Park zabytkowy ośrodkiem turystyki i wypoczynku

Przemysław Maliszewski

Park zabytkowy ośrodkiem turystyki

i wypoczynku

Ochrona Zabytków 21/4 (83), 50-51

Piątej sesji przewodniczył prof, dr C z e s ł a w P u s t e l n i k , dyrektor do spraw nau­ kowych Instytutu Celulozowo-Papierniczego w Łodzi. W ygłoszono następujące refera­ ty: mgr inż. M a r y n a H u s a r s k a (CLKA) — W łaściwe warunki p rze c h o w y w a ­

nia książek i archiwaliów, mgr inż. E l ż b i e t a H o c h a u z , (ICP) — Postęp w tech ­ nologii w y tw arzan ia papierów białych a ich trwałość, konserwator L a d i s l a v S k r i v a n e k (Pracownia konserwatorska B iblioteki Narodowej K lem entinum w Pradze) — P rzyczynek do proble m ów związanych z konserw acją papieru. Podsu­ mowania konferencji dokonał prof. Bohdan Marconi.

Ożywiona dyskusja (30 uczestników) towarzysząca referatom była wyrazem żywego zainteresowania ogółu zebranych. W yraźnie zarysowały się dwa nurty dyskusji. Pierwszym była wymiana poglądów specjalistów bezpośrednio związanych z konser­ wacją, przy czym wyraźnie w ystąpił podział między konserwatoram i opierającymi swą działalność na m etodach tradycyjnych '(przy korzystaniu z dorobku w spółczesnej chemii i mikrobiologii) i m iedzy chemikami. Drugi nurt reprezentow ały głosy biblio­ tekarzy, archiwistów, którzy niezależnie od mniej lub bardziej skutecznych metod konserwacji i profilaktyki, w codziennej swej praktyce stykają się z nieodw ołalnym zjawiskiem niszczenia zbiorów w trakcie ich udostępniania i przechowywania. Nic też dziwnego, że powtarzający się apel o szerzej niż dotychczas zakrojone prace konserwatorskie i połączenie w ysiłk ów w szystkich specjalistów w zakresie konser­ wacji papieru i pergaminu, był silnym akcentem w ielu wypowiedzi.

Konferencja dokonała przeglądu stanu zachowania i w arunków przechowywania krajowych zasobów bibliotek i archiwów, przedstawiła dorobek konserwatorski i um o­ żliw iła wym ianę doświadczeń. Kolejnym jej osiągnięciem było nawiązanie bliższego niż dotychczas kontaktu m iędzy placówkami konserwatorskimi a instytutam i ba­ dawczo-naukowym i. W ysunięcie licznych w niosków i postulatów w zakresie profi­ laktyki oraz konserwacji papieru i pergaminu należy również do dorobku k on fe­ rencji. Ważny wreszcie był jej aspekt szkoleniowy.

M ateriały konferencyjne, na które złożą się pełne teksty wygłoszonych referatów i komunikatów, obszerne streszczenie dyskusji, podsumowanie merytoryczne publi­

kowanych m ateriałów (wraz z angielskim streszczeniem) ukażą się( w kolejnym (prawdopodobnie XXIII) tomie B iblioteki M uzealnictwa i Ochrony Zabytków przy­ gotowanym przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków.

Lech K r zy ża n o w sk i

PARK ZABYTKOWY OŚRODKIEM TURYSTYKI I WYPOCZYNKU

W dniach od 22 do 23 października 1968 roku odbyła się w Pszczynie konferencja zor­ ganizowana przez Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków M inisterstwa K ultury i S ztu­ ki, W ojewódzkiego Konserwatora Zabytków w K atowicach oraz Społeczny Kom itet odbudowy parku w Pszczynie, której tem atem były problemy zagospodarowania i ochrony parków zabytkowych. Na konferencję złożyły się: referaty, dyskusja, ob ­ jazd wybranych obiektów parkowych. R e f e r a t y : Mgr M i e c z y s ł a w P t a ś n i k (Dyrektor Zarządu M uzeów i Ochrony Zabytków) — Park z a b y tk o w y ośrodkiem w y ­

poczynku*. O l a f R o g a l e w s k i (Dyrektor Departamentu Zagospodarowania Tu­

rystycznego GKKFiT) — Parki ośrodkami turystyki*. Inż. S t a n i s ł a w M i ł o s z e w ­ s к i (Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków) — A k tu a ln y sta n p a rków za b y tk o w y c h

i po trz eb y ich zagospodarowania*. Mgr A d a m K u d ł a (Wojewódzki Konserwator

Zabytków w Katowicach) — Stan parków z a b y tk o w y c h w w o je w ó d z tw ie katow ickim

i zagadnienie ich adaptacji na ośrodki w y p o czy n k u dla świata pracy*. Prof. dr J ó z e f

K o c h m a n (Szkoła Główna Gospodarstwa W iejskiego) — M etody ochrony staro-

drze w ia przed chorobami i szkodnikami*. Mgr F r a n c i s z e k S m ó ł k a (Przewod­

niczący Społecznego Kom itetu odbudowy parku w Pszczynie) — P roblem y odbu dow y

z a b y tkow e go parku w Pszczynie na przy kładzie realizacji. D y s k u s j a : w d ys­

kusji poruszono szereg zagadnień istotnych dla ochrony parków zabytkowych. B yły one rozszerzeniem tem atów poruszanych w referatach. I tak, m.in. zwrócono uwagę na konieczność zacieśnienia współpracy m iędzy Resortami Kultury i Sztuki, Rol­

nictw a i Leśnictwa, postulując utworzenie Kom isji M iędzyresortowej do spraw par­ ków zabytkowych. Uznano za konieczne uregulowanie spraw ochrony prawnej tych zabytków, a także zwiększenie na ich ochronę nakładów finansowych. W ielokrotnie podkreślono konieczność przeprowadzenia szybkiej inwentaryzacji ogrodów i par­ ków zabytkowych, co jest podstaw owym warunkiem do iich dalszego, właściwego zagospodarowania, zróżnicowanego w zależności od stanu zachowania, różnorakiej ich w artości i obszaru; zwrócono także uwagę na konieczność szybkiego zagospo­ darowania turystycznego (także na bazy campingowe) parków, do czego zmusza roz­ wój turystyki, która wzrośnie w najbliższym czasie gw ałtow nie z racji zwiększa­ jącej się ilości dni wolnych od pracy i postępującego rozwoju motoryzacji.

P o d s u m o w a n i e : w podsumowaniu obrad dokonanym przez dyrektora Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków, mgr. M ieczysława Ptaśnika zostały sformułowane n aj­ w ażniejsze wnioski i postulaty w ynikające z przebiegu obrad: konieczność znalezienia takich sposobów zagospodarowania parków zabytkowych, które byłyby zadowalające i dla konserwatorów i dla szerokich rzesz użytkowników — problem ten m oże być rozw inięty jedynie przy zainteresowaniu nim szerokiego grona specjalistów z róż­ nych dziedzin, co determinuje pow ołanie Komisji M iędzyresortowej. Wiąże się to także z koniecznością uzupełnienia przepisów prawnych. Następnie dyrektor Ptaś- nik zaproponował spotkanie robocze konserw atorów zabytków i przyrody oraz za­ powiedział wzm ożenie w roku przyszłym działalności na rzecz zagospodarowania parków zabytkowych i ogłoszenie roku 1969 „Rokiem parków zabytkowych”. O b j a z d : U czestnicy Konferencji w zięli udział w objeździć po wybranych parkach zabytkowych w ojew ództw a katowickiego (Grodziec, Jaworze, Paw łow ice, Świerkla­ niec, Koszęain) w trakcie którego, na przykładach obiektów w różnym stopniu uporządkowanych i zagospodarowanych omówili problemy ochrony i zagospodaro­ wania tego typu zabytków.

P rze m ysła w Maliszewski * R eferaty opatrzone gwiazdkami będą opublikowane w następnym num erze „Ochro­

ny Zabytków”.

Z PRAC INSTYTUTU SZTUKI PAN NAD DOKUMENTACJĄ DREWNIANEJ

ARCHITEKTURY SAKRALNEJ W POLSCE (I)

Liczba zachowanych obiektów architektury drewnianej i budownictwa, tak św iec­ kich jak i sakralnych, ulega z każdym rokiem gw ałtow nem u zmniejszaniu. Sytuacja taka, będąca w ynikiem różnorodnych przyczyn, będzie trwała nieuchronnie nadal i może być jedynie w jakim ś stopniu ograniczona, ale nie powstrzymana. Proces ten jest nieodwracalny, zwłaszcza w zakresie budow nictw a m ieszkalnego i gospo­ darczego. Świadom ość tego stanu rzeczy istnieje już od dawna, stąd coraz częstsze i liczniejsze — szczególnie po zniszczeniach w czasie ostatniej w ojny — głosy porusza­ jące konieczność ratowania i ochrony zabytków drewnianej architektury dla przy­ szłych pokoleń, jako zagadnienie urastające do problemu narodowego 1.

W chw ili obecnej jedynym w łaściw ie realnym rozwiązaniem tego problemu jest ra­ towanie pojedynczych, najbardziej cennych ii interesujących obiektów przez

przeno-1 Problem ten m. in. poruszają: G. C i o ł e k , Zagadnienie ochrony bu downictw a lu­

dowego, „Ochrona Z abytków ” V (1952), nr 4 (19), s. 217—228; I. T ł o c z e k , Z abytki a rc h itek tu ry ludowej, „Ochrona Z abytków ” VIII (1955), nr 2 (29), s. 77—88; t e n ż e , W spraw ie badań nad architektu rą ludową, „Ochrona Zabytków ” XI (1958), nr 1—2

(44—45), s. 19—34; J. Z. L e n a r d , Zagadnienie ochrony z a b y tk ó w bu downictw a

drewnianego, „Biuletyn Konserwatorski W ojewództwa W arszawskiego” 1958, s. 65—

— 75; W. K a l i n o w s k i , P roblem y ochrony i kon serw acji bu dow nictw a dre w n ia ­

nego w Polsce, „Ochrona Zabytków ” XVII (1964), nr 3 (66), s. 3—10; Memoriał w spraw ie ochrony bu dow nictw a drewnianego w Polsce. Program organizacji p ar­ k ó w etnograficznych. Warszawa 1966 (powiel.); J. E. D u t k i e w i c z , C z y proble m n arodowy?, „Ochrona Z abytków ” X IX (1966), nr 1 (72), s. 3—6.