Leszczyńska Urszula

1

S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I

W / o y c

Z--'. .jV4',r<«. Ł ó

1/1. R e la c ja \ /

I/2. D o k u m e n ty (s e n s u s tric to j d o ty c z ą c e o s o b y re la to ra

I/3. Inne m a te ria ły d o k u m e n ta c y jn e d o ty c z ą c e o s o b y re la to ra

II. M a te ria ły u z u p e łn ia ją c e re la c ję \J

l l l/ l - M a te ria ły d o ty c z ą c e ro d z in y re la to ra

III/2 - M a te ria ły d o ty c z ą c e o g ó ln ie o k re s u s p rz e d 193 9 r.

III/3 - M a te ria ły d o ty c z ą c e o g ó ln ie o k re s u o k u p a c ji (1 9 3 9 -1 9 4 5 ) 111/4 - M a te ria ły d o ty c z ą c e o g ó ln ie o k re s u po 1 9 4 5 r.

łlł/5 - in n e .,

IV. K o re s p o n d e n c ja

V. N a z w is k o w e k a rty in fo rm a c y jn e

VI. F o to g ra fie

2

3

L e s z c z y ń s k a U r s z u l a Stanisława u r . 2 1 paźd ziern ika 1907r. w Wyskokach w o j • ł ó d z k i e . ojciec Adam,matka Maria z Jaworskich

zamieszkała od 1935r. w Zawierciu, ul.Szymańskiego 5 /o be cn ie Westerplat wykształcenie wyższe - magister F i l o l o g i i fPolfekiej- Uniwersytet Warszaws Nauczycielka j . p o l s k i e g o w Państwowym Gimnazjum w Zawierciu.

Instruktorka ZHP w stopniu harcmistrzyni - Komendantka Hufca Harc.Żeńskfe w Zawierciu od 1937r. do wojny.

Jest bib li o te k a rk ą Polsk ie j Macierzy Szkolnej

W czasie wojny PCK.Prowadziła tajne nauczanie w swoim pokoju,

organizuje kolportaż na terenie swego harcerskiego hufca tajnego pisma

"Nasze Sprawy"przywożonym zSosnowca przez harc.Henrykę Czaplową.

Była współin ic ja tor ką powstania terenowego tajnego pisma "Płomieii"

W Gimnazjum Handlowym w Zawierciu powstała redakcja tajnego pisma

"Płomień’', głównym organizatorem był Syrektor tegożGimnazj um Wacław Chrzanowski przy współudziale nauczy ci ela tej szkoły Stanisława Czapli i k i l k u innych osób w końcu paź dz ier nik a 1939 r. Urszula Leszczyńska pisała dotajnego pisma artykuły, w i e r s z e , przekazywała wiadomości

z nasłuchu radiowego, była kolporterką pisma.

W następnych miesiącach przystępuje do ZWZ.Obwód Za w ier ci e. Prowa­

dzi skrzynkę łą czn ości.

W związku z wykryciem "Pł om ie n ia " zostaje aresztowana 1 . 1 0 . 1 9 4 0 r . przewieziona do w ięz ie n ia w Opolu. Tam s i e d z i na jpierw w ce l i poje- dyńczej, apotem w ogólnej. Za protest , że nie dostarczano w i ę ź n i a r ­ kom papieru do pisania listów do ro d zi n i za że nie wyprowadzano

więźniarek na przysługujący spacer została skazana na siedzenie w celi k a rn ej . W grudniu 1941r. wyjechała Urszula Leszczyńska na sąd do Ka to­

wic / S O N d e r g e r i c h t / -z

Otrzymała wyrok 4lata ciężkiego w i ę z i e n i a . Została wywieziona do Fordonu Wiosną 19 42 r.p rze w ie zioną do Sosnowca / o b ó z / , a następnie do Oświęcimia, nr obozowy 27 5 8 7 . Data śmierci 13 marca 1943r.

Była poetką. W w i ę z i e n i u w ©polu pisała w i e r s z e . Część z n ic h przetrwała do d z i s i a j .

W obozie wszystkie swe siły oddawała dla innych.

Na podstawie materiałów ze branych/prze z m g r i r e n ę Gródecką i wspomnień osobistych współwięźniarki - Henryki Czaplowej.

Zawiercie, d n i a 2 0 . 1 0 . 1 9 7 4 r .

4

Odnia materiału złożonego do Folskiego Słownika Biograficznego PAW, redakcja Kraków

1. L E S i C Z l f l S K A Urszula Stanisława V<

^seudeaia litc-rac$i ; 3t. 'aździn. / tfspółredaktorka postępowe­

go pisma warszawskiego p .t . ‘‘Czerwona iió£aM - walczyła o spra­

wiedliwość społeczną /wykształcenia wyższe: Byplom Magistra Fi*r lozofii r 871/4678/32 w zakresie Filologii Polskiej na Wydziaie ciutnanl styczny® Uniwerstytetu warszawskiego oraz Dyniom

la 3zkó> średnich L*87£, wyd. w warszawie 8 *V I.19#4 r . Instru­

ktorka Z .H .P . w stopniu - pośmiertnie - hsrcmistrzyni - Komen­

dantka Hufca Harcerskiego Żeńskiego w Zewierciu od £917 r . Prace magisterską na temat : "Wyspiański a Sorwid** z wynikitm bardzo dobrym pisała u prof. U .« . - J . Ujejskiego - który pole­

cając ją w staraniach o pracę nauczycielską oceni> ją w swoim piśmie z dnia 2 6 .1 .1 9 3 3 r . następująco : ł,3ardzo gorąco nolecam p. Urszulę Leszczyńską, j dną z najlepszych moich uczennic, od­

daną pracy naukowej i nauczycielskiej z całym zapałem młodości i nowagą powołania, a równocześnie dużym uzdolnienie®

2 . Urodzona dnia 21. października 19o7

, X

fyi\okach, woj. Łódzkie, Ojciec Adam - pracownik P .K .P ., matka Łiaria z Jaworskich - od czasu śmierci ojca t . j . 1927 r . - emerytka.

3. Kontraktowa nauczycielka w'szkołach powszechnych w »Vfjrszawie w latach od 1 .Y .1 9 3 1 r . do 3 1 .1 .1 9 3 4 r .

Nauczycielka języka polskiego w Prywatnym Gimnazjum Koedukacyj­

nym w Łęczycy w roku szkcclny® 1914/35.

Nauczycielka języka polskiego i propedeutyki filo zo fii w Prywat­

nym Gimnazjum Żeńskim im. Heleny Malczewskiej w Z wierciu w r . szkolnym 1935 /3 6 .

Nauczycielka języka polskiego w wymiarze 7 godzin tygodniowo w czasie od 1 .1 .1 9 3 7 - 3 1 .V I H .1 9 3 7 w Państw* Gimnazjum w Zawier­

ciu. Nauczycielka etatowa w Państw. Gimn. Koedukacyjnym w Zawier­

ciu z dniem ł.V.'193S r . - do chwili wybuchu woiiny.

Cieszy #ię najwyższym uznaniem władz, koleżeństwa i snołeczen- stwa zawierciańskiego, zyskuje sobie ni i o -*<5 młodzieży, która na­

dała jej imię MPstczółkiw w języku szkolnym.

Obok pracy zawodowej jest bardzf) czynna społecznie. Podstawową i ukochaną jej pracą jest czynny udział w Związku Harcerstwa dol­

skiego. Jest harcerką od lat dziecinnych. Jest wybitną instruktor­

ką- wychowawczynią młodzie ty, skupiającą uczniów i wychowanków młodzieży pozaszkolnej , dzieci robotników szczególnie otacza opieką pracując jako bibliotekarka w bibliotece Polskiej Macierzy

5

Szkolnej, której jest członkiem rzeczywistym, współpracując

* dyrektorem fabryki włókienniczej T .A .Z , w Zawierciu 3 , .Ye^o>ow- skia- ofiarą itl^rowców, który był kierownikiem Kbn&s ji -ibli©-

tecznej i M ocą w organizowania kółek aamok ^atałceniowych mło- ćtych robotników* Roswl^ejącą się prace - <»? grudnia 1913 r*-*e- branie w czytelni P .K .S . ul* Kościuszki 33 przerwała wojna hitle­

rowska#

■h/kaz służby harcerskiej, iEB iM ktorskiej - Urszuli '-oazczyri*.

pkiej o’:e,imi(? lata od 1*X*1926 r, do pracy w Zawiercia - do wy- buchuwo jny# która zastałe ją v> charakterze KomendanŁki Hufca Żeń­

skiego Zawiercie*

łok 1926 - zastępowa I zastępu IX drużyny im, & • Plater

od stycznia do października - prasce przygotowawcze, I.X *192 6 - drużynowa II Łęczyckiej drużyny im, ii. Plater

2<?*XI*!927 r* zastępowa I zastępu I JCkade ełckiej Warszawskiej drużyny i,n. Stefana 'Żeromskiego

?5,TI#1938 - p.o» drużynowa 24 warszawskiej drużyny im, J # Rybic­

kiego

29*X#1929 - drużynowa 54 drużyny iefokiej warszawskiej im. H*

Pustov*5jtówny, sekretarka wydziału F,W , przy «arsz, Korerdzie Chorągwi

1. <1*1911 - drużynowa 6o warsz* że^sk* drużyny ir?->* Z, .<ikrakow­

skiej do 33 r*

1934-1935 drużynowa Gromady Starszych dziewcząt w łęczycy

1935- 3 0 ,V I, zastfpowa Zastępu Próbnego w C iar, H. Malczewskiej 1936 op, Druż* " W T ” w Oiranaz jum Państw, w Zawierciu , nas­

tępnie koasendantka Zawiercia&skieho Hufca Harcerek od 1 , X I , 193? do hvili aresztowania w Za tarciu, Pracuje z zapałem, a równocześnie stale oamięta o własnym .do­

kształcaniu, kończ^d w lstachl937-33 Wakacyjny Instytut Sztuki w Viśle i Zakooane®,

« roku 1929 ukoneayła kurs obrony orzeciwgazowej, uzyskując sto­

pień kandydata na isnrtuktora I I I klasy obrony przeciwgazowej, or­

ganizowany przez Stołeczny Warszawski IToaittet Ligi Obrony Po­

wietrznej i Przeciwgazowej - L .O .P .P , w dniu 31 , V II I,L 9 3 9 T * , otrzymała upoważnienie z Zarządu Powiatowego Obwodu L .O .P .P , w Zawierciu do udzielania i.cforssacji ładno 'ci cywilnej z zakresu o brony prz oclwiotniczo-gazowe j •

Wszystkie zaświadczenia z nracy zawodowej^społecsmeJ - batdzo dobre - podkreślają jaj uzdolnienia nauczycielskie 1 wychowawcze,

6

nadzwyczajny dar zdobywania serc młodzieży®

?He była wysiedlona, ani zmuszona do uchodictwa* Pozostała w swoim miejscu zamieszkania w Zawierciu* Oczywiście została pozbawiona swej procy zawodowej, ponieważ szkoły zostały im % B t jt l przez oku*

pa-nta, a rówrież i Fa^-otw* Gimnazjum Koedukacyjne, w którym pra­

cowała, a które przez ;-:olka tygodni do 11# listooadta dzidki usiło­

waniom dyrektorki H* Jsklicnowej starało sig gromadzić młodzi@4 i uczyć wszystkich przedmiotów* musiało te^o zaprzestać*

Bodczcs okupacji mieszkała w Zawierciu przy ul* Szymańskiego 5 , odnaireując pokój od pp* Marii i Anny Onatowicz. Jawnie starała si?

0 pracę i przeis jakiś czas oracowała w firmie : Warner u. ‘brtz /CZ Z w* if?ni o rtertas snng Zaw iercie/ j^ko robotnica od 5 * ^ 1 * 194® r»

iyła osobą samotną, matka i bracia mieszkali w Łęczycy i zostali aresztowani w r , 1942* Matka ponad rok przebywała w wiezieniu w Wjdzi, wsoól.nie z ^arią Czaplińską - toną doktora Władysława*

nsczełnego polStkiogo le arza obozu koncentracyjnego w Mauthausen*

Zcarła w Łęczycy w luty® 194-8 r* Dwaj braci© no kilkurriesiię cznym wiezieniu w Kadogoszczu koło lodzi - zostali wywiezieni do Gusen 1 Mauthausen, gdzie byli więzieni do końca wojny* Trzeci brat, le- karz, opuścił Polskę 20* grudnis 1939 r* i prze-s ziolon ? ^ranioę dotarł do Francji i fit lk ie j Brytanii, gdzie był lekarzem Polskiej

3rygady Spadochronowej i uczestnikiem walk pod Arn-feeta we wrześ­

niu 1944 r* Po wodnie wszyscy wrócili do kraju* tyją & pracują#

Zawiercie leża>e w pobliżu granicy niemieckiej, stąd *ożliwo£ó szybkiego wkroczenia^roga* ’~ałe miasto ogarnął paniczny nęd do ucieczki już w dragi® dniu wojny, .iasto gwałtownie pustoszało*

Urszula Łsszczyriska pezostała na miejscu* * towarzystwie pa^ ©pa- towicz wyszła n® szosę i wstrzymywał© uciekających od tułaczki*

Słuchając jej rad, wiele osób zawróciło i uniknęło losu ucieki­

nierów. Zgłosiła swój udział do pracy w P .C .K * u przewodniczącej P.CT.K. p* *-anoehiewicz*

-,'e własnym pokoju prowadziła Urszula tajne n&uczsnie w kilku kom­

pletach typu zorganizowanego* 1‘rwoyo to nieomal do chwili je j are­

sztowania jesienia 194C r» tłako bardzo wyrobiona społecznie i mi­

łująca Ojczyznę, z chwilą utraty niepodległości, od razu szukała dróg konspiracyjnej pracy dla Polski* iyła organizatorką kolnortaiu tajnego pisną na terenie a-ogo harserskiego hufca w Zawierciu* Taj­

ne pi sco pt. "Nasze Sprawy** byłe kolportowane nr ze z harcerki huf­

ca Dąbrowa Górnicza, a następnie przejmowane przez harcerki hufca

Zawiercie* Punktem wyjściowym był Sosnowiec, a punktem koń?4wym - 7

Lyszków. Kolportaż trwał około 2 miesięcy, począwszy od paździer­

nika 1939 r* Powstanie w /-a;d.ere%a własnego, terenowego pistra kon- anŁraseyjne;® "Płomienia", spowodowało ^wiadome i celowe a a nieć lipni#

kol nortażu "tfasayeh Spraw" aa teren hufca Zawiercie*

Urszula oyłc. współl nicjatork^ powstania redakcji "Pło falenia” , któ­

ra zawiązała ai? w Oiatiazjun Kupiecki® w Zawierciu* Głównym jej or­

ganizatora® był dyrektor te^o^ g i”r.oz juffl * Wacław Chrzanowski przy współudziale nauczyciela tej szkoły Stanisława Czapli i kll^ru in­

nych st‘odyeh ludzi - w końcu października 1979 r*

Urszula Leszczyńska współpracowała w redagowaniu "Promienia” przez oisania artykułów. M a r s z y , przekazywanie wtodoao^ci r i " iowych do chwili przejęcia tej czynno^ i przez Saryłów • ucznia Urszuli i jego ojca* Urszula była kolporterkf " P ^ r i e ^ l a * . 3yła członkiem t e j w j organizacji Z,W,/-* Oow* Zawiercia i prowadził*: skrzynką łączno śS- ci* Potwierdzenie omawianych snrasr znajduje* sif w publikac.il pod ty-

m*

tuła® Ni^d*ie©ny kląski nr' 5 biblio teczki Zieas %mc aodnieh*

Aresztowana w związku z wykryci cc “Płomienia* dnia 1.'1*1940 r* Anna Opatowie* była obecna przy aresztowaniu Urszuli i tak je wspomina * Teg© ranka strudził .je przelot a^iaolotu i obie dopadły de okna - uj­

rzały samolot ze swastyką i pod bramę kamienicy, w której mieszkały na I* piętrze, stojących nieraedw* Zdążyły ukryć gazetki z ani® rozle­

gło sl? bicie kolbę w drzwi* Otwarła p. Opatowie** Wołano po pol­

sku ł,ezy tu mieszka profesorka t«eszc*ydskl?w Odbyła ai§ rewizja - przetrząsnęli dokłair&e pokoik Urszuli. P. Anna obserwowała w przed­

pokoju nr zez otwarte drzwi. Słyszała jak .gastapowlee 3S-nan w szary®

mundurze z trupią główką mówił no polska do Urszuli i "konczyłe® ra- ren z paniąUniweraytet larssawaki, polonistyk? - trudno - tak się sta«

ło, że mmzę kołeżank# aresztować, bo nsni z- dużo na broiła* Po te®

powiedział do p. Opatowie* H *ws*ystlro, co tea Leszczyńska - zabez­

pieczać, bo ona tu już nie wróci, u niej były żebranin, ona. siedzia­

ła co robi, aa wyższa wykształcenia, ona była organizatorką, redago­

wała gazetki* siała wiadomości - kto ph 9$#MMXt Czy ta chodził szpis- bródka?” Odpowiedziała % co ona zrobiła? Jak to nie wróci? taki porzą*

dny całowiek, nic cnie nie obchodzili goicie p. Łeszczyńakiaj, miała osobny pokój, sama lic otwierała, bo do niej dz;w*nlło się 3 razy, a do p. Opatowie* 1 raz ♦ v/azła z nokoju p* Urdzula b. zdenerwo­

wana* Obrała -r.; lek .to, w kostiuniku, kapeluszu i z torebką* © P*0p©- tomie* zwróciła jej uwagę, że jest zimno, żeby ubrała s if cieplej*

8

Urszula odpawiedzlała *ja tu wrócę, proszą uanuai? podrawió i uca­

łować serdeczni*w 1 rypała z niencassi*

ANn\5 Opatnwicz wezwano po kilku dniach na gestapa i umiłowano wy­

dobyć od n iej wiadomość- gdzie jest Hszpic-gródka*’ «?ze % ie 1 stsrano się wyszarpać ją nerwowa, pozostawiając ją sasną w Jakimś przedpaka- łVu i wpuszczając wielkiego psa, który je j ile ruszy*. Po kil tu ga­

dzinach wszedł do klitki w stroju beduipa hypnotyzer* Xiedy wytrzy­

mała jego wzrol, rozkazał sdwió * as ta£, m<5« gdzie jest szpiebródka?**

3aoytała : kto to jest? Jakto, nie wiecie kto to jest izpiebródka? - chłopak z lasu* A skąd ja o tym p>ogv‘ wiedzieć? W y ^ ie rasesc iciesska- ły i op tan; przychodził - pa ul. 'Szymańskiego 5* Anna Cpatowicz za­

przeczyła bez przestrachu* *-<ie Tr.1.cazkałyiay raaers. Pani Leszczyń­

ska mieszkała osobno, był tylko wap^lry przedpokój, Na dzwonek do nic jnlgdy nie wycitodziłyśiay* Ona była człowiekiem dorosłym, wiedzia­

ła, co robi i nie 'alałatr prawa .jej kontrolować, nic ranie to nie ab- ehodziło#w

Powiadała* wtedy z kpiną, pokazując na brodę *nie znaliście takie­

go?” »■ ie znała® i pic o tym nie chcę wiedzieć0 Z p, Leszczyńską nie 'siałyśssy pic wspólnego, ona procesor, a uy szary człowiek, ona ffii&ła swoich znejoirych"* Rozkaza* wtedy i "przyjdziecie tu jutra

o gada- 1 i przyniesiecie i?r je^ćM* Odź ieray nieeiec - al-^zak dorar d z ił , by przynieść dużo .le^ć, bo wszystkie g>odne, zrobić nlacki

kartoflane lun nale/niki i zup£ grochowe, po sytna* Opatowiezówny spo­

strzegły s l§ ,*e chodzi o grypsy - z chorą starszą siostrą nie taogiy uciekać do 0 ,0 .., więc ^inna zeniesła, znpę i olacfi* Faktycznie zupa

była przetarta i placki poszarpane - nic nie zn aleźli. Odźwierny znów sówił ttPrzy3dźeie leszcze raz i przynieście coś ciepłego, bo w piwnicy ziano i wyszczególnił np. ciepłą chustkę ttp* Kiedy ta

pray io s ła , wyszedł do piej niessiec za szpicruta w r ;e e i psem i za­

pytał po polaku : Mio i co? przypomnieliście sobie szpicbródkę?"

Zaprzeczyła znów* Uratował ją wtedy velksdeutsch Trybę, zawierała*

nin i ostrzegł, by wifcej nie rrsyszła na Gestapo* Po odo Oraauli nie s*>£ła.

Po kilku kosztr-arny-h dniach i nocach w p i l i c a c h zawierciańskiego Gestapo* przewieziono Urszulę do wipalenia śledczego w Opolu, gdzie spotkała siy z grupą fesresrek, nauczycielek, uczennic ginanazju*, ma­

tek aresztowanych i innych# Najpierw w celach pojedynczych, po te®

w ogólnej* Za protest na skutek nie otrzymywania papieru do pisania listów i nie wyprowadzania więźaiarek na przysługujący iaj krótki spacer, Onszula L. dostaje się do celi karnej* Pisze wiersze* $a

9

wlnimMlif o wyjaździe na sąd do Katowic, plaże w Opolu wierss na po- j Mjw— 4*. towarzyszek niedoli, pozostających w opolskim więzieniu#

Przytacza® tu fragment wiersza :

Pierwsze cztery będziemy trenspeiftem --dę^iennym z C^ola po wyrok ###

. * de K >toni o, stawione przez sąd ludowy, cokolwiek się stanie - widzicie ?

do góry niesiemy g>oi»y*

I do Was przed Nieznany® - ostatni nim spełni się los -

rąk uścisk Uemy i z serca siostrzany »łos :

"Hyws.lcie zdrowe - o Siostry "

i to

Wytr*ojcie i Historia nasze orzsźycia napisze Po toHrtoii nasze cierpienia wsnoani

Żeśmy na wałach, choć roeli - stali niezłemu!#

2iffsśay nie chcieli w staH ć* ni® rro?\i nagodzić 3ię « klęską, Żeśary wbrew wszelkiej nadziei - wierzyli

w przyszłość zwycięską*

n grudniu 1941 r» byłe sadzone Urszula Leszczyńska przez '3ą<? Sonder- gericht w Katowicach# £kt oskarżenia określał nr zastępstwo .lako w y- aoką zdrad? *Hochverr.«*tM - i usiłowanie oderwania od Macierzy ziem

&ć5cvtrw przynależnych do H?,eszy# Sprawę traktowali n ie m y fako dzia­

łalność tajne4 Organizacji, opierwj^c się na gazetce "Płomień** .lako dowodzie* -dna udowodniona dla sęd^idw, tc zeznanie sadzonych, ia kil!'? rczy w znikome i ilości efezemnlarz.y nrzyjęły gazetkę i eniszczy-

*T .?*» nie p o d a je dale U

Zapadły wyroki* Urszula Leszczyńska otrzymała 4 lata ciy vkie to wię­

zienia* ł^aynus z czelnie zadecydowały tu ,1e.1 kwalifikacje - wyższe wykształcę de lub iroie post swa odważna Urszuli podczas ro zora wy sądo­

wej* *yroki dla pozostałych nauczycielek byty ni ■-.aze. Henryka Czanlow*

i fcsria lania o trzyaaty no 3 1 /2 la t, Józefa Ważanka Jabcz yńa ka - 3 lata - wszystkie ciężkiego więzienie# 3yły nauczycielkami no ukoń­

czeniu Seminarium Nauczycielskiego#

Z końcem grudnia /przed świętem Joże^o Narodzenia/ 194# roku prza- iesiono Je transportem do ci^f-ciego, kryminalnego więzienia do For­

donu#

W wiezieniu w Opolu przebywały po kilka tygodni w celach pojedyn­

czych ~ zachowały się wiersze Urszuli "drzewo wolności” , "Boimowa wiv-iiiaf‘ /o niebo, niebo wysokie, darzysz arnie celem marzenia * • . / ,

10

kiedy wspinały sif do tsaleukicgo, górnego okienka samotnej celi*

Następnie były w celi zbiofeowej - 17 osóbgi

'# zachowanym li fcie do brata wspomina Urszula pracę s darcie oierza i rozkład dnia więsiennege oó godz* 5 . lo rano /data listu s Oppeln, 21. April 1944A Nawiązały wówczas kontakt alfabetem ^orse*a z mę­

żczyznami z bocznego skrzydła więziennego przy sygnalizowania bocz­

nym odchyl* iioa otwartego, więziennego okienka# -am w^ród niektó­

rych mężczyzn znanych by> u*:zeń Jrszuli bp* -./acław dary>a, har­

cerz. On rozpoczynał rozmowę od słów wy pukanych ‘ Jeszcze Polska nie zginęła*# 2 celą górną o :bywała się rozwowa stukaniem w podłogę.

Sposobem zachowania życia intelektualnego i urozmaiceniem była ta®

nauka języka niemieckiego, b . potrzebnego w więzieniach hitlerows­

kich#

« więzieniu w Fordonie pracowały w s a l a m i - przy malowaniu rzeko­

mych zabawek dziecięcych /Scłnierzyków/. ./ ,-d.ęzieriu była przedsta­

wicielka firir-.y nie i ckie.1, dla które]? więźniarki pracowały nrzy ma­

lowaniu tych zabawek, rakowaci u i orzygotowywsniu fi0 vysy>ki*

Wiosną 1942 r« przawiozino 4 naucaycijelti, zarazem harcerki do obo­

zu /stssnml ager/ w Sosnowcu* futa,i pracowały wewnątrz małego obozu*

fciały pracę natury administracyjnej oraz inne drobne czynności*

Kia wypuszczano ich na zewnątrz do pracy* Czasem jeździły z wózkie*

no żywność do wiezienia roęskieg# na Kadosze /d zieln ica -Sosnowca/, skąd dowożono poai>ki dla kobiet* Wdwczes dostawały azęsto po drodze paczuszki żywnościowe od 2 matek i znatiomych, ktćre czeka>y na tę chwilą* <1 r-osnoweu - dzięki kontaktom ze ;%iateE zewnętrzny® i blis­

kością 2fi«rierc§a było im lżej* Poprawiły swe siły fizyczne i psy­

chiczne*

bo Oświęcimia - Brzezinki - obozu z? -łady m. irnyri trzy z nich, przywiedli hitlerowcy 18* '11.1942 r* Jrzezinke była obozem kobiet*

Po

ceremoniach golenie, strzyżenie, karania i tetuażu, nr Jrszuli Leszcz - ŁgJ 27507 m ^gęgm $i v naJo trsszliwsze la

i chust­

ki na ogolone głowy i zeprcwsd.zono do bloku nr 7, przerobionego ze ntajni V.o^kie,t, bez rodło.#, o .-rześkim klepisku* b« ,*owiska o ścia­

nach z cegły, ko.ie trzypiętrowe, brak ówiatła, nawet w dzieli ciesno»ć

& mroźno, bez piecy ogrzewczych* Arele na Lagerstrasse. Po „iście przez nieg i grząskie błota, brak wody, brak pomieszczeń sanitar­

nych. Woda była tylko do użytku kuchennego i dis rewiru*

świerzb, tyfus pienisty - ogromny ilo ici o fiar.

Po kilku dniach pobytu i przerażenia - przebyły tutaj wigilię wspól­

nie* £ kolka fni później r-o o -.ysc r arodzeniu - podczas apelu teybra-

11

—

Q

no kilkanaście kobiet, w tym 2 & Zawiercia: Urszulę leszczyńską i p. Palową. Modliły się w przekonaniu, żs idą na zabasowanie*

0 dalszych losach Urszuli dowiedziała sit- - okładająca niniejszą relacji? - *3 o. Palowej#

33*mann powiedział im, że gą przeznaczone do pracy w azpitslu obozowy®, mają wykonywać polecenia władzy blokowej, oracować do*

brzs, bo zawsze czeka je zastrzyk i komin* Obydwie przydzielono do precy r bloku remizowy® r.r 24. "*ył to blok wdurchfallowo-tyfusowy” * Blokową była nieoka, iagda, lekarką polka, dr Siała z ;ia>egoeto­

ku*

Zfriegzkałjr w bloku drewnianym, zajmując łóżka środkowe, Do obo­

wiązków ich nalegało s dowożenie z kuchni obozowej wody i pcsiłklhr dla chorych i otrzymywanie porządku w bloku. Urssula-harcerka o g>ę*

bokicfc uczuciach samarytańskich - u<cieazy łs aię, że będzie nie^d ponoć innym*

Składająca relacją pani#ta Urszulę, ciągnącą wózek z kuchni jak ury*

wała si? a pod kuchni i -wpadała Ao swego bloku macierzystego, by do- mieźi więźniarkom, że woda jest otwarta i --ora nakapać jej w liaecz- k i, fey S i # tf 3 włamcie Urszulę, zawsze myślący i | % * cą o drugich, niosącą pomoc bliźnim w my-ił przyrzeczenia i prawa harcerskiego, pamiętam również z czasów przedwojennych i jako harc—

mirtrzynif Z .H .P . wo%ę również zaświadczyć, te Urszula Leszczyńska nie zmieni>a się* * okresie najokrotaniejeży® i n.ajbo legniejszym swego tycia do końca nsłniła służb*; harcerską*

Składająca relację otrzymaną od p* Palowej odnogale Urszuli w rewi­

rze mówi d a lej, że w rewirowym bloku Urszula j&k "mrówka* krzątała si v w -ród chorych, służyła .lak mogła im poaeeą, dobrym s owem, radą, optymizmem ducha* 'Mała tac szczególne pale do wykazania swej do*

broni®

■ilrkó tce sama zachorowała na tyfus - wówczas doznawała opieki od swe,? towarzyszki p. litowej iSofii* tyfus przeży a szc z, l i wis - zo- cz?ła nawet wstawać i poruszać się oo oloku i odwzajemniać p. Z o fii, która -właśnie położyła s i v na tafus*

Urszulka przeniosła ją do swego łótka, by łatwiej sij opiekować chorą, a kiedy jaj stan się pogarszał zostawiła jej swoje łóżko i nadal doglądała chorej troskliwi®. Kiedy Urszula przestał* zaglą­

dać do swej "podopiecznej", p. Zofia nie loże pamiętać, bo wysoka gorączka idsbrała jej -wladomodć. v/i.e tylko, *e k ied^ryzdrow isł#, Urszulki już nie było w bloku. Informacje otrzymane od dr H »> ej po*

dawały lako prz$&yrę śmierci Urszuli - wrzód na sercu*

12

9

Windo no 6 oficjalna o imierci Urazili Leszczyńskiej - przekazana przez ieatapo do .jej Łatki - podaje dat? śmierci 11 marca 1941 r . , co pokrywałoby si*» z relacją p» S o fii, t . j , -nmi t^rraintn rozpoczęcia prac;y jej na rewirze tyfusowy®, osreaeia pracy, pr za trwaniem tyfusu, wkońeu tragiczny rti^onwaleacen®ją.

W cyt; o b k u nr 24 umarły również w późniejszym czasie i uczennica Ur­

szuli z Zawiercia Zosia I^aak, a na innym rewirze nauczycielka z Za­

wiercia Maria Kania*

Z grupy zabranych w transoorcie z Sosnowca do O^wi^cimia wifiniarek w liczbie 6 - wróciły do Zawiercia tylko dwie*

Ha podsatwie dokuienti^w, materiałów i wspomnieć : p . Henryki Ogaplowej - współwięźniarki

adres : Zawiercie,

Prof. dr Staniałara Le sączyło kiego , brate &p. Z aarłe j - prof. Uri i wers*

LevaniaJ3, O .K .Z ,

adres : J.lI.ł666->, Luburabashi, i^ep. du Zaire p . Anny Gpetowic*, adres : Zawiercie, u l. #estarplatte 5 oraz własnych wapoimień opisała

isgr Irena Gródecka adres : Kraków, u l.

13

^ w/u-

L J S Z C Z n K , URHrTHLA.

źródła: *Ta uczyci el . śląscy polegli i zamordowani

latach, hitlerowskiej okupacji Kędr.yny, lżef ei I r - K-ce 1971 str 74

Leszczyńska Urszula ur 21 października 13o? r.

Pracowała jako nauczycielka Szkoły średniej w Za­

wierciu i tu należała do podziemnej organizacji 'Płomień'.Aresztowana 1 października 194o r, zginęła v7 o .ozie koncentracyjnym w Oświęcimiu 13 rarca 1943 r . / KOF Za;.- 79/

14

15

16

17

18

19

20