Właściwości chemiczne substancji organicznej niektorych gleb leśnych pochodzenia bagiennego

(1)

WITOLD MUCHA

W ŁAŚCIW OŚCI CHEMICZNE SU BSTA N C JI ORGANICZNEJ NIEKTÓRYCH GLEB LEŚNYCH POCHODZENIA BAGIENNEGO

K atedra G leb o zn a w stw a W SR P oznań

Stałość składu glebow ej su b stan cji organicznej w określonych w a ru n k ac h środow iska je s t w y n ik iem zachodzenia w ielu przeciw staw nych procesów. R ów now aga w yn ik ająca z n atężen ia ty ch procesów stanow i pew ną specyficzną w łaściw ość poszczególnych typów glebow ych. Za w artość i rodzaj próchnicy zależą od stad ium rozw ojow ego danego ty p u gleb i są dla niej charaktery sty czn e. P oznanie zakresu zm ian i różnic w su bstan cji organicznej i w obrębie typów glebow ych w różnych w a ru n k ach bioekologicznych może być n ajisto tn iejszą cechą rozpoznaw ania i oceny gleb.

P rzedstaw ione b adania stanow ią próbę częściowego naśw ietlen ia om aw ianego zagadnienia. W ty m celu przeprow adzono badania na te re nie leśnictw a Siem ianice w pow. Kępno na trzech profilach gleb leśnych ty p u bagiennego:

1 — gleba m urszow a w ytw orzona na piasku luźnym (drzew ostan: so. spor. brz. 85— 90 1., II p. spor. db, św. 31— 40 1., zw. um., podr. spor. sw. 5— 15 1. na 40% podszyciu k ru szy n y i jarzębiny, bonit. I, jakość 2);

2 — gleby torfow ej w ytw orzonej z niskiego to rfu m ineralnego m iąż szości 50 cm, silnie zam ulonego (drzew ostan: ol. js. 12— 15 1., brz. 21— 25 1., bonit. III. jakość 44);

3 — gleba m urszow a w ytw orzona n a utw orze kom pleksow ym (drze w ostan: ol. brz. 31— 45 1., zw. um ., bonit. I, jakość 2).

Stopień nasycenia ty ch gleb kation am i o ch arakterze zasadow ym w a ha się dla p rofilu 1 od 48,09 do 95,58; dla p ro filu 2 i 3 w ynosi powyżej 8 6,6. Sum a kationów m etali (S) w pro filu 1 k sz ta łtu je się w wysokości 21,384 dla poziom u A0 i od 1,084 do 3,991 w poziom ach m ineralnych. W p ro filu 2 sum a kationów stanow i od 51,746 do 95,341. ml-równ./lOO g gleby, a w p ro filu 3 od 8,579 w poziom ie m in eraln y m do 41,349 w po ziomie próchnicznym . Porow atość ogólna dla p rofilu 1 w ynosiła 30,0— 74,0, dla p rofilu 2 63,0— 79,0 i dla p ro filu 3 31,0— 69,5. W ilgotność

(2)

Chemiczna substancja organiczna gleb leśnych (577

T a b l i c a 1 Chemiczne w łaściw ości s u b s ta n c ji o rg an iczn ej

N r p ro fi lu 3_a) U -r* 55 N _'ТЗ 'ТЗ О Głębo kość cm S tra ty przy ż a r z e n iu С N Woski b i t u miny Kwasy humi nowe Kwasy hymeta-m ele-nowe ogółem СН380ВГ ogółem CHjSoBr Й :

z ie oC ami nowy % 1 17 0-8 8-25 24-29 86,40 34,91 2,83 39,15 18,85 *1,29 19,78 10,01 1,97 0,90 0,11 1,52 0 ,12 1,16 0,24 0,09 0,2225 0,0954 0,039 7,80 5,79 0,40 22.39 23.40 1,67 6,28 7,29 0 ,62 2 21 10-20 20-30 40,01 38,30 17,92 17,55 9,41 8,38 1,80 1,22 1,21 0,82 0,81 0,75 0,078 0,062 1,79 2,60 14,94 22,98 2,09 1,70 3 22 10-20 14,30 6,33 3,56 0,81 0,51 0,67 0,115 0,44 3,38 0,70 T a b l i c a 2 U dział n iek tó ry ch elementów w pro cen tach s u b s ta n c ji o rg an iczn ej

N r p ro fi lu Głębo kość cm N

Bituminy _huminoweKwasy hymeta-melanowe ogółem _CH^COBrpo w hydro

li z a c i e 06 aminowy 1 0-8 2,28 1,76 1,34 0,258 9,03 25,91 7,27 8-23 2,58 1,20 0,69 0,273 16,58 67,03 20,88 24-29 3,89 - 3,18 1,38 14,13 59,01 21,91 2 10-20 4,50 3,02 2,02 0,195 4,47 37,34 5 ,2 2 20-30 3,19 2,14 1,96 0,162 6,79 60,00 4,44 3 10-20 5,66 3,57 4 ,69 0,804 3,08 23,64 4 ,9 0

a k tu a ln a w profilu 1 w ynosiła 15,38— 20,34 (w poziom ie Aq 123,0— 207,0), w pro filu 2 63,0— 183,0 (w poziom ie A \) i w profilu 3 17,0— 107,9 (w po ziomie Ai).

W łaściwości su bstancji organicznej o brazują tabl. 1 i 2. Na po dsta w ie zaw arty ch w nich liczb m ożna sform ułow ać n astępujące spostrze żenia:

1. Stopień h um ifikacji dla profilu 1 w ynosi 48,4— 50,5, dla p ro filu 2 47,7— 52,5 i dla profilu 3 56,2.

2. N w hydrolizacie (6 n HC1) substan cji organicznej stanow i 30— 80% N ogólnego.

3. N a-am inow y w ynosi 14— 34% N ogólnego, p rzy czym ilościowo więcej N— aNHo w y stęp u je w poziom ach o w yższym stopniu hum ifikacji.

4. Ilość kw asów hum inow ych jest w yższa w w arstw ach o m niejszym stopniu hum ifikacji. W w arstw ach o w iększym stopniu hum ifik acji p rze

w ażają hum iny. x

5. P ro cen t kw asów hym etam elanow ych jest najw yższy w glebie m u r- szowej na piasku.

6. P ro cen t b itu m in jest najw yższy w glebie m urszow ej pod drzew o stanem sosnowym .