Przebieg postępowania egzekucyjnego
Marcin Kopacki
Postępowanie rozpoznawcze
Postępowanie klauzulowe
Postępowanie
egzekucyjne
(sensu stricto)
• Postępowanie egzekucyjne to rodzaj sądowego postępowania cywilnego
obejmujący ogół czynności związanych z egzekucją.
• Egzekucja polega na zastosowaniu przez właściwe organy egzekucyjne środków
przymusu przewidzianych przez KPC w celu
spełnienia świadczenia ustalonego w tytule
egzekucyjnym.
Cel postępowania egzekucyjnego
• Cel: doprowadzenie do spełnienia świadczenia
stwierdzonego tytułem wykonawczym
Tytuł egzekucyjny
• Tytuł egzekucyjny to dokument urzędowy
stwierdzający istnienie i zakres nadającego się do egzekucji roszczenia wierzyciela i
jednocześnie istnienie oraz zakres obowiązku prawnego dłużnika
E. Wengerek, Sądowe postępowanie, s. 134).
Tytuł egzekucyjny
• Pięć cech tytułu egzekucyjnego:
• Posiada znamiona dokumentu urzędowego,
• wskazuje roszczenie wierzyciela i obowiązek dłużnika,
• spełnia wymogi przewidziane prawem,
• zawiera stwierdzenie, iż dany obowiązek nadaje się do wykonania w drodze egzekucji
• Zawiera zrozumiałą treść
E. Wengerek,Sądowe postępowanie egzekucyjne w
sprawach cywilnych, Warszawa 1978, s. 150, 151).
777 KPC
§ 1. Tytułami egzekucyjnymi są:
1) orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
11) orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
2)(uchylony) 21)(uchylony)
3) inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
4) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest
wykonanie;
5) akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
6) akt notarialny określony w pkt 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz,
wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
§ 2. Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji może być złożone także w odrębnym akcie notarialnym.
§ 3.(uchylony)
Tytuł wykonawczy
• Art. 776 KPC
• Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy.
Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny
zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba
że ustawa stanowi inaczej.
Klauzula wykonalności
Egzekucja bez tytułu wykonawczego?
• Egzekucja na podstawie:
• prawomocnego postanowienia sądu lub
komornika o ukaraniu grzywną (art. 1053 § 1 KPC);
• prawomocne postanowienie komornika w
przedmiocie kosztów egzekucji (art. 770
1KPC);
• orzeczeń sądów administracyjnych co do kosztów i grzywien, które podlegają egzekucji sądowej
(art. 228 PostAdmU).
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
Na wniosek wierzyciela
Z urzędu
Na żądanie uprawnionego
organu
Wszczęcie z urzędu
• Postępowanie może być wszczęte z urzędu, w sprawach, których postępowanie
rozpoznawcze toczyło się z urzędu. Np.:
• 1) sprawy rodzinne i opiekuńcze należące do właściwości sądu opiekuńczego
• 2) zabezpieczenie spadku i spis inwentarza
• 3) nakazanie złożenia testamentu
Wniosek egzekucyjny
• Wniosek może być ustnie do protokołu, lub pisemnie.
• Wymogi ogólne pisma procesowego.
• Wymogi szczególne pisma procesowego.
Warunki ogólne wniosku (na podstawie art. 126 kpc)
• 1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane;
• 2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• 3) oznaczenie rodzaju pisma;
• 4) osnowa wniosku lub oświadczenia;
• 5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia - wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
• 6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• 7) wymienienie załączników.
• 8) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej - adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej;
• 9) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron;
• 10) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji
podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
• 11) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym
rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.
Wymogi szczególne wniosku
• 1. określenie świadczenia
• 2. Tytuł wykonawczy
• 3. Jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego
roszczenia upłynął, do wniosku należy dołączyć również dokument, z którego wynika, że
doszło do przerwania biegu przedawnienia.
• Art. 799 [Rozwinięcie]
• § 1. Wniosek o wszczęcie egzekucji lub żądanie przeprowadzenia egzekucji z urzędu umożliwia prowadzenie egzekucji według
wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Skierowanie egzekucji do nieruchomości dłużnika oraz składników jego majątku, do których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio, jest możliwe tylko na
wniosek wierzyciela. Wierzyciel może wskazać wybrane przez siebie sposób albo sposoby egzekucji. Organ egzekucyjny stosuje sposób egzekucji najmniej uciążliwy dla dłużnika.
• § 2. Jeżeli egzekucja z jednej części majątku dłużnika oczywiście wystarcza na zaspokojenie wierzyciela, dłużnik może żądać
zawieszenia egzekucji z pozostałej części majątku.
• Art. 759
1[Prawo wyboru komornika] Przepisy niniejszego Kodeksu dotyczące właściwości
miejscowej komorników nie uchybiają prawu
wyboru komornika określonemu w odrębnych
przepisach.
Prawo wyboru komornika
• Wierzyciel ma prawo wyboru komornika na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się siedziba
kancelarii komornika właściwego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, z wyjątkiem spraw:
• 1) o egzekucję z nieruchomości;
• 2) o wydanie nieruchomości;
• 3) o wprowadzenie w posiadanie nieruchomości;
• 4) o opróżnienie pomieszczeń, w tym lokali mieszkalnych, z osób lub rzeczy;
• 5) w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio.
• Wierzyciel, dokonując wyboru komornika, składa wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji pisemne oświadczenie, że korzysta z prawa wyboru komornika.
• Art. 760 [Wnioski; oświadczenia]
• § 1. Wnioski i oświadczenia w postępowaniu egzekucyjnym składa się,
według wyboru składającego, na piśmie albo ustnie do protokołu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jeżeli przepis szczególny tak stanowi albo dokonano wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, wnioski i oświadczenia składa się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
• § 11. Komornik niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, podejmuje niezbędne czynności.
• § 2. W przypadku gdy według przepisów niniejszego kodeksu zachodzi potrzeba wysłuchania strony, wysłuchanie odbywa się, stosownie do
okoliczności, przez spisanie protokołu w obecności lub nieobecności drugiej strony albo przez oświadczenie strony złożone na piśmie lub za
pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
Wzór wniosku
Piszemy wniosek!
• Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu V Wydział Gospodarczy w dniu 10 maja 2020 r. nadał klauzulę wykonalności na wyrok Sądu Rejonowego dla Wrocławia-
Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 1 marca 2020 r. w sprawie o sygn. akt I C 1111/2020, w
którym Sąd zasądził kwotę 5.000,00 zł na rzecz
Spółki X z siedzibą we Wrocławiu od Spółki Y z
siedziba we Wrocławiu.
• 1. Wskazanie majątku przez wierzyciela
• 2. Poszukiwanie majątku przez komornika
• 3. Wezwanie dłużnika do złożenia wykazu
majątku
•
Art. 803 [Granice egzekucji] Tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji o całe objęte nim roszczenie i ze wszystkich części majątku dłużnika, chyba że z treści tytułu wynika co innego.
• Art. 804 [Wyłączenie badania zasadności]
• § 1. Organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.
• § 2. Jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin
przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel nie przedłożył dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 1
1, organ
egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji. Na postanowienie sądu
przysługuje zażalenie.
• Art. 760
1[Informowanie wierzyciela] Na żądanie
wierzyciela, którego roszczenie stwierdzone jest tytułem wykonawczym lub tytułem egzekucyjnym, organ
egzekucyjny, który prowadzi egzekucję lub który jest
właściwy do jej prowadzenia według przepisów kodeksu, udzieli mu informacji, czy przeciwko dłużnikowi
prowadzone jest przez ten organ egzekucyjny
postępowanie egzekucyjne, a jeżeli tak, powiadomi go o stosowanych sposobach egzekucji oraz o wysokości
egzekwowanych roszczeń, a także o aktualnym stanie
sprawy.
Art. 763 KPC [Zawiadamianie]
• § 1. Komornik zawiadamia stronę o każdej dokonanej czynności, o której terminie nie była zawiadomiona i przy której nie była obecna, i na jej żądanie udziela wyjaśnień o stanie sprawy.
• § 2. Przepis § 1 stosuje się także do uczestnika
postępowania, którego dotyczy czynność komornika.
• § 3. W każdym piśmie kierowanym do strony komornik
informuje o aktualnej wysokości należności będących
przedmiotem egzekucji.
• Art. 809 [Protokół] Komornik stwierdza każdą czynność egzekucyjną protokołem, który powinien zawierać:
• 1) oznaczenie miejsca i czasu czynności;
• 2) imiona i nazwiska stron oraz innych osób uczestniczących w czynności;
• 3) sprawozdanie z przebiegu czynności;
• 4) wnioski i oświadczenia obecnych;
• 5) wzmiankę o odczytaniu protokołu;
• 6) podpisy obecnych lub wzmiankę o przyczynie braku podpisu;
• 7) podpis komornika.
Art. 810 [Czas dokonywania czynności]
• § 1. Komornik może wykonywać czynności poza kancelarią
komorniczą w dni robocze, w godzinach od siódmej do dwudziestej pierwszej. Na wykonanie czynności w dni ustawowo wolne od
pracy lub godzinach nocnych jest wymagana zgoda prezesa właściwego sądu rejonowego.
• § 2. Czynności komornika rozpoczęte przed godziną dwudziestą
pierwszą mogą być prowadzone w dalszym ciągu bez zgody, o
której mowa w § 1, jeżeli ich przerwanie może znacznie utrudnić
egzekucję. Przepisu zdania pierwszego nie stosuje się do czynności
prowadzonych w miejscu zamieszkania dłużnika, chyba że jest to
również miejsce prowadzenia przez niego działalności gospodarczej.
• Art. 766 [Posiedzenia sądowe] Sąd rozpoznaje sprawy egzekucyjne na posiedzeniu
niejawnym, chyba że zachodzi potrzeba
wyznaczenia rozprawy albo wysłuchania na posiedzeniu stron lub innych osób. W
sprawach tych sąd wydaje orzeczenia w formie
postanowień.
Art. 816 [Ukończenie egzekucji]
• § 1. Po ukończeniu postępowania egzekucyjnego należy na tytule wykonawczym zaznaczyć wynik egzekucji i tytuł
zatrzymać w aktach, a jeżeli świadczenie objęte tytułem nie zostało zaspokojone całkowicie, tytuł zwrócić wierzycielowi.
• § 2. Jeżeli egzekucja była prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego, o którym mowa w art. 783 § 4, wynik
egzekucji odnotowuje się w systemie teleinformatycznym.
• § 3. Ukończenie postępowania egzekucyjnego w inny sposób
niż przez umorzenie komornik stwierdza postanowieniem,
rozstrzygając o kosztach.
Etapy postępowania egzekucyjnego
• 1. Rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego (na podstawie wniosku, z urzędu, lub na
żądanie organu).
• 2. Zdobycie informacji o majątku
• 3. Przystąpienie do egzekucji – zajęcie.
• 4. Egzekucja kończąca się przekazaniem środków wierzycielowi.
• 5. Ukończenie egzekucji
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego
1. Z mocy prawa
2. Z mocy postanowienia sądu
3. Z mocy postanowienia organu egzekucyjnego
4. Z mocy postanowienia sędziego komisarza
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z mocy prawa
1. Siła wyższa
2. Z mocy przepisów pr. up. i pr. restr.
• Art. 146 [Zawieszenie egzekucji]
• 1. Postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku wchodzącego w skład masy upadłości, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się
postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Zawieszenie
postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie
przysądzeniu własności nieruchomości, jeżeli przybicia
prawomocnie udzielono przed ogłoszeniem upadłości, a
nabywca egzekucyjny wpłaci w terminie cenę nabycia.
Zawieszenie z mocy postanowienia sądu
• W przypadku zabezpieczenia powództwa przeciwegzekucyjnego,
• Sąd na wniosek może zawiesić postępowanie
jeśli złożono skargę na czynności komornika
lub zażalenie na postanowienie sądu.
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z urzędu
1. wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego
2. Śmierć wierzyciela lub dłużnika
3. Na wniosek wierzyciela (zawieszenie obligatoryjne) 4. Na wniosek dłużnika, gdy ustawa to przewiduje
(np.: sąd zawiesił natychmiastową wykonalność
tytułu lub wstrzymał jego wykonanie albo dłużnik
złożył zabezpieczenie konieczne według orzeczenia
sądowego do zwolnienia go od egzekucji).
Umorzenie postępowania egzekucyjnego
Umorzenie z urzędu
• Art. 824 KPC [Umorzenie z urzędu]
• § 1. Postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu:
• 1) jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych;
• 2) jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna;
• 3) jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;
• 4) jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania;
• 5) jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc;
• 6) jeżeli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest
dłużnikiem, i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.
• § 11. Termin, o którym mowa w § 1 pkt 4, biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania - od dnia ustania przyczyny zawieszenia.
• § 2. Umorzenie wskutek braku zdolności sądowej nastąpić może dopiero wówczas, gdy w terminie wyznaczonym przez organ egzekucyjny brak ten nie zostanie usunięty. W razie usunięcia braku stosuje się odpowiednio przepis art. 818 § 2.
Umorzenie na wniosek
• Organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek:
• jeżeli tego zażąda wierzyciel; jednakże w sprawach, w których
egzekucję wszczęto z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu,
wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wymaga zgody sądu lub uprawnionego organu, który zażądał wszczęcia egzekucji;
• gdy zażąda tego dłużnik, jeżeli przed dniem złożenia wniosku o
wszczęcie egzekucji roszczenie objęte tytułem wykonawczym uległo
przedawnieniu, a wierzyciel nie wykaże, że nastąpiło zdarzenie, wskutek którego bieg terminu przedawnienia został przerwany;
• jeżeli wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja
skierowana jest do przedmiotu zastawu.
Skutki umorzenia
• Umorzenie powoduje uchylenie dokonanych
czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia
wierzyciela możności wszczęcia ponownej
egzekucji
• Na postanowienie o zawieszeniu i umorzeniu postępowania egzekucyjnego przysługuje
zażalenie
Zbieg postępowania egzekucyjnego
Zbieg
Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej
Zbieg kilku egzekucji sądowych
