Sprawozdanie z Działalności Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego za czas od 1-go lipca 1905 roku do 1-go lipca 1906 roku

SPRAWOZDANIE

Z D Z IA ŁA LN O ŚC I

LUBELSKIEGO TOWARZYSTWA ROLNICZEGO

za czas od H o l i p 1905 roku do I-go lipa 1906 roku,

DRUK. A. ROZDOBY— LUBLIN.

1 9 0 6 .

SPRAWOZDANIE

Z D ^IA ^A LN O SCI

LUBELSKIEGO TO W AR ZYSTW A ROLNICZEGO

za czas od I-go lip a 1905 rota do l i lipa 1906 roku.

L U B L I N ,

DRUK. A. ROZDOBY.

1 9 0 6 .

/I| 03 B 0 JieH 0 I^eiiaypoio.

S P R A W O Z D A N I E

z działalności Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego

za czas od 1 lipca 1905 r. do 1 lipca 1906 r.

<5 ©I® ^m

Ziemianie gub. Lubelskiej kilkakrotnie już robili próby utworzenia instytucyi zbiorowej, zajmującej się interesami rol­

nictwa. Po w ypadkach jednakże w r. 1863 wszelkie usiłowa­

nia w tym kierunku w całym kraju nie m ogły liczyć na urze­

czywistnienie. Dopiero wydanie ustaw normalnych dla T o w a ­ rzystw i Stowarzyszeń rolniczych otworzyło; szerokie pole do pracy przed sferami ziemiańskimi. T o też i lubelscy ziemia­

nie korzystają ze zmienionych stosunków i zakładają w końcu r. 1899 Stowarzyszenie Rolnicze.

W krotce jednakże przekonano się, że forma i zakres działania Stowarzyszenia R olniczego nie czyni zadość szerokim aspiracyom ogółu i podniesiono myśl utworzenia Towarzystwa Rolniczego. Już w marcu r. 1902 grono ziemian zrobiło po­

danie do Ministra R olnictw a i Dóbr Państwa o zatwierdzenie ustawy Lubelskiego Tow arzystw a Rolniczego, wzorowanej na normalnej ustawie; podanie to podpisało 23 członków założy­

cieli, a mianowicie: Antoni Napiórkowski, M ieczysław Dąbrów-

aMw l ** * i l l ' ' 11

ski, Tadeusz R ojow ski, Gustaw Swida, Eustachy Swieżawski, Józef Florkowski, A ntoni Rostworowski, Stanisław Boduszyń-

ski, K lem ens Osiecki, Teofil Ciświcki, Klem ens Skawiński*

A ntoni Swinarski, Leon Przanowski, A u g u st Jani sławski, Jan f

Kleniew ski, Stefan Swieżawski, Bohdan hr, Sołtan, Edward

4

Kołaczewski, M ieczysław Raczyński, Stanisław Śliwiński, Kon­

stanty Sliwowski, Ignacy Rudny i Dr. Edward Kunczynski, N a podanie powyższe Ministerstwo R olnictw a odpowie­

działo w r. 1903, iż wobec otrzymanej od warszawski ego Je- nerał-Gubernatora opinii zezwolenie na otworzenie wspomnia­

nego Tow arzystw a może nastąpić tylko pod warunkiem zlania istniejącego lubelskiego Tow arzystw a Rolniczego z projekto- wanem Towarzystwem Rolniczem, przyczem zadania handlowe Stowarzyszania Rolniczego, m ogłyby być spełniane przez utwo­ 1 rzenie jednocześnie z otwarciem Towarzystwa Rolniczego, spe-

cyalnego przy Towarzystwie Oddziału Handlowego. W razie jednakże życzenia ogółu członków Stowarzyszenia instytuty a

n

ta może również zlikwidować swe interesa. Dopiero po otrzy­

maniu zawiadomienia od lubel. Stów. Roln. o zaakceptowaniu jednej lub drugiej kombinacji, proponowanej przez Jeneral-Uu-

bernatora, Ministerstwo nada dalszy b ieg sprawie.

N a skutek tej odezwy Ministerstwa O gólne Zebranie człon­

ków Stowarzyszenia R olniczego dnia 16 maja r. 1903 posta­

nowiło przemienić Stowarzyszenie na Oddział Handlowy przy Tow arzystw ie Rolniczem z zastrzeżeniem, że wszyscy członko­

wie Stowarzyszenia stają się członkami Oddziału Handlowego ipso fakto t. j. bez balotowania— i równocześnie z tą uchwałą przesłało do Ministerstwa wypracowaną ustawę przyszłego Od­

działu Handlowego do zatwierdzenia. Po usunięciu w ten spo­

sób przeszkód formalnych Ministerstwo zatwierdziło ustawę To­

warzystwa R olniczego dnia 20 października 1904 r., a doręczono ją założycielom w lutym r. 1905; w krotce potem zatwierdziło

Ministerstwo i ustawę Oddziału H andlowego dnia 1 kwietnia 1905 r., zastrzegając jedynie, aby członkowie Stowarzyszenia Rolniczego, nie życzący sobie stać się członkami 'Towarzystwa mogli w myśl § 17 ust. wystąpić ze Stów a 1 zyszenia z chwilą przemiany jeg*o na Oddział Handlowy.

T ak więc cel długich usiłowań osiągniętym został. Pierw ­ sze zebranie założycieli Tow arzystw a Rolniczego odbyło się w dnin 11 marca 1905 r. w sal i Dyrekcji Szczegółowej Tow . K redyt. Ziemskiego. Wskutek niepewności, czy można otwierać Towarzystwo Rolnicze, skoro Stowarzyszenie nie może się prze­

mienić jeszcze w Oddział Handlowy wobec nie zatwierdzonej

5

w ówczas jeszcze ustawy, postanowili założyciele wstrzymać się z otwarciem T ow arzystw a do chwili zatwierdzenia ustawy Od- działu H andlow ego i dalszą akcyę powierzyli Stowarzyszeniu

Rolniczemu. Na skutek tej uchwały Stowarz\7szenie zwołało I O gólne Organizacyjne Zebranie członków Tow arzystw a R o l ­ niczego na 24 czerw ca 1905 r. t. j. już po otrzymaniu ustawy Oddziału Handl. Zebranie to powołało na przewodniczącego p. Konstantego Przew łockiego, a na assesora p. Stanisława

sinego. • •- fi

Po krótkiej dyskusji wyjaśniającej reskrypty ministeryalne założyciele przyznali prawo głosu decydującego na tern Zebra­

niu i członkom Stowarzyszenia Rolniczego. Poczem określono liczbę członków R a d y na 12 z wyboru prócz prezesa, w icepre­

zesa i skarbnika oraz 2 członków z urzędu t. j. każdorazowy prezes i wiceprezes Oddziału Handlowego.

W y b o ry do władz T ow arzystw a dały następujący rezultat:

prezesem wybrano p. Maksymiliana Dobrskiego z Chmielnika, wiceprezesem p. Juliusza Florkow skiego z W ygnanow ic, skar­

bnikiem p. Tadeusza R ojow skiego z Bystrzycy; prócz tego w y ­ brano następujących 12 członków pp: Stanisława Śliwińskiego z Antopola, A ntoniego R ostw orow skiego z Milejowa, A leksan ­ dra H ełczyńskiego z Bortatycz, Konstantego Przew łockiego

z W oli Gałęzowskiej, K arola Czarnowskiego ze Zwierzyńca, ina K ow erskiego z Józwowa, Stanisława K ow erskiego z Duba, A ntoniego Hempla z W ęglina, Leona Hempla ze Skorezyc, Załuskiego H en ryka z Kulika, Florkow skiego Józefa z Fajsławic; z urzędu jako członkowie Zarządu Oddziału Handl.

weszli do składu R a d y pp: Teofil Ciświcki z Rudnika i Jan Kleniew ski z K lu czk o wic; z tych drugi wskutek* zmian w Zarządzie Oddziału Handl. zastąpiony został przez p. M ie­

czysław a D ąbrow skiego z Łubek.

R ezultat wyborów został przez gubernatora zatwierdzony co do prezesa, wiceprezesa i skarbnika w dniu 9 siei pnia, zas

co do reszty członków R a d y 30 września 1905 1*. V ^

N a ternie Zebraniu uchwalono utworzyć w myśl *§ 3 ust.

2 1 stałych sekcyj, poświęconym poszczególnym działom gospo-

HI gl

darstwa rolnego, a mianowicie: rolna, ogro

6

hodowli bydła, hodowli koni, hodowli trzody, hodowli owiec, hodowli ryb, leśna, organizacyi i kontroli gospodarstw, służbowa i pośrednictwa pracy, pracy kobiet, przemysłu rolnego, prawo- ekonomiczna, statystyczna, drobnych gospodarstw, drogowa, gorzelń i cza, chmielarska. torfowa, popierania praktyki rolnej, mleczarska i buraczna. Przy organizacyi sekcyj połączono ra­

zem sekcyę prawno ekonomiczną ze statystyczną. Sekcye po­

wyższe postanowiono otwierać w miarę tego jak znajdą się chętni współpracownicy.

Pierwsze organizacyjne Zebranie zajęło się też określeniem wysokosci opłat członkowskich, jakoteż uchwaleniem regu­

laminów. |

Opłaty członkowskie ustanowiono następujące: i | rb. wpi­

sowego i 10 rb. składki rocznej zasadniczo; dla własnosci po­

niżej 10 włók. dzierżawców poniżej 500 morgów, kobiet bez własności rolnej i osób, interesujących się rolnictwem wpisowe 5 rb. składka 3 rb., wreszcie dla drobnej własności i rzemieśl­

ników 1 rb. wpisowe 50 kop. składka roczna. Dla członków dożywotnich ustanowiono wpisowe 15 rb. i składkę jednora­

zow ą rb. 200.

Regulamin}* uchwalono następujące:

1) regulamin dla Rady, komisyi rewizyjnej i sekcyj;

2) regulamin O gólnych Zebrań;

3) instrukcyę dla Kasy;

4) regulamin muzeum, biblioteki i czytelni.

Tow arzystw o działalność swoją rozwijało przez Ogólne Zebrania, posiedzenia R ad y i prace w Sekcyach. Ogólnych Zebrań Tow arzystw a w roku sprawozdawczym odbyło się prócz Zebrania Organizacyjnego cztery w następujących terminach:

i-e dnia 22-go i 23-go września 1905 r., 2-ie 6-go grudnia 1905 r., 3-ie dnia 15-go i 16-go marca 1906 r. i 4-e dnia 21 - go i 22-go czerwca 1906 1*., przy udziale ogółem 920 członków czyli średnio 230 na jednem Zebraniu. . Na Zebraniach tych !■

przyjęto do Towarzystwa członków rzeczywistych 404, co wraz

z założycielami i członkami z b. Stowarzyszenia Rolniczego

stanowi 643 osób.

7

Zmarło członków T ow arzystw a 4, wykreślono 4, pozostało więc w dniu 1 lipca 1906 r. 635 członków.

#

Zebrania Rad)- T ow arzystw a odbyw ały się co miesiąc zwyczajne, a w miarę potrzeby nadzwyczajne; ogółem odbyła

R ada 16 posiedzeń, a mianowicie: 24 czerwca po wyborach, 17. V II, 2Ó.V JII, 2 1 .IX, 2 2.IX , I 5.X, 25.X, I 2.X I, 5*XII, 7.X II, 10.II— 1906, 14.III, 7.IV , 12.V i 20.V I. Udział członków R a d y w posiedzeniach b y ł następujący:

1). Maksymiljan Dobrski uczestniczył w 15 posiedzeniach 2). Juljusz Florkowski w 12 (od maja r. b. obrany posłem do Izby Państwowej nie m ógł brać udziału w po­

siedzeniach Rady).

3). Tadeusz R o jo w sk i— 14.

4). Stanisław Śliwiński— 15.

5). A ntoni R ostw orow ski— 12.

6). A leksander H ełczyński— 11.

7). K onstanty Przew łocki— 7 (od maja r. b. obrany człon­

kiem Rad)- Państwa nie m ógł brać udziału w po­

siedź eniach Rady).

3). Stefan K o w ersk i— Si 9). K aro l Czarnowski— 8.

10). Stanisław K o w e rsk i— 7.

11). A n to n i H em pel— 9.

12). Stefan Plew iński— 11.

13). L eo n -H em p el— 12.

14). H en ryk Załuski— 9.

15). Józef Florkow ski— 11.

Na Zebraniach R a d y i Sekc^j zajmowano się prócz bie­

żących i organizacyjnych spraw Tow arzystw a pracami spo­

łeczno-ekonomicznymi i sprawami techniki rolniczej i hodowli dotyczącymi.

Ze spraw wewnętrznych załatwiono następujące:

1). Rozpisano cyrkularz stosownie do reskryptów mini- steryalnych do wszystkich członków b. Stowarzyszenia R o ln i­

czego z zawiadomieniem, iż przez dokonaną zamianę Stówa-

8

rźyszenia na Oddział Handlowy, stali się członkami T o w a r z y s tw a

Rolniczego, lecz jeżeli sobie tego nie życzą, przysługuj© im prawo wystąpić z Oddziału 1 landl. i Towarzystwa R o ln icze g o ;

z prawa tego skorzystało 2 osoby.

2). Wynajęto lokal i zorganizowano biuro Towarzystwa;

3). Rozważano projekt budowy domu dochodowego T o ­ warzystwa.

4). Rozpatrywano organizacyę Sekcyj i powzięto w tej sprawie następującą uchwałę: „pierwotny skład Sekcyj w y tw a ­ rza się przez proste zapisywanie się do nich dowolnej liczby

członków Towarzystwa; Sekcva może rozpocząć działalność i b y ć uznaną za czynną z chwilą g d y liczba jej członków co- najmniej z 6-ciu osób składać się będzie; wówczas S ek cya obo­

wiązaną jest zebrać się, wybrać prezvdvum i zawiadomić o tem R ad ę Towarzystwa". Dla wytworzenia ściślejszej łączności

między Radą, a Sekcyami delegowano do każdej czynnej Sekcyi 1 członka R ady, a mianowicie:

Stanisław Śliwiński f do Sekcyi ogrodniczo-pszczelniczej

„ „ pracy kobiet

„ „ drobnych gospodarstw

„ Związku Hodowlanego Lubel. Józef Florkow ski

„ Sekcyi hodowli koni Tadeusz Rojowski owiec Leon Hempel

trzody H enryk Załuski

w n n

n\ to - w

n n to ryb Antoni Rostworowski

fl W

n II

* górze

leśnej Karol Czarnowski chmielarskiej

w w

n

v

rt

Antoni Hempel drogowej Konstanty Przewłocki mleczarskiej Maksymilian Dobrski torfowej Stanisław K ow erski

przemysłu rolnego Stefan Plewiński

organizacji i kontroli gosp. Juljusz Florkowski popierania praktyki rolnej Jan K leiliew ski

prawno- ekonomiczno- statyst. Teofil Ciświcki.

5). Ze względu na bardzo dużą ilość członków T o w a ­

rzystwa z pośród drobnej własności postanowiono w program ach

9

O gólnych Zebrań uwzględniać ten fakt i jeden dzień Zebrań poświęcać zawsze referatom popularnym, o ile możności t. j.

P*Wnajmniej w zimie ilustrow ałam niknącymi obrazami; w tym

|eż celu nabyto latarnie projekcyjną. Żeby zaś ułatwić pobyt włościanom w Lublinie w czasie O gólnych Zebrań zorganizo­

wano dla nich noclegi wspólne; noclegi te cieszyły się dotąd powodzeniem.

■l

6). Zadecydowano jakie pisma zaprenumerować do c z y ­ telni: w obec spodziewanej małej frenkwencyi w lokalu T o w a ­ rzystw a z powodu stosunków w kraju panujących postanowiono ilość pism ograniczyć do minimum.

Czytelnia odbierała w roku sprawozdawczym następujące

pisma: '

1). Gażeta R olnicza (Warszawa)

2). Ziemianin (Poznań) z dodatkami (Przegląd Gorzelniczy).

3). Poradnik Gospodarski (Poznań).

f | B^cthhkt* CejiLCKaro-Xo 3 Ji 0 CTBa, MocKBa (bezpłatnie od członka).

5). CooómeHia yMaHCKo-tliiiioBeijKaro OeJibCKo-Xo3Hficm

OómecTBa— bezpłatnie, do 1 stycznia 1906 r. *

6). Illustrirte Laudwirtschaftliche Zeitiing z dodatkiem Maschi n enzeitlin g.

A

7). Deutsche Laudwortschaft land. Presse do M R . 1906.

... 8). K u rjer Warsicftarski.

9). Ziemia Lubelska.

10). JIioóJHHCKiH ryoepHCKiH B^ ^aomocth .

7). Postanowiono umieścić w lokalu Tow arzystw a por­

trety wybitniejszych rolników polskich ze szczegółniejszem uw zglę­

dnieniem rolników, działających w granicach guberni i lubelskiej.

Dotąd pomieszczono portrety Staszyca, Andrzeja hr. Zamojskiego, Maksymiljana Jackowskiego, Tadeusza K ow alskiego, Bobrow ­ skiego, A d am a Pozanow skiego i Grabowskiego, oraz rycin)' przedstawiające jener. D ezyderego Chłapowskiego, W ojciecha Jastrzębowskiego, Jana K u ro w sk iego i Ign acego Myszkowskiego.

8). R ozpatryw an o projekt członka Tow arzystw a p. Juliana

W yszyń skiego utworzenia przy Tow arzystw ie kontroli rolni*

ro

czych zakładów przemysłowych, z rolnictwem związanych, jak cukrownie, gorzelnie, młyny, mleczarnie, mączkarnie i t p.

R ada uznała' pożyteczność i potrzebę takiej instytucyi, lecz wo­

bec niepewności czasów i szczupłości środków, jakimi Towa­

rzystwo rozporządza, musiała sprawę tę odłożyć do pomyślniej­

szych czasów. _r

Praca Tow arzystw a z zakresu techniki rolnej, jakoteż w sprawach ekonomicznych i dydaktycznych związana jest ściśle z działalnością poszczególnych Sekcyj, których sprawozdania poniżej są załączone. Niezależnie jednakże od działalności Sek- c3rj w tym kierunku, lub też łącznie z nimi R ada Tow arzystw a zajmowała się następującymi sprawami:

i). R ada dokonała rozdziału między spółki włościańskie

A

ofiarowanej przez Kijowskie Biuro agronomiczne tomasówki do doświadczeń nawozowych pod oziminy; w sześciu spółkach (Antopól, Krzczonów, Moniaki, Motvcz, Skorzyce, W ierzcho-

• i ””7 | k i l i M f l i i j l i

wiska) otrzymało tomasówkę po 2 włościan, każdy po 15 pu­

dów, w 2 zas spółkach (Łęczna i Matczyn) po jednym członku również po 15 pudów, czyli razem rozdzielono 210 pudów do­

łączając do każdej porcyi szczegółową instrukcyę co do spo­

sobu przeprowadzenia doświadczenia. W najbliższej jesieni będą wiadome rezultaty tych prób, jak również zbiorowych doświad- czen wioscianskich z superfosfatem pod oziminy. Do tych ostatnich doświadczeń rozporządzała R ad a superfosfatem z daru członka p. G. R o żeckiego i rozdzieliła go między 7 spółek;

z tych sześć (Antopol, Krzczonów. Łęczna, Motycz, Polanówka i Wąwolnica) otrzymało po dwa worki po 125 fun. t. j. na 2 równoległe doświadczenia na działkach 100 prętowych, a spółka w Bychawie. 4 worki, na ⁴ takie doświadczenia.

2). Pod opieką Tow arzystw a znajduje się pole doświad­

czalne rolników lubelskich; prowadzone przez prezesa T o w a ­ rzystwa p. Maksymiliana Dobrskiego. Corocznie szczegółowe sprawozdanie z działalności póła składa kierownik jego na O gólnych Zebraniach i publikuje w Gazecie Rolniczej.

3). R ad a pragnąc poprzeć rozwój ogrodnictwa i sado­

wnictwa, które w niektórych miejscowościach naszej guberni i

już jest dosyć rozwinięte i stanowi poważne źródło dochodu

ludności włościańskiej, jednakże z braku znajomości racyonal-

11

nyeh zasad tego zawodu nie przynosi tych dochodów jakieby mogło dawać, zawiązała stosunki z W arsz. Tow arzystw em ogro­

du iczem celem zjednania prolegenta odpowiedniego. Pertrak- tacye z p. Brzozowskim doprowadziły do pomyślnego rezultatu, lecz ogłoszenie stanu wojennego w jesieni 1905 r. w catym kraju przeszkodziło urzeczywistnieniu zamiaru urządzenia sze­

regu odczytów w ędrow nych popularnych z dziedziny ogrodnictwa i w arzyw nictw a w nadających się do tego miejscowościach.

Dopiero w czerwcu r. b. dzięki bezinteresownej ofercie p. Stefana K arczew skiego, pomologa warszawskiego projekt ów mó-erł zostać urzeczywistniony. P. K arczew ski w czasie od

22 czerw ca do 15 lipca 1906 r. objechał następujące miejsco­

wości: Osiny, R ąblów , W ąwolnica, Kaźm ierz nd/Wisłą, Pola­

no wka, Kluczkow ice, Józefów, Świeciechów, Urzędów, Kraśnik, W ęglin, Szczeczyn, W ierzchowiska, W ilkołaz, Bychawa, K rzczo ­

nów, Żółkiewka, Fajsławice, Jaszczów, Łęczna, Lubartów, Sob- janowice, Gołąb; prolegent w ygłaszał tam wszędzie odczyty i pogadanki sadownicze, demonstrowane wykonaniem na gruncie odnośnych czynności. O dczyty te cieszyły się ogromną wzię- tością wśród włościan, o czem świadczy cyfra korzystających z odczytów słuchaczy, przechodząca 3000 osób, oraz prawie wszędzie w yrażone życzenie, by streszczenie ow ych odczytów w ydrukow ać celem umożliwienia słuchaczom zapoznania się z nimi dokładniej. Za tę pożyteczną pracę uw ażam y sobie za obowiązek złożyć na tem miejscu serdeczne podziękowanie

bezinteresownemu pracownikowi. f

4). Tow arzystw o Rolnicze za subwenc}'ę udzieloną pra­

wni gleboznawczej jeszcze przed lipcem 1905 r. Ł j. przed ot­

warciem Tow arzystw a R olniczego w ilości rb. 200 przez b. Sto­

warzyszenie -Rolnicze korzystało z usług tejże prawni. ? ■ /

K ierow nik jej p. Stanisław' Miklaszewski badał w roku sprawozdawczym w sierpniu gle.by w pow. lubelskim w na­

stępujących 10 majątkach: Konstanty nówka, Snopków, Tatary, Łuszczów, M ełgiew , Piaski, Józwów, Żabia Wola, Ratoszyn, Chmielnik. W roku sprawozdawczym skutkiem daru p. K w i ­ ryna Sobieszczańskiego w sumie rb. 500 złożonego na ręce

f c ł __ . . . . I \ ® t / t 1 ■ P i * n l i i ę.*—I 1 L.

T o w . R a d a b yła w możności dać stacyi wyższą

subw enęyę t j. owe rb. 500.

12

5). Liczne zapytania o praktykę rolną, iakoteż odezwy:

szkoły agronomicznej Ronthalera w W ar za wie i studentów aka­

demii Rolniczej w Dublanach sp o w o d o wal y R ad ę do porusze­

nia sprawy udzielania praktyki rolnej młodym ludziom, potrze­

bującym jej na jednem z Ogólnych Zebrań, lecz bez żadnego rezultatu.

6). Natomiast sprawa pośrednictwa między pracodawca­

mi, a urzędnikami gospodarczymi została pomyślnie załatwioną przez utworzenie bezpłatnego „Biura pośrednictwa p ra cy w, które oddano pod kierownictwo Sekeyi służbowej. R o k obecny zc

względu na stosunki panujące w kraju nie był pomyślnym dla rozwoju biura, które tylko w nader małej cząstce m ogło zadość uczynić zgłoszeniom pracowników-.

Do biura zgłosiło się: 98 kandydatów na różne posady, natomiast zgłoszeń ze stron)' pracodawców nadpłynęło 33. Po­

nieważ tak pracodawTy, jak pracownicy zwykle zapominają zawia­

domić biuro o dojściu do skutku porozumienia co do obsadzenia posady, przeto dokładnych danych co do zajętych posad za pośrednictwem biura być nie może; pewne dane dotyczą tylko umieszczenia 14 pracowników.

7). Kilkakrotnie roztrząsano sprawę założenia rzeźni cen­

tralnej dla nierogacizny; wobec podjęcia równocześnie tej spra­

w y przez grono, członków’ Sekcyi Rolnej w W arszawie R ad a Towarzystwa upoważniła p. Antoniego R ostw orow skiego do porozumienia się z owem gronem i do zastępowania wobec niego interesów naszych ziemian. Dotychczas sprawa jeszcze wobec niepewnych dzisiejszych stosunków praktycznie rozwią­

zaną nie została.

8). Rozpatrywano projekt ustawy Centralnego T o w a rzy ­ stwa Rolniczego na całe K rólestw o Polskie i uwagi, jakie się

Radzie nastręczyły zakomunikowano Warszawskiej Sekcyi R o l­

nej jako inieyatorce.

i

9). Jedną ze spraw, którą się Rada najusilniej zajmowała, b yła sprawa podniesienia drobnej własności; uznając, że jednym z najskuteczniejszych środków do tego celu jest zakładanie kó­

łek rolniczych, rozważała R ada projekt organizac\ i takich kó­

łek i udzielała osobom interesowanym wskazówek. 8 f

13

io). S p raw y służby folwarcznej, które w ubiegłym roku sprawozdawczym tak w ybitnego nabrały znaczenia, gorliw ą

pieczą otoczyła i Rada, aczkolwiek osobna Sekcya służbowa spe- cyalnie tym sprawom pracę swoją poświęciła. Norm y w yn a­

grodzenia służby, wypracowane przez Sekcyę, R ad a poddała szczegółowej dyskusyi w szerszeni gronie ziemian, a następnie po uznaniu ich przez O gólne Zebranie jako moralnie obowiązujące ro­

zesłała je cyrkularzem wszystkim członkom Towarzystwa. Przed­

miot obrad R a d y stanowiła też sprawa pomoc)’ lekarskiej na wsi, z inicyatyw y Sekcyi pracy kobiet. Kom isy a mięszana z obywateli i lekarzy odbyła posiedzenie, na którem przedysku­

towano ogólne zasady lecznictwa miejskiego; po skończeniu prac komisyi, wnioski jej przedłożone zostaną Ogólnemu Ze­

braniu.

R ezultat dotychczasowej pracy komisyi streszcza się w na- stępującem: i) Pomoc lekarska dla służby (apteka i lekarz) winna b y ć obowiązkową i bezpłatną. 2) Co się tyczy w yna­

grodzenia lekarza pożądanem jest pewne stałe uposażenie plus za wizytę od każdego chorego; normę opłaty należy ustanowić podług miejscowych warunków; we wszystkich wypadkach, w y ­

m agających więcej skombinowanych specyalnych rękoczynów lekarza (operacye, połogi) powinno b yć osobne wynagrodzenie.

3) W miejscowościach, gdzie jest kilku lekarzy, pożądanem jest dać ludności możność w yboru lekarza. 4) Pożądanem jest,

aby w każdym majątku b ył ktoś, ktoby umiał dać pierwszą pomoc lekarską (zmierzyć temperaturę, założyć opatrunek zw yczaj­

ny i t. pi). Niezbędną jest rzeczą urządzenie podręcznej domowej apteki w każdym majątku, jak o przewodnik w tym kierunku komisy a wskazała książkę: apteka domowa D-rći Sochackiego.

6) Opieka lekarska dworu nie powinna się kończyć na w yd a­

niu lekarstwa, ale sięgać do h ygien y i żywienia i dlatego za­

leca się paniom obznajmić się dokładnie z hygieną i wpajać ją służbie. 7) Uznano za bardzo pożądane budowanie łaźni w każdym folwarku dla bezpłatnego użytku służby. 8) Izb) ilozacyjne uznano za koniecznie potrzebne, ale tylko tam speł­

niające swój cel, gdzie jest ktoś oddzielny, któryby się zajął do­

zorem chorych. K w e sty ę pomocy akuszeryjnej na wsi oraz

szpitalików wiejskich komisya rozpatrzy oddzielnie.

14

11). Po lubel. wystawie r. 1900 pozostała pewna ilość przedmiotów, przekazanych dla przyszłego muzeum rolniczego;

po porozumieniu się z Lubel. Oddziałem T o w. Hygien: T o w a ­ rzystwo Rolnicze zajęło dzierżawioną przez To w. Hyg: salę

w odrestaurowanym gmachu po-dom i ni kańskim i tam umieś­

ciło posiadane zbiory. W ciągu roku sprawozdawczego zbiory te został)- znacznie powiększone a mianowicie: Ordynacja Za­

mojskich w Zwierzyńcu ofiarowała swoje pozostałe z tejże wy- stawy Lubel. zbiory leśne, oraz p. Lachman z Obrocza zbiory swoje prywatne. R ada Tow arzystw a W yasygn ow ała ogółem rb. 375 na remont sali zakupiono szaf i wydatki bieżące oraz w ybrała komisyę muzealną z pp. Si. Śliwińskiego i Leona Hempla, którzy kooptowali prof. U. Lopac i n sk i ego. Prof. Lo- paciński zajął się gorliwie sprawami muzeum tak, żc w jesieni r.

1906 miało następnie ostateczne uporządkowanie zbiorów po­

siadanych; śmierć prof. Łopacińskiego przerwała czasowo dal­

sze porządkowanie muzeum.

■

12). Postanowiono w myśl § 2 p. 2 ust. założyć przy I owarzystwie biblotekę; obecnie posiada Towarzystwo przeszło joo tomów różnych dzieł fachowych, częścią z zakupna z fun­

duszów Towarzystwa, częścią zaś z darów pp. M. Dobrskiego, A . Świn ar s-ki ego, Jana Pochoreckiego, Jul. FI orko wsk i ego, A . Olechowskiego, Mazurkiewicza i Milera. Nadto biblioteka ot­

rzymała kilka wydawnictw Ministerstwa R olnictw a oraz od Ministerstwa finansów: T. LI. Tpy/joirh MrliCTULix'h KOMiiTe- tob'L i t. p., obejmujące prace guber. komitetów dla spraw rolnych w Kroi. Polskiem. Biblioteka w najbliższym czasie będzie skatalogowaną i oddaną do użytku członków.

N a skutek odezwy Tow. Roili, w Płocku R ada rozwa­

żała sprawę poboru koni do armii i poleciła p. Ant. Napiór­

kowskiemu wypracowanie odpowiedniego memoryału do sztabu Warsz. O kręgu Wojenn. w sprawie zwolnienia od prze

corocznego koni niezdatnych do celów wojskowych, zaopatrze­

nia ich w odróżniające się bilety i zezwolenia bezwarunkowo na sprzedaż ich za granicę.

A* %

Na Ogólnych Zebraniach Tow arzystw a w ygłoszono

stępujące odczyty w porządku chronologicznym: na-

i). Antoni Hempel: o organizacyi biur pośrednictwa pracy

2). Juljusz Florkowskł: o unormowaniu stosunków służ­

bowych na wsi.

3). A l. Frydro: strejki rolne.

4). M. Dobrski: o organizacyi gospodarstw włościań­

skich.

5). Antoni Hempel: o ubezpieczeniach włościańskich od gradu i od ognia.

6). Stanisław Śliwiński: o samorządzie.

7). Edmund Jankowski: w alka z najważniejszymi cho­

robami i szkodnikami drzew owocowych.

8). W ład y sław Zembrzuski: o budownictwie włościań- skiem.

9). Antoni Rostworowski: pogadanka o hodowli bydła.

10). Leon Epsztein: pierwsze kroki w hodowli bydła.

11). St. Śliwiński: o urządzeniu gospodarstw włościań­

skich zagranicą.

12). M. Dobrski: sprawozdanie z pola doświadczalnego w Chmielniku.

13). W ład ysław Priiffer: znaczenie klimatyczne lasów i ko­

nieczność ich zachowania.

14). Dr. K I ar ner: lecznictwo służby folwarcznej.

15). R . Świdziński: zastosowanie elektryczności w g o ­ spodarstwie rolnem.

16). H. Janota Bzowski: o melioracyi łąk i nawodnieniu.

Prócz tego na ostatniem Ogólnem Zebraniu odbyła się pogadanka gospodarcza, mająca na celu żywszę wymianę myśli szerszego koła rolników w sprawach, poruszonych w p\ tan i ach nadesłanych do Towarzystwa; pogadanka b)4a nader ożywioną i okazała sw ą żywotność przez mocne zainteresowanie słuchaczy.

R a d a uznając wielkie praktyczne znaczenie w ycieczek rolniczych do lepszych gospodarstw urządziła pierwszą w y ­

cieczkę taką do kilku gospodarstw dworskich i włościańskich

ro

oraz do szkoły rolniczej w Brzozowej i stacyi doświadczalnej w Sobieszynie. W wycieczce brało udział również około 30 włościan. Druga wycieczka w niniejszem gronie odbyła się do kilku gospodarstw w Galicy i.

W ygłoszone na Zebraniach odczyty spowodowały kilka uchwał: na skutek odczytu p. A . Hempla: o organizacyi biur pośrednictwa pracy uchwalono:

1). Sekcya służbowa Tow arzystw a R olniczego zajmie się natychmiast zorganizowaniem biura pośrednictwa pracy przy Towarzystwie Rolniczem dla jego członków.

2). Sekcya służbowa zajmie się opracowaniem sprawy utworzeniem Tow arzystw a Wzajemnej Pomocy urzędników pry­

watnych rolnych. Pierwsza uchwała została w czyn w prowa­

dzoną przez utworzenie wspomnianego biura, co się zaś tyczy drugiej to odbyło się w tej sprawie pare Zebrań przygotow aw ­ czych, a następnie członek Sekcyi p. Ant. Hem pel wyg'łosił w W arszawie na posiedzeniu Sekcyi Rolnej odczyt: * T o w a ­ rzystwo Wzajemnej Pomocy i Towarzystwo W zajem nych U b e z ­ pieczeń urzędników pryw atnychtt celem zainteresowania szer­

szych sfer, aniżeli objętych granicami jednej gubernii powyższą tak bardzo ważną sprawę.

Odczyt p. Jul. Florkowskiego spowodował szczegółowe opracowanie warunków bytu służby fol w. w gub. lubelskiej przez Sekcyę służbową i uchwalenie mimalnych norm wyna- grodzenia stużby fol ^na - . które Sekcya służbowa przytacza w sw o ­ jem sprawozdaniu. Na skutek poruszonej w pogadance rolnej

sprawy opasu owiec mięsnych O gólne Zebranie czerw cow e 1906 r. poleciło Sekcyi hodowli owiec, aby zajęła się zbada­

niem sprawy tuczu owiec.

Stosunki z innymi Towarzystwami uwydatniły się:

1). Przez rozpatrywanie i wyrażanie swojej opinii o spra­

wach przez inne Tow arzystw a Rolnicze poruszonych, a mia­

nowicie: a) nad propozyryą płockiego T ow arzystw a Rolniczego,

aby Tow arzystw a Rolnicze krajowe postawiły na przyszłych

Zebraniach stowarzyszonych I o w . Kred. Ziem: wniosek by

władze tegoż T ow arzystw a pokryw ały całoroczny budżet pra-

eowni gleboznawczej. R ada naszego Towarz. nie uznała za możliwe, b y Tow arzystw o z wnioskiem tym wystąpiło, natomiast podjęła starania, by wniosek taki z grona Stowarzyszonych

wyszedł.

b). Propozyeyę T o w. Roi. Radom, utworzenia posady wspólnego dla gubernij technika leśnego przekazano do za­

twierdzenia Sekcyi leśnej, natomiast na propozyeyę tegoż T o ­ warzystwa co do wzajemnego udziału na O gólnych Zebraniach zgodzono się, oile porządek dzienny będzie dosyć wcześnie ko­

munikowany.

c). Propozyeyę kasy R olników i Ogrodn. utworzenia filii kasy w Lublinie i w Hrubieszowie zatwierdzono co do Lublina przychylnie, zaś co do Hrubieszowa odesłano do Oddziału Handl.

do którego filia hrubieszowska należy, równocześnie popierając tę sprawę w zarządzie Oddziału Handl.

2). T ow arzystw o nasze pozostawało w stałych stosunkach z W arsz. S e k c y ą R olną i brało udział przez sw ych reprezen­

tantów w zainicyowanych przez nią pracach, a w szczególności też poparło utworzenie kursów gorzelniczych przez subwencyę z funduszów' własnych Sekcyi gorzelniczej naszego T ow arzy­

stwa w* sumie rb. 300.

3). T ow arzystw o przyznało komitetowi w ystaw y powia­

towej wT Płocku rb. 50 na nagrody.

4). T ow arzystw o poczyniło starania w Oddziale Handl.

by tenże udzielił placu bezpłatnie pod w zorow ą kuźnią Lub.

Oddziału Opieki nad zwierzętami.

Spraw a w ydaw ania wspólnych sprawozdań Tow. Roln.

Król. Pol. poruszana przez delegata naszego w warszawskiej Se­

kcyi Rolnej upadła skutkiem braku funduszów niektórych l o - warzystw.

T o w arzystw o nasze żainicyowałb, by urzędnicy gospo­

darczy, którzy w jednem Tow arzystw ie Roln. będąc członkami opłacili wpisowe, przy przejściu do innego Towrarzystw'a byli od opłaty w pisow ego zwolnieni. Pozatem I owarzystwro nasze

wymieniało z innymi Tow . Roln. zawiadomienia o Zebraniach

i otrzym yw ało ich sprawozdania oraz udzielało odpowiedzi na

zapytania z ich strony.

i8

W stosunku z władzami:

1). Odezwę Zarządu Intendentury warszaw. O kręgu wo­

jennego z 28 lipca 1905 r. «N° 32148 w sprawie zakupu przez nią zboża bezpośrednio od procentów przekazano ( )ddziałowi Handlowemu, pertraktacye jednakże nie doprowadziły do po­

żądanego rezultatu.

2). Na skutek odezwy Zarządu akcyzy w Lublinie z 27 września 1905 r. N° 10,516 R ada Tow arzystw a w ydelegow ała na posiedzeniu tegoż Zarządu w sprawie ustanowienia cen)' na spirytus, dostarczany przez gorzelnie do rek t}'fi kacy i rządowej p. Jul. Florkowskiego, a w jego zastępstwie p. Tadeusza R o - jowskiego. W obec tego, że porozumienie co do ceny między

Zarządem akcyzy, a gorzelnikami do skutku nie doszło, w ystą­

piła Sekcya gorzelnicza z podaniem do ministerstwa finansów.

3). Na wystąpienie R ad y Tow arzystw a do Zarządu dóbr Państwa w Radomiu w sprawie w ygłoszenia przez p. Brzozow ­ skiego odczytów popularnych z dziedziny ogrodnictwa i w arzy­

wnictwa w niektórych miejscowościach gubernii lubel. Zarząd Dóbr Państwa odezwę z dnia 6 października 1905 r. st. st. J\°

11395 zawiadomił Radę, iż zgadza się na wygłoszenie rzeczo­

nych odczytów.

4). Na zasadzie decyzyi Jenerał-Gubernatora p. Guberna­

tor lubelski odezwą z dnia 8 października 1905 r. l i 7890 zw ró­

cił się do Tow arzystw a o delegowanie 1 członka i 1 zastępcy do komisyi, mającej obradować pod przewodnictwem senatora

Podgorodnikowa nad ustawą samorządu ziemskiego. R a d a w y ­ brała na członka tej komisyi M aurycego Ordynata hr. Zam oy­

skiego, a na zastępcę p. Stanisława Śliwińskiego z Antopola.

5). R ad a interweniowała z pomyślnym skutkiem u p. G u­

bernatora z powodu zakazu wszelkich zebrań, b y zakaz ten nie dotyczył Sekcyi organizacyi i kontroli gospodarstw przy Tow . Rolniczem.

6). N a skutek odezwy Gubernatora lubel. z 9 stycznia 1906 r. JSfe 71, w sprawie udziału Tow arzystw a w gub. kom.

weterynaryjnej dla naznaczenia normalnej ceny bydła celem po­

boru na 3 lecie od 1 września 1906 r. począwszy po­

datku procentowego R ad a Tow arzystw a delegowała do

rzeczonej komisy i pp, Budnego Antoniego, Florkowskiego Jó­

zefa, F udako wsk i ego Bronisława i R ostw orow skiego Antoniego.

Delegaci Tow arzystw a domagali się podniesienia taksy bydła, co też przyznanem zostało.

7), X a podanie Tow arzystw a w sprawie udzielenia pozwo­

lenia na otwarcie kilkunastu ochron, odezwą z dnia 15 stycznia 1906 r. JN« 137 dał p r z y c i s n ą odpowiedź p. Gubernator z tern jednakże, że w przyszłosci podania o ochronki mają wnosić

osoby interesowane bezpośrednio do gubernii.

8). S e k c y a hodowli bydła wystąpiła do R a d y z prośbą, by Tow arzystw o wystarało się u władz o zatwierdzenie uchwa- lonego przez hodowców statutu Związku Hodowlanego Lubel­

skiego. Na odnośne podanie R a d y Jenerał-Gubernator w ar­

szawski zatwierdził rzeczony statut 13 stycznia 1906 r.

9). N a wniosek Sekcyi hodowli trzody R ad a wystąpiła do głów n ego Zarządu R olnictw a w Petersburgu z prośbą o w y ­ jednanie u odnośnych władz pozwrolenia na przewóz nieroga­

cizny transito przez Niemcy do portu holenderskiego w Flis- singen. Dotychczas jeszcze odpowiedzi na powyższe podanie Towarzystwo nie otrzymało.

10). Na podanie Tow arzystw a do warsz. Jenerał-Guber- natora o udzielenie ulgow ych paszportów dla członków Tow . biorących udział w w ycieczce za granicę celem zbadania nie­

których gałęzi produkcyi Rolnej, Tow arzystwo otrzymało od­

powiedź odmowną.

11). Na zapytanie Gubernatora odezwą z dnia 6 maja 1906 r. ;JJ 4455, skierowaną do prezesa Tow arzystw a o opinię co do projektu obowiązującego postanowienia o połowie ryb w rzekach i jeziorach pogranicznych, Tow arzystw o dało w y ­ czerpującą odpowiedź, wypracowaną przez p. H enryka W ie r­

cińskiego.

12). Otrzymano zawiadomienie od Zarządu Dóbr Państwa w Radom iu za M 7918 z dnia 16/6 1906 r., że tenże zgadza się na w ygłoszenie Sekcyi popularnych odczytów w niektórych miejscowościach gub. lub. z dziedziny sadownictwa. Do odez­

w y swej Zarząd Dóbr Państwa -*j^ręczył 1) spis tematów od-

‘i p -- V

'm a . t*

20

powiednich do odczytów popularnych z różnych dziedzin g o ­ spodarstwa roln. 2) spis wydawnictw popularnych rolniczych, 3) o środkach pomocniczych do popularnych odczytów. Żało­

w ać tylko należy, że w wydawnictwach tych nie uwzględniono

literatury polskiej, z której jedynie może nasz włościanin k o ­

rzystać.

S p r a w o z d a n i e k a s o w e

za rok adm. 1905/6.

I R b . 1 k. I R b. I k. I I ) . W p ł y w y . I 1 - - - 1 "W V * • •

i). w Pobrano od członków składki

za rok 1 9 0 5 / 6 ... 6312 2). Pobrane od 2 członków om ył­

kowo 2 razy wpis i składka zar. 1905/6

(Swinarski, P i s k o r s k i ) ... 33 M M M M I

3). W płacone przez 2 członków 2 razy wpis i składka na r. p. 1906/7

(Russanowski i R ogow ski) rb. 33 k.— f , 4)., Opłacone przez członków skład- l

ki na r. 1906/7 (1 członek 10 rb. i 3 j członków a 0.50) . . . . rb. 11 k. 50

5). Opłacone wpisowe i składki za r. 1906/7 od kandydatów na członków

1— 8 rb. i 7 a 1.50. . . rb. i8 k . 50 63 . --- 6). Za lokal od Związku Hodowl.

za r. 1 9 0 5 / 6 ... 150

Zw roty z kosztów handlowych . 22 05 1BH3B 8). °/n od lokaty we W zaj. Kred. . 92! 98 6673

0 3

II). Rozchody.

1). Zwrócone składki nadpłacone 2 c z ł o n k o m ... rb. 33. k . —

2). Zapłacono r/k za 1 I

c z ł o n k a ... rb. 12 k. — 45

3). K o szt zakupu ruchomości . . 1037 40

4). Lokal: najem roczny */7 905— j , I

7i 9 0 6 : ... rb 750. 1 pensya woźnego zar. 1906 „ 187.

telef. za r. 1905/6 od V III „ 69 k. 87 umundurów, w oźnego . „ 61 „ 40

opał i oświetlenie . . „ 90 „ 44 1158 71 5). Pensya sekretarza . . . . 1500

6). K oszta ogólne a) druk ustawy regulaminów, zawiadomień, blankiety etc... rb. 207 k. 60

D o przeniesienia . . 374i| I I 6673 03 1

* 1 R b. 1 k. I; Rb. ! k.

Z przeniesienia 207,60 374I 1 66731 Q3 b) marki poczt, depesze „ 119 „ 79

c) wynajem sali na 0 - gólne Zebrania i różne

drobne wydatki . . . „ 132 „ 15 d) portret Staszyca . „ 45 „ — c) na nagrody w Płocku

na wyst. po w ... „ 50 „ — f) ogłoszeń, w pismach

1 i n n e ... .... 85 „ 05

g) utensylia lokalu . „ 23 „ 55 1 i 663- 14 7). Koszt zakupu książek do bi- j

1 2 l \

b l i o t e k i ... . 37 30

8). Prenumerata czasopism . . .

9). Koszta połączone z urządze­ 104 70 4568 20 niem m u z e u m ...

10). .Saldo w Tow . Wzaj. Kred. 2095 62

: 30/6 9 0 6 ... 9 21 2104 83.

11). Saldo K asy Low. 30/6 906.

1 6673

■ ■ m

Skarbnik: Tadeusz Rojowski

*

--- ?-- 1 *

Kom isy a R e w i zyjna:

M. Dąbrowski

Br. Fudakowski.

A. Napiórkowski

Sprawozdanie rachunkowe.

1 I kat. t 4' II kat. III kat. Ogółem r). Ze Sto w. R oln.

przybyło człon, wraz z założycielami . . 1

2). W ciągu roku ńrzyięto now. człon.

23O

1 64

■ " 9

160 180

293 r ^{j j} ^ c 404

o-a .

3). W ciągu roku

| zmarło 4 . ub) ło j Wy k reśl. 4 . j pozostało na 1/7 1906

4). Ponieważ z licz.

powyższej zapisań.

22/6 1906 r. policzono do opłat r. 1906'7 od­

chodzi więc . . .

294 8

169 180 643

8 286

' ; ::r- I

169

m

180

20

635

371 5). a składki za rok

1905/6 powinno opł.

do tego dochodzi skł.

2:83

’’ ' ■ " T: _{' ii} ^{i 155}

-,' ’ _{160 598}

11 opł. przez zm arłego .

O gółem . . 284 155 160 598

wpis. uczyni skład- ka roczna a 10 ,3 i 0,5-0 rb...

S -a . «

4260 2840

775 465

160

' . 80 3385

7100 1240 £ rb 240 8580

1 V^/ ,Vv • I %

6). zapłaciło za 1905/6 R b . .

1 204 130 92

| 5100

W m

1040 (I) 3

138 6278

_____ 34

5131 1043 138 6312

7) pozost. dłuż. osób R b . ;

78 1950 (2) 19

192 24 (O 5

68

102 2144 24 S-a długu .

z r/ku koszt, ogółn.

(80)1*. 1969 i (11 i 2

(25) 1 i 97 (68) r . _{102 22681}

12l 8). nadpłacone na r.

p. a) członkowie .

b) kand. na członk

S-a . . _!

( 2 ) r b . 35 (i) rb. 8

(1) rb. 8 (3 )r (7 ) r-

• 15°

1050

2280 4450

35 H im . . 10 1850

9). Dług- członk. 0- 63—

gołem (Saldo Debet

koresp. 30/6906). 2217

S P R A W O Z D A N I E

K O M I S Y I R E W I Z Y J N E J

Towarzystwa Rolniczego w Lublinie.

Na Ogólnem Zebraniu Tow arzystw a R olniczego odbytem w dniu 2 4 czerwca 1905 r. wybrana K om isy a R ew izyjn a w myśl

§ 43 U staw y Tow arzystw a w komplecie niżej podpisanych, ze­

brała się w dniu dzisiejszym w biurze Zarządu T o w arzystw a w celu sprawdzenia sprawozdania za rok 1905/6, a mając so­

bie przedstawione księgi, rachunki i dowody, po przejrzeniu i znalezieniu ich w zupełnym porządku, przekonała się, iż w y ­ mienione wyżej sprawozdanie jest dokładnym obrazem rzeczy­

wistego stanu rzeczy, a nadto K om isya R ew izyjna oznajmia, iż przeciwko budżetowi oraz planowi działań Zarządu na rok

1906/7 nie ma nic do nadmienienia.

K om isya R ew izyjn a zatem wnosi: ' 1. Zeby O gólne Zebranie zatwierdziło sprawozdanie za rok 1905/6 i udzieliło Zarządowi pokwitowania za tenże rok, i

2. Zeby zatwierdziło budżet i plan działań na rok 1906/7.

Lublin, dnia 12 W rześnia 1906 r.

Członkowie Komisyi Rewizyjnej:

M. Dąbrowski.

Bronisław Kudakowski,

Antoni Napiórkowski.

Sp raw ozd an ia Sekcyjne.

Z dwudziestu Selteyi zatwierdzonych przez O gólne Ze­

branie (po zlaniu Sekcyi prawno ekonomicznej ze statystyczną) złożyło sprawozdania 10 Sekcyj a mianowicie S ekcye rolna, leśna, chmielarska, gorzelnicza, ogrodniczo pszczelnicza, drobnych g o ­ spodarstw, służbowa i pośrednictwa pracy, prawtio-ekonomiczno- statystyczna i pracy kobiet , które poniżej przytaczamy , Prócz Sekcyj funkcyonował Oddział Hąndl Tow . ten jednakże działał na mocy własnej ustawy, zatwierdzonej przez Minister­

stwo i z rokiem administracyjnym kończącym się wraz z ro­

kiem kalend t. j. 31 grudnia, skutkiem tego też s p r a w o z d a je

Oddziału ITandl. drukowane będzie oddzielnie.

Sprawozdanie z działalności

S E K C Y I R O L N E J

2?a rok 1905/6.

Sekcya Rolna przy Tow . Roln. powołaną jest do śledze­

nia za postępem techniki rolnej, do rozpowszechniania zdobyczy naukowych stwierdzonych przez doświadczenie. T o też g ło w ­

ił em jej zadaniem winno być organizowanie doświadczeń zbio­

rowych. Z przykrością stwierdzić należy, że pomimo zapisania się 48 osób do Sekcyi, bardzo tylko mała liczba oświadcza się z gotowością do współudziału w doświadczeniach, a ztąd i re­

zultat)' pracy Sekcyi bardzo są ograniczone.

N a pi er wszem posiedzeniu zaproponowano ułożyć regu­

lamin dla prowadzenia zbiorowych doświadczeń. G dy atoli równocześnie Delegacya Doświadczalna przy Tow . Pop. Prz.

i Hand, złożona z dyrektorów wszystkich obecnie czynnych stacyi, Doświadczalnych zwołała zebranie dla rewizyi dawniej

wydanego już przez nią regulaminu, przewodniczący Sekcyi uznał za właściwe zamiast zwoływania zebrania osób, które przez Sekcyę do ułożenia regulaminu powołane były, wziąść udział w posiedzeniu Del. Dośw. w tem przekonaniu, że osoby, które stale kierują doświadczeniami, opracują regulamin doskonalszy.

Regulam in ten został opracowany, w ydrukow any i znajduje się do rozporządzenia członków Sekcyi w Tow. Rolniezem.

Posiedzenie Sekcyi z d. 7/12— 05 poświęcone było obli­

czeniu kosztów produkcyi korca kartofli w warunkach gub. lu­

belskiej, a to na żądanie Sekcyi Gorzelniczej

Na posiedzeniu z d, 15 marca przedstawiony został przez prezesa Tow. p. M. Dobrskiego projekt zbiorowych doświad­

czeń z użyciem nawozów sztucznych pod owies oraz przez ni­

żej podpisanego projekt takichże doświadczeń z nawozami po­

tasowymi pod kartofle i buraki, Odnośne regulaminy w druku

przesłane zostały członkom Sekcyi.

27

R ezultaty doświadczeń z owsem dotąd zakomunikowane nie zostały, a z okopowemi zakomunikowane jeszcze być nie m ogły.

N a koniec na posiedzeniu z d. 2/VI r b. zaprojektowano próby z różnej wielkości ziarnem do siewu tego samego g a ­ tunku i sprzętu zboża, pochodzącego z przesortowania torfowe­

go dla sprawdzenia, czy ziarna grube, pochodzące w rzek om o z kłosów przestrzelonych, wydają zawsze plon mniejszy od ziarn średnich.

Obecny na tem posiedzeniu p. Stankiewicz z gubernii wo­

łyńskiej objaśniał zebranych o skutkach użycia nawozów sztucz- nych przy zastosowaniu siewników kombinowanych do jedno­

czesnego rzędow ego wysiewu nawozów wraz z ziarnem. O ka­

zy kłosów na nawozach i bez ich użycia przedstawiały zdu­

miewające różnice. Pierwsze z nich b yły w dwójnasób dłuższe.

Podług objaśnień p. Stankiewicza przy stosowaniu superfosfatu w ilości 4— 6 pudów na morgę, w ciągu lat 6 obserwowano zwyżkę planu nie mniejszą jak 20 pudów przenicy na morgu, a dochodziła ona w niektórych razach do 50 pudów. Odnośne próby robione u nas będą przy pomocy sie wnika dostarczonego bezpłatnie przez Tow . Yielwerth i Dedima w K ijow ie w po­

wiecie Lubelskim, i kilka takich siewników już nabytych w po­

wiecie Zamoyskim,

T a k ą jest dotychczasowa wielce ograniczona działalność Sekcyi. Pomimo uprzytomnienia sobie całego obszaru doświad­

czeń, jakieby przeprowadzić należało, S ek cya projektowała jc w bardzo ograniczonej ilości w tem przekonaniu, że o wartości pracy w tym kierunku stanowią doświadczenia tylko dobrze przeprowadzone. Liczbą zaś osób, któreby je przeprowadziły

dobrze, jest dotąd bardzo ograniczona, te znów wiele doświad­

czeń prowadzić jednooześnie nie są w możności

• Sekcya jednak nie traci nadziei, że w miarę odczucia po­

trzeby zbiorowych doświadczeń, coraz więcej osób obznajmiać się będzie z techniką ich przeprowadzenia, a wtedy będzie można i liczbę projektowanych doświadczeń podnosić, z których po­

szczególni członkowie wybierać sobie będą jedne lub drugie

li OB ł*

podług upodobania i potrzeby poszczególnych swoich warsztatów.

Przewodnicząc}' Sekcyi

A. Hełcsyński.

5 »

S P R A W O Z D A N I E

z działalności Sekcyl Leśnej Lubelskiego Tow. Rolniczego

z a 1905/6 rok.

I

S ekcya Leśna przy Lubelskiem Towarz}'stw'ie Rolniczem zawiązała się w dniu 22 W rześnia 1905 roku na Ogólnem Ze­

braniu tegoż Tow. Samo zawiązanie się tej Sekcyi przeszło z pewną trudnością, co widać z liczby osób, zapisanych do niej w dniu 22 W rześnia r. z. (u ), jak również z faklu, że między nimi znalazło się tylko 3 właścicieli majątków leśnych w g u ­ berni i lubelskiej, i to majątków’ nie największych. Do końca

1905/6 roku lista członków Sekcyi wzrosła do 30 osób, w tem 1 1 właścicieli lasów. Rezultat ten S ek cya winna nieustannym staraniom zapisanych do niej w d. 22 W rześnia r. z. członków, a także okólnikowemu zaproszeniu, jakie prezydyum Sekcyi rozesłało w Grudniu r. z. do 22 właścicieli lasów. Nie jest to jednak rezultat, m ogący zadówolnić członków Sekcyi, rozumie­

jących w agę gospodarstwa leśnego w ogólnym ekonomicznym

gospodarstwie kraju. i

W ciągu roku sprawozdawczego odbyło się 4 posiedzenia Sekcyi, pierwsze w d. 23 W rześnia organizacyjne, na którym wybrane zostało prezydyum i uchwalono opracowanie progra­

mu zadań i prac Sekcyi. Następne posiedzenia: 6 i 7 Grudnia, 16 Marca i 21 Czerwca* poświęcono odczytaniu wspomnianego wyżej programu, pracy sekretarza Sekcyi, uznano go jednak za zbyt obszerny, przeto wypełnienie wielu jego punktów po­

zostawiono dalszej przyszłosci,— a także dyskusjom w kwestyi odczytów, zbierania materjałów statystycznych, muzeum leśne­

go, serwitutów, stosunków z Sekcyami leśnymi innych T o ­ warzystw rolniczych, ze składnikami nasion leśnych i właści- cielami szkółek handlowych, nakoniec szkoły zawodowej leśnej i wprowadzenia na lepsze tory handlu drzewem.

R ealne wyniki tych dyskusyi wyraziły się w następujący

sposób:

29

1) W dniu 15 marca 1906 r. w czasie O gólnego Zebra­

nia Tow . R olniczego członek Sekcyi, a zarazem jej sekretarz odczytał popularną pogadankę o drzewie w gospodarstwie włoś­

ci ańskiem.

2) W dniu 20 czerw ca także na O gól nem Zebraniu Tow.

członek S ek c}i p. W ładysław Pruffer mówił o klimatycznym

to

znaczeniu lasów i konieczności ich zachowania.

3) W dniu 7 Grudnia przewodniczący Sekcyi p. Karol Czarnowski ofiarował w imieniu hr. Ordynata Zamoyskiego dla zapoczątkowania muzeum leśnego wszystkie zachowane dotąd eksponaty z działu leśnego W y sta w y Lubelskiej 1901 r. Ekspo­

naty te w 11 pakach, a także potrzebne dla w ygodn ego ich rozmieszczenia stoły, szafy i półki w końcu czerwca przewie­

ziono kosztem Ordynata do Lublina i umieszczono je w sali muzealnej Towarzystwa.

4) Nawiązano stosunki pisemne z Sekcyam i leśnymi in­

nych Tow arzystw rolniczych w kraju, co obudziło pewne za­

interesowanie się ich naszą Sekcyą.

5) Odniesiono się do 10 właścicieli składów nasion i szkó­

łek handlowo-leśnych i uzyskano ich oferty, nad którymi w dniu 15 marca ożywienie dyskutowano.

6) Nakoniec w dniu 15 marca na posiedzeniu Sekcyi w y ­ słuchano referatu członka p. K len iew skiego w sprawie handlu drzewem, przyczem praca ta w yw ołała żyw e i przedłużone rozpraw}7, wskazując jako ideał wyrabianie drzewa na handel zagraniczny przez sam ego właściciela lasu.

Na wszystkich posiedzeniach Sekcyi między zebranymi obok zainteresowania, szybko słabnącego, dało się odczuwać rosnące uczucie zawodu. Posiedzenia były uczęszczane bardzo nielicznie (w dniu 6 Grudnia 4 członków, w dniu 7 8, w dniu

16 marca 9 i w dniu 21 Czerw ca 8), z tego więc powodu z najważniejszymi tematami do rozpraw załatwiono się z ko­

nieczności szybko, ale i nie wyczerpująco,— wielu tematów nie poruszano z uwagi, że trudno w 8-iu lub 9-ciu pracować nad

zbawieniem.... lasów w gubernii lubelskiej.

A b y mieć środki na najkonieczniejsze związane z pracami

Sekcyi wydatki w dniu 7 Grudnia ustanowiono dla członków

30

opłatę na rzecz Sekcyi po ³ rb. rocznie;— do końca roku spra­

wozdawczego składkę tę pobrano od 24 członków 6 zalega tylko z tej przyczyny, że po grudniowym posiedzeniu na 2-eh późniejszych zebraniach byli nieobecni. Składka ta ustanowio­

na została na rok kalendarzowy, czyli że połowa z niej przej­

dzie na rachunek 1906/7 roku ekonomicznego.

Z sumy pobranej jako wpisowe od członków Sekcyi wy­

datkowano do końca roku sprawozdawczogo:

1) Na pomoc kancelaryjną w edług kwitu

«Ns 1 ... m I ... I

2) Na marki pocztowe w edług kwitu M 2

3) Na kupno kwitarjusza według kwitu JN? 3 „

4)

li muzealnej zbiorów leśnych

a B 1

kwitu «Ns 4 ... .

R azem ,

Tym sposobem stan kasy Sekcji przedstawia się jak na­

stępuje:

Na rok 1905/6 pobrano od 24 członków Sekcyi rb.

z tego w ydatkow ano . Na rok 1906/7 pozostało

Na rok 1906/7 pobrano, . Ogółem kasa w d. 1/7 906 r ma

rb 5 k. -4^

->

3 w 9 7

n

So

n 2 ₅₇

rb. 1 1 k ⁱ _i 7

;i się jak na-

rb. 36 k.

*■ i* ^{1 1} 17 77 . rb ^ i k. 2 3

• ^{p 3 6}

. rb. 6 0 k. ^{2 1}

Z tym niewielkim remanentem prac i gotówki prezydyum i członkowie Sekcyi Leśnej Lubelskiego Tow arzystw a Rolni­

czego kończą swój pierwszy rok istnienia i przechodzą do na­

stępnego z nadzieją, że pożądane warunki normalnego biegu życia i normalnej pracy da im ten właśnie rozpoczynający się

rok nowy. • ■ 1

zymec, w Sierpniu 1906 roku.

Vice-Przew odniczący Sekcyi J. Stankiewicz.

Sekretarz Czaplicki.

S P R A W O Z D A N I E

z działalności Sekcyi Chmielarsklej Lub. Tow. Rolniczego

za. rok 1005/6.

Dzisiaj Egzystująca S ekcya Chmielarska Lub. Tow. Roln.

zawiązała się już przy syndykacie 3 marca 1904 r. przed zało­

żeniem Tow. Roln. W łaściw y więc początek działalności jej trzeba odnieść do tego czasu. N a zebraniach Sekcyjnych (3

marca 1904 r., 27 czerwca 1904 r.. 28 listopada 1904 r.) oma­

wiano i poruszono nadzwyczaj ważne kw estye dla rozwoju chmie- larstwa w gub. lubelskiej, gdzie chmielarstwo znajduje nader

korzystne warunki rozwoju pod względem gleb)' i klimatu.

1) Najbardziej pilną kw estyą była sprawa unormowania handlu chmielem kontraktowego. Handel ten z małemi wyjąt­

kami sprzedaży chmielu na jarmarku w W arszawie lub wprost do browTarów (plantacye p. Jana Kleniewskiego) znajdował się w ręku spekulantów, którzy kupowali produkt na kontrakt i w razie zniżki ceny twierdząc, że chmiel jest zły, zniżali cenę kontraktową biorąc chmiel I gatunku po cenie kontraktowej

drugiego gatunku, a chmiel drugiego gatunku po cenie trze­

ciego. D elegacja przeto zobowiązała swych członków w 1904 r. sprzedać chmiel pierwszego i drugiego gatunku po cenie przeciętnej, a brak dla uniknięcia kwestyi od kupna kontrakto­

wego wyłączyć. T ak też się stało i wszyscy prawie produ­

cenci chmiel 1904 r. sprzedali po cenach kontraktowych prze­

ciętnych jednakow ych dla I i II gatunku. Nie tyczyło się to sprzedaży na jarmarku.

2) Prócz tego S ek cya zebrała dokładne dane za pomocą k westj onarjusza— o wszystkich plan tacy ach w lubelskiej gubernii, 0 ilości m orgów chmielu w poszczególnych majątkach, kosztach 1 sposobach uprawy, urządzenia, suszenia, ilości zebranego chmie­

lu i cenach, po jakich byw ał sprzedawany.

3) Trzecią kw estyą która interesowała członków Sekcyi

była sprawa wprowadzenia sztucznego ogniow ego suszenia

chmielu zamiast dotychczasowego powietrznego. Ten ostatni sposób powoduje w mokre lata ogromne straty, gd yż zamiast I gatunku w braku słońca w czasie zbioru zbieramy przewa­

żnie gorsze gatunki znacznie tańsze, gd y natomiast urządziwszy sztuczne suszarnie chmiel obierać i suszyć możemy z chwilą

gdv szyszki są należycie wykształcone bez względu na pogodę.

T o powoduje to, że większość zbioru ogromna należ)* wtedy do pierwszego najlepszego i najdroższego gatunku. W tych sprawach mieli odczyty pp. Mierzejewski i Antoni Hempel.

W skutek tego zainteresowano się tą sprawą i dzisiaj urzą­

dzono już suszarnie ogniowe w majątkach A ntopol p. Śli­

wińskiego, W ałow ice p. A . Hempla, Moniaki p. Zembrzuskie-

go i t. d. r

4) Na ostatnich wreszcie posiedzeniach 23 września 190,5 r. i 16 marca 1906 r, była znów poruszona sprawa sprzedaży

chmielu i na skutek pertraktacyi z Domem Handlowym Zleceń w W arszawie wyjednano kredyt w Domu Zleceń dla produ­

centów chmielu, co pozwala potrzebującym pieniędzy nie spie­

szyć się ze sprzedażą chmielu ju ż w zimie lub na wiosnę, a wziąwszy zaliczkę sprzedać produkt kiedy się ceny unormują t. j. po zbiorze we wrześniu lub na jarmarku w Warszawie.

Warunki tego kredytu na chmiel widać z niżej przytoczo­

nego listu Domu Zleceń z dnia 27 lutego 1906 r. który tutaj zamieszczamy. Z kredytu tego skorzystało wielu plantatorów chmielu w lubelskiem.

llh rsza w a , 2 7 lutego 1906 r.

KRAJOWY DOM ZLECEŃ* W łodzim ierska i .

D l a H andlu P r z e m y ś l u i R o ln ic t w a :

w W A R S Z A W I E .

S ta n is ła w K sią ż e Lubom irski H e n r y k R ad ziszew sk i

W ł a d y s ł a w l i r . T y s z k i e w i c z .-

' 'w r 1 - - • - ' • • frf | 1 i r j

O D D Z I A Ł B A N K O W Y , tki . kfon 6052.

Do Szanownego Prezyflyum

S e k c y i C h m i e l a r s k i e j

w m ie js c u

Niniejszym mamy zaszczyt zaproponować W Panom nasze usługi w dzidzi nie komisowej sprzedaż)' na jarmarku W arszaw ­ skim tegorocznej produkcyi chmielu na warunkach następujących:

1) Producentom chmielu gub. lubelskiej, polecanym nam

przez W P a n ó w wzamian za deklaracyę oddania nam chmielu