http://www.degruyter.com/view/j/ssa (Read content)
SOIL SCIENCE ANNUAL
Vol. 65 No. 4/2014: 161–169
* Dr Agnieszka Kuœmierz a.kusmierz@uksw.edu.pl
DOI: 10.1515/ssa-2015-0010
WSTÊP
Gleba jest jednym z najwa¿niejszych komponen-tów naturalnych ekosystemów l¹dowych! – to myœl,
która przyœwiecaæ bêdzie obchodom Miêdzynarodo-wego Roku Gleby (2015).
Gleba jest jednym z elementów œrodowiska przy-rodniczego, który czêsto bywa nara¿ony na zanie-czyszczenia i degradacjê przez akumulowanie w niej pierwiastków i zwi¹zków chemicznych, które prze-dostaj¹ siê do niej w skutek dzia³alnoœci cz³owieka (Kabata-Pendias i Pendias 1999). Jednym z g³ównych Ÿróde³ metali ciê¿kich s¹ obiekty gospodarki odpa-dami, wœród których dominuj¹ sk³adowiska odpadów. W strumieniu odpadów komunalnych wstêpuje bo-wiem od 3,7 do 7% tych metali (Szyszkowski i in. 2000).
W wielu pozycjach literaturowych mo¿na spotkaæ ocenê wp³ywu obiektów gospodarki odpadami, w szczególnoœci sk³adowisk odpadów na w³aœciwo-œci gleb. Wielu autorów zwraca uwagê na podwy¿-szon¹ zawartoœæ metali ciê¿kich w glebach znajduj¹-cych siê w zasiêgu ich oddzia³ywania (Kondras i in. 2010). Niektórzy uwa¿aj¹, ¿e pomimo prawid³owe-go przyprawid³owe-gotowania i eksploatacji takich obiektów, ota-czaj¹ce œrodowisko jest zagro¿one (Jêdrczak i Drab 1989). Mo¿na tak¿e spotkaæ opinie, ¿e pomimo d³u-gotrwa³ej eksploatacji sk³adowiska nie wywiera ono
istotnego wp³ywu na zawartoœæ metali ciê¿kich w gle-bach (Œwiercz 2005, NiedŸwiecki i in. 2008), jak i na stan zanieczyszczenia gleb (Bojarska i Bzowski 2009).
Istotnym aspektem oddzia³ywania obiektów go-spodarki odpadami na gleby jest emisja zanieczysz-czeñ mikrobiologicznych (bioaerozoli). Wœród ró¿-nych komponentów œrodowiska przyrodniczego gle-ba zajmuje gle-bardzo wa¿ne miejsce ze wzglêdu na to, ¿e jest oœrodkiem gromadzenia siê ró¿nych zanie-czyszczeñ, w tym tak¿e zanieczyszczeñ mikrobiolo-gicznych, pochodz¹cych np. z odpadów komunalnych (Barabasz i in. 2007; Fr¹czek 2010). Najwiêksza li-czebnoœæ mikroflory gleby wystêpuje w najbli¿szym s¹siedztwie sk³adowiska odpadów, zw³aszcza w po-wierzchniowej warstwie gleby (Przybulewska i in. 2010).
Problemy dotycz¹ce gospodarki odpadami i ogra-niczenia ich negatywnego oddzia³ywania na œrodo-wisko zaliczane s¹ do jednych z najwa¿niejszych za-gadnieñ ochrony œrodowiska. Polska jest bowiem zobowi¹zana do ponownego zagospodarowania jak najwiêkszej iloœci odpadów i ograniczenia ich iloœci deponowanych na sk³adowiskach. Poci¹ga to za sob¹ koniecznoœæ budowy kompleksowych obiektów unieszkodliwiania odpadów komunalnych, w obrê-bie których powinny siê znaleŸæ m.in. sortownie, kom-postownie, instalacje do produkcji paliw alternatyw-AGNIESZKA KUŒMIERZ*, MONIKA KISIEL
Uniwersytet Kardyna³a Stefana Wyszyñskiego w Warszawie, Katedra In¿ynierii Œrodowiska, Zak³ad Podstaw In¿ynierii Œrodowiska, ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa
Analiza stanu gleb w raportach o oddzia³ywaniu na œrodowisko
wybranych obiektów gospodarki odpadami
Streszczenie: Gleba jest jednym z elementów œrodowiska przyrodniczego, który czêsto bywa nara¿ony na zanieczyszczenia
i degradacjê. Jednym z g³ównych Ÿróde³ zanieczyszczeñ s¹ obiekty gospodarki odpadami, wœród których dominuj¹ sk³adowiska odpadów. W Polsce obiekty gospodarki odpadami s¹ zaliczane do przedsiêwziêæ mog¹cych potencjalnie znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko. Dla wiêkszoœci takich obiektów przeprowadzana jest ocena oddzia³ywania na œrodowisko, w ramach której sporz¹dzany jest raport o oddzia³ywaniu na œrodowisko. Problematyka ochrony gleb jest jednak czêsto w nim marginalizowana. Celem pracy by³a analiza jakoœci wybranych raportów o oddzia³ywaniu na œrodowisko obiektów gospodarki odpadami, ze szczególnym uwzglêdnie-niem przeprowadzonej w nich analizy stanu gleb, a tak¿e przedstawienie propozycji zakresu prac, niezbêdnych do rzetelnej analizy oddzia³ywania obiektów gospodarki odpadami na gleby. Wyniki przeprowadzonej oceny wskazuj¹ na zró¿nicowany poziom wyko-nania w zakresie przedstawienia oddzia³ywania inwestycji na gleby. Przewa¿aj¹ opracowania ocenione negatywnie jako niezadowa-laj¹ce.
nych i termicznego ich wykorzystania oraz sk³ado-wisko odpadów.
Zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiêwziêæ mog¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (Dz.U. 2010, nr 213, poz. 1397, z póŸn. zm.) obiekty gospodarki odpadami komunalnymi s¹ zaliczane do przedsiêwziêæ mog¹cych potencjalnie znacz¹co od-dzia³ywaæ na œrodowisko. Dla wiêkszoœci takich obiektów przeprowadzana jest ocena oddzia³ywania na œrodowisko, w ramach której sporz¹dzany jest ra-port o oddzia³ywaniu na œrodowisko (rara-port ooœ). W myœl ustawy z dnia 3 paŸdziernika 2008 r. o udostêp-nianiu informacji o œrodowisku i jego ochronie, udzia-le spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz o oce-nach oddzia³ywania na œrodowisko (tekst jedn.: Dz.U. 2013, poz. 1235, z póŸn. zm.) raport o oddzia³ywaniu na œrodowisko powinien przedstawiaæ stan œrodowi-ska w rejonie planowanej inwestycji i analizê wp³y-wu inwestycji na œrodowisko, w tym na gleby. Pro-blematyka ochrony gleb jest jednak czêsto margina-lizowana w takich opracowaniach.
Celem pracy by³a analiza wybranych raportów o oddzia³ywaniu na œrodowisko obiektów gospodar-ki odpadami, ze szczególnym uwzglêdnieniem prze-prowadzonej w nich analizy stanu gleb, niezbêdnej do prawid³owego okreœlenia wp³ywu planowanej in-westycji na ten komponent œrodowiska. Celem pracy by³o tak¿e przedstawienie propozycji zakresu prac niezbêdnych do rzetelnej analizy oddzia³ywania obiektów gospodarki odpadami na gleby.
MATERIA£ I METODY
Analizie poddano wybrane raporty o oddzia³ywa-niu na œrodowisko planowanych zak³adów zagospo-darowania odpadów pod wzglêdem szczegó³owoœci przeprowadzonej w nich oceny wp³ywu inwestycji na gleby:
Z1 – Zak³ad Zagospodarowania Odpadów w Be³-¿ycach, powiat lubelski, województwo lubelskie,
Z2 – Zak³ad Zagospodarowania Odpadów Jaro-cin, powiat jarociñski, województwo wielkopolskie, Z3 – Zak³ad Zagospodarowania Odpadów w Ko-paszynie Nowe, powiat trzebnicki, województwo wielkopolskie,
Z4 – Zak³ad Zagospodarowania Odpadów w Sie-miatyczach, powiat siemiatycki, województwo pod-laskie,
Z5 – Zak³ad unieszkodliwiania i odzysku odpa-dów w gminie Skarbimierz, powiat brzeski, woje-wództwo opolskie,
Z6 – Zak³ad Unieszkodliwiania Odpadów „Eko-lina” w gminie Zielonka, powiat wo³omiñski, woje-wództwo mazowieckie.
Oceny szczegó³owoœci przeprowadzonych w ra-portach ooœ analiz wp³ywu inwestycji na gleby do-konano metod¹ listy kontrolnej bez szacowania. Pro-ces oceny sk³ada³ siê z nastêpuj¹cych elementów: a) opracowanie listy kontrolnej kryteriów ocen
cz¹st-kowych:
– elementów z zakresu raportu o oddzia³ywaniu na œrodowisko okreœlonego w art. 66 ust.1 usta-wy z dnia 3 paŸdziernika 2008 r. o udostêpnia-niu informacji o œrodowisku i jego ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œrodowisko, – wyników badañ gleb i œrodowiska gruntowo-wodnego wykorzystanych w ramach oceny sta-nu œrodowiska i jego zagro¿eñ ze strony pla-nowanej inwestycji,
b) analiza poszczególnych kryteriów ocen cz¹stko-wych szeœciu raportów o oddzia³ywaniu na œrodo-wisko opracowanych w latach 2008–2011, c) podsumowanie i analiza wyników oceny.
WYNIKI I DYSKUSJA
Analiza wybranych raportów
o oddzia³ywaniu na œrodowisko
Celem opracowywania raportów o oddzia³ywaniu na œrodowisko jest scharakteryzowanie oraz oszaco-wanie wp³ywu planowanej inwestycji na œrodowisko. Du¿ym problemem jest jednak prawid³owa analiza ró¿norodnych danych zwi¹zanych z wp³ywem pla-nowanego przedsiêwziêcia na wszystkie komponen-ty œrodowiska, w komponen-tym na glebê.
Analizuj¹c aktualny stan gleb oraz wp³yw plano-wanej inwestycji na ten komponent œrodowiska nale-¿y rozwanale-¿yæ wszystkie potencjalne zagro¿enia. Opie-raj¹c siê na dostêpnych wynikach badañ lub te¿ na wynikach uzyskanych na drodze przeprowadzonych analiz dla potrzeb opracowania raportu oddzia³ywa-nia na œrodowisko, mo¿na oceniæ podatnoœæ danej gleby na akumulacjê lub migracjê ró¿nych substan-cji zanieczyszczaj¹cych. Podatnoœæ gleb jest cech¹ œciœle uwarunkowan¹ w³aœciwoœciami fizykochemicz-nymi (m.in. uziarnieniem, odczynem, zawartoœci¹ i jakoœci¹ materii organicznej lub pojemnoœci¹ kom-pleksu sorpcyjnego gleby). Bez ich znajomoœci trud-no jest oceniæ wp³yw platrud-nowanego przedsiêwziêcia na ten komponent œrodowiska. Szczególnie, jeœli pla-nowana inwestycja spowoduje zmianê u¿ytkowania terenu, co ma miejsce w przypadku budowy sk³ado-wisk odpadów czy zak³adów zagospodarowania od-padów. Na ten problem zwraca³ tak¿e uwagê Grusz-czyñski (2006).
Zakres raportu o oddzia³ywaniu na œrodowisko jest okreœlony w ustawie z dnia 3 paŸdziernika 2008 r. o udostêpnianiu informacji o œrodowisku i jego ochro-nie, udziale spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œrodowisko. Zgod-nie z art. 66 ww. ustawy raport o oddzia³ywaniu przed-siêwziêcia powinien zawieraæ m.in.:
– opis przyrodniczych elementów œrodowiska w na terenie przeznaczonym pod inwestycjê i w zasiêgu jej oddzia³ywania,
– analizê oddzia³ywania planowanego przedsiê-wziêcia na œrodowisko,
– okreœlenie dzia³añ maj¹ce na celu ogranicze-nie oddzia³ywania przedsiêwziêcia na œrodo-wisko,
– zalecenie monitoringu œrodowiska, – wnioski.
Jednym z elementów œrodowiska, na który oddzia-³ywanie planowanego przedsiêwziêcia powinno zo-staæ przeanalizowane, s¹ gleby.
Wszystkie analizowane raporty zosta³y sporz¹dzo-ne w pe³nym zakresie w oparciu o zapisy ww. usta-wy. Jednak w wiêkszoœci z nich charakterystyka gleb i ich stanu, a tak¿e opis oddzia³ywania inwestycji na ten element œrodowiska zosta³y potraktowane bardzo ogólnie. Wyniki przeprowadzonej oceny wskazuj¹ za zró¿nicowan¹ jakoœæ i dok³adnoœæ prezentowanych zagadnieñ zwi¹zanych z oddzia³ywaniem inwestycji na gleby (tab. 1). Potwierdzaj¹ jednoczeœnie margi-nalizowanie kwestii oddzia³ywania inwestycji na by oraz mo¿liwoœci akumulowania i migracji w gle-bach zanieczyszczeñ.
Spoœród szeœciu przeanalizowanych raportów, w czterech przypadkach planowane inwestycje zwi¹-zane by³y z rozbudow¹ istniej¹cego obiektu gospo-darki odpadami (Z1, Z2, Z3 oraz Z4) przez budowê w s¹siedztwie istniej¹cego sk³adowiska odpadów obiektów takich, jak: sortownia odpadów, kompo-stownia lub stacja demonta¿u pojazdów. Dwa pozo-sta³e dotyczy³y przedsiêwziêcia inwestycyjnego po-legaj¹cego na budowie zak³adu unieszkodliwiania i odzysku odpadów na terenie dawnego lotniska woj-skowego (Z5) oraz na budowie takiego obiektu na terenie nieczynnego sk³adowiska odpadów palenisko-wych, pochodz¹cych z elektrociep³owni (Z6). Wszyst-kie obiekty planowane by³y zatem na terenach, na których gleby mog³y w przesz³oœci zostaæ zanieczysz-czone zarówno metalami ciê¿kimi, jak i produktami ropopochodnymi.
Tylko w jednym przypadku w raporcie oddzia³y-wania na œrodowisko zwi¹zanego z planowan¹ bu-dow¹ Zak³adu Unieszkodliwiania Odpadów „Ekoli-na” w gminie Zielonka (Z6) dokonano opisu wyko-rzystanych metod analizy oddzia³ywania na
po-wierzchniê ziemi i gleby. W pozosta³ych opracowa-niach takiego rozdzia³u nie by³o i nie przedstawiono metod pracy, tak¿e w rozdzia³ach poœwiêconych od-dzia³ywaniu inwestycji na œrodowisko.
Sk³adowiska odpadów s¹ obiektami, w przypad-ku których istnieje obowi¹zek prowadzenia monito-ringu. Zakres obowi¹zkowych badañ monitoringo-wych okreœla rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu sk³adowisk odpadów (Dz.U. 2002, nr 220, poz 1858). W zwi¹zku ze specyfik¹ planowanych inwestycji, w wiêkszoœci polegaj¹cych na rozbudowie istniej¹-cych obiektów, zastanawiaj¹ce by³o wykorzystanie wyników badañ prowadzonego monitoringu wybra-nych elementów œrodowiska, w tym gleb lub wyni-ków jednorazowych badañ przeprowadzonych na danym terenie w przesz³oœci. Zaobserwowano bar-dzo zró¿nicowane podejœcie do rozpoznania istniej¹-cego stanu gleb w rejonie planowanej inwestycji. Najczêœciej autorzy raportów wspominaj¹ o prowa-dzonym monitoringu, g³ównie wód, natomiast nie odnosz¹ siê do wyników monitoringu innych elemen-tów œrodowiska, w tym gleb. Nie podaj¹ te¿ wyni-ków monitoringu i nie analizuj¹ ich w odniesieniu do obowi¹zuj¹cych standardów jakoœci œrodowiska.
Autorzy raportów w wiêkszoœci przypadków wspominaj¹ o jednorazowych, wykonywanych na terenie inwestycji badaniach, g³ównie geologiczno-in¿ynierskich, rzadziej hydrogeologicznych, jeszcze rzadziej oceniaj¹cych jakoœæ wód, gleb i ziemi. Oma-wiaj¹ na ich podstawie budowê geologiczn¹ i warun-ki hydrogeologiczne, najczêœciej bardzo ogólnie, bez odnoszenia siê do wyników jakoœci œrodowiska grun-towo-wodnego.
Typowym przyk³adem jest raport dla inwestycji Z5, która polega na budowie nowej instalacji do unieszkodliwiania i odzysku odpadów na terenie daw-nego lotniska wojskowego, wykorzystywadaw-nego do 1993 r. przez wojska radzieckie. Jak w wiêkszoœci tego typu obiektów gleby i wody gruntowe na terenie lotniska i w jego rejonie by³y zanieczyszczone sub-stancjami ropopochodnymi i metalami ciê¿kimi (Gur-win i Janczarski 1998; Kaszubkiewicz i in. 1998). W analizowanym raporcie nie odniesiono siê do wyni-ków badañ jakoœci wód, gleb i ziemi, które zosta³y przeprowadzone dla terenu by³ego lotniska i których wyniki zosta³y omówione zarówno w dokumentacjach oraz raportach, jak i w publikowanych artyku³ach.
Wyj¹tek stanowi opracowanie dotycz¹ce Zak³adu Unieszkodliwiania Odpadów „Ekolina” w gminie Zielonka (Z6), w którym szczegó³owo omówiono stan gleb na podstawie archiwalnych badañ z 1991 i 2006 roku Przeanalizowano zawartoœci metali ciê¿kich
. p L o N y n e c o a i r e t y r K a i r e t i r c n o i t a u l a v E 1 Z Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 1 2 3 4 5 6 7 8 . 1 Budowanowegozak³adu/rozbudowa u t k e i b o o g e c ¹ j e i n t s i g n i d n e t x e / y t i l i c a f w e n a f o n o i t c u r t s n o C y t i l i c a f g n i t s i x e R y z r p ( m y c ¹ j e i n t s i u k s i w o d a ³ k s ) w ó d a p d o R y z r p ( m y c ¹ j e i n t s i -s i w o d a ³ k s u k ) w ó d a p d o B y z r p ( m y c ¹ j e i n t s i -s i w o d a ³ k s u k ) w ó d a p d o R y z r p ( m y c ¹ j e i n t s i u k s i w o d a ³ k s ) w ó d a p d o R e i n e r e t a n ( o g e n w a d ) a k s i n t o l B -e i n e i n e r e t a n ( -a ³ k s o g e n n y z c w ó d a p d o a k s i w o d h c y w o k s i n e l a p ) ñ a r e ¯ C E . 2 Opiswykorzystanychmetodanalizy y b e l g a n a i n a w y ³ a i z d d o s i s y l a n a f o s d o h t e m e h t f o n o i t p i r c s e D l i o s f o t c a p m i e h t f o n n n n n t . 3 Badaniaœrodowiskagruntowo-wodnego h c i e i n a t s y z r o k y w / i j c y t s e w n i e i n o j e r w w ó k i n y w a e r a e h t n i r e t a w d n a l i o s f o h c r a e s e R s t l u s e r e h t f o n o i t a t i o l p x e / t n e m t s e v n i f o ) h ,i g ( t / t t/t(h,gi) t/n t/t(gi) t/t(gi) t/t(g,ih,ssg-w) . 4 Monitoringœrodowiskawrejonie w ó k i n y w e i n a t s y z r o k y w / i j c y t s e w n i a e r a e h t n i g n i r o t i n o m l a t n e m n o r i v n E s t l u s e r f o e s u / t n e m t s e v n i f o n / t t/t t/n t/n n/– n/– . 5 Badaniaglebdlapotrzebraportuooœ t r o p a r A I E r o f l i o s f o h c r a e s e R n n n n n n . 6 Uwzglêdnieniewcharakterystycegleb: s c i t s i r e t c a r a h c e h t t n u o c c a o t n i g n i k a T : l i o s e h t f o w ó p y t s e p y t n n n n n t h c y n j y c a t i n o b s a l k s s a l c g n i d a r g e h t n n n t n t u k n u t a g i u j a z d o r s e i c e p s d n a e p y t n n n n n t i j c y t s e w n i e i n o j e r w a i n a w o k t y ¿ u t n e m t s e v n i f o a e r a e h t g n i s u n t n t t t e i p a t e a n y b e l g a n a i n a w y ³ a i z d d o a z i l a n a i j c y t s e w n i y w o d u b s e s y l a n a n o i t i d n o c l i o s f o t n e m s s e s s a : t n e m t s e v n i n o i t c u r t s n o c g n i r u d n t(ogólnie) t(ogólnie) t(ogólnie) t(ogólnie) t . 7 Analizaoddzia³ywaniaglebynaetapie : i j c y t s e w n i i j c a t a o l p s k e s e s y l a n a n o i t i d n o c l i o s f o t n e m s s e s s A : t n e m t s e v n i e h t f o e f i l g n i r u d u ³ y p a j s i m e – n o i s s i m e t s u d t t t t t t i l o z o r e a o i b a j s i m e – s n o i s s i m e l o s o r e a o i b n n n n n t h c a w y ³ p s w ñ e z c z s y z c e i n a z a j s i m e – h c a k e i c d o i h c y w o d a p o r e t a w n i a r f f o -n u r e h t n i s n o i s s i m e e t a h c a e l d n a n t t t t t . 8 Przedstawieniedzia³añochronnych s e r u s a e m e v i t c e t o r p f o n o i t a t n e s e r P n t t t w e n l ó g o ( . t o d e l a i z d z o r ) ñ a w y ³ a i z d d o t t
TABELA 1. Lista kontrolna oceny szczegó³owoœci przeprowadzonych analiz wp³ywu inwestycji na gleby w raportach o oddzia³ywa-niu na œrodowisko obiektów gospodarki odpadami
TABLE 1. Checklist for the accuracy assessment of soil condition analyses performed within the framework of EIA raports for waste management facilities
i substancji ropopochodnych w glebach rejonu pla-nowanej inwestycji i odniesiono je do wartoœci okre-œlonych w rozporz¹dzeniu Ministra Œrodowiska z dnia 9 wrzeœnia 2002 r. w sprawie standardów jakoœci gle-by oraz standardów jakoœci ziemi (Dz.U. 2002, nr 165, poz. 1359).
Dla potrzeb analizowanych raportów o oddzia³y-waniu na œrodowisko planowanych inwestycji nie przeprowadzono badañ zwi¹zanych z rozpoznaniem aktualnego stanu gleb, choæ by³yby wskazane w zwi¹zku z lokalizacj¹ inwestycji w rejonach, które mog³y byæ zanieczyszczone.
W wiêkszoœci opracowañ nie uwzglêdniono rów-nie¿ typów gleb (Z1, Z2, Z3, Z4, Z5) lub klas bonita-cyjnych (Z1, Z2, Z3, Z5). W przypadku inwestycji Z4, autorzy charakteryzuj¹c gleby odnieœli siê wpraw-dzie do klas bonitacyjnych, ale podali jedynie, ¿e w rejonie inwestycji wystêpuj¹ „gleby o niskich klasach bonitacyjnych”. W raportach nie odniesiono siê rów-nie¿ do rodzaju i gatunku gleby (za wyj¹tkiem Z6). U¿ytkowanie gleb zosta³o omówione w raportach ooœ inwestycji Z2, Z4, Z5, Z6, przy czym w przypadku Z5 omówiono u¿ytkowanie gleb w ca³ej gminie, nie odnosz¹c siê do terenu planowanej inwestycji.
Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 3 paŸdzierni-ka 2008 roku o udostêpnianiu informacji o œrodowi-sku i jego ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochro-nie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œro-dowisko, bardzo wa¿nym elementem raportu o od-dzia³ywaniu na œrodowisko jest analiza oddzia³ywa-nia inwestycji na œrodowisko, w tym gleby. We wszystkich analizowanych raportach umieszczono rozdzia³y poœwiêcone temu zagadnieniu, ale wp³yw
inwestycji na gleby w trakcie jej realizacji i eksplo-atacji przeanalizowany zosta³ z ró¿n¹ dok³adnoœci¹. Najwiêcej szczegó³ów i najdok³adniejsze porusze-nie kwestii oddzia³ywania inwestycji na gleby zna-leŸæ mo¿na w raporcie o oddzia³ywaniu na œrodowi-sko inwestycji Z6. W ramach analizy oddzia³ywania na gleby na etapie budowy podkreœlono, ¿e planowa-na inwestycja bêdzie realizowaplanowa-na planowa-na terenie czêœcio-wo przekszta³conym, w zwi¹zku ze sk³adowaniem na nim w przesz³oœci popio³ów z elektrociep³owni i, ¿e maksymalnie wykorzystane zostan¹ elementy infra-struktury dawnego sk³adowiska popio³ów. Zwróco-no uwagê na mo¿liwoœæ wyst¹pienia wycieków ole-jów lub paliwa z maszyn pracuj¹cych w trakcie pro-wadzonych prac budowlanych, oddzia³ywanie na gle-by zaplecza budowlanego, a tak¿e koniecznoœæ usu-niêcia i zabezpieczenia wierzchniej warstwy gleby (warstwy próchnicznej) do ponownego wykorzysta-nia. Okreœlono sposób wykorzystania warstwy próch-nicznej, a tak¿e gleby i ziemi pochodz¹cej z wyko-pów. W analizie oddzia³ywania inwestycji na gleby na etapie eksploatacji zwrócono uwagê, ¿e du¿ym zagro¿eniem dla gleb mog¹ byæ œcieki powstaj¹ce na terenie zak³adu w sytuacji nieszczelnoœci systemu kanalizacji, gdy¿ mog¹ one zawieraæ znaczne iloœci metali ciê¿kich. Odniesiono siê równie¿ do procesu kompostowania, w wyniku którego bêdzie wystêpo-wa³a emisja py³u do powietrza oraz emisja zanieczysz-czeñ mikrobiologicznych. Podkreœlono jednak, ¿e zasiêg emisji zanieczyszczeñ mikrobiologicznych nie przekracza zwykle 50 m, co potwierdzaj¹ szczegó³o-wo omówione w opracowaniu wyniki badañ prowa-dzonych w tym zakresie przez Kuliga i
Ossowsk¹-cd. tabeli 1 1 2 3 4 5 6 7 8 . 9 Zaleceniamonitoringu s n o i t a d n e m m o c e r g n i r o t i n o M n n n n t z e b ( i j c y z o p o r p ) u s e r k a z t ¹ j c y z o p o r p z ( u s e r k a z ) i c œ o w i l t o t s ê z c i . 0 1 Wnioskidotycz¹ceoddzia³ywania b e l g y n o r h c o i i j c y t s e w n i t c a p m i e h t g n i d r a g e r s n o i s u l c n o C n o i t c e t o r p l i o s d n a t n e m t s e v n i f o n n n n n t . 1 1 Glebynamapachtematycznych œ o o e i c r o p a r w t r o p e r A I E e h t n i s p a m l i o S n n n n n n . 2 1 OGÓLNAOCENARAPORTUOOŒ A I E T N E M S S E S S A L L A R E V O T R O P E R N N N N N P
Objaœnienia: B – budowa nowego obiektu, R – rozbudowa istniej¹cego obiektu; t – tak, n – nie, gi – badania geologiczno-in¿ynierskie, h – badania hydrogeologiczne, ssg-w – badania stanu œrodowiska gruntowo-wodnego, w tym gleb, N – ocena negatywna, P – ocena pozytywna Legend: B – construction of a new facility, R – expansion of the existing facility; t – yes, n – no, gi – geological-engineering studies, h – hydroge-ological studies, ssg-w – of the soil and water environment, including soil, N – negative rating, P – positive rating
Cypryk (1999). W ca³ej analizie odnoszono siê do wra¿liwoœci gleb i warunków gruntowo-wodnych okreœlonych dla terenu inwestycji w rozdziale poœwiê-conym charakterystyce œrodowiska.
W przypadku pozosta³ych inwestycji analiza wp³y-wu tych obiektów dotyczy³a ³¹cznie oddzia³ywania na œrodowisko gruntowo-wodne, w tym gleby. Omó-wione w nich zosta³y ogólnie zagro¿enia wynikaj¹ce z rozlania na powierzchni ziemi produktów ropopo-chodnych w trakcie prowadzonych prac budowlanych, powstawania œcieków zanieczyszczonych metalami ciê¿kimi i produktami ropopochodnymi. Nie nawi¹-zano w nich do w³aœciwoœci gleb rejonu inwestycji ani do warunków gruntowo-wodnych. Analizy mo-g³yby dotyczyæ dowolnego terenu w dowolnym miej-scu oraz dowolnej dzia³alnoœci, w wyniku której po-wstawaæ bêd¹ œcieki i mo¿e zaistnieæ zagro¿enie za-nieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych sub-stancjami ropopochodnymi i metalami ciê¿kimi.
Ogólne zalecenia, dotycz¹ce dzia³añ maj¹cych na celu zminimalizowanie b¹dŸ wykluczenie negatyw-nego oddzia³ywania inwestycji na gleby, zosta³y za-proponowane w wiêkszoœci raportów ooœ (z wyj¹t-kiem Z1 i Z5). Zaproponowano w³aœciwe zaprojek-towanie uszczelnienia kwater, odpowiedni¹ konstruk-cjê i pojemnoœæ zbiornika na odcieki, zaprojektowa-nie odpowiednich pojemników i boksów do magazy-nowania poszczególnych rodzajów odpadów, zasto-sowanie siatki ochronnej w strefie roz³adunku.
W raporcie ooœ inwestycji Z5 jako dzia³anie ochronne zaproponowano „okresowy monitoring œro-dowiska glebowego wokó³ zak³adu”. Nie jest to w³a-œciwe ujêcie, gdy¿ ¿aden monitoring œrodowiska nie mo¿e zast¹piæ dzia³añ zabezpieczaj¹cych œrodowisko przed negatywnym oddzia³ywaniem inwestycji. Mo-nitoring œrodowiska stanowi jedynie element syste-mu kontroli skutecznoœci zastosowanych dzia³añ ochronnych.
Stwierdzono, ¿e okreœlony w raportach zakres monitoringu nie wykracza poza wymogi zawarte w rozporz¹dzeniu Œrodowiska z dnia 9 grudnia 2002 roku w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warun-ków prowadzenia monitoringu sk³adowiska odpadów. Nie przewidziano w nich zatem monitoringu emisji bioaerozoli ani mikrobiologicznych zanieczyszczeñ gleb, choæ jak wynika z badañ Fr¹czka (2010), œro-dowisko glebowe w rejonie sk³adowisk odpadów komunalnych powinno byæ stale monitorowane pod k¹tem mikrobiologicznych wskaŸników sanitarnych. Zwrócono uwagê, ¿e we wszystkich analizowa-nych raportach o oddzia³ywaniu na œrodowisko, war-stwa próchniczna gleby jest traktowana jako ca³a gle-ba lub okreœlana jako warstwa glebotwórcza. Takie podejœcie jest najprawdopodobniej spowodowane
obowi¹zuj¹c¹ w prawodawstwie definicj¹ gleby. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska (t. jedn.: Dz.U. 2013, poz. 1232 z póŸn. zm.) definiuje bowiem glebê jako górn¹ warstwê
li-tosfery, z³o¿on¹ z czêœci mineralnych, materii orga-nicznej, wody glebowej, powietrza glebowego i or-ganizmów, obejmuj¹c¹ wierzchni¹ warstwê gleby i podglebie.
Podsumowuj¹c, nale¿y stwierdziæ, ¿e analizowa-ne raporty o oddzia³ywaniu na œrodowiska obiektów gospodarki odpadami prezentuj¹ zró¿nicowany po-ziom wykonania w zakresie charakterystyki gleb, okreœlenia ich stanu oraz przedstawienia oddzia³ywa-nia inwestycji na te gleby. Przewa¿aj¹ opracowaoddzia³ywa-nia ocenione negatywnie, jako niezadowalaj¹ce. Zakres raportów ooœ jest formalnie zgodny z wymogami usta-wy z dnia 3 paŸdziernika 2008 r. o udostêpnianiu in-formacji o œrodowisku i jego ochronie, udziale spo-³eczeñstwa w ochronie œrodowiska. Jednak charakte-rystyka gleb i oddzia³ywanie na nie inwestycji w wiêk-szoœci raportów s¹ przedstawione bardzo pobie¿nie i nie pozwalaj¹ na rzeteln¹ ocenê wp³ywu inwestycji na gleby.
Propozycje zakresu rozpoznania gleb
dla potrzeb analizy oddzia³ywania
obiektów gospodarki odpadami
na ten element œrodowiska
Zakres prac, niezbêdnych do rzetelnej analizy oddzia³ywania obiektów gospodarki odpadami na gle-by, powinien rozpoczynaæ siê zebraniem jak najbar-dziej szczegó³owych informacji dotycz¹cych terenu inwestycji i jej s¹siedztwa w promieniu ok. 0,5–1 km od niego, w zale¿noœci od lokalnych warunków geo-morfologicznych (tab. 2).
Jednym z najwa¿niejszych elementów tego roz-poznania jest analiza wyników wszelkich archiwal-nych badañ gleb dostêparchiwal-nych w operatach do map kla-syfikacyjnych lub wyników badañ wykonywanych w ramach dokumentacji geologicznych, przegl¹dów ekologicznych i innych opracowañ sozologicznych wykonanych dla analizowanego terenu, a tak¿e ze-branie informacji o historii u¿ytkowania terenu. W ramach opracowania charakterystyki gleb rejonu inwestycji wskazane jest równie¿ dokonanie przegl¹-du artyku³ów naukowych i ekspertyz omawiaj¹cych badania gleb i œrodowiska gruntowo-wodnego w re-jonie planowanej inwestycji lub terenach o podob-nych walorach przyrodniczych i u¿ytkowaniu. Nale-¿y uwzglêdniæ informacje zawarte na ró¿nego rodza-ju mapach, pocz¹wszy od glebowych map klasyfika-cyjnych, map glebowo-rolniczych, a tak¿e map
topo-TABELA 2. Lista sprawdzaj¹ca zakres informacji niezbêdnych do analizy oddzia³ywania obiektów gospodarki odpadami na gleby TABLE 2. Checklist of the scope of information required for the examination of effects of waste management facilities on soils
. p L . o N y b e l g a n i m a d a p d o i k r a d o p s o g w ó t k e i b o a i n a w y ³ a i z d d o y z i l a n a o d h c y n d ê b z e i n i j c a m r o f n i s e r k a Z s l i o s n o s e i t i l i c a f t n e m e g a n a m e t s a w f o s t c e f f e f o n o i t a n i m a x e e h t r o f d e r i u q e r n o i t a m r o f n i f o e p o c s e h T 1 Informacjedotycz¹cehistoriiu¿ytkowaniaterenu(daneliteraturoweiarchiwalne,wywiadyzosobam,iktóreznaj¹historiêterenu ) e i w t z d e i s ¹ s w t a l u l e i w d o e c ¹ j a k z s e i m y b o s o , w ó d a p d o a k s i w o d a ³ k s y c i n w o c a r p ( y r o t s i h e h t w o n k o h w e l p o e p h t i w s w e i v r e t n i , ê r u t a r e t i l m o r f d n a a t a d l a v i h c r a ( e s u d n a l f o y r o t s i h e h t n o n o i t a m r o f n i e h T ) d o o h r o b h g i e n e h t n i s r a e y y n a m r o f g n i v i l e l p o e p , s e e y o l p m e l l i f d n a l ( a e r a e h t f o 2 Wynikiarchiwalnychbadañglebwykonywanychwprzesz³oœciwramachrozpoznaniastanuœrodowiskagruntowo-wodnego o s i s o n g a i d n o i t i d n o c r e t a w d n a l i o s g n i r u d t s a p e h t n i d e m r o f r e p h c r a e s e r l i o s l a v i h c r a e h t f o s t l u s e r e h T 3 Wynikiarchiwalnychbadañwykonywanychwramachdokumentacjigeologicznych,przegl¹dówekologicznych s w e i v e r l a t n e m n o r i v n e , n o i t a t n e m u c o d l a c i g o l o e g r o f d e m r o f r e p h c r a e s e r f o s t l u s e r l a v i h c r A 4 Informacjezawartenamapachtopograficznychiortofotomapach(wskali1:10000iwiêkszej) ) e r o m d n a 0 0 0 0 1 : 1 e l a c s ( s e g a m i o h t r o d n a s p a m c i h p a r g o p o t m o r f n o i t a m r o f n i e h T 5 Informacjezawartenamapachklasyfikacyjnych(wtymwoperatachdotychmap),glebowo-rolniczychigeologicznych ) j e z s k ê i w i 0 0 0 0 5 : 1 i l a k s w ( s t r o p e r g n i d u l c n i -– ) e r o m d n a 0 0 0 0 5 : 1 e l a c s ( s p a m l a c i g o l o e g d n a d n a s p a m l i o s l a r u t l u c i r g a e h t m o r f n o i t a m r o f n i e h T s p a m e s e h t o t 6 Informacjezawartenamapachhydrograficznych,hydrogeologicznychisozologicznych(wskaliconajmniej1:50000) ) 0 0 0 0 5 : 1 t s a e l t a f o e l a c s a n o ( s p a m l a c i g o l o z o s d n a l a c i g o l o e g o r d y h , c i h p a r g o r d y h e h t n i d e n i a t n o c n o i t a m r o f n i e h T 7 Artyku³yomawiaj¹cebadaniaglebiœrodowiskagruntowo-wodnegowrejonieplanowanejinwestycjilubterenachopodobnych u i n a w o k t y ¿ u i h c y z c i n d o r y z r p h c a r o l a w l a r u t a n r a l i m i s h t i w s a e r a r o t n e m t s e v n i d e n n a l p e h t f o a e r a e h t n i s e i d u t s t n e m n o r i v n e r e t a w -l i o s d n a s l i o s e h t g n i s s u c s i d s e l c i t r A e s u d n a l d n a s n o i t s i d n o c 8 Podrêcznikizzakresuochronyglebipodrêcznikidobrychpraktykzzakresuocenoddzia³ywanianaœrodowisko s t n e m s s e s s a t c a p m i l a t n e m n o r i v n e f o d l e i f e h t n i e c i t c a r p d o o g o t s e d i u g d n a n o i t c e t o r p s l i o s e h t r o f s l a u n a M 9 Przeprowadzeniewizjiterenuinwestycjiwrazzbadaniamiterenowymiipoborempróbekdobadañwybranychzanieczyszczeñ ) u n e r e t e i n a w o k t y ¿ u e n a w o n a l p i e n o i n i m æ a i n d ê l g z w u n e i n i w o p ñ a d a b s e r k a z ( b e l g s t s e t s t n a t u l l o p s l i o s d e t c e l e s r o f s e l p m a s f o n o i t c e l l o c e h t d n a k r o w d l e i f e h t h t i w g n o l a e t i s t c e j o r p e h t f o n o i s i v e h t t u o y r r a C ) d n a l e h t f o e s u e r u t u f d n a t s a p t n u o c c a o t n i e k a t d l u o h s h c r a e s e r f o e g n a r ( 0 1 Opracowaniecharakterystykigleb(typologia,bonitacja,u¿ytkowanie),okreœlenieichstanu(analizawynikówbadañstopnia ) u t r o p a r b e z r t o p a l d h c y n a n o k y w b u l h c y n l a w i h c r a b e l g ñ e z c z s y z c e i n a z l i o s f o s t l u s e r l a v i h c r a e h t f o s i s y l a n a ( n o i t a n i m r e t e d s u t a t s r i e h t , ) e s u , n o i t a t i n o b , y g o l o p y t ( s c i t s i r e t c a r a h c l i o s f o n o i t a r o b a l E ) t r o p e r f o e s o p r u p e h t r o f e d a m r o e e r g e d n o i t u l l o p 1 1 Ocenaglebwzakresiepodatnoœcinamigracjêiakumulacjêzanieczyszczeñ s t n a t u l l o p f o n o i t a l u m u c c a d n a n o i t a r g i m o t y t i l i b i t p e c s u s s l i o s f o t n e m s s e s s a e h T
graficznych i ortofotomap, przez mapy geologiczne, hydrograficzne, hydrogeologiczne i sozologiczne.
Wa¿nym elementem analizy oddzia³ywania inwe-stycji na gleby jest przeprowadzenie wizji terenu in-westycji. W ramach prac terenowych konieczne jest zwrócenie uwagi na aktualne zagospodarowanie i u¿ytkowanie terenu, a co za tym idzie u¿ytkowania gleb. Pozwoli to na stwierdzenie, czy w przesz³oœci teren móg³ zostaæ zanieczyszczony i u³atwi opis gleb z uwzglêdnieniem ich typów, rodzaju i gatunku, klas bonitacyjnych, u¿ytkowania gleb, a tak¿e wra¿liwo-œci gleb i ich podatnowra¿liwo-œci na migracjê i akumulacjê zanieczyszczeñ.
Taka analiza materia³ów archiwalnych w po³¹cze-niu z wizj¹ terenu pozwol¹ na wskazanie miejsc po-boru próbek i okreœlenie zakresu niezbêdnych badañ laboratoryjnych, w celu okreœlenia w³aœciwoœci gleb oraz stopnia ich zanieczyszczenia, o ile takie rozpo-znanie bêdzie wskazane. Analizy próbek glebowych
mo¿na wykonywaæ w specjalistycznych laborato-riach, m.in. w instytucjach naukowych lub w stacjach chemiczno-rolniczych. Zakres badañ powinien uwzglêdniaæ minione i planowane u¿ytkowanie tere-nu. Ma to du¿e znaczenie zw³aszcza w przypadku in-westycji lokalizowanych na terenach, na których w przesz³oœci prowadzona by³ dzia³alnoœæ mog¹ca za-nieczyœciæ glebê i szeroko rozumiane œrodowisko gruntowo-wodne.
Analiza oddzia³ywania planowanej inwestycji na gleby powinna uwzglêdniaæ wszelkie aspekty, w tym wzajemne powi¹zania miêdzy takim komponentami œrodowiska, jak: gleby i œrodowisko-gruntowo wod-ne, gleby i powietrze atmosferyczne. Wa¿ne jest za-tem, by w analizie oddzia³ywania dla etapu budowy rozwa¿yæ, nie tylko mo¿liwoœæ bezpoœredniego za-nieczyszczenia gleby poprzez wycieki paliwa z ma-szyn budowlanych, ale te¿ emisjê spalin i zwi¹zan¹ z tym mo¿liwoœæ akumulowania siê w glebach takich
zanieczyszczeñ, jak rtêæ i wielopierœcieniowe wêglo-wodory aromatyczne.
Analiza oddzia³ywania na gleby w eksploatacji obiektu powinna uwzglêdniaæ przede wszystkim emi-sje zanieczyszczeñ do powietrza, w szczególnoœci bioaerozoli oraz gospodarkê wodno-œciekow¹ obiek-tu w zakresie emisji œcieków do œrodowiska grunto-wo-wodnego i gleb. Z tych emisji mog¹ bowiem po-chodziæ g³ówne zanieczyszczenia gleb w s¹siedztwie obiektów gospodarki odpadami.
Wa¿nym elementem raportu o oddzia³ywaniu in-westycji na œrodowisko jest przedstawienie propozy-cji monitoringu œrodowiska w otoczeniu obiektu. Wiêkszoœæ autorów, bez wzglêdu na mo¿liwe zagro-¿enia œrodowiska, zaleca monitoring ograniczony do minimum, czyli do zapisów rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska z dnia 9 grudnia 2002 roku w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadze-nia monitoringu sk³adowiska odpadów. Warto rozwa-¿yæ jednak szerszy zakres monitoringu i jak zaleca Fr¹czek (2010) uwzglêdniæ badania gleb w zakresie obecnoœci metali ciê¿kich i mikrobiologicznych wskaŸników sanitarnych.
Gleby s¹ elementem œrodowiska, który w wyniku funkcjonowania obiektów gospodarki odpadami mo¿e byæ nara¿ony na zanieczyszczenia. Nie powinno siê marginalizowaæ tego problemu w raportach o oddzia-³ywaniu na œrodowisko takich inwestycji.
WNIOSKI
1. Analizowane raporty o oddzia³ywaniu na œrodo-wisko obiektów gospodarki odpadami prezentuj¹ zró¿nicowany poziom wykonania w zakresie ana-lizy oddzia³ywania inwestycji na gleby. Przewa-¿aj¹ opracowania ocenione negatywnie, jako nie-zadowalaj¹ce.
2. Zakres analiz oddzia³ywania obiektów gospodar-ki odpadami na gleby nie obejmuje wszystgospodar-kich aspektów wymaganych przez art. 66 ustawy ooœ. Najczêœciej pomijana lub bardzo ogólnikowa jest charakterystyka gleb, zarówno pod wzglêdem ich typologii, przydatnoœci rolniczej sposobu u¿ytko-wania, jak równie¿ stopnia zanieczyszczenia. Opi-sane oddzia³ywania inwestycji na gleby s¹ rów-nie¿ bardzo ogólnikowe i teoretyczne, w wiêkszo-œci przypadków mog¹ siê odnosiæ do dowolnej in-westycji zlokalizowanej w dowolnym rejonie. 3. Konieczne jest zweryfikowanie sposobu podejœcia
do analizy oddzia³ywania obiektów gospodarki od-padami na powierzchniê ziemi, a w szczególnoœci na gleby.
REFERENCES
Barabasz W., Chmiel M.J., Albiñska D., Mazur M.A., 2007. Sk³a-dowiska odpadów jako Ÿród³a bioaerozolu i mikroorganizmów szkodliwych dla zdrowia. Prace Instytutu Nafty i Gazu 145: 143–152.
Bojarska K., Bzowski Z., 2009. Monitoring œrodowiska w rejo-nie sk³adowiska odpadów komunalnych w Zakopanem. Ochro-na œrodowiska i zasobów Ochro-naturalnych, 40: 632–642. Fr¹czek K., 2010. Sezonowe zmiany wskaŸników stanu
sanitar-nego gleby na terenie oraz w rejonie sk³adowiska odpadów komunalnych aglomeracji krakowskiej. Woda–Œrodowisko– Obszary wiejskie, t. 10, z. 2 (30): 49–60.
Gruszczyñski S., 2006. Ocena i prognozowanie stanu gleb na potrzeby planów i programów, In¿ynieria Œrodowiska, 11(1): 53–70.
Gurwin J., Janczarski P., 1998. Badania modelowe zanieczysz-czenia substancjami ropopochodnymi na terenach lotnisk w Brzegu i w Szprotawie, Przegl¹d Geologiczny, 46(6): 509– 516.
Jêdrczak A., Drab M., 1989. Zanieczyszczenie gleb i roœlin w otoczeniu sk³adowiska odpadów przemys³owych Szczeci-na. Archiwum Ochrony Œrodowiska, 3–4: 183–199. Kabata-Pendias A., Pendias H., 1999. Biogeochemia
pierwiast-ków œladowych. PWN, Warszawa: 400 pp.
Karmoliñska-S³otkowska H., Domañski S., 2009. Raport o od-dzia³ywaniu na œrodowisko dla planowanej budowy Zak³adu Zagospodarowania Odpadów w m. Be³¿yce dla potrzeb Celo-wego Zwi¹zku Gmin „PROEKOB” z siedzib¹ w Be³¿ycach, ul. Lubelska 3 (maszynopis).
Kaszubkiewicz J., Chodak T., Bogacz A., 1998. Morfologia i w³aœciwoœci antropogenicznych profili glebowych z terenu lotniska w Brzegu Opolskim. Archiwum Ochrony Œrodowi-ska, 24(1): 93–109.
Kondras M., Czêpiñska-Kamiñska S., Chodkowska A., Chrza-nowska A., 2010. Ocena ekotoksykologiczna gleb w s¹siedz-twie sk³adowiska odpadów w £ubnej. Roczniki Gleboznaw-cze – Soil Science Annual, 61(4): 105–112.
Kulig A., Ossowska-Cypryk K., 1999. Problematyka badañ mi-krobiologicznych w ocenach oddzia³ywania na œrodowisko obiektów komunalnych – zagadnienia metodyczne. Proble-my ocen œrodowiskowych, kwartalnik 1(4): 51–58.
Na³êcz T., Skalmowski A., Ferchmin M., Barszcz A., Koœciñski M., 2011. Raport o oddzia³ywaniu na œrodowisko przedsiê-wziêcia „Uruchomienie Zak³adu Unieszkodliwiania Odpadów Ekolina” zlokalizowanego na dzia³kach: 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 95, 99, 100, 103, 106, 117, 119, 120 obrêb 5-60-01 w gminie Zielonka (maszy-nopis).
NiedŸwiecki E., Nowak A., Friedrich S., Michalcewicz W., Woj-cieszczuk T., Meller W., 2008. Oddzia³ywanie wysypiska od-padów komunalnych w Sierakowie na w³aœciwoœci chemicz-ne i mikrobiologiczchemicz-ne gleb. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual, 59(3/4): 215–225.
Przybulewska K., Nowak A., G³¹bowska D., 2010. Zmiany w mikroflorze gleby wokó³ sk³adowiska odpadów komunal-nych w £êczycy k. Stargardu Szczeciñskiego. Woda Œrod. Obsz. Wiej. 30(2): 159–166.
Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiêwziêæ mog¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (Dz.U. 2010, nr 213, poz. 1397 z póŸn. zm.). Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 9 wrzeœnia 2002 r.
w sprawie standardów jakoœci gleby oraz standardów jakoœci ziemi (Dz.U. 2002, nr 165, poz. 1359).
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadze-nia monitoringu sk³adowisk odpadów (Dz.U. 2002, nr 220, poz. 1858).
Rydian G., 2010. Raport o oddzia³ywaniu przedsiêwziêcia na œro-dowisko Zak³ad Zagospodarowania Odpadów Jarocin (ma-szynopis).
Szymkowiak I., Witkowska J., Przyby³a M., Sergiel E., 2008. Raport o oddzia³ywaniu na œrodowisko projektowanej budo-wy Zak³adu Zagospodarowania Odpadów w miejscowoœci Kopaszyn Nowe, gm. W¹growiec (maszynopis).
Szyszkowski P. (red.), 2000. Metody badania i rozpoznawania wp³ywu na œrodowisko gruntowo-wodne sk³adowisk
odpa-Analysis of soil condition in environmental impact assessment reports
of selected waste management facilities in Poland
Abstract: Soil is among those elements of the natural environment which are frequently being exposed to pollution and degradation.
Waste management facilities represent one of the most serious environmental threats, and landfill sites belong to the dominating pollution sources. Waste management facilities in Poland are counted among investments which are likely to significantly affect the environment. A majority of waste management facilities has been having EIA procedures carried out including a report on environmental impact. However, soil protection has mostly been marginalized in such reports. The aim of this work was to perform a qualitative examination of EIA reports for selected waste management facilities taking into special account soil condition analyses which constitute an inherent part of the reports. Furthermore, the work aimed at providing guidelines to design the scope of activities indispensable for a reliable analysis of impacts of waste management facilities on soils. The results of the examination indicate that the EIA reports analyzed vary in the accuracy level when assessing the impact of waste management facilities on soil conditions, and most of them were considered to be unsatisfactory in that regard.
Keywords: soil, environmental impact assessment, effect on soils
dów sta³ych. Poradnik. Ministerstwo Œrodowiska, Oficyna Wydawnicza EL-Press Warszawa: 218 s.
Œwiercz A., 2005. Zawartoœæ metali ciê¿kich w glebach rdzawych bielicowych w pobli¿u wysypiska odpadów komunalnych Promnik (województwo œwiêtokrzyskie). Roczniki Glebo-znawcze – Soil Science Annual, 56(3/4): 106–111.
Ustawa z dnia 3 paŸdziernika 2008 r. o udostêpnianiu informacji o œrodowisku i jego ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochro-nie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œrodowisko (tekst jedn.: Dz.U. 2013, poz. 1235 z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodo-wiska (tekst jedn.: Dz.U. 2013, poz. 1232 z póŸn. zm.). Wojewódka D., 2009. Raport oddzia³ywania na œrodowisko
przed-siêwziêcia inwestycyjnego polegaj¹cego na budowie zak³adu unieszkodliwiania i odzysku odpadów w gminie Skarbimierz (maszynopis).
Zgiet J.P., Szwaczko W., 2011. Raport o oddzia³ywaniu na œro-dowisko przedsiêwziêcia pn. „Budowa Zak³adu Zagospoda-rowania Odpadów w Siemiatyczach” (maszynopis).
Received: December 23, 2014 Accepted: February 18, 2015
