1
SPIS Z A W A R T O TECZKI
...
I./l. Relacja Pw. i t > K ~ \
I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relato ra/i ^ 3 c7, ^ c2> ■ 1./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora /{/Jo ~ ;1 O
"II. Materiały uzupełniające relację J W 5 / “ 3 III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora ---- -
III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. - — - III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) — III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ---
‘•III./5. Inne ,rr~~
IV. Korespondencja
V. Nazwiskowe karty informacyjne , G
VI Fotografie ^ t / j ^
2
3
Trojanowski Kazimierz Lipno, dnia 31 marca 1990 r, 87-600 Lipno
ul, Mieszka 1 - 2 tel;' Lipno 2749
2 Y C I 0 R Y S- .
Urodziłem się 24 lipca 1929 roku w Józefkowie, gm.‘ Skępe, powiat Lipno z ojca Adama i matki Stanisławy z Sobocińskich.'
Ojciec był szewcem i społecznie dużo pracował przed wojną w samo
rządzie gminnymi' Między innymi wydarzeniami w dniu 4 czerwca 1939 roku jako delegat $miny Skępe wręczał Armii Polskiej w Lipfaie na ręce
Dowódcy O.K.Kr. VIII gen. Tokarzewakiego w obecności Wojewody Pomors
kiego pana Raczkiewicza karabiny maszynowe ufundowane przez społeczeń
stwo powiatu lipnowskiego; Matka pracowała w domu.
Do czerwca 1939 roku ukończyłem 4 klasy szkoły podstawowej;4
¥ czasie okupacji uczyłem się potajemnie intensywnie od września 1939 do czerwca 1940 roku.' Później jua dorywczo;przez całą okupację dużo czytałem książek; Po wyzwoleniu naszych terenów od 5 marca 1945 roku zacząłem uczęszczać do szkoły i do czerwca 1945 dzięki tajnemu nauczaniu podczas okupacji ukończyłem szkołę podstawową. Od 1;09«1945 zacząłem uczęszczać do gimnazjum w Wyrayślinie, które ukończyłem w czerwcu 1948 roku i od 1 września po wakacjach rozpocząłem naukę w Państwowym Liceum Budowlanym w Toruniu, które ukończyłem w 1951 roku otrzymując dyplom technika budowlanego.
Zaraz po wybuchu wojny w 1939 rolp ojciec zabrał mnie do ęracy w warsztacie szewckim.1 Pracowałem również przymusowo u Niemców w ogro
dzie maja£tku Wioska i w lesie.
Jednocześnie na naszym terenie zaczai się organizować Ruch Oporu;' Ja do działalności konspiracyjnej włączony zostałem jako łącznik i wywiadowca dzięki- dalekiemu pokrewieństwu z Komendantem Placówki Skępe -Józefkowo P0Z,ZWZ,AK ob.! Karczewskim Ludomirem ps."IvIłot", oraz współ
pracy mojego ojca z P0Z,ZWZ,AK poprzez udostępnianiu warsztatu na spotkania i byłem nim do 31.07.1944 roku. Początkowo były to przekazy
wane informacje mające na cclu porozumiewanie się pomiędzy osobami powracającymi z wojny. Byli to nauczyciele, oficerowie, podoficerowie i inni. Wyżej wymienieni po uprzednim powiadomieniu przeze mnie spoty
kali się w ustalonych miejscach, często w warsztacie mojego ojca.
W wyniku t3?-ch spotkań i rozmów w konsekwencji nasilających się represj ze strony Niemców powstała na wiosnę w 1940 roku Polska Orcranizacria Zbrojna /łująeą ną celu - ó c c y d o w & n e w sensie wojskowym przeciwstawianie się Niemcom. Najwięcej obowiązków związanych z działalnością konspira
cyjną miałem do 5 maja 1943 roku, kiedy to w wyniku zdrady wewnątrz organizacji nastąpiły jednocześnie masowe aresztowania członków POZ, ZWZ,AK. Po aresztowaniach działalność w AK nieco osłabła.
Ja natomiast dalej do 31.07.1944 roku - do czasu aresztowania biblio
tekarek Zbytniewskiej, Walewskiej i Opolskiej - z ramienia AK współdziałałem z ń-nyrr. frf c^cfcarsiwem.
Koja działalność konspiracyjny miała miejsce w rejonie działania Placówki Skępe Armii Krajowej/ nraz łączność z Komenda Powiatową Armii Krajowej poprzez ob. wiśniewśkiego "Tadeusza ps."Hały", Watkowskiego Józefa ps."Bajan", Gabrielezyka Wacława ps."Przeciwny"
i innych-? Byłem przede wszystkim i prawie wyłącznie w dyspozycji komendanta Placówki Skępe AK ob. Narczewskiego Ludomira ps."Hłot".’
Przenosiłem informacje pisemne i ustne, przenosiłem broń i maszynę do pisania do Ruszkowskiego Edmunda w Zagnie po przyjęciu do Organiza
cji Edwarda !■]., utrzymywałem łączność z bunkrem w lesie koło Topolews- kich, w którym prowadzony był nasłuch radiowy dla potrzeb redagowania prasy konspiracyjnej /"Iskra Wolności"/ i ulotek, oraz szkolenia
wewnątrz organizacyjnego. Odnosząc obuwie przynosiłem informacje4
0 różnych aktywnych Niemcach na naszym terenie. Miałem róvmież zadani, wyśledzić do kogo różni Niemcy najczęściej wchodzili. Ujawniła się wtedy sprawa Lewandowskiego, Chojnackiego, oraz nie zaakceptowanego przez wszystkich członków skępskiej Placówki Armii Krajowej Muszyńskie go. Nasilenie otrzymywanych zadań było zróżnicowane, ale często duże 1 zawsze w warunkach bardzo dużego zagrożenia, dużego zagęszczenia siedlisk ludzkich, dużej ilości żandarmerii, osób współpracujących z Niemcami i stacjonującego na stałe oddziału jagdkomando w Ligowie;*
Była to działalność dla mnie bardzo niebezpieczna, ale wykonywana świadomie bo była wymierzona przeciwko największemu naszemu wrogowi;:
Działalność moich przełożonych i moja mięła miejsce na terenach
przyłączonych do Rzeszy, gdzie zaostrzone r3rgory okupacyjne zmuszały do korzystania z ludzi młodych jak ja;' Dorosły zwracał na siebie uwagę młody wykonał rozkaz niejednokrotnie niezauważony.' W czasie mojej
działalności konspiracyjnej chodziłem z informacjami do wielu członków POZ,ZWZ,AK. Nadawcami i odbiorcami przenoszonej przeze mnie korespon
dencji byli przede wszystkim L.Narczewski ps."Młot”, Z.Hotyliński ps;
"Zbyszko",Cz.Luliński ps,"Stańczyk", ICLubiński ps»"Wichura",
Sztankowslci, E.Ruszkowski,Zieliński, Witkowski ps."Żbik",J.Matkowski ps."Bajan", W.Gabryelczyk ps."Przeciwny" i inni. Uczestniczyłem w ZWZ,AK w lesie Kamkowskim w ..sierpniu 1942 roku współdziałając z
ob. Wiśniewskim Tadeuszem psUMały" jako ubezpieczenie od stro"ny Skępegc z polecenia Cz.Lulińskiego ps.'"Stańczyk".
Ojciec mój jak już wspomiałem prowadził warsztat szeweki i udostępniał warsztatu na spotkania dla członków POZ,ZWZ,AK. Ja w tym warsztacie pracowałem - byłem więc bez przerwy i natychmiast po podjętych
decyzjach do dyspozycji kierownictwa POZ,ZWZ,AK /uczestników tych spotkań/ w celu odręcznego przekazania informacji zainteresowanym w terenie. Wchodzenie do warsztatu nie powodowało podejrzeń. Dlatego członkowie, a szczególnie ścisłe kierownictwo POZ,ZWZ,AK korzystało często z warsztatu jako miejsca spotkań i jednocześnie ze mnie jako łącznika, bo zawsze po każdym spotkaniu było coś do przekazania odpowiednim członkom POZ,ZWZ,AK w terenie.
W domu Motylińskiego Zbigniewa ps."Zbyszko" w Skępem 27 lipca 1941 roku ob. Narczewski Ludomir ps."Młot" /pierwsi organizatorzy Ruchu Oporu w Skępem/ napewno w sposób nieregulaminowy ale zaprzysiężył ranie i otrzymałem pseudonim "Staszek".
Niemców znienawidziłem od pierwszych dni okupacji również dlatego,' że zawsze po wkroczeniu chcieli niewinnie rozstrzelać mojego ojca-^
- stał już pod murem. Wobec strasznego terroru Niemców na naszych 1 T?dT>OfVl "00*1 ** ■np r* o r* r/ r* ^ o £ o n w o ^ n n l-rr"!
przeciwko okupantowi wzrastała i tak byłe przez wszystkie dni niewoli*
V/ dniu 5 maja 1943 roku aresztowanie około 160 członków POZ,ZWZ,AK.
Rozstrzelanie z mojej wsi i najbliższego sąsiedztwa Ruszkowskiego Władysława, Żołnowskiego Stanisława i Bolesława., Jędrzejev/sk.iego,
Smulewicza, Lewandowską /przed ostatecznym zastrzeleniem po obrzmiali jej piersi/, Topolewskat, Pącskowską i wielu innych Polaków. Będq.c
świadkiem terroru i okrucieństw dokonywanych przez Niemców na ludności .polskiej i o z k Az.y m oi.ch p n eł o2cnych wszystkie chętnie
i z wielką satysiakeją. J3yły to przeżycia jakiegoś lęku wynikającego . z zagrożenia, o r d z zadowól enj a 2 debrze y/ykemanego .
Skutek - trwała, nerwica, która, od tego okresu dc obecnej chwili daje o sobie znać.
V/ dniu 3'j/l2 września 1944 roku w mojej wsi i pobliskich miejsco
wościach Niemcy aresztowali i niewinnie rozstrzelali kilkanaście osób, ja natomiast w tym dniu zabrany zostałem do kopania okopów w Tłuchówku.
Byłem tam obecny przy rozstrzelaniu przez gestapo na apelu porannym Mostka z Lipna i Kruszczaka z Koziego Rogu. Z okopów powróciłem 6 stycznia 1945 roku.'
5
Po oswobodzeniu naszych terenów w dniu 21 stycznia 1945 roku
w czerwcu tego roku ukończyłem Szkołę Podstawową w Y/ymyślinie, 194-' roku Gimnazjum Ogólnokształcące w Wymyślinie i w 1951 roku trzyletni Państwowe Liceum Budowlane w Toruniu; Po ukończeniu tej szkoły
otrzymałem nakaz pracy do Huty Stalowa Wola, który we wrześniu 1951 roku został zamieniony na nakaz pracy w Przedsiębiorstwie Budownictw;
Rolniczego w Lipnie i w tym Przedsiębiorstwie do obecnej chwili...
pracuję - prawie przez cały czas na stanowisku kierownika budów;’
W czasie od 1 grudnia 1952 roku do 23 października 1954 roku służyłem w 5 Kołobrzeskim Pułku Piechoty w Szczecinie początkowo w kompanii łączności później jako pisarz oficera operacyjnego.-
W wyniku dokształcania się i po uzyskaniu niezbędnej praktyki w 1958 roku zdałem egzaminy i otrzymałem uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji zawodowych, oraz tytuł budowniczego zgodnie _*
z Rozp; Prezydenta R.P. z dnia 16;02;‘1928 roku o prawie budowlanym;*
Dalej w 1974 roku zostałem powołany przez Wojewodę Y/łooławskiego na biegłego d/s budownictwa i w 1988 roku przez Prezesa. Sądu Wojewód:
kiego we Y/łocławku na biegłego sądowego d/s budownictwa i funkcje te pełnię do obecnej chwili.'
W miejscu pracy jestem komendantem Samodzielnej Kompanii Ratownic Budowlanego ;-
Przez okres 39 lat pracy w dowód uznania za pracę otrzymałem H l b zawodowych odznaczeń zakładowych i ministerialnych, oraz Srebrny Krzyż Zasługi.
o
6
7
8
9
10
11
12
13
Przynonił do nnio matryco do gazetki "Iskra Wolności* wykonywane ’v w piwnicy donu Anieli Uojcicchowskio j w Józofkowio*
Żandami często bywali w naszym donu podejrzewując czegoś* Zewnątrz nio wiedząc, że jest w naszym donu żandarm Iloderaki przysłano
K* ?roj anowski o no z korespondencją w białej kopercie, którą przclcasał mi II*Trojanowsici okrycie w jego obecności razecn z jakimiś butami*
Dorooły byłby napewno legitymowany i noże rewidowany albo aresztowany, a może u ja’mieniu uległaby zawartość koperty* Ha £r o j anow alei e go
żandarm krzyknął po co przyszedł* ‘£ro jonowali pokaż ał żo przyniósł buty i na tyra cię skończyło* Je3t to przylcład uzasadniający
konieczność Irorzystania z młodych ludzi \j naszych. warunkach olcupacyj- nych. Wywiad na oz o;] Organizacji konspiracyjnej niejednokrotnie
otrzymywał wiadomości o mających nastąpić aresztot/aniach — wysyłano również K*Trojanowskiego z ostrzeżeniami* W celach wywiadowczych wysyłany bttł do różnych wrogich I.ienców z określonym zadaniem*
odnosząc np* wyremontowano obuwie*
K)Zetov/cy na terenie Skępego i okolicy — a było w tej Organizacji dużo nauczycieli — pomagali w organizowaniu konspiracyjnego biblio
tekarstwa* E* Trojanowski był również .włączony z ramienia tej Organi- eacji jako łącznik w celu przekazywania informacji i ostrzegania eaiteresowanych czytelnictwem przed akcjami żandarmerii i gestapo*
Ha terenach przyłączonych do P*zcazy, w warunkach niebywałego
i bezwzględnego terroru na ludności polskiej należyte funkcjonowanie z "takim powodzeniem K>2,Zl/Z,AK uzależnione było od oprawnej łączności*
Natężenie zadań dla łączności było zróżnicowane, ale niejednokrotnie było bardzo duże* W znacznej mierze bardzo bezpieczną i pewną łączność zapewniali młodzi ludzie, a działalność konspiracyjna K« Trojanowskiego może być tego najlepszym dowodem*
Potwierdzam wiarygodność podpisu świadka.
“ /
14
15
16
\
/
■'y%5,< -.
v
Ó
P rzen ió sł ją K*?rejanowski do Ruszkowskiej© Fdsunda w Żabnie*
Ojsiea &« T r 3 j anewskie•;o rrewndził warsztat flzr?voki i udostępniał tego warsztatu r>a spętania dla ezłenków PCZ#Zn’Z#AK* K.Trojanswski pracewał z ©jeca* swóis w ty* warsztacie* Warsztat ten etwartv bf*z egraniszeń dla vszvstkieh był jeancozesnie bardzo dobry® punkten
kontaktowy* dla członków PQŻ#ZtZsAK, a K* Trojanowski był bez przerwy do dyspozycji dla potrzeb wykonywania każdego zadania w" zakresio
łąoznośei, ostrzegania i wywiadu* fiył to ła^wy i bez podejrzeń sposób przekazywania wiadCEoaoi ® korzystano więo z X* ?r® janowskiego jako łącznika bardzo Gzęsto* Znał bardzo dobrze oały rejon działania skępskiej Placówki &QZ9Z'SZ9AK* Zadania jakie ©trzysywafc wykonywał sprawnie i z pażytkiea dla funkojonowania naszej konspiraoyjnej Organizaoji przeoiwko okupantowi*
L
/
Potwierdzam wiarygodność podpisu świadka*
W B Z Ą O M i E J S H ?
8 7 - 6 0 S LIPNO
Xt&
A
17
18
19
20
Sadowski Józef
ul Chodecka 15 m o4 03-350. V7ar 3zawa
Warszawa dnia 14 stycznia 1990 r.
O .
0 S \7 I A D C Z- 3 N I 3
Ja niżej podpisany jako żołnierz od 1940 r.Polskiej Organizacji Zbrojnej.Od "rudnia 1942 r.Armii Krajowej jako Komendant Obwodu lipno, Od stycznia 1945 r.Oficer I-go Oddziału Sztabu Okręgu AK Pomorze.
5 maja 1943 r.aresztowany przez ^sstapo,po śledztwie osadzony w o - bozie koncentracyjnym Mauthausen.Pracując w fabryce czołgów,byłem or-
o
ganizatorem,międzynarodowych grup dużego sabotażu,niszczenia czołgów i ich uzbrojenia.7/yzwolony 6 maja 1945 r.Legitymujący się dowodem oso
bistym BU- 8445922,wydanym przez K?:.:o Otwock dnia 1 XII 19oo r.
Oświadczam :
óQ Ob.Trojanowski Kazimierz pseudonim"Staszek"urodzony dnia 24 lip
ca 1929 r.w Jozefkowie,syn Adama i Stanisłav/y z domu Sobocińska-jest mi znany osobiście.Od 194J r.Należy do Polskiej Organizacji Zbrojnej i pełni funkcję łącznika w Placówce Skępe.Od grudnia 1942 r.należy do Armii Krajowej i pełni funkcję łącznika do specjalnych zleceń Komendy Obwodu AK lipno,Okręg AK Pomorze.
Ze względu na bardzo młody wiek i możliwości poruszania się/jako praktykant szewski,dostarczał zreperowane obuwie ich właścicielom/co umożliwiało wykorzystywanie tych okazji do dostarczania prąsy,meldun
ków i rozkazów.
Ob.Trojanowski w swej działalności wojennej wyróżnił się wspaniałym
• patriotyzmem,ofiarnością i odwagą.Z danych mu przeze mnie rozkazów,zaw-i sze się wywiązywał dokładnie,bez względu na niebezpieczeństwo czy inne przeciwności jak srogie śnieżyce czy burze.
J T/czasie dużych aresztował; wJózefkowie i Skępem w dniu 5 maja 1945 r Ob.Trojanowski,idąc z'meldunkiem,zachowanym w dostarczanym obuwiu-tra- fił do domu,w którym przybyli gestapowcy,by aresztować całą rodzinę.
Na zapytanie gestapowców po co przyszedł-Trojanowski odpowiedział,że.
dostarczył obuwie i poszedł,szybko alarmując,że gestapo aresztuje ludzi;
w Józefkowie.Inni alarmujący łącznicy szybko ostrzegli okoliczne wsie 1. Skępe.Czyn Ob.Trojanowskiego Kazimierza,zapobiegł aresztowaniu wielu i ludzi i żołnierzy AK ponieważ w porę ostrzeżeni zdołali ujść.
Czyn 7/7 zasługuje na odznaczenie Go Krzyżem TJalecznych»
Młody wiek Ob.Trojanowskiego Kazimierza tym bardziej zasługuje na uznanie Go jako żołnierza Armii Krajowej,ponieważ miał lat mniej do właściwego wieku-ale czynów wojennych więcej.
Dla tego bardzo proszę o uznanie '.7/7/ jako żołnierza AK.
/-/Józef Sadowski ,pseud.11 Zagonczyk1'IComen- dant 0bV,0iU AK ^ poniat li£mo'-vski i Oficer:
4) - I"3° 0tl<i::iału Sztabu Okręm AK Pomorze kpt.
9 1- w -
l ~ ) Ph d/ 21
22
ŚfAoJś* S b / . $ j o \ . IfylO O L r , O/f 6W / A / / 1
Jós@£ Watkowakl ps, *Bajea* I&pao, dała 10 listopada 1989 r.
87-600 Łlpno ul. Cegielna 25
Ja niżej podpisany J ó z e f Bbtkowski ps* *3ajan* osłonek SBeWlD - logit^siacja ar 357512 wydana prses Sarsąd Mojwsódski 2BoWia we Włocławku e^wladCBaa, że s Ruehas Oporu na terenie 2»ipa&
ł powiatu lipnowsklego swiąsaay byłoa od poesątko jego Istnienia to jest od wiosny /kuŁetsW 1940 roisa.
Jako pracownik służby weterynaryjnej - orgsa badania nk% m
s konieesnowci bardso dużo esaou grsebyssałeE! w terenie i beepo- środalo b bliska patrsyłon aa okrucieństwa i terror stosowany prses J£leae6v woboe ludnouci polskiej aa nassya terenie. l&aisgo też od pierwssej chwili wstąpił® do sorganisowaaej na wiosnę w 194© reku Polskiej Orgasisaejl Sbrojnoj, która to w grudniu 1942 roku podporządkowała się isail Wykonywany sa^ód tsaoźliwiał ml nawiąsywani© 1 utrB^oywanis kastetów z wlelaoa 3bc ludisai aa &ośym terenie, oras prowadaeaie dsiałalsości wywia
dowczej dla potrseb Polskiej Orgaalsaeji Sbrojaej później Arali Irajowej.
fesiadaa w donu aa^wladcsonia o edenaesealu mile aKrsyżeeł M&leeenyeh” w któraś otwlerdsoaa jest pTB^aaieżnoyó nsja do Solskiej Osganisaeli Zbrojnej ed 1.04*1940 roku. 2 racji posia
dania edssaesmia "krzyże© Sklecanych* otcs^sałaB w b.r. 53000.- słotyeh. Iserekoplf tego saświadcsenia sałącsa® do niniejszego sojego o swiadesenia •
Mie aiałea wpływu na deeysję Komisji weryfikacyjnej Sars. Woj, SBoWiP, która saLiesyła ai okres pas^aależaoćei do Huehu Oporu od 1.12.1942 reku de 5*05.1943 roku. Ile usneno ul również ©ojej dsialalaości de wyzwolenia, a psseeież teka była. ważne było dla śnie to, śe bostadem prayj^ty do SBoWiD.
Blatego też oćwiadesaa s całą staaowesoaeią, że w Boświadcse~
niu świadka* f które dałeś ob. Srojaaowakłenu jest w eałodel beewsgltdaa prawda, oraz to że eapossałes si§ s ob.Trojanowskie w okresie daiałalaoóei w POS, ZtJZ przód grudnlesi 1942 roku, tak jak jest napisane w *oówiadcseniu /lipiec 1942 rok/ u ob.
HaroBewokiege w S k ą p m - dokładnie było to po południu kiedy to podeaaa aejego taa pobytu eb. Srojaaewski praynlósł jakąó
korespondencję od CB.Lulińaklege ps. Stsłńoayk*- jesaese w esasio kiedw weseaniej praed grudniea 1942 roku tan sam Eueh Opora
daiałał aa m s z y ® terenie pod m m tą Boiska Organizacja Sbrojna.
Jewladcgenłg.
Kiasnor^csno^ć podpisu poi
23
24
25
26
Ś/A & ' $m. -ivO, (A ^ OP-yK
\i
OtMh27
28
29
30
31
32
33
34
35
• -0 3-3 5M ^ z f m : •1:. \_,-
* - ~ ' -*7' - r;*:_- ”•; ^ ~ i- -U ■ jir; '** l V : * -. *■ -f 1 - —1:' ^ * v - - | _ ' ^ \ ’ ^ -~ - '
•ii•••s£>lv3s?».si,‘iif’* - ^ ^ 2 - 5 'srr^iś."~■* 'vH ;-■•j' * ;• ' ,f „.- r- " - -*'?^T?ądurQłdj^e^a';Z^i^zku Bojowników o Wolność - ^ .•. •-r.Ą^-^y;-'krac ję/3si ał%Jiat£rwęaóji^£j-\r
Adama'. i S t ani s-Łąir<j 7 7iur od224♦p7.* 19,29 r.wJózęfkóvyJ.e^TÓ\przyznanie, uprawnień ,kombątan£k.tcti
■_. oraz odrdowęfśłćhi-ĘPŻyzaania, : - . ;•/•'■•
2/ Decyzję odmo_\vy:;wydał Zarsą^iT/o je_wódzki_ 2Bo;7iI).-;ve .Y/ioclar/ku^
' Ob.Trojancws3qL.;odwołał się do. Z5»Z3oWiD_, w; Warszawie.Lecz do czasu
o os cnego n i e o t r z y m a ł odpowiedzi .Ola/ezegOj- jeżeli, nawet złoczyńca % * pisze z więzienia^ do sądu, to- odpowiedź? zawsze |ótrzynuje czy negatyw* ’ ną czy pozytywną." r . . V ;;' "f- ; ; \ ' •? 'I - -i ->- •-. '•
3/77zwlazku z cowyższym stwierdzam,że władze przeważnie odmawiała.
• 2* “ ":Ł • • “ .'K- '
przyznania upewnień kombatanckich,uzasądi^iając, że nie były one- z 'tre
m ą w ręku,.A przecież nawet_\tajne nauczanie jest obięte ustawą do d~
trzymania. uprawnień kombatanckich. '• -f- . i j " * .-.' 4/Odmowa przyznania uprawnień kombatanckich Cb.Trójanowskiemu«nie jest w pełni uzasadnicna.Bo jeżeli.Cwyjątkowo' na młody wiek tylko je' się przyznaje-no żołnierzom Powstania^arssawsI-ciego ,to dla cze#o te,?©
.. t--; * ' i' . i
wyjątku nie-, można zastosować wobec Ob. Trojanowskiego ? ■ ’
5/Dl a tego stwierdzam,co jest mi wiadome.Żs Ob .Trojanowski jaka bar- dzo mrody żołnierz.',AZ-już w czasie*kiedy gestaoo rozpoczęto ares2 U ’- . wania w Skępem,początkowo w J.ózefkowie-zdołał dotrzeć do znanych mu- '
kontaktów i ostrzec,żs w^'5ózeiko7/i9' gestapo’aresztuje ludzi, • . Ostrzeżenie Ob.irojanowskiego-znanych mu kontaktów zpcwcdowa^fco-
dalsze ostrzeżeniejco zapobiegło aresztowaniu ;okcło r-iędziesięciu lu- dzi»żołnierzyAK if osób "cywilnych. Iafprmac je te mi są wiadome od wie-/
lu osób ze Skępego': i Józefkowa a nawet od całej rodziny Lulinsklch.
. u których był..Trojanowski3gdzie w domu Lulińskich było'już gestapo* ' Ob.Trojanowski. jako praktykant szewski,mógł. swobodnie chodzić 4©
różnych domów pod pozerem dostarczania zreperowanego obuwia.
Czesła7/ Luliński był .początkowo kierownikiem wywiadu na powiat JJ-P * nowski 'i z nim przebywałem w gestapo/oraz z jego ojcem.Obaj lulińscy potwierdzali mi ;v gestapo,że .tylko dzlęku tak. mlcrdemu k dzielnemu Tro
janowskiemu, gestapo nie zdołało aresztować ^ około piędziesięciu ludzi-- 6/Czyn Ob.Trojanov/skiego możnaby przyro'vi~:ać do czynu też miodear®
♦
człc7,*ieka,który uratov:ał tonącego ale mu ni.e uzna^io tejro cz>~u bo nj e miał karty pływackiej,którą się przyznaje od scesnastu lat ???•.
7/'^ związku z powyższym,bardzo proszę o 7r*jqtkowe uznaaie dla b o h a terskiego żołnierza AK-Kazimierza TręjanoYiSkiego>ku je.ąo zadowoleniu i zadowoleniu'społeczeństwa w Józefkowie.Prawdziwie żoŁnisrslsi^ i ihy- v/atelskie ocenienie Jego s^rawy-uzasadni przyznanie mu Taaieżiiycfo up- rar/nień kombatanckich, jako wyjątek w Józefkowie*^0 wyjątków iyeh byko
r- - " r ł —
■ rT,' . zzr *• 36
^>SaIne^^fęa->Earcer«y._ *♦
'c 7%2 w programie' talewizyjnyn/^iency-p.iŁcsyniliT^^O-iyni^fortecę :}kt', miab<
do<
■ na nim wssyśtHs;.uffiOcńieńia. o crony.Nanię sionepoa *pap i e r ’ob iekty obra v n7 niemieckie j:, C-ćyni-sostały, trzema ,drogami~;dós.ta:rczone armii' raćsfe^-
9/Dła tego; bardzo• proszę^byrc2"^’y'młodego 'żołnierza uznać- jako żoł''- erza i. przyznać- mu nąleżne^uprawnienia kombatanckie* --
- % \-] ■ / ; • '2 6zef Sadowski’»pśeud•"Zagończyk”-
-Komendant Obwoau^AZ- na;pov.-iat' iipnowskh ■
• ~ *^v-\-?z. ^ - i=- oficer-I-£0'/ Oddziału; SzSŁabu Ckr^£u' AK ' "
* ; •>.> ;-•'• ;• Pomórz e, kryp tttLuną ta" kp t; >'.. . )■
« r n r •* i i i .* y . , 0 ^ - -: •? r -:*-* - '• tfc* -
.k. * -v X.-- r.:-*>* *:• •Jfęi'*!*1.:!"£ V*
■ ■ K 'I Z ?TÓ Y rN I ■- - - - • ■ -<- t- - .... ..
\ ^ W = T 7 ł f t * i » .«- :. -V>- •••
-; r ■- . . m* r Sar s £ * - , - ' ■ • '£" -';- ~ f N~.
-’> -•' ■' %
• ,'- “ --• v.- - - - r ^;: ii------- ;-'----- -:r--.^;;'^- - -a:./;:. v i .J.';:-; ..
- , - v v v r T i sOPłi - r ^ O i d p i g u.
’ o^yffmdiem " ' r-.vJ^-9.|:Wii ar d s a m "
2 ^ * « y .ArrnftKra Kc^o ^
:i.[-
--
. u - c : - T - * 37
38
Kazimierz Trojanowski z zawodu technik budowlany - budowniczy.
Po wybuchu wojny w 1959 roku przez całą .okupację pracował w warsztacie szewckim; Pracował również przymusowo u Niemców w majątku Wioska,
w lesie i przukopaniu okopów. Powracający z wojny nauczyciele, oficerowie podoficerowie i inni zaczęli organizować się przeciwko okupantowi.
Ojciec Trojanowskiego udostępniał im warsztatu do spotkań, a sam Kazimierz Trojanowski pracował w tym warsztacie. Był więc w każdej chwili do dyspozycji w celu przenoszenia wiadomości. I tak w rejonie Skęęego miejscowości o dużym zagęszczeniu siedlisk ludzkich, dużej ilości żandarmerii, gestapo, obecności jagdkomanda i osób współpracują
cych z Niemcami powstała wiosną 1940 roku Polska Organizacja Zbrojna, przemianowana później na Związek Walki Zbrojnej, a od grudnia 1942 roku na Armię Krajową. W tych warunkach, dorośli nie mieli możliwości swobod
nego poruszania się, natomiast tacy jak K.Trojanowski przenosili informacje konspiracyjne niepostrzeżenie i bardzo skutecznie.
Trojanowski był przede wszystkim i prawie wyłącznie w dyspozycji * >' ^ Komendanta Placówki Skępe AK Narczewskiego Lubomira ps. "Młot” i był chyba najbardziej aktywnym wywiadowcą i łącznikiem w tej Placówce.
Bywał w domu Lulińskich gdzie była drukowana ”Iskra Wolności”. Przenosił rozkazy, broń i maszynę do pisania w bezpieczne miejsca, utrzymawał
łączność z bunkrem w lesie za nadleśnictwem Delmana gdzie był prowaazuny nasłuch radiowy dla potrzeb miejscowej konspiracji. Rozkazy i zadania
jakie otrzymywał od swoich dowódców wykonywał w warunkach olbrzymiego zagrożenia życia i z dużym pożytkiem dla naszej AKowskiej organizacji.
Wyróżniał się odwagą i ofiarnością. Przenosząc wiadomości i ostrzeżenia uratował dużo bardzo wartościowych ludzi i żołnierzy AK. Współpracował z ramienia AK z tajnym bibliotekarstwem.
W 1941 roku mając 12 lat otrzymał z rąk Komendanta Placówki Skępe Narczewskiego pseudonim "Staszek”.
Był projektantem i współwykonawcą pomnika AKowskiego w Lipnie.
Z domu rodzinnego otrzymał patriotyczne i społecznikowskie wychowanie, W jednym zakładzie /PBRol lipno/ przepracował ponad 40 lat. Odszedł na emeryturę z opinią ”wysoko wykwalifikowanego pracownika o nieprze
ciętnej znajomości zawodu”. Objekty wykonane- pod. jego kierownictwem osiągały zawsze pozytywne wyniki jakościowe i ekonomiczne, były listy pochwalne od inwestorów. Cieszył się dużym autorytetem u przełożonych i współpracowników. Bardzo cenił sobie pracę z młodymi ludźmi uczaec
ich pracy i zawodu. Był i jest mocno zaangażowany w pracach społecznych.
Chętnie uczestniczy we wszystkich działaniach gdzie może być przyda'1' Uczestniczył w pracach projektowych i jako szef wykonawstwa i^montaz w odbudowie pomnika Niepodległości w Lipnie. Wykonuje dużo prac na n naszego^środowiska i szkolnictwa bezinteresownie.
Był współorganizatorem naszego Koła w 1990 roku i został wybrany na zastępcę prezesa. Obecnie od 1994 roku jest prezesem naszego Koła,
Chętnie pomaga ^kolegom w naszym Kole i współuczestniczy w organizowaniu uroczystości również państwowych, na naszym terenie.
Odi 1978 roku był radnym i członkiem Prez. Miejskiej Rady Narodowej w Lipnie. Podczas następnej kadencji po 1989 roku był w Zespole
Doradców Burmistrza* Od 1974 roku był z-cą Komendanta d(s Technicznych Zmilitaryzowanego Oddziału Ratownictwa Technicznego w Lipnie, a od 1986 roku po likwidacji ZORTu był Komendantem Oddziału Ratownictwa Budowlanego przy Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Lipnie do czasu likwidacji tego Przedsiębiorstwa ta jest do 31•@3.1993 roku0
" ł,i ' •' HL
■ę r 1 t Wp:f
A f i P i i fi ■
39
40
41
Wykaz posiadanych odznaczeń do punktu 9:
XV Zasłużony dla Budownictwa i Pr z e» .Mat ;^Budo wlany eh złota ddznaka - Minister Budownictwa - 1974 rok,' Z i Zasłużony dla Przedsięb,' Budownictwa Rolniczego lipno
Dyrektor PBSol Lipno - 1976 rok, 3$ Srebrna Odznaka za zasługi dla woj;1 włocławskiego
PrzewiWo j ;Rady Narodowej wo Włocławku - 1981 rok,!
4* Srebrny Krzyż Zasługi - Przewl Rady Państwa - 1984 rok, 5. Medal 40-1 ecia - Przew; Rady Państwa - 1984 rok,
6;1 Złota Odznaka za zasługi dla woj;* włocławskiego Przewiej ;‘Rady Narodowej we Włocławku - 1988 rok, 7;' Odznaka Honorowa za Zasługi dla Oświaty
Minister Edukacji Narodowej - 1988 rok;1
42
Światowy Zwfcpdk Lipno, dnia 10 lutego 1993 roku.
Źdfeierzy Arm ii Krajowej Kmlo w Lipni#
Opinia środowiska Armii Krajowej w Lipnie dla
Kazimierza Tro janowskiego
zam, w Lipnie przy uli’ Mieszka I -2
środowisko naszego Związku Żołnierzy Annii Krajowej w Lipni© - - Komisja środowiskowa w osobach.:
1;’ Józef Matkowski - zastępca Prezesa Koła AK w Lipni©*
2* Boguszewski Hieronim - członek komisji, 5* Zdzisław Gibłewski - członek komisji, 4*4 Nikodem Witecki - członek komisji,
poświadcza działalność Kazimierza Trojanowskiego ps;1 "Staszek"
w POZ-ZWZ-AK od listopada 1939 roku do lipca 1944 roku zaliczając z powyższego okresu do działalności konspiracyjnej czas od lipca 1941 do 31*,G?;i944 roku na terenie Obwodu Lipno, Placówki nr 125 Skępe i potwierdza zakres działalności wyżej wymienionego jaki jest opisany w oświadczeniach świadków i złożonych dokumentach;
Pełnił funkcję łącznika, wywiadowcy i żołnierza POZ-ZWZ-AK;’
5* mjr;* Józef Sadowski 6;f
Roman Jagliński
Komendant Armii Krajowej na powiat lipnowski do 5 maja 1943 roku,4
członek komisji
Prszsss Z a r z ą d u Koła
43
44
Odeszli od nas
Kazimierz TROJANOWSKI ps. Staszek urodził się 24 VII1924 w Jó- zefkowie, gmina Skępe w rodzinie szewca Józefa i Stanisławy z d. Sobo
cińskiej. W czerwcu 1939 ukończył cztery klasy szkoły powszechnej. Od września 1939 systematycznie uczestniczył w taj
nym nauczaniu, później tylko okresowo. Warsztat szewski ojca w Skępem, w którym praktykował, służył jako skrzynka kontaktowa i punkt kontak
towy. Pracował również przymusowo w ogrodzie majątku Wioska i w lesie. Mimo młodego wieku z działalnością konspiracyjną związany był już od 1940 tj. od czasu powstania w Skępem Placówki POZ-„Znak", (w wyniku akcji scaleniowej od grud
nia 1942 podporządkowanej Komendzie Powiato
wej AK w Lipnie). Był łącznikiem i wywiadowcą Ludomira Narczew
skiego ps. Młot, komendanta Placówki POZ-„Znak"-AK Skępe m.in. do bunkra w lesie, gdzie prowadzony był nasłuch radiowy, do Komendy Powiatowej POZ-„Znak" i Komendy Obwodu AK w Lipnie. Informacje pochodzące z nasłuchu radiowego publikowane były w wychodzącej od stycznia 1941 w domu Lulińskich w Józefkowie konspiracyjnej gazetce pt. „Iskra Wolności". Pomagał w wykonywaniu matryc do drukowania, kolportował „Iskrę Wolności" oraz przerzucaną do Józefowa, przez ku
riera Stanisława Witkowskiego, prasę centralną i ulotki Akcji „N". Od marca 1940 do 31 V II1944 był angażowany w utrzymanie łączności mię
dzy punktami konspiracyjnej biblioteki, którą w Skępem prowadziły, do czasu aresztowania, Stanisława Opolska, Janina Walewska i Zofia Zbytniewska. Podczas masowych aresztowań w Obwodzie AK Lipno na początku maja 1943 zdołał przestrzec wielu ludzi, czym zapobiegł ich aresztowaniu. W dniu 12 IX 1944 został zabrany przez okupanta do ko
pania rowów. Do domu powrócił 6 11945.
Po wojnie ukończył szkołę podstawową i Państwowe Liceum Bu
dowlane w Toruniu. Od 1 XII1952 do 23 X 1954 służył w 5. Kołobrzeskim Pułku Piechoty w Szczecinie początkowo w kompanii łączności, później jako pisarz oficera operacyjnego. Jeszcze w 1951 z nakazu podjął pracę w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Lipnie, gdzie przepra
cował czterdzieści lat. W tym okresie także dokształcał się, zdobywając uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji zawodowych. W 1974 i w 1988 był biegłym sądowym do spraw budownictwa.
Pełnił w Lipnie wiele funkcji społecznych, za które został wielokrot
nie wyróżniony. Uczestniczył m.in. w odbudowie Pomnika Niepodległo
ści w Lipnie. W 1990 był współzałożycielem Koła Światowego Związku Żołnierzy AK w Lipnie, a od 1994 jego prezesem.
102 Biuletyn 2/59/2010 - Wydanie Jubileuszowe
Odznaczony m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Złotym Krzyżem Za
sługi; posiadał patent uprawniający do tytułu „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny".
Zmarł 11 V 2010 w Lipnie.
Elżbieta Skerska
45
3*A m m oiw d(i J u if c im iM Z
(1929-2010)
Budowlaniec, żołnierz i działacz społeczny
Urodzony 24 lipca 1929 r. w Józefkowie gmina Skępe, syn Adama i Stanisławy z domu Sobocińska. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej w Skępem rozpoczął naukę w Gimnazjum w Wy- myślinie, którą ukończył w 1948 r. Następnie na
uki pobierał w 3-letnim Państwowym Liceum Bu
dowlanym w Toruniu, które zakończył w 195 lr., otrzymując tytuł technika budowlanego. Jednocześnie otrzymał nakaz pracy do Huty Stalowa Wola, który we wrześniu 1951r. został zmieniony na na
kaz pracy w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego w Lipnie i w tym przedsiębiorstwie pracował do końca lutego 1992 r. prawie przez cały czas na stanowisku kierownika budów. W tym okresie był kierownikiem pracowni projektowo-kosztorysowej przez 3 lata i przez 7 lat kierownikiem produkcji pomocniczej. W wyniku dokształcania się, odbyciu niezbędnej praktyki i zda
niu egzaminów otrzymał uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji zawodowych oraz tytuł budowniczego. Od 1974r.był biegłym ds. wyceny nieruchomości i biegłym sądowym ds. budownictwa. Na emeryturę przeszedł w 1991 roku. Za osiągnięcia zawodowe otrzymał odznaki „Zasłużonego dla Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”, Ministra Rolnictwa i Ministra Edukacji Narodowej za zasługi dla oświaty oraz za zasługi dla Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego w Lipnie.
Lata wojny (1939-45) przeżył w Józefkowie. Jako dziesięcioletni chłopiec wspomagał działania konspiracyjne komendanta POZ-ZWZ-AK placówki Skępe Lubomira Narczewskiego ps. „Młot” i Czesława Lulińskiego ps. „Stań
czyk”, pełniąc funkcję zwiadowcy. Doskonale też wypełniał obowiązki łącznika i kolportera pisma tajnego „Iskra” docierając pod wskazane adresy w sąsied
nich wsiach. Za działalność konspiracyjną otrzymał Krzyż Armii Krajowej z Londynu w 1990roku, Odznakę Weterana Walk o Niepodległość i odznakę za wkład pracy społecznej w Światowym Związku Żołnierzy AK. W początko
wym okresie istnienia Koła AK w Lipnie był zastępcą prezesa, a od 1993 roku do 2010 r. był prezesem.
Kazimierz Trojanowski aktywnie działał społecznie na rzecz miasta Lipna.
124
46
Był radnym i członkiem prezydium Rady Miejskiej od 1978 do 1989 roku, Szefem Sztabu Zmilitaryzowanego Oddziału Ratownictwa w Lipnie, a na
stępnie Komendantem Oddziału Ratownictwa Budowlanego przy Przedsię
biorstwie Budownictwa Rolniczego w Lipnie, Doradcą burmistrza Paproty przez okres 3 lat,
Szefem wykonawstwa i montażu odbudowanego w 1992 r. Pomnika Nie
podległości w parku miejskim na który wykonał szczegółową dokumentację odtwarzającą pomnik z 1930 r., a która jest w posiadaniu Urzędu Miejskiego w Lipnie,
Wykonał dokumentację i uczestniczył w realizacji pomnika AK zlokalizo
wanego na os. Armii Krajowej w Lipnie,
Uczestniczył w rozbudowie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Lipnie w 1990r.
Wykonał bezinteresownie ponad 20 wycen różnych budynków dla Urzędu Miejskiego w Lipnie,
Uczestniczył w zakresie budowlanym w zamianie budynku Komitetu Po
wiatowego PZPR na Szkołę Podstawową nr 5 w Lipnie,
Za działalność społeczną i zawodową otrzymał: Srebrny Krzyż Zasługi oraz Odznaki Srebrną i Złotą za Zasługi dla woj. Włocławskiego. Natomiast Rada Miejska uhonorowała go tytułem „Zasłużony dla Miasta Lipna” (uchwała RM nr XX/200/2000 z dnia 27 października 2000r.).
Kazimierz Trojanowski związek małżeński zawarł z Kazimierą Muchewicz.
Małżonkowie posiadali trzech synów Marka, Piotra, Grzegorza i córkę Ma
rię. Doczekali się troje wnuków Michała, Macieja i Jakuba oraz dwie wnuczki Annę i Lidię.
W życiu rodzinnym był wzorowym mężem i niezwykle troskliwym i kocha
jącym ojcem. W pracy zawodowej taktowny, pełen kultury osobistej i auten
tycznej życzliwości. Cieszył się dużym autorytetem i doskonałą opinią w śród lipnowskiej społeczności.
Zmarł 11 maja 2010 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lipnie.
47
48
49
50
T R O J A N O W S K I K A Z I M I E R Z ur.2 4 . 0 7 . 1 9 2 9 r . w Jó- zefkowie g m .Skępe ps. "Staszek” syn Adama i Stanisławy z d.Sobociń
skiej . Zaprzysiężony przez Lubomira Karczewskiego ps."Młot" Ko
mendanta Rej.III-go Skępe. Okręg Toruński, Insp.1:'łocłav/ski. Obwód Lipno. Współpracuje w konspiracji od marca 194-0 r. Był łącznikiem pomiędzy Rej.III-cim a Kom.Obwodu Lipno. Współpracuje z Czesławem Lulińskim w rodzinnej wsi Józefkowo, gdzie redagowano "Iskrę
Wolności". Odznaczony Krzyżem AK i Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Wykształcenie średnie tech. Technik budowlany. W konspiracji od marca 194-0 r. do stycznia 19 45 r.
51
52
53
54
55
56
