Toekomstperspectief

(1)

1

Toekomstperspec+ef

Dirk Jan van den Berg

Voorzitter van het College van Bestuur van de TU Delft Ter gelegenheid van de 171ste Dies Natalis van de TU Delft

Delft, 11 januari 2013

Geachte aanwezigen (hoge gasten, ere-‐doctores), Het lustrum jaar is voorbij, het feestgedruis is verstomd en wij kunnen weer overgaan tot de orde van de dag. Al-‐ thans, zo lijkt het, maar niets is minder waar. Wie wat verder kijkt, over de lands-‐ grenzen heen, ziet een wereld in beweging, ook de wereld van de universiteiten. Wij leven in een overgangstijd op weg naar nieuwe evenwichten in wereld-‐politieke en wereld-‐economische verhoudingen en nieuwe evenwichten in de wereld van de we-‐ tenschap en het hoger onderwijs. Onze gezamenlijke opdracht is om de TU Delft in de veranderingen overeind te houden en over 20 jaar nog steeds bekend te laten zijn als die top universiteit op het gebied van de ingenieurswetenschappen in Nederland met onderzoek en onderwijs van wereldniveau.

Nogal zelfgenoegzaam wijst men op het feit dat 12 Nederlandse universiteiten in de top 200 van de wereld staan als of dat al een eindresultaat zou zijn van dit verande-‐ ringstraject. Dat is een lelijke vergissing. Het geeft onze startpositie aan, een hele mooie startpositie, dat wel, maar vanaf nu, eigenlijk vanaf 10 jaar geleden moet Ne-‐ derland en wij hier in Delft alle zeilen bij zetten om de prominente positie van de Nederlandse wetenschap in de wereld in de komende 20 jaar vast te houden. Men kan veel op-‐ en aanmerkingen maken over deze rankings, maar wat ze in ieder geval wel goed laten zien is hoe sterk nieuwe spelers in Azië en Latijns-‐Amerika aan hun opmars begonnen zijn.

De tijd van de bijna absolute hegemonie van de West-‐Europese en Noord-‐Ameri-‐ kaanse continenten gaat voorbij en wij moeten ons nu echt buigen over de vraag wat dit op termijn voor ons betekent en waarmee wij ons nationaal inkomen gaan ver-‐ dienen. Het goede nieuws is dat wij met veel zelfvertrouwen onze koers kunnen uit-‐ zetten. De macro-‐economie van Nederland is inherent sterk, onze statelijke organi-‐ satie is van zeer hoog niveau, ons pensioensysteem is één van de sterkste van de wereld, onze producten en diensten zijn competitief en belegd in een Vijnmazig net-‐ werk van creatief en innovatief ondernemerschap. Er zijn zeker 180 landen in de wereld die dolgraag hun problemen zouden inruilen voor die van Nederland. En dan -‐ in dit huis niet te vergeten -‐ zijn er de uitstekende ingenieurs die wij hier opleiden van cruciaal belang voor het succes van Nederland. Dus weg met die dikke dampen-‐ de deken van zwaarmoedigheid. Natuurlijk ervaren wij economische tegenwind en worden mensen daardoor getroffen, maar bij de pakken neerzitten kan de oplossing niet geven. Redeneren vanuit onze kracht brengt ons verder dan het uitvergroten van zwaktes en tegenslagen.

En de TU Delft, hoe bereiden wij ons op de toekomst voor? Hoe bereiken wij ons doel om over 20 jaar nog steeds op dezelfde manier als uitstekend bekend te staan? Laat ik een paar voorbeelden geven op het gebied van onderwijs, onderzoek, valori-‐ satie en onze campus waar nu tal van initiatieven lopen, die op zichzelf al belangrijk zijn, maar gezamenlijk laten zien waar wij internationaal naar toe willen.

(2)

2 Onderwijs

Neem onderwijs, de opzet en de start van de Graduate School moeten wij zonder aarzelen doorzetten. Wij hebben een third cycle opleidingsprogramma nodig dat ook bredere competences biedt dan uitsluitend het bewijs van de vaardigheid in staat te zijn zelfstandig hoogwaardig onderzoek te verrichten en dat er ook op toe-‐ ziet dat de promotie binnen een redelijke termijn kan worden bereikt. Een goed ge-‐ ordende en inzichtelijke Graduate School is ons aanbod aan PhD candidates, die wij nu eenmaal in overgrote mate vanuit internationaal moeten aantrekken; kortom een noodzakelijke voorwaarde voor toegang tot talenten van de hele wereld. Wij leveren op dit moment ook een enorme inspanning om onze bachelorprogramma’s meer hanteerbaar te krijgen voor onze studenten. Zonder in te boeten op de kwaliteit van ons onderwijs moeten wij onze studenten in staat stellen en aansporen om in 3 tot 4 jaar de bachelorfase te doorlopen. Ook hieraan kleeft een internationale dimensie. Onze studenten komen op een internationale arbeidsmarkt waar opleidingskwaliteit en leeftijd belangrijke succesfactoren zijn. Ons opleidingsaanbod moet ook actueel zijn. Een mooi voorbeeld is de ontwikkeling van ons aanbod voor gezondheids-‐ vraagstukken. Bij uitstek een internationaal thema; de hele wereld wordt er mee geconfronteerd. Ook het thema van deze diesviering. De enorme kansen die de com-‐ binatie van technische en medische wetenschappen bieden willen wij vertalen in een bacheloropleiding op het gebied van de klinische technologie, in nauwe samen-‐ werking met Leiden en Rotterdam. In de masterfase staat voor deze studenten een vervolg open op het gebied van de klinische technologie, of in de geneeskunde of in biomedical engineering. Een zeer interessant opleidingstraject voor jonge mensen die state of the art willen werken in de geneeskunde en die internationaal zeer ge-‐ waardeerd zullen worden. Laatste voorbeeld wat betreft onderwijs zijn onze acties op het gebied van e-‐learning, cruciaal voor het beeld van de universiteit in de we-‐ reld. De TU Delft is al enige jaren enorm actief op het gebied van Open Courseware en met veel succes. Bijvoorbeeld, uit een wereldwijd aanbod van 17.000 cursussen kreeg in april 2012 de online cursus van de TU Delft op het gebied van Sanitary En-‐ gineering samen met vier anderen de Excellence Award van het Open Courseware Consortium (een samenwerking van 250 instellingen). Nu zetten wij de volgende stappen met als doel om de TU Delft te positioneren in de top van aanbieders van online education. De eerste stap is de productie van meerdere “MOOC”s. (Massive Open Online Courses). De komende weken kunnen wij bekend maken op welk inter-‐ nationaal platform wij onze MOOC’s zullen aanbieden; een stimulans voor de inter-‐ nationale bekendheid van de TU Delft.

Onderzoek

Ons onderzoek is al zeer internationaal georiënteerd. CWTS analyses laten zien dat het aantal co-‐publicaties met internationale partners op de TU Delft hoog is, ca. 40% met een impact van 1,53. Ook hier proberen wij verder structuur aan te brengen in ons internationaal proViel. Een mooi voorbeeld zijn onze Joint Research Centers, waarvan wij er nu 4 in China hebben en 1 in Brazilie. De formule is eenvoudig: wij huizen met ons onderzoek op een bepaald gebied in bij een partner die op dat on-‐ derzoeksgebied ook uitstekend is. Ons eerste Joint Research Center hebben wij ge-‐ opend in 2011 in Beijing op het gebied van LED technologie en de eerste 10 promo-‐ vendi zijn aan het werk. Dit is geen eenrichtingsverkeer; gisteren hebben wij on campus in Delft het Joint Research Center van onze partner in Beijing, het CAS Insti-‐ tute for Semiconductors -‐ het State Key Lab for Lighting -‐ kunnen openen.

Al weer enige jaren hebben wij onze blik weer volop op Brussel gericht en ook hier met veel succes. Delft voert in Nederland weer de lijstjes aan met aantallen toege-‐ kende projecten in het KP7 programma. Wij volgen nu met veel aandacht de ont-‐ wikkelingen in Horizon 2020. Wij vragen de regering dringend om in het streven de

(3)

3

Europese begroting binnen bepaalde grenzen te houden, te voorkomen dat dit ten koste gaat van de uitgaven voor Onderzoek en Ontwikkeling. In het verlengde hier-‐ van vragen wij, nu in de Europese voorstellen de vaste kosten voor onderzoek niet meer worden gedekt (full costing), om middelen voor Europese matching recht-‐ streeks aan de toegekende projecten te verstrekken bij wijze van opslag; doeltref-‐ fend en administratief eenvoudig. Het wegvallen van de FES-‐gelden onderstreept de noodzaak om de weg naar Brussel goed open te houden.

Onze internationale zichtbaarheid vergroten wij verder door het oprichten van de TU Delft Institutes (Procestechnologie, Transport, Robotica en Klimaat). Deze on-‐ derzoeksgebieden beslaan meerdere faculteiten, waardoor de volle omvang van ons werk niet altijd meteen gezien wordt.

Valorisa+e

De TU Delft heeft met haar toepassingsgericht onderzoek grote valorisatie-‐kansen. Al vele jaren vindt de kennis van de TU Delft de weg naar de markt en heeft de TUD honderden bedrijven voortgebracht. Op dit moment zitten ca. 110 bedrijven in onze incubator Yes!Delft. Er worden nu plannen gemaakt om de faciliteiten voor starten-‐ de ondernemingen uit te breiden met een doorgroei-‐gebouw. Ook hier liggen inter-‐ nationaal grote kansen. De ontwikkeling van Technopolis sluit daar op aan. Een Science Park voor bedrijven met een research en innovatie gebied dat aansluit op de universiteit biedt mogelijkheden voor internationale vestigingen. De nieuwbouw TNW met de nieuwe state of the art laboratoria op deze plek zal werken als een magneet. De mogelijke komst van een protonen kliniek (Holland Particle Therapy Center) zal medische technologie bedrijven zeker interesseren. In combinatie met het Delft Noord gebied waar de TUD samen met partners Purac en DSM aan een Bio-‐ process Pilot Facility voor duurzame industriële processen werkt, ligt er voor Delft, de stad en de universiteit, een mooie kans Delft als een belangrijk internationaal centrum voor innovatie te ontwikkelen.

Campus

Bij de oriëntatie op de toekomst hoort ook een campus met goede voorzieningen voor onderwijs en onderzoek. Een plek waar studenten en medewerkers elkaar kunnen ontmoeten, samen kunnen werken en een goede werk-‐ of studieplek heb-‐ ben. De kern van onze activiteit is kennis vermeerderen en daarom moeten mensen elkaar kunnen ontmoeten, fysiek of virtueel. Vanwege het internationale karakter van onze universiteit moet de campus voor verschillende werkstijlen, verschillende gewoontes kunnen voorzien. Ruimtegebruik verandert en de tijd dat iedere faculteit een eigen kasteel bewoonde moeten we loslaten. De campus en de gebouwen op de campus zijn van iedereen en voor iedereen. Onze aanpak heeft een fysieke kant en een cultuurkant. De komende jaren wordt de campus onder handen genomen, ge-‐ bouwen worden gemoderniseerd en geschikt gemaakt om weer een lange tijd mee te kunnen. Voorzieningen voor onderwijs en onderzoek worden vernieuwd. De cultuurkant het gebruik van de campus pakken wij aan met het programma sociale innovatie door te inspireren, uit te dagen, barrières weg te nemen en nieuwe dienst-‐ verlening te creëren. Een mooi voorbeeld is de bibliotheek, een plek niet alleen om te studeren, maar ook geschikt voor sociale interactie met een sterke nadruk op het verbeteren en ontwikkelen van digitale informatie dienstverlening.

Verankering

Een internationale strategie kan alleen slagen als er een goede nationale en regiona-‐ le verankering is. Hoge bomen moeten stevige wortels hebben. Aansluiting bij het nationale beleid, de topsectoren en de prestatieafspraken voor het hoger onderwijs zijn daar onderdeel van. Het topsectoren beleid hebben wij omarmd, wetenschap-‐

(4)

4

pers van de TU Delft hebben actief meegewerkt aan de totstandkoming ervan. Het komt er nu op aan om het te laten werken, het bedrijfsleven zal ook actief in de top-‐ sectoren moeten investeren. Het zou een mooie inzet zijn als de regering zou beslui-‐ ten om een deel van de boven verwachting hoge opbrengst van de recente frequen-‐ tieveilingen te gebruiken om gericht het topsectoren-‐beleid een kickstart te geven en de innovatiemotor aan het draaien te krijgen. Op termijn komt er meer geld be-‐ schikbaar voor fundamenteel onderzoek, wellicht zijn er mogelijkheden om dit wat naar voren te halen; ik zou graag zien dat een deel van deze middelen ingezet wordt om STW te versterken. Verankering is ook de versterking van de samenwerking met andere universiteiten in Nederland, zoals in 3TU-‐verband, de sectorplannen en de buren Leiden en Rotterdam. De LDE samenwerking wordt vanaf de goede kant op-‐ gebouwd namelijk van onderop. Het komende half jaar onderzoeken wij op een achttal onderwerpen (om. sustainability, governance, cultural heritage, innovation systems in Africa) of samenwerking werkelijke inhoudelijke meerwaarde kan bren-‐ gen voor onderwijs en onderzoek.

Verankering is ook de samenwerking met de gemeente Delft waarover wij onver-‐ minderd enthousiast zijn. Wij hebben echt een zeer positief momentum gecreëerd en dat moeten wij vast houden. Er is een gezamenlijke agenda waarop wij veel be-‐ langen delen. Ook onze samenwerking met Rotterdam en Den Haag en de provincie is betekenisvoller geworden, zeker nu wij koersen op de oprichting van een regiona-‐ le Ontwikkelingsmaatschappij.

Huis op orde

Voor een ambitieuze internationale strategie en een stevige verankering moeten wij ons huis op orde hebben. Sinds 2009 hebben wij dankzij de herijking onze Vinancië-‐ le huishouding weer gezond gemaakt. Er is nu Jinanciële ruimte gecreëerd om onze voornemens voor onderwijs en onderzoek te kunnen Vinancieren. Dit is niet zonder offers geweest, activiteiten zijn afgebouwd, wij hebben van mensen afscheid geno-‐ men, daar mogen wij nooit licht over denken, ook al was het noodzakelijk. Wij zijn onze regelgeving op orde aan het brengen en aan het moderniseren en wij hebben een bestuursVilosoVie gepresenteerd die niet uitsluitend steunt op het stellen van regels, maar ook is gebaseerd op het vertrouwen in het gedrag van onze medewer-‐ kers en studenten; dit komt aan de orde op een werkconferentie in maart. Een goede interne communicatie strategie ofVicieel en informeel kan altijd weer verbeterd worden, dat beseffen wij heel goed. Een goed personeelsbeleid waarin de kwalitei-‐ ten van mensen centraal staan, freedom to excel, is de sleutel voor succes in onder-‐ wijs en onderzoek.

Ik ben optimistisch over de toekomst van de TU Delft wij hebben agenda’s voor ons op het niveau van de instelling, in de Roadmap, en op het niveau van de faculteiten. Laten wij 2013 goed gebruiken om uitvoering te geven aan deze agenda’s. Laten wij de mensen die na ons komen de basis geven om verder te werken aan een uitste-‐ kende reputatie van de TU Delft in Nederland, Europa en de wereld. Wij vertrekken vanuit een prachtige uitgangspositie en wij hebben alle kansen om dit voor elkaar te krijgen.

Delft,

11 januari 2013.