1
o n o < . n > ( n i \ l \ J O U I — ...
I. Materiały dokumentacyjne
1/1 - relacja właściwa
I/2 - dokumenty
(sensu stricto)
dot. osoby relatora "I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora —
II. Materiały uzupełniające relację l /
III. Inne materiały
(zebrane przez „relatora”):
111/1- dot. rodziny relatora
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. — III/5 - inne... —
IV. Korespondencja
■
...
^., (kruk. .u JLi dta. J & r&z
5 ^ / U ó t
t fV. Wypisy ze źródeł
[tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”]
VI. Fotografie
2
3
W si er p n iu 19 39 ro ku u k o ń cz y ła m K ur s Ped ag og iczn y d la Instru ktor ów w W a rs z a w ie . W rz es ie ń 19 39 ro k - w yb u ch w o jn y . W W il n ie sz k o le n ie o g ó ln o- w oj sk o w e w sz er eg ac h P W K . 17 -g o w rz eśn ia p ie rw sz a w ar ta z b ro n ią w rę ku pr zy m a g a z y n a c h w o js ko w yc h . W o js k o n as ze w y co fu je się w kie ru nk u L it w y . S a m o lo ty rad zieckie na d m ia st e m , cz o łg i na ul ic ac h W il n a . 19 40 r. w rz es ie ń - re w iz ja w d o m u , zn aj du ją g az etk ę "P o ls k a w w al ce ", a re sz tu ją . 19 41 r. 23 cz erw ie c. Z Ł u k is ze k w sz y st k ic h w ię ź n ió w , c ię ż a ró w k a m i w yw oż ą na d w o rz ec to w ar o w y, p rz ez to ry k o le jo w e , n a k o la n a c h , p ęd zą na s do p o c ią g u . 24 -t y cz er w ie c n o c, p o ci ąg m a n e w ru je , nal ot sa m o lo tó w n ie m ie c k ic h . K o lejarze P ol ac y ot w ie raj ą je d en w a g o n , w y sy p u ją się w ię źn io w ie i otw ier ają w sz y st k ie wa gony. Je st eśm y w o ln i. W ra ca m y do do m ów , sow ie ci u c ie k a ją . R ok 19 43 je si e ń , za m ie sz an ie w o k o ło a res zt o w a ni a p ro f. P e lc z a ra , zn an eg o o n k o lo g a . Z an im N ie m cy z o ri e n to w a li si ę, L it w in i ro z st rz e la li go . A re sz ty w m ie śc ie - i j a zo st ał am a res zt o w a n a i o sa d z o n a na O fi a rn e j. Z O fi a rn ej w sz y st k ic h w ię źn ió w c ię ż a ró w k a m i p rz e w o z il i n a Łuk is zki i to m ni e u ra to w a ło . S p o tk ał am k o le ż a n k ę , k tó ra p rz y p a d k o w o p od ała m oj e n az w is k o pr zy a re sz to w a n iu , od te j ch w il i ni e zn am y si ę. P o ci ęż ki m śle d zt w ie , N ie m cy uznali p o m y łk ę. S ie d zi ał am na Ł u k is z k a c h p o n ad pó l ro k u , ni c m i ni e u d o w o d n il i, ski er o w al i na ro b o ty do N ie m ie c . K o m is ja le ka rs k a stw ie rd zi ła g ruź lic ę. S k ie ro w a li m ni e do p ra c y w w o js k o w y ch m aga zyn ac h od z ie ż o w y c h , ki lk a d n i p ra c o w a ła m i zn al az ła m się w sz p it a lu . Z e sz p it a la , po ki lk u ty g o d n ia c h , za b ra li m n ie na p la có w k ę AK do L e g a liz a c ji . Po pr z esz kol eni u p ra co w ał am ja k o cynk ogr af w dz ia le te c h n ic z n y m . R ok 19 44 lip ie c, pow stanie w Wiln ie, za cię te w al k i A K z N ie m c a m i, a S o w ie ci id ą na p o m o c i id ą. Po ci ęż k ic h w al k ac h N ie m c y w y co fu ją si ę. N a gr uz y i tr up y wc ho d zi ci ęż ka A rm ia C z e rw o n a . R ok 19 44 i 45 , S o w ie ci od kr yw ają ka rty , ni e w al cz ą z N ie m c a m i, le cz are sztują A ko w có w i lu d n o ść p o ls k ą . A re sz ty , ła p a n k i, re p a tr ia c ja , z d ra d a . D uż e z a p o tr z e b o w a n ie na d o k u m e n ty . P o ro z u m ie n ie , gen. "Wil k" A le k sa n d e r K rz y ża n ow sk i w ra z ze sw oi m sz ta be m zap ros zon y je st na ro zm o w y z p rz e d st a w ic ie la m i Z S R R , zb ió rk a o d d zi ał ó w A K w M ie d n ik a c h . T o cz ą się ro zm o w y i na gl e - w oj sk o w M ie d n ik a c h otoczone pr ze z cz o łg i i sa m o lo ty sow ie c ki e , ro z b ro jo n e i sa m o c h o d a m i to w a ro w y m i w y w ie zio n e do Z S R R . G en "W il k" z ca ły m sz ta b e m
W dniu14.04.1997r. zmarław Warszawie
Ja n in a K ru k Szc ze rb a
pseudL„Kruk”, JLidka", „Larisa" ZnkńeizAK,uai5tn3cAkgi&eza, więzieńNKWD,Gesfcęo,UB. W 1948tskazanamk^śmicra,zsTOlnionaw1958c OknacmraKr/yżcmKomandoriom, Kizyżem(JferiimOidau(>lrodzcnaF\«o, KcymmWalecznych, KrzyżemPStlyzanckkn, Krzy/nnAK. Nabożeństwo żałobneodbyłosię w kościele św. K.Boromeusza naPowązkach w dniu18.04.1997 r. Na zawsze pozostanie w naszej pamięci ZwiązekWięźniówPolitycznychSkazanychnaKarę Śmierci w Okresie ReżimuKomunistycznego ŻYCIORYSK ru k Ja n in a , có rk a L u d w ik a i L e o k a d ii z W y so k iń sk ic h , u ro d z o n a 1-3 cz er w ca 19 14 r. w W il n ie . Po 7- m io le tnie j S zk ol e P o d staw ow ej u k o ń cz y ła m Ś re d ni ą S z k o łę P rz e m y sł o w o -H a n d lo w ą im . E m y D m o chow skiej w W il n ie . W 19 34 ro ku po k u rs ac h d o k sz ta łc a ją c y c h , ro zp o cz ęł am p ra cę ja k o in st ru k to rk a O św ia ty P o z a sz k o ln e j, pr o wa dz ąc ku rs y kr o ju , sz y ci a, tr y k o - ta rs tw a i g o sp o d a rs tw a do mow eg o or g a n iz o w an e pr ze z W ile ńs k ą Iz b ę R o ln ic zą i K u ra to riu m O k rę g u S zk o ln eg o W il e ń sk ie g o . W ro ku 19 38 /3 9 u zu p eł n ił am k w al if ik ac je w Łodz i, z d o b y ła m st o p ie ń m is tr za w zaw od zie k ra w ie ck im i ja ko W ol ny S łu c h a c z u k o ń cz y ła m 1 ro k na W yd zi ale P ra w a i N au k E k o n o m ic z n o -S p o łe c z n y c h w W olnej W sz ec h ni cy Ł ó d z k ie j.
4
sp ra w ie d liw o śc i. P ro sz ę od dz iałowego o pap ier i ołó we k, w y m ie n ia m n a pi śm ie sw oj e p ost ula ty p ro sz ąc o Są d N a ro d u , o Są d p u b li c z n y i og ła sz am g ło d ó w k ę . W 1 1 -ty m dn iu g łod ów ki , je d n a z k ol eż ane k w ię z ie n n y c h p rz ec h o d z ąc m ó w i: "T y ch ce sz umi er ać a w P o zn an iu p o w st a n ie , Cyra nkie wicz ch ce o b ci n ać rę ce ro b o tn ik o m ". P rz eb u d ził am się z o d rę tw ie n ia , to zna cz y , że P o ls k a ży je , ro bot nik żą da w o ln o śc i, m us zę im p o m ó c, w st ał am i po sz ła m do celi . Po a m n e st ii w ię zi en ie w y lu d n ił o si ę, w a ru n k i p o le p sz y ły si ę, z e m ną n ik t ni e ro z m a w ia ł, w zi ęl i m ni e do pr ac y na c z a p k a rn ię , z a ro b ił a m pa rę zł ot yc h i k ie łb a sę . Po ja k im ś cz as ie w ezw al i m ni e na ro z m o w ę , k to ś w aż ny p rz y je c h a ł, ta k m ni e sz e p n ą ł o d d z ia ło w y . Po ro zm o w ie a N im be z św ia dk ów , pr zy o tw art y ch d rz w ia ch d ru g ie g o p o k o ju , w kt ór ym b y ło ki lk a osób, ro zm o w a by ła szc ze ra . Po ro zm o w ie z Ni m w y w ie źli m ni e d o P ru sz k o w a , ni e p rz er az ił am si ę, d awali m i w it am in y , ró żn e śr o d k i w z m a c n ia ją c e , ja ni c ni e p rz y jm o w a ła m , leka rst wa n is z c z y ła m . K o le ż a n k i w ię zi en ne o to cz y ły m ni e o p ie k ą , p rz y sł ał y a d w o k a ta . M ec. L is -O ls ze w sk i p rz e p ro w a d z ił ze m ną ki lk a w ie lo g o d z in n y c h ro z m ó w , p rz e k o n a ł mnie, że w ię ce j zr o b ię dl a Po lsk i pracu jąc n a woln oś ci ni ż p ro te st u ją c w w ię z ie n iu . K o le ż a n k i w ię zi enn e ro z p o c z ę ły staran ia o p rz y ja zd m o je j m am y z Z S R R po 7- m iu la ta ch ła g ró w . W sz p it al u atm os fer a se rd e c z n a . Po ki lk u ty g o d n ia ch prz ew ieź li m ni e d o w ię zi en ia na 11 -g o L is to p a d a , tam od by ło się ki lk a ro zm ów i ki lk a p is m p o tw ie rd z aj ąc y ch m oj e st a n o w is k o . R ok 1 9 5 8 , dn ia 30 -g o si e rp n ia , kaza li m i za b ra ć sw oj e rz e c z y i be z sł ow a wy pu śc ili m ni e za b ra m ę w ię z ie n n ą , ni e p ro te st o w a ła m , je ch ała ta k só w k a , zat rzymała si ę, w si ad ła m i p od ał am ad re s gd zi e m a m ni e zawieść, be z sł ow a za w ió zł m ni e na m ie js ce i an i g ro sz a ni e w z ią ł, to m ni e u tw ie rd z ił o , że P o ls k a je st P o ls k ą . Po w yj śc iu z w ię zi en ia o p ra cę by ło b ar d zo tr u d n o , c h c ia ła m prac ow ać w sz k ol n ic tw ie za w o d o w y m lu b ro ln ic z y m . G dy p o k a z a ła m zw ol ni eni e z w ię zi en ia - ro zm o w y k o ń cz y ły si ę. Po dł ug ic h st a ra n ia c h do st ał am się do C ep el ii , ski er o w al i m ni e do S p ó łd z ie ln i P ra cy "S z tu k a i M oda " w W a rs z a w ie . Z ac zę ła m pr acować w b iu rz e S p ó łd z ie ln i a le b ar d zo p rę d k o p rz e n ie śl i m ni e na sta n ow is ko "b ra k a rz a ". Po w ie lu la ta c h aw an so w ał am na kie rownika Zakład u P ro duk cyj neg o i w es zł am d o Zarządu S p ó łd z ie ln i. W su m ie w te j S pó łd z ie ln i p ra co w ał am 26 la t.
areszto wan y i p rz ew iez io n y na O fi arn ą do N K G B a po te m w gł ąb R o sji . N ic ni e p o m o g ły ża d n e p ro te st y , terr or co ra z większy. W il no p o ls k ie u m il k ło - ty si ąc om żo łn ie rz y i lu d no ści p ol sk ie j zamk nię to us ta p ie c z ę c ią śm ierci lu b m il cz en ia - do dn ia d zis ie js ze g o ni e p o zw al a się na m o d k ry ć sw oi ch ra n i b li z n . ' M aj 19 45 rok, w yj eż dż am z sz ef em do W ar sz aw y a b y prz ygotować no w ą p la có wk ę dl a u cie k in ie ró w z K re só w , że by w m ia rę mo żliwości za o pa trz yć ich w aktualne do k um en ty po trz e b n e w n o w e j rz e c z y w is to śc i. C ze rw ie c 19 45 ro k, w ra ca m do W il na ab y za b ra ć p o tr z e b n e dr uki i w zo ry d o k u m e n tó w , p ie cz ęc ie i ró żn e p o m oc e te c h n ic z n e . W m ie śc ie ła p a n k i, w y w o zy , ar esz ty , ro z p ac z , b e z ra d n o ść ni e do o p is a n ia . A re sz ty cz ło nk ów L eg a liz a c ji , w y d aj ą lo k a l- p ra c o w n ię . Tra gedia p rz e ż y ć ni e do o pi sa n ia w pa ru z d a n ia c h . S ie rp ie ń - w rz es ie ń 19 45 r. - ud ał o m i się p rz e w ie ź ć z g ro m a d zo n e ma teriały ra ze m ze sk ry tk a m i do W a rs za w y . W W a rs z a w ie zo sta ł zo rg ani zow an y p u n k t legalizacji W il e ń sk ie j. W 19 46 ro k u , sz ef w y je żd ża na Z a c h ó d , br ak śr o d k ó w materia lnyc h i p e rs p e k ty w y . W kr aj u du że z a p o tr z e b o w a n ie na k a rt y re p a tr ia c y jn e , m e tr y k i u ro d z e n ia , ró żn e zaświadc ze nia z p ra c y , św ia de ctw a sz k o ln e i in ne d ru k i. R ok 1 9 4 8 , a re sz to w a n ia w ca łe j P ol sc e - re szt ki p a rt y z a n tó w li kwid ują, w Warszawie na ul ic ac h gi ną lu d zi e, are sztują ca łe ro d z in y . R ok 19 48 - 4 li st o p a d , id ę na sp o tk a n ie , na ul ic y zatrz ym uje si ę sa m o c h ó d , poka zu ją d o w ó d i p ro sz ą do śr o d k a . W ie d zi ał am co to zn acz y, na lo k al u m ia ła m b e n z y n ę , n af tę i in ne śro d ki z a p a ln e , wszyscy z k o n sp ir a c ji w ie d z ie li, że ży w a ni e od da m si ę. Za w ie źl i m ni e n a K o sz y k o w ą , ro z e b ra li do n ag a , ub ra li w ła chm an y i zaw ie źli na M o k o tó w . R ok 1 9 4 9 , 9- ty lis to p ad - Są d W oj sk ow y , ki bl ó wk a. W y ro k śmi erc i pr zyj mu ję sp o k o jn ie , na ta ki e z a k oń cz e n ie prz y go to w an a b y ła m . Po ki lk u mie sią cac h prowadzą m ni e na ostatnie sło w o , o ła sk ę n ie p ro sz ę , p ro sz ę o w y so k ą sz u b ie n ic ę , śl ed cz y py ta d la c z e g o , mów ię: "a b y m w id zi ał a P o ls k ę od m o rz a do morza ", z d e n e rw o w a ł si ę, wy sz edł . P o pe w ny m cz as ie wr óci ł sp o k o jn y , z a p ro w a d z ił do ce li , ni c ni e m ó w ił a ja cz ek ał am cie rp li w ie na wy konanie w y ro ku . P rz e rz u c a li m ni e z ce li d o ce li , z w ię zi en ia do w ię z ie n ia . R ok 1 9 5 6 , Fo rd on - od d zia ło w y po d aje m i na sp ac er ze p is m o , z rad oś cią m ów i, że o b ję ła m ni e ła sk a a m n e st ii . Ła ski ni e po trz eb uj ę le c z
5
O : " 3 C = ■ ^ O o O 'CS • - • o3 - *'rZZ O c5 s,* >% 0> 3 -T
% 2 li 1? £ c ‘5 vo 3 a c 73 *° 2 ^ P 2 n . 3 5 vq d ^ *5 'ć? o
>^.2 p o *> t' o c i ^ t>£ .2 .x ^ ^ \ k> .2 > u ^ ^ a a^r^ ' 0 o 1? 5
Kcl e £ ^ Ł i S ^ ^ ę a i h ^ S - g 3 *5 ob y H £ -s
^ : ^ c« &*
^3
X) - * r— 1
O ^ Q sO O -5 ^ =3
O * S N P «2
_'C D n ^ j^i ^ .N \> £ ^ jr! £ ^ n © j ^ ?r(-< £ <d ^ a .
1 1 -i o I f g -8S.-gi.-g.il l - i ^ g ? . - - S f ? ® ! l i >8. «a-s i a I -saJi f jj^-s* I s § | f l T3^ * I I s-s|
| g .§ c .5 * S £ ^ E ^ 3 T 3 E ' f f “ g ° o 5 J E ^ ^ s < N ^ | '2 §
" 5 E J2 £ i 2 K g 5 J £ .-^ o g ^ c .2- 5 . 0 = = . g £ ,2 S „ g § £
/— ^ j— o •— ^ r^~ q O ^ OJD .—. ►£ ^ O • —' = ^ CL, q O c
/5 2
^ ^ O .£ |
o & "* ■-) « N a , -N > ,.’Ó’ 0 u S C/5 - 2 § , . ^ ' 3 - S ’^ f e ' - & ' f ' 2 SJ:i^ ^ N O j f r ! N : , l g £ o % S 3 '8 £ e s ... S | \ g -5 3 | vS o 5 £ - 5 ^ i J 2 | - a - a
I r “ N 2 n , -o « s
=Jó l ^ i - o ź ' ^ g - 3 * 3 5 -- 8 3 “ 5 s 5 •*= o E Ł-8 ■“ « s ^ o 2 15 8f~ ^- o “i .a O M-5 3 > . .2
£ . {- 3 r ^ f l a ^ 5 9 2 w ^ o ^ ^'«?: g n c c ^ o \ i £ .9 ,
^ : - r
*3
” r3
> - cc >> o > ^ > N >^ c/) c ^ ^ . _v O ^ ^ ti- eE n 't^ s * cc ■*- J£ o ^ 0
-, o o.2 >* Z o = ~ .Ł ° £3 i 2 £ ^ ° ^ o Jr> J
ck ~ 0•£ .-r c
2^ -j C fi ^ C ^ c S — .S rt > > > , ^ T
3O ^ ^ (L> _T .-s a « i « ^ -S ^ ■ E l v t | ' i g § ? 8 i * 5 - s g f « ^ E S ; 5 ,8 £ * o R5 g 3 .-§
1 s . - l-s ^-s ■§.§■“ ■g’| f i | s s s > s s !3i|j&*Ł l » " « ‘8,a N!i w « o >> ^ =w «■ ^ = Ł 5 -e S § w ET Łi s ii °*.a = •§ s -s « § .«:.« ” 2 J*-s* t « ‘ S
o ^ ii; > c ^ ^ 3 *^r = — J> *-* cd > o ^ .• O r, ^ ^ ^ Ć?7! x: rv>; ^ ^
r? ° ?r U- -2 ^ ^ ^ *5 CI) R '° ° T3 ę.S^ 10 ^ 8 .2 o ^ ^ N .2 O ^ > ł-
*~'> - r - . r n "“ =''> c c ^ o ^ o c Ł ^ *5 w S cjrt S 13 •- o
jz *
£ ■a ^ S | ' s 5 ' E « | S 5 3
U^ £ h . ^ d i > N 1 ^ ^ « o c .2 N S ^ a '? 1 1 ^ -3 S ! jj
~ i ^ ^ i>, .5 2 > E $ i > - u J 8 ,S ą a o ^ f i c :B E o o r t J o N : n ^ « g - S
=. = « | : 5 ^ - a r 5 1 s .a ■: N | - 3 & s ^ 3 o ^ o j 2 « g g g , 12 s ^ 2 m^o y ^ - E ń S c .H a i ^ ^ :i . “ % “ ' - D j j lP i « u . 2 i« S - o 2 ^ %
J - -c > - E , ł -?: n n ^ *>.— < 7 — ca ki .9 cu--1-.^ r ^ JS -2 > u S“= O ._^ • « 'O H i e 5 «• B..3 £ N f '^-J E 8 S B j pH S ^ * Z « ^ ^ ■§ u - tx.?.^ 2
^ ^ ~ 5 « N 10 B ~ =^' o c « -^.2^ J? e = = ^; > “ o
t " T
.a .g O s c C •■= a s re- s s b | c ,g s < £ & Ł \ £ ,§ S E
« b n B ■ - a n M JS fe* = - = c - O 5 E 2 d N « « S s ~ 3 S '£ M 5 • oó 3 '2 =0 S S 0 >r3.y^ 0 x1 41 JS 13 ;s • — •O Mn
u 2 N ._ N 2
.y 0 H 0 0 ^ o U F c u n ^ I n O o F ^ ^ O « ■§
W m ię d z y c z a si e , w 19 72 ro ku w ys zł am za m ąż za k a p it a n a K o n st a n te g o S z c z e rb ę , by łe go D o w ó dc ę M o to ry z a c ji 3- ej W il e ń sk ie j B ry g ad y A rm ii Kra jowej "Sczerbca", kt ór y po cię żk ie j ch or ob ie z m a rł 2 .I V .1 98 7 r. Po śm ie rc i m ęż a p rz es zł am na em er y tu rę k o rz y st a ją c z pr zy w il ej ó w k o m b a ta n c k ic h ja ko "P o d o p ie c z n a ", a te ra z p o st a n o w ił a m p rz ej ść na w ła sn e k o m b a ta n c tw o ja ko by ły w ię zi eń p o li ty c z n y . Ja n in a K ru k S z c z e rb a by ły w ię zi eń N K W D , G e st a p o , N K G B i U B W ar sz aw a 16 .1 11 .1 99 3 r.
(Życiorys złożony przez Janinę Kruk w ZwiązkuWięźniówPolitycznych SkazanychnaKarę Śmierci.)K o mó rk a le g a li z a c ji Legalizacja na te renie W il n a po w sta ła w list opadzie 19 39 r. p rz y W o je w ó d z k ie j Ko m en d z ie W Z W . G łó w n ą fu n k cj ę sp ra w o w a li : Romuald - "H il ar y " i Michał - "P io tr " W a ra k o m sc y . "H il ar y " ukończył st u d ia na W y d zi al e S z tu k P ię k n y ch U n iw e rs y te tu St efa na B a to re g o , "P io tr " by ł st u d en te m te g o ż w y d z ia łu . C zę śc ią tech ni cz ną k ie ro w a ł "Hil ary ". K ry p to n im "K u ź n ia " o b e jm o w a ł: p ra c o w n ię g ra fi c z n ą ,f o to g ra fi c z n ą ,c y n k o g ra fi c z n ą , d ru k a rn ię i w a rs z ta t p ie c z ą tk a rs k i. C zę ść b iu ro w a - k ry p to n im "G o sp od a" - pod lega ła "P io tr o w i" . W m ia rę ro zw o ju k o n sp ir a c ji , Ja n in a Krukó wna "L id k a" ja k o łą czn ic zk a z K om end ą O k rę g u st ał a się p ra w ą rę ką "Pi otra" . W m a ju 19 44 r. p rz y sz ła do "L eg al iz acj i" ja ko p rac o w n ik b iu ro w y . Z ad an ie m "L eg al iz acj i" by ło ju ż w 19 39 r. z a o p a tr z e n ie w o js k o w y ch w le w e d o w o d y o so b is te i m e try k i u ro d z e n ia . W te n sp o só b m o g li p rz ejś ć do ży ci a c y w il n e g o .
6
28
a nawet japońskich. Dzięki nim uratow ano tysiące ludzi przed śmiercią, więzieniem.
Mówiąc o "Legalizacji" na terenie Wilna nie sposób pom inąć
•J osoby Leokadii Kruk - matki Janki Krukówny. Była gospodynią
Zespołu. Z ostała aresztowana na granicy za G rodnem w czasie repatriacji do Polski. O sądzona została na 7 lat łagrów i 5 lat pozbawienia praw obywatelskich. Z ostała wywieziona do obozu.
Wróciła do Polski w 1956 r. - córka była jeszcze w więzieniu.
Janka zawsze służyła drugiem u człowiekowi, była pom ocna, nigdy nie narzekała. Uwierzyła w ideał patriotyzm u i do ostatniej chwili swego życia wierzyła.
Janka została aresztowana 4 listopada 1948 r. W yrok skazujący na karę śmierci. Ułaskawiona na dożywocie. W sądzie, w ostatnim słowie, powiedziała: "Powieście mnie tylko tak wysoko , żebym mogła zobaczyć Polskę od morza do morza."
Protestowała przeciwko zwolnieniu z więzienia w 1957 r. Mówiła: "Nie wyjdę tak długo, aż Wilno zostanie o ddane Polsce."
Z m arła dnia 20 kwietnia 1997 roku.
Pochowana została na Wojskowym C m entarzu Powązki razem z mężem K onstantym Szczerbą.
Kogi na Sakowicz-Olszcwska
7
8
9
10
T~; S 8 4 / t f Ks k :
