcję powstania państwa na drodze rozpadu wspólnot ludzkich, zaproponowaną przez Fryderyka Engelsa. Pisał on o rozpadzie małych grup ludzkich, które przestawały mieć rację bytu i przekształcały się w duże organizacje społeczne
5. Na zakończenie nauczyciel mówi, że istnieje również koncepcja historycznego powstania państwa. Do niej można się odwołać, mówiąc o powstaniu Polski. Przy omawianiu tej koncepcji nauczyciel prosi uczniów, aby do każdej wcześniejszej koncepcji dołączyli współczesne państwo, które powstało zgodnie z daną koncepcją.
iii. c) Faza podsumowująca
1. Uczniowie dyskutują z nauczycielem o tym, czy tak naprawdę do każdej genezy państwa omawianej na lekcji można przyporządkować państwo, które powstało dokładnie w ten sposób, czy raczej niektóre z nich są jedynie koncepcjami utopijnymi.
2. Nauczyciel zadaje uczniom pracę domową.
5. Bibliografia
E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Dom wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2001, s. 26-57.
6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Uczniowie w domu mają za zadanie zastanowić się, czy mogą istnieć inne genezy powstawania państwa. Swoimi przemyśleniami powinni podzielić się z nauczycielem na kolejnych zajęciach.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
